Βιολογική δράση των Ιαματικών πηγών Περιβαλλοντική ομάδα Β τάξης Γυμνασίου Κερατέας
Η λουτροθεραπεία ανήκει σ αυτούς τους κλάδους των επιστημών στις οποίες η πρακτική εμπειρία προηγήθηκε της επιστημονικής γνώσης.
Υδροθεραπεία χρήση του νερού για θεραπευτικούς σκοπούς Εξωτερική Εσωτερική Τρόποι εφαρμογής Λουτροθεραπεία Ποσιθεραπεία Εισπνευσιοθεραπεία
Οι μεταλλικές πηγές στην Ελλάδα ξεπερνούν τις 750, εκ των οποίων οι 180 χρησιμοποιούνται για λουτροθεραπεία, οι 148 για ποσιθεραπεία και 3 για εισπνευσιοθεραπεία. Αναγνωρισμένες από το Κράτος ως ιαματικές είναι 77 πηγές.
Λουτροθεραπεία Λουτροθεραπεία είναι η εμβύθιση ολοκλήρου του σώματος ή μέρους του σώματος σε κάποιο υλικό (νερό, λάσπη) για θεραπευτικούς σκοπούς. Η λουτροθεραπεία μπορεί να πραγματοποιηθεί με: Ιαματικά λουτρά. Καταιονήσεις. Λασπόλουτρα - Επιθέματα - Περιτυλίξεις. Υδρομάλαξη - Δινόλουτρα.
Μηχανισμοί βιολογικής δράσης των ιαματικών πηγών Κατά τη λουτροθεραπεία επιδρούν τρία είδη ερεθισμάτων : Α) μηχανικά, Β) θερμικά, Γ) χημικά.
Μηχανικά ερεθίσματα Το ανθρώπινο σώμα εμβαπτιζόμενο στο λουτρό υφίσταται: Άνωση Υδροστατική πίεση
Άνωση Ένας άνθρωπος 80 κιλών, μέσα στο γλυκό νερό ζυγίζει μόνον 20 kg, ενώ στη θάλασσα 8 kg. Άμεσα αποτελέσματα: η χαλάρωση του κινητικού συστήματος η ευχερέστερη κινητικότητα των αρθρώσεων, επομένως ανακούφιση από τον πόνο στις οδυνηρές ρευματοπαθείς αρθρώσεις.
Υδροστατική πίεση Προκαλεί: ελάττωση της περιμέτρου του θώρακα ελάττωση της περιμέτρου των κοιλιακών τοιχωμάτων άνοδο του διαφράγματος διευκόλυνση της κένωσης των φλεβών της κοιλίας αύξηση της φλεβικής πίεσης στα άκρα και μετατόπιση των υγρών από τα άκρα στον κορμό. Η υδροστατική πίεση του νερού στα άκρα κινητοποιεί το οίδημα και μ' αυτόν τον τρόπο μπορεί να δρα ευεργετικά σε πολλές ασθένειες.
Θερμικά ερεθίσματα Τα θερμά λουτρά θεωρείται ότι αυξάνουν την ακετυλοχολίνη η οποία προκαλεί τοπικά αγγειοδιαστολή και ερυθρότητα (υπεραιμία του δέρματος). Προκαλούν αγγειοσύσπαση στα σπλάχνα και μικρή μείωση της πιέσεως του αίματος. Τα ψυχρά λουτρά θεωρείται ότι αυξάνουν την ισταμίνη η οποία προκαλεί αγγειοσυστολή και γενικά δρα αντίθετα από την ακετυλοχολίνη. Αυξάνουν τη συστολική και διαστολική πίεση γι αυτό αντενδείκνυνται σε υπερτασικούς.
Θετικές επιδράσεις - Διέγερση της καρδιακής λειτουργίας και την αύξηση του κυκλοφορούντος αίματος. Αυτό διευκολύνει τη απορρόφηση διιδρωμάτων, εξιδρωμάτων και λανθανόντων οιδημάτων και αυξάνει τη διούρηση. Τα θερμά ερεθίσματα όταν δρουν στην καρδιά ελαττώνουν τη συστολική και τη διαστολική πίεση. -Τα θερμικά ερεθίσματα επιδρούν στην εκκριτική και την κινητική λειτουργία του πεπτικού σωλήνα. Ο περισταλτισμός μπορεί να αυξηθεί από ερεθισμό των νεύρων που νευρώνουν τα σπλάχνα ή από αύξηση του ρέοντος αίματος στα αγγεία του μεσεντερίου.
Τα θερμά λουτρά αυξάνουν τη λειτουργική ικανότητα των μυών μειώνοντας την κόπωση και δίνοντας το αίσθημα της ευεξίας. Αλλά τα πολύ θερμά και παρατεταμένα ερεθίσματα προκαλούν εξάντληση. Είναι ακόμα γνωστό, ότι ο μυϊκός σπασμός που προέρχεται από την βλάβη του υποκείμενου σκελετού, των αρθρώσεων ή των νεύρων, ανακουφίζεται από τη θερμοκρασία, πιθανώς λόγω λύσεως του μυϊκού αυτού σπασμού.
Αναλγητική και ενδοκρινική δράση Είναι γνωστό ότι βραχυπρόθεσμη εφαρμογή ζέστης ανακουφίζει από τον πόνο. Η αναλγητική δράση της μπορεί να εξηγηθεί, τουλάχιστον μερικά, από τις αυξανόμενες συγκεντρώσεις β-ενδορφίνης. Οι εργαστηριακές μετρήσεις, μετά την εφαρμογή της θερμότητας, παρουσιάζουν αυξημένη την έκκριση νοραδρεναλίνης, κορτιζόλης και αυξητικής ορμόνης. Είναι δε πολύ γνωστή η αντιφλεγμονώδης δράση της κορτιζόλης και των κατεχολαμινών. Έχει αναφερθεί επίσης ότι μετά από ένα λουτρό σάουνα ανεβαίνει κατά 14 φορές το επίπεδο της προλακτίνης.
Είναι επίσης γνωστό ότι η εφαρμογή ζεστών επιθεμάτων λάσπης ή το λουτρό σε θερμό νερό 38-39 C, μπορεί να αυξήσει τη θερμοκρασία του σώματος κατά 1-2 C. Μ' αυτό τον τρόπο επηρεάζεται πολύ η ανταλλαγή της ύλης, γίνεται ειδικά καλύτερη καύση του αζώτου των τροφών. Έτσι αυξάνεται η ποσότητα της αποβαλλόμενης ουρίας και του ουρικού οξέος.
Χημικά ερεθίσματα Το χημικό ερέθισμα προκαλείται από τα στοιχεία που είναι διαλυμένα στα μεταλλικά νερά. Τα συστατικά αυτά του νερού απορροφώνται καταρχήν από την εξωτερική νεκρή στοιβάδα του δέρματος. Στη συνέχεια εισχωρούν βαθύτερα στο δέρμα και μέσω αυτού στην κυκλοφορία του αίματος, από όπου ασκούν τη φαρμακοδυναμική τους ενέργεια.
Τα χημικά στοιχεία και ενώσεις που απορροφώνται είναι τα: διοξείδιο του άνθρακα, χλωριούχο νάτριο, φωσφορικά και θειικά άλατα, υδρόθειο, ασβέστιο, μαγνήσιο, ιώδιο, ραδόνιο, άργυρος, βάριο, σίδηρος, χαλκός, μαγγάνιο, πυρίτιο. Τα στοιχεία που φέρονται στην κυκλοφορία στη συνέχεια φθάνουν στα όργανα στόχους, όπου ασκούν την εκλεκτική οργανοτρόπο δράση τους. Τα στοιχεία που μένουν στο δέρμα ερεθίζουν τις νευρικές απολήξεις αυτού. Από αυτές ξεκινάει νέο ερέθισμα, που διαμέσου του φυτικού νευρικού συστήματος αλλάζει η εσωτερική κατάσταση του οργανισμού.
Από μεταγενέστερες έρευνες διαπιστώθηκε ότι το δέρμα μπορεί να καταστεί διαπερατό σε μεταλλικά και άλλα ιόντα, τα οποία φθάνουν "κατά συνέχεια ιστού" σε βαθύτερα στρώματα, όπως π.χ. στις αρθρώσεις, ενώ αντίθετα τα επίπεδα στο αίμα παραμένουν ασήμαντα από φαρμακολογικής απόψεως.
Μη ειδική ερεθισματοθεραπεία Το δέρμα προσλαμβάνει την μικρή επικάθιση των χημικών ιόντων, σαν ερέθισμα που το οδηγεί σε δευτερογενείς ενέργειες, π.χ. στην παραγωγή νέων ουσιών όπως η ακετυλοχολίνη ή η ισταμίνη, οι οποίες δρουν μέσω της κυκλοφορίας του αίματος.
Λασπόλουτρα- Επιθέματα - Περιτυλίξεις Τα λασπόλουτρα εφαρμόζονται με το βύθισμα του ασθενούς στην ιαματική λάσπη και η θεραπευτική τους δράση οφείλεται στο θεραπευτικό πηλό. Θεραπευτικός πηλός είναι ο πηλός που όταν χρησιμοποιείται στον ανθρώπινο οργανισμό παρουσιάζει βιολογική δράση. Ονομάζονται και πηλοειδή και είναι η συλλογική ονομασία ουσιών που δημιουργούνται είτε από γεωλογικές διεργασίες είτε από αποικοδόμηση φυτικών οργανισμών.
Πηλοθεραπευτήριο Κρηνιδών
Ταξινόμηση Οι πηλοί μπορούν να ταξινομηθούν με τους παρακάτω τρόπους: α) σε ανόργανους και οργανικούς, με βάση την αναλογία ανόργανων - οργανικών συστατικών, β) με βάση τη χημική σύσταση του νερού που είναι διαποτισμένοι μπορούν να ταξινομηθούν όπως τα ιαματικά νερά σε χλωριονατριούχους, θειούχους, ιωδιούχους, ραδιενεργούς κλπ
Θεραπευτικές ιδιότητες Οι θεραπευτικές ιδιότητες που αποδίδονται στους πηλούς με φαρμακολογική δράση, οφειλόμενες κυρίως στα ανόργανα συστατικά τους, είναι: Αντισηπτική ικανότητα. Ικανότητα ανταλλαγής ουσιών μεταξύ δέρματος και πηλού. Η δράση του πηλού μπορεί να είναι τοπική ή γενική. Η τοπική εκδηλώνεται στην επιφάνεια του δέρματος ενώ η γενική αφορά το σύνολο του οργανισμού. Η γενική εκδηλώνεται μέσα από αντανακλαστικά τόξα του σώματος από ουσίες που διεισδύουν μέσα στον οργανισμό όπως το θείο, το χλωριούχο νάτριο, το ραδόνιο κλπ.
Η εφαρμογή του πηλού παρουσιάζει τα παρακάτω αποτελέσματα: Αύξηση της θερμοκρασίας του δέρματος. Αύξηση της ηλεκτρικής αγωγιμότητας. Μεταβολές της δυναμικότητας της μεμβράνης. Επιρροές στο φαινόμενο απορρόφησης. Υπεραιμία των τριχοειδών αγγείων. Ενεργοποίηση των ιδρωτοποιών αδένων. Ενεργοποίηση ενζύμων και ορμονών.
Επιδρά: Αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος. Δράση στο καρδιακό και κυκλοφορικό σύστημα. Δράση στο αναπνευστικό. Επιρροές στις ανταλλαγές νερού-ηλεκτρολύτου. Επιρροές στους νευροδιαβιβαστές και στη νευρική αγωγιμότητα του νευρικού συστήματος. Επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα. Επίδραση στο μεταβολισμό. Επίδραση στη γενική κιναισθησία.
Ποσιθεραπεία Ποσιθεραπεία είναι χρήση με πόση ιαματικού νερού για θεραπευτικούς σκοπούς. Με αυτήν εισάγονται στον οργανισμό όλα τα διαλυμένα στο νερό μεταλλικά στοιχεία, δηλαδή άλατα κολλοειδή και ιόντα και μεταφέρονται σε όλα τα όργανα και τους ιστούς όπου ασκούν φαρμακοδυναμική και βιολογική δράση.
Δήμος Αγιάς
Με την πόση των ιαματικών νερών παρουσιάζονται οι παρακάτω δράσεις: Ρύθμιση της πεπτικής λειτουργίας. Αύξηση της διούρησης Γενική βιοχημική δράση
Εισπνευσιοθεραπεία Εισπνευσιοθεραπεία καλείται η θεραπευτική πράξη που βασίζεται στην επαφή ατμών και σταγονιδίων που προέρχονται από το μεταλλικό νερό με το βλεννογόνο του αναπνευστικού συστήματος. Για την εφαρμογή της χρησιμοποιούνται ειδικές συσκευές που μετατρέπουν το ιαματικό νερό σε σταγονίδια και το εκτοξεύουν με δύναμη στις αεροφόρους οδούς.
Γενικά, η δράση των ιαματικών νερών στο αναπνευστικό οφείλεται στον μηχανικό καθαρισμό των βλεννογόνων από τις εκκρίσεις, στη θερμική δράση που προκαλεί υπεραιμία και στην ειδική δράση των συστατικών τους.
Ενδείξεις εισπνοοθεραπείας Οι κύριες παθήσεις του ανωτέρου αναπνευστικού συστήματος είναι: η απλή χρόνια ρινίτιδα, η υπερτροφική ρινίτιδα, αδενοειδίτιδες, χρόνιες φαρυγγίτιδες, ατροφικές ρινίτιδες και φαρυγγίτιδες, καταρροϊκές χρόνιες λαρυγγίτιδες από επέκταση ρινοφαρυγγικών φλεγμονών ή από εισπνοές ερεθιστικών ουσιών, επαγγελματικές λαρυγγίτιδες κ.α. Οι κύριες παθήσεις του κατώτερου αναπνευστικού που ωφελούνται από την εισπνοοθεραπεία είναι το βρογχικό άσθμα και η χρόνια βρογχίτιδα.
Φλεγμονώδης νόσος των βρόγχων
Λουτρική αντίδραση Λουτρική αντίδραση καλείται η κατάσταση κατά την οποία εμφανίζονται παθολογικές αντιδράσεις από τον οργανισμό. Παρατηρούνται κυρίως κατά τη λουτροθεραπεία σε χλωριονατριούχα, θειούχα και ραδιενεργά νερά. Ο χρόνος εμφάνισης κυμαίνεται από την 6 η -7 η μέρα του λουτρού έως την 30 η. Η εκδήλωση της λουτρικής αντίδρασης γίνεται με τοπικά και γενικά συμπτώματα. Τα συμπτώματα αυτά είναι γενικά παροδικά και συνήθως παρέρχονται μετά από δυο - τρεις ημέρες. Σπανιότερα είναι ισχυρά και παρατεταμένα και μπορεί να εξαναγκάσουν τον ασθενή να διακόψει τη θεραπεία.
Συμπερασματικά Όλες οι έρευνες συμφωνούν, ότι σ' όσους ασθενείς έκαναν λουτρά σε ιαματικά νερά, υπήρχε σημαντική μακροχρόνια βελτίωση σε όλους τους κλινικούς δείκτες, όπως πρωινή ακαμψία, αύξηση της κινητικότητας της σπονδυλικής στήλης, ενώ η βελτίωση ήταν ασήμαντη στις ομάδες ελέγχου. Η λουτροθεραπεία γινόταν παράλληλα και χωρίς να διακόπτεται η φαρμακευτική αγωγή του κάθε ασθενούς.
Γενικά η λουτροθεραπεία απευθύνεται καταρχήν στην αιτία των χρόνιων παθήσεων και έχει σκοπό την τροποποίηση του νοσηρού εδάφους επί του οποίου αναπτύσσεται η νόσος. Αφετέρου, με τα λουτρά επιδιώκεται η βελτίωση των βλαβών που προκλήθηκαν στα διάφορα όργανα και τους ιστούς του οργανισμού κατά την εξέλιξη της παθήσεως.
Σας ευχαριστούμε