ΠΡΩΙΜΗ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΕΡΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥΣ

Μονάδα Αναπτυξιακής Παιδιατρικής Β Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών ΠΡΩΙΜΗ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΕΡΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥΣ Χολέβα Αντιγόνη Φιλόλογος Ειδική Παιδαγωγός ΜSc. Ειδικής Αγωγής, Λογοθεραπείας, Συμβουλευτικής

Αναπτυξιακές Διαταραχές (Α.Δ.) - Ορισμός Διαταραχές με έναρξη κατά τη νηπιακή ή παιδική ηλικία, στις οποίες υπάρχει βλάβη ή καθυστέρηση της ανάπτυξης λειτουργιών που συνδέονται στενά με τη βιολογική ωρίμανση του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος. Πρόκειται για διαταραχές που σχετίζονται με την παιδική ανάπτυξη και επιλεκτικά κάποιες από αυτές εντάσσονται στον ευρύτερο ορισμό διότι μπορούν να εμπλέξουν την ακαδημαϊκή εξέλιξη του παιδιού και να επηρεάσουν την προσαρμογή και τη συμπεριφορά του.

Αναπτυξιακές Διαταραχές (Α.Δ.) Ποιες είναι; 1. Νοητική Υστέρηση 2. Μαθησιακές Δυσκολίες 3. Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ) 4. Ειδικές Διαταραχές Λόγου & Ομιλίας 5. Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος

1. Νοητική Υστέρηση Ορισμός Γενική νοητική λειτουργία, σημαντικά κάτω από τον μέσο όρο, που συνοδεύεται από ανεπάρκειες στην προσαρμοστική συμπεριφορά: Αυτοεξυπηρέτηση Ζωή μέσα στο σπίτι Κοινωνικές δεξιότητες Αυτο-καθοδήγηση Λειτουργικές ακαδημαϊκές δεξιότητες Ψυχαγωγία Υγεία-ασφάλεια Χρήση κοινοτικών υπηρεσιών/πόρων Εργασία Επικοινωνία & εκδηλώνεται κατά τη διάρκεια της αναπτυξιακής περιόδου.

Νοητική Υστέρηση Ταξινόμηση βάσει Δείκτη Νοημοσύνης (Δ.Ν.) Ελαφρά νοητική υστέρηση Δ.Ν. 50-55 - 70 Μέτρια νοητική υστέρηση Δ.Ν. 35-40 - 50-55 Σοβαρή νοητική υστέρηση Δ.Ν. 20-25 - 35-40 Βαριά νοητική υστέρηση Δ.Ν. κάτω από 20-25

Νοητική Υστέρηση Ταξινόμηση Χαρακτηριστικά Ελαφρά νοητική υστέρηση (85%): Ανάπτυξη κοινωνικών & επικοινωνιακών ικανοτήτων στην προσχολική ηλικία, ελάχιστες ελλείψεις στο αισθητικοκινητικό επίπεδο, ικανοποιητικές σχολικές επιδόσεις. Μέτρια νοητική υστέρηση (10%): Συχνές βλάβες στο ΚΝΣ. Διαταραχές λόγου & ομιλίας, αδρής & λεπτής κινητικότητας, στοιχειώδεις ακαδημαϊκές δεξιότητες, ικανότητα αυτοεξυπηρέτησης. Σοβαρή νοητική υστέρηση (3-4%): Στοιχειώδης λόγος, σοβαρά ελλείμματα κινητικής ανάπτυξης, κατάκτηση προ-ακαδημαϊκών δεξιοτήτων, συναισθηματικές διαταραχές. Βαριά νοητική υστέρηση (1-2%): Συνήθως αφορά σε νευρολογική διαταραχή. Πιθανότητα βελτίωσης κινητικής ανάπτυξης, προσωπικής φροντίδας, επικοινωνιακών δεξιοτήτων μετά από εκπαίδευση, αδυναμία αυτοεξυπηρέτησης.

Νοητική Υστέρηση Χαρακτηριστικά 1.Προβλήματα στην προσοχή, αυτοσυγκέντρωση, στη βραχύχρονη μνήμη, στους μηχανισμούς κωδικοποίησης /αποθήκευσης των ερεθισμάτων. 2. Δυσκολίες στη συνθετική, αναλυτική σκέψη, γενίκευση και μεταβίβαση γνώσεων. 3. Έλλειψη αυτόματης γνώσης. 4. Απουσία κινήτρων μάθησης, 5. Σε επίπεδο συμπεριφοράς, παρατηρούμε κυκλοθυμία στις διαθέσεις του παιδιού ή στη στάση του απέναντι στους άλλους. 6. Παραιτούνται εύκολα όταν δυσκολεύονται, κλείνονται στον εαυτό τους, παραμένουν παθητικά, όταν νοιώθουν ότι δεν κατανοούν αυτό που τους ζητείται ή ακόμη αρνούνται να συμμετάσχουν σε διάφορες δραστηριότητες, όταν νοιώθουν ότι δεν θα τα καταφέρουν. 7. Τάση επανάληψης στη συμπεριφορά ή στερεότυπες ή άκαμπτες συμπεριφορές. (Καΐδαντζή, 2009)

2. Μαθησιακές δυσκολίες Ορισμός Διαταραχές που παρουσιάζουν τα παιδιά σε μία ή περισσότερες από τις βασικές ψυχολογικές λειτουργίες που είναι απαραίτητες για την κατανόηση & τη χρήση του γραπτού ή προφορικού λόγου. (Αναγνωστοπούλου, 2008 ) Πρόκειται για μία ανομοιογενή ομάδα παιδιών με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση & χρήση ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής, συλλογισμού ή μαθηματικών ικανοτήτων. (Τρίγκα-Μερτίκα, 2010)

Μαθησιακές Δυσκολίες Ταξινόμηση Γενικευμένες Μαθησιακές Δυσκολίες (~20%) Αφορούν πολλούς μαθησιακούς τομείς ταυτόχρονα Επηρεάζουν τη γενικότερη διαδικασία μάθησης Μπορεί να οφείλονται σε νοητική υστέρηση Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες (~3%) Επηρεάζουν επιλεκτικά συγκεκριμένους μαθησιακούς τομείς Φυσιολογική ή ανώτερη νοημοσύνη Δυσλεξία (μεμονωμένη δυσκολία στην Ανάγνωση) Δυσγραφία (μεμονωμένη δυσκολία στη Γραφή) Δυσορθογραφία (μεμονωμένη δυσκολία στην Ορθογραφία) Δυσαριθμησία (μεμονωμένη δυσκολία στην Αριθμητική)

Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με/χωρίς Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ) Ορισμός Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητας (Attention Deficit Hyperactivity Disorder, ADHD): Είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή, που σχετίζεται με την ωρίμανση του νευρικού συστήματος & εμφανίζεται με σταθερή πορεία & ειδικές γνωστικές δυσλειτουργίες. Πρόκειται για μια συνήθη συμπεριφορική διαταραχή της παιδικής ηλικίας, η οποία ωστόσο παραμένει και στην ενήλικη ζωή των παιδιών με ΔΕΠΥ, όπως κατέδειξαν μακροχρόνιες μελέτες. (Steiner et al., 2011 & Κουμούλα, 2012)

Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με/χωρίς Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ) Η πιο συχνή (12%) νευρο-αναπτυξιακή διαταραχή της παιδικής & εφηβικής ηλικίας Έχει συνέπειες στην καθημερινή ζωή Πρόκειται για μακροπρόθεσμη κατάσταση με επιπτώσεις σε όλους τους τομείς της ζωής του παιδιού/εφήβου και της οικογένειάς του

ΔΕΠΥ Κλινική εικόνα Χαρακτηρίζεται από 3 βασικά συμπτώματα: Παρορμητικότητα Ελλειμματική προσοχή Υπερκινητικότητα Διαίρεση σε 3 υποτύπους ανάλογα με τα συμπτώματα: Ελλειμματική προσοχή Υπερκινητικότητα-παρορμητικότητα Συνδυασμένος τύπος, όπου πληρούνται τα κριτήρια και για τους 2 τύπους (Diagnostic & Statistical Manual of Mental Disorders, DSM-V & American Psychiatric Association APA, 2013)

Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με/χωρίς Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ) - Χαρακτηριστικά Ανησυχία και υπερκινητικότητα. Δε μένουν για πολλή ώρα στο ίδιο μέρος ή κάνουν την ίδια δραστηριότητα. Στριφογυρίζουν νευρικά, μιλούν ασταμάτητα και διακόπτουν τους άλλους όταν μιλούν. Διασπάται εύκολα η προσοχή τους και δεν ολοκληρώνουν καμιά εργασία. Το εύρος προσοχής τους είναι περιορισμένο και δεν μπορούν να συγκεντρωθούν σε εργασίες που απαιτούν περίσκεψη. Εμφανίζουν παρορμητικότητα, ξαφνικά κάνουν πράγματα χωρίς να τα σκεφτούν. Αδυνατούν να περιμένουν τη σειρά τους στην τάξη, σε παιχνίδια, στη συζήτηση ή σε άλλη κοινωνική κατάσταση.

Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με/χωρίς Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ) Η ποικιλία των συμπτωμάτων της διαταραχής εξαρτάται από το περιβάλλον & την ηλικία του παιδιού. Διεθνή στοιχεία την εμφανίζουν πιο συχνή στα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια (3-4/1). Τα συμπτώματα εμφανίζονται πριν την ηλικία των 7 ετών. Με την έναρξη της σχολικής ζωής, που οι σχολικές απαιτήσεις αυξάνονται, το πρόβλημα γίνεται πιο έντονο & ορατό. Στην εφηβεία και την ενήλικη ζωή συνεχίζεται η ύπαρξη των συμπτωμάτων στο 70% του συνόλου των ασθενών με ΔΕΠ-Υ. Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ συνήθως έχουν φυσιολογική νοημοσύνη. Παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να έχουν και ΔΕΠ-Υ.

4. Ειδικές Διαταραχές Λόγου & Ομιλίας Καθυστέρηση ή Διαταραχή λόγου Διαταραχές ομιλίας Φωνολογικά προβλήματα Ανησυχητικά συμπτώματα για την εξέλιξη του λόγου & της ομιλίας 9 μηνών: Δε λέει απλές συλλαβές (μα, μπα) 11 μηνών: Δεν επαναλαμβάνει συλλαβές (μπαμπαλίζει) 18 μηνών: Δε λέει περισσότερες από 3 λέξεις με νόημα 2 χρονών: Δε σχηματίζει μικρές προτάσεις 2 λέξεων (π.χ. μαμά άτα) 2,5 χρονών: Δεν κάνει προτάσεις 3 λέξεων & δε χρησιμοποιεί τουλάχιστον μία αντωνυμία. 3,5 χρονών: Ο λόγος του δεν είναι κατανοητός τουλάχιστον κατά το ήμισυ ή παρουσιάζει ηχολαλία. 4 χρονών: Δεν κατανοεί επιρρήματα. 5 χρονών: Δε χρησιμοποιεί σωστά το συντακτικό σε μικρές προτάσεις

Καθυστέρηση λόγου Όταν ένα παιδί πλησιάζει τα 3 έτη & παρουσιάζει αρκετά από τα παρακάτω συμπτώματα: Επικοινωνεί μόνο με νοήματα (δείχνει αυτό που θέλει) Λέει μόνο συλλαβές ή λέξεις όπως μαμά, μπαμπά, γιαγιά, νερό (λεξιλόγιο < 10λέξεις) Δυσκολεύεται να μιμηθεί λεξούλες που του λέμε Ο λόγος του είναι ακατανόητος από το κοινωνικό περιβάλλον Δεν ακολουθεί εντολές ή οδηγίες (π.χ. Φέρε τα παπούτσια σου) Δεν κάνει συνδυασμούς λέξεων (π.χ. φράσεις: μαμά βόλτα ή προτάσεις: μαμά τρώει μήλο) Δεν αναγνωρίζει τα βασικά χρώματα (μπλε, κόκκινο, κίτρινο) Δεν απαντά σε ερωτήσεις τύπου «ΝΑΙ/ΟΧΙ» Γνωρίζει ή δείχνει μέρη του σώματός του, ρούχα, φρούτα ή παιχνίδια, αλλά δεν τα κατονομάζει

Καθυστέρηση λόγου (~30%) Περιορίζεται στον λόγο, αφήνοντας αλώβητες τις υπόλοιπες γνωστικές ικανότητες του παιδιού. Εμφανίζεται σε παιδιά 2-5 χρονών, περίοδος κατά την οποία η ανάπτυξη του λόγου είναι ραγδαία. Η εξέλιξη του λόγου είναι φυσιολογική, αλλά γίνεται με αργότερο ρυθμό. Το παιδί επικοινωνεί με το περιβάλλον του, αλλά τόσο η έκφραση όσο & η κατανόηση μένουν σε χαμηλότερα επίπεδα από τον μέσο όρο των συνομηλίκων του. Συνήθως, υπάρχει ιστορικό καθυστέρησης λόγου στην οικογένεια. Είναι συχνότερη στα αγόρια (2:1). Έχει πολύ καλή πρόγνωση.

Διαταραχή λόγου (1%) Προβλήματα: στη μορφολογία (γραμματική & σύνταξη), τη σημασιολογία (κυριολεξία, μεταφορά κ.ά.) & τη φωνολογία (εκφορά του λόγου) Προϋπόθεση για τη διάγνωση της είναι η σύγκριση της γλωσσικής ικανότητας με τη νοητική ικανότητα. Έτσι η διάγνωση τίθεται όταν π.χ. ένα παιδί με νοητική ηλικία περίπου 6 χρόνων, έχει γλωσσική ηλικία μικρότερη των 4 χρόνων). Συνήθως, αρχικά εμφανίζεται επιβράδυνση στην ανάπτυξη του προφορικού & αργότερα & του γραπτού λογού. Αφορά σε παιδιά που εξελίσσονται κανονικά, δεν παρουσιάζουν αισθητηριακές, κινητικές ή φωνολογικές βλάβες.

Διαφορά καθυστέρησης λόγου διαταραχής λόγου Τα συμπτώματα της καθυστέρησης υποχωρούν γύρω στα 5 χρόνια. Ενώ τα συμπτώματα της διαταραχής εξακολουθούν να υπάρχουν τόσο στη σχολική ηλικία όσο & στη μετέπειτα ζωή & ανάλογα με την βαρύτητά τους μπορεί να επηρεάζουν τους βασικούς τομείς σχολικής μάθησης, ενώ μετά την εφηβεία μπορεί να δημιουργήσουν ψυχοκοινωνικά προβλήματα.

Διαταραχές ομιλίας Φωνολογικά προβλήματα Αφορούν βλάβες: στον ρυθμό την άρθρωση τη φωνή Διακρίνονται 3 τύποι διαταραχών: Διαταραχές ρυθμού και ροής (Τραυλισμός) Διαταραχές άρθρωσης (Δυσαρθρία, Δυσλαλία) Διαταραχές φωνής (Αλαλία, ένρινη φωνή κ.ά.)

Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) DSM-V (2013) Ορίζεται από μία τυπική τριάδα διαταραχών: 1. Διαταραχή Κοινωνικής Επαφής & Αλληλεπίδρασης 2. Διαταραχή της Επικοινωνίας, Λεκτικής και μη-λεκτικής 3. Περιορισμένες Ασυνήθιστες Επαναλαμβανόμενες Συμπεριφορές

Χαρακτηριστικά παιδιών με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) (1/3) Αντιλαμβάνονται διαφορετικά τον γύρω κόσμο και έχουν αδυναμία έκφρασης επιθυμιών & συναισθημάτων. Παρουσιάζουν απόσυρση & αδιαφορία για τους άλλους. Συχνά δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τα αντικείμενα παρά για τους ανθρώπους. Καθυστερούν να μιλήσουν, ενώ κάποια δεν αναπτύσσουν καθόλου λόγο ή έχουν περιορισμένο λόγο. Πολλές φορές δυσκολεύονται στην κατανόηση του λόγου (προφορικού ή γραπτού).

Χαρακτηριστικά παιδιών με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) (2/3) Παρουσιάζουν συχνά «ηχολαλία», δηλαδή επαναλαμβάνουν τη φράση που άκουσαν. Ο λόγος τους είναι μονότονος και κοφτός. Δεν κατανοούν το χιούμορ ή την ειρωνεία, δεν μπορούν να ακολουθούσουν τη ροή μιας συζήτησης και εμμένουν στα δικά τους θέματα. Δεν προσεγγίζουν άλλα παιδιά και δυσκολεύονται να κάνουν φιλίες. Έχουν ιδιόρρυθμη συμπεριφορά (δεν ακολουθούν τους «άγραφους» κοινωνικούς κανόνες). Παρουσιάζουν ξεσπάσματα, φωνές, εκρήξεις οργής και επιθετικότητα στους άλλους ή και στον εαυτό τους.

Χαρακτηριστικά παιδιών με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) (3/3) Δεν ανταποκρίνονται στο όνομα τους και δεν ακολουθούν εντολές. Μοιάζουν να μην ακούν. Αποφεύγουν τη βλεμματική επαφή. Δυσκολεύονται τόσο να αναγνωρίσουν τα συναισθήματα των άλλων όσο και να εκφράσουν τα δικά τους με κατάλληλο τρόπο. Προσκολλώνται σε αντικείμενα για ώρες. Κάνουν επαναλαμβανόμενες κινήσεις χωρίς νόημα (στερεοτυπίες). Επικεντρώνονται σε πολύ μικρές και ασήμαντες λεπτομέρειες στα αντικείμενα του περιβάλλοντός τους. Βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής είναι η δυσκολία που έχουν τα παιδιά αυτά να κάνουν φανταστικό παιχνίδι με παιχνίδια ή με άλλους ανθρώπους. Οι δυσκολίες & οι περιορισμοί αυτοί ποικίλουν σε βαρύτητα από άτομο σε άτομο.

ΠΡΩΙΜΗ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΕΓΚΑΙΡΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

ΠΡΩΙΜΗ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΕΓΚΑΙΡΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΠΡΩΙΜΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Η έγκαιρη διάγνωση οδηγεί στην πρώιμη παρέμβαση που βοηθά στην καλύτερη εξέλιξη του παιδιού. Η πρώιμη παρέμβαση, ως αποτέλεσμα της έγκαιρης διάγνωσης, συντελεί συχνά με πολύ θετικό τρόπο στην πρόοδο των παιδιών. Η έγκαιρη διάγνωση λειτουργεί προληπτικά, εμποδίζοντας την εδραίωση πολλών ανεπιθύμητων συμπεριφορών, οι οποίες από τη στιγμή που θα εδραιωθούν, αλλάζουν πολύ δύσκολα.

ΕΓΚΑΙΡΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ Δίνει τη δυνατότητα στους γονείς, αλλά και σε όσους συναναστρέφονται με το παιδί: Να συνειδητοποιήσουν από νωρίς το πρόβλημα. Να αναζητήσουν προγράμματα θεραπευτικών και εκπαιδευτικών παρεμβάσεων, καθοδήγηση και συμβουλευτική υποστήριξη.

ΒΗΜΑΤΑ ΠΡΩΙΜΗΣ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΥΤΙΣΜΟ Βήμα 1 ο : Καθιερωμένη παιδιατρική επίσκεψη ή επίσκεψη σε άλλον επαγγελματία Ειδικής αγωγής λόγω ανησυχίας των γονέων για πιθανή αυτιστική διαταραχή. Βήμα 2 ο : Εντοπισμός επιβαρυντικών παραγόντων για αυτισμό, που είναι 1) ύπαρξη αυτιστικής διαταραχής σε άλλο μέλος της οικογένειας, 2) ανησυχία του γονέα 3) ανησυχία του παιδιάτρου. Βήμα 3 ο : Ανιχνευτικός έλεγχος με σταθμισμένες δοκιμασίες για αντικειμενικό αποτέλεσμα. Βήμα 4 ο : Παιδιά που αποτυγχάνουν στις ανιχνευτικές δοκιμασίες θα πρέπει να παραπέμπονται σε Ειδικά Αναπτυξιακά Κέντρα για επιβεβαίωση της διάγνωσης, έναρξη θεραπευτικών παρεμβάσεων και πιθανό εργαστηριακό έλεγχο.

ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗΣ Β ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ: Kαθηγήτρια Μ.Τσολιά ΕΠΙΣΤ. ΥΠΕΥΘΥΝΗ: Λωρέττα Θωμαΐδου Αν. Καθηγήτρια Αναπτυξιακής Παιδιατρικής Δημιουργήσαμε και Σταθμίσαμε σε Ελληνικό πληθυσμό Πρότυπη Αναπτυξιακή Δοκιμασία Ανίχνευσης Διαταραχών Αυτιστικού Φάσματος 1. Thomaidis L., Kyprianou M., Choleva A. (2015), Early screening of autism: Is age a confounding factor when screening for autism?, Journal of Paediatric Child Health, 51 (10), 1046-1047. 2. Thomaidis L., Choleva A., Kyprianou M. (2016), Age-related issues of instruments screening for autism in young children, Neuropsychiatric Disease & Treatment, 12, 3093-3095.

Η Αναπτυξιακή Δοκιμασία Επικοινωνίας Ανιχνεύει Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος Πρώιμα και Έγκαιρα Σε παιδιά ηλικίας 18 έως 48 μηνών Με ασφαλή και αντικειμενικό τρόπο Είναι φιλική και ευχάριστη για το παιδί

Η Αναπτυξιακή Δοκιμασία Επικοινωνίας Χορηγείται αποκλειστικά από παιδιάτρους & ειδικούς θεραπευτές μετά από ειδική εκπαίδευση που γίνεται στη Μονάδα Αναπτυξιακής Παιδιατρικής της Β Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Περισσότερες πληροφορίες: www.developunit.gr Τηλ. Επικ.: 213 2009186 & 198

ΣΤΑΔΙΑ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ Η διάγνωση, για να είναι πλήρης, θα πρέπει να ολοκληρώνεται σε τρία διαδοχικά στάδια : 1. Λήψη εκτενούς ιατρικού, αναπτυξιακού, κοινωνικού ιστορικού 2. Άμεση συστηματική παρατήρηση του παιδιού & αξιολόγηση κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού και άλλων δραστηριοτήτων 3. Εξέταση με σταθμισμένες κλίμακες, δοκιμασίες, εργαλεία αξιολόγησης

ΕΓΚΑΙΡΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Η διάγνωση & η αξιολόγηση μας παρέχουν πληροφορίες για το: αναπτυξιακό νοητικό ψυχολογικό προφίλ του παιδιού, συντελώντας με αυτό τον τρόπο στο σχεδιασμό ενός κατάλληλου, εξατομικευμένου προγράμματος ειδικής εκπαίδευσης. Η έγκυρη διάγνωση δίνει την δυνατότητα να παρέχουν οι ειδικοί, σωστή, σαφή και κατανοητή ενημέρωση, καθοδήγηση και συμβουλευτική υποστήριξη στην οικογένεια.

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ & ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ Κριτήρια με τα οποία επιλέγουμε την κατάλληλη προσέγγιση στον σχεδιασμό της θεραπευτικής-εκπαιδευτικής παρέμβασης: 1. τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του παιδιού για το οποίο σχεδιάζουμε την παρέμβαση 2. σε ποιο βαθμό εμφανίζονται οι διαταραχές και πως αντιμετωπίζεται το συγκεκριμένο παιδί σε κάθε προσέγγιση 3. το επίπεδο των ικανοτήτων του 4. πόσο διαταρακτική είναι η συμπεριφορά του 5. ποιοι είναι οι στόχοι που θέτει η προσέγγιση για την πρόοδο του παιδιού 6. ποια επιστημονικά δεδομένα τεκμηριώνουν την επίτευξη των στόχων 7. κατά πόσο ταιριάζει η προσέγγιση με το προσωπικό στυλ, τις ιδέες, τη φιλοσοφία των γονέων και των θεραπευτών- εκπαιδευτών 8. το κόστος.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Να αρχίζει όσο το δυνατό νωρίτερα Να είναι εντατική Να εξατομικεύεται Να έχει συγκεκριμένους στόχους Να είναι δομημένη (ABA, TEACCH, Portage) Να γίνεται από εξειδικευμένους θεραπευτές Να περιλαμβάνει και εναλλακτικές δραστηριότητες Να συμμετέχουν ενεργά οι γονείς

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Βασική αρχή Το κάθε παιδί έχει εξατομικευμένο σχεδιασμό θεραπευτικής παρέμβασης, ακόμα κι αν βρίσκεται σε πλαίσιο που η παρέμβαση γίνεται ομαδικά σε κέντρο ημέρας, παιδικό σταθμό, νηπιαγωγείο ή σχολείο.

ΕΓΚΑΙΡΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Η πορεία & η εξέλιξη του παιδιού πρέπει να παρακολουθείται συνεχώς. Να γίνονται επαναξιολογήσεις (follow ups) ανά τακτά χρονικά διαστήματα ανάλογα με τη διαταραχή (ανά εξάμηνο ή ανά έτος). Για να επαναπροσδιορίζονται: το εκπαιδευτικό πρόγραμμα οι άμεσοι στόχοι & οι μακροπρόθεσμοι στόχοι.

Βίντεο: Ο μικρός μου αδερφός από το φεγγάρι Πώς νιώθει το παιδί με ΔΕΠΥ