Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής

Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής

Θα αξιολογηθείτε δίκαια όλοι στην ίδια άσκηση: το σκαρφάλωμα στο δένδρο

Ο όρος διαφοροποίηση περιλαμβάνει κάθε οργανωτική και διδακτική προσπάθεια να διαχειριστούμε διαφοροποιημένα τις ιδιαιτερότητες των μαθητών/-τριών, μεμονωμένα ή κατά ομάδες, επιδιώκοντας το καλύτερο αποτέλεσμα γι αυτούς Οι ιδιαιτερότητες περιλαμβάνουν τόσο κινητικές και μαθησιακές ελλείψεις, προβλήματα και αναπηρίες, όσο και υπερέχουσες ικανότητες, κλίσεις, ταλέντα και ιδιαίτερα ενδιαφέροντα

Σαν βασική αρχή στο σχεδιασμό του μαθήματος: Λαμβάνεται υπόψη το αναπτυξιακό επίπεδο των μαθητών/- τριών του τμήματος Λαμβάνονται υπόψη οι διαφορές στις κινητικές δεξιότητες & ικανότητες των μαθητών/-τριών μέσα στο τμήμα Για την ανταπόκριση όλων των μαθητών/-τριων στις απαιτήσεις των ασκήσεων εφαρμόζεται το στυλ διδασκαλίας «του μη αποκλεισμού» (από το φάσμα διδασκαλίας του Mosston) Στο μάθημα ενθαρρύνονται όλοι οι μαθητές/-τριες για συμμετοχή και προσπάθεια για βελτίωση

Διαφοροποίηση ως προς τις ατομικές απαιτήσεις επίδοσης Διαφοροποίηση ως προς το ενδιαφέρον και τις επιλογές των μαθητών Διαφοροποίηση ως προς το αναπτυξιακό επίπεδο (τάξεις, σχολείο, ενασχόληση με τον αθλητισμό) «Εσωτερική» διαφοροποίηση της διδασκαλίας σε κάθε τμήμα μαθητών (προσαρμοσμένες διδακτικές ενέργειες στις ιδιαιτερότητες των μαθητών/-τριών)

Οργανωτική διαφοροποίηση Εξατομικευμένη διδασκαλία Ημερήσιο μάθημα σε κάθε τμήμα μαθητών/- τριών Διδακτική διαφοροποίηση Μεθοδολογική διαφοροποίηση

Διαφοροποίηση στον τρόπο (τεχνική) εκτέλεσης Διαφοροποίηση στη δυσκολία εκτέλεσης Διαφοροποίηση στην απόσταση εκτέλεσης Διαφοροποίηση στο επίπεδο (ταχύτητα, πληρότητα, δύναμη) εκτέλεσης των δεξιοτήτων Διαφοροποίηση στο βαθμό συνθετότητας (συνδυασμών) των κινητικών δεξιοτήτων Διαφοροποίηση στη διδακτική μεθοδολογία Διαφοροποίηση στον χρησιμοποιούμενο εξοπλισμό Διαφοροποίηση-προσαρμογή στις κινητικές και μαθησιακές ιδιαιτερότητες

Εκτελούν όλοι αραιωμένοι ταυτόχρονα με τον εκπαιδευτικό ή με κάποιον μαθητή «πρότυπο» Καθένας εκτελεί όπως μπορεί. Ταυτόχρονα ο εκπαιδευτικός δίνει οδηγίες για τη σωστή εκτέλεση, χωρίς παρατηρήσεις σε προσωπικό επίπεδο. Η εκμάθηση της σωστής εκτέλεσης βασίζεται στη βελτίωση μέσω της επανάληψης

Στις μικρές τάξεις του δημοτικού σχολείου ζητάμε από τους μαθητές/- τριες να πετάξουν 5 φορές την μπάλα στον αέρα και να την πιάσουν Στόχος είναι να πετάξουν την μπάλα όσο ποιο ψηλά μπορούν και να την πιάσουν χωρίς να πέσει κάτω Αν δεν καταφέρνουν να πιάσουν την μπάλα την πετούν σε μικρότερο ύψος Κάθε μαθητής/-τρια δίνει τόσους πόντους στην ομάδα του όσες είναι οι επιτυχημένες λαβές της μπάλας

Στις μικρές τάξεις του δημοτικού ζητάμε κάθε μαθητής/-τρια να μετακινείται με την μπάλα προς τον απέναντι τοίχο με στόχο να πετάξει την μπάλα στον τοίχο και την πιάσει για να την επιστρέψει στην ομάδα του Καθένας επιλέγει (ή προτρέπεται να επιλέξει) την απόσταση από την οποία μπορεί να κάνει την ρίψη στον τοίχο

Δείχνουμε την πάσα με τα δάκτυλα στο βόλεϊ. Ζητάμε ο καθένας να εκτελεί όπως μπορεί, είτε από λαβή πάνω από το μέτωπο, είτε με πέταγμα της μπάλας από κάτω, είτε με συνεχόμενες πάσες Απώτερος στόχος είναι όλοι να καταφέρουν τη συνεχόμενη πάσα-δάκτυλα πάνω από το κεφάλι

Οι μαθητές κατανέμονται σε 2-4 ομάδες. Κάθε ομάδα έχει μια μπάλα του μπάσκετ Ζητάμε από τους μαθητές να κινούνται προς την απέναντι γραμμή του γηπέδου με ντρίπλα, με ρυθμό που ο καθένας μπορεί Ξεκινούν οι πρώτοι κάθε ομάδας με το σήμα του εκπαιδευτικού Με το επόμενο σήμα (σφύριγμα) πρέπει όλοι, από τη θέση που έχουν φθάσει, να επιστρέψουν στην γραμμή της αφετηρίας

Δείχνουμε την εκτέλεση του σουτ στο χάντμπολ από στάση και με άλμα Ζητάμε οι μαθητές/-τριες να εκτελούν ένα σουτ κάθε φορά από την απόσταση που μπορούν, αργά ή γρήγορα, από στάση ή με άλμα Ο στόχος είναι να πετύχουν την εστία ή ένα μικρότερο πλαίσιοστόχο στον τοίχο

Στη διδασκαλία του ποδοσφαίρου ζητάμε από τους μαθητές/-τριες, από απόσταση 20-30 μέτρων να εκτελούν οδήγημα της μπάλας και να επιχειρούν σουτ στην εστία, από όποια απόσταση μπορούν να φθάσουν την μπάλα στο τέρμα. Όσοι έχουν δυνατό σουτ επιχειρούν από μεγαλύτερη απόσταση και όσοι έχουν αδύνατο σουτ από μικρότερη

Οι μαθητές εκτελούν σε σειρά π.χ. ένα οριζόντιο άλμα, μια ρίψη ή ένα σπριντ Ο εκπαιδευτικός μετράει και ανακοινώνει στον κάθε μαθητή/μαθήτρια την επίδοσή του/της Όλοι έχουν στόχο στις επόμενες προσπάθειες να πετύχουν καλύτερη επίδοση

Ζητάμε από τους μαθητές να εκτελούν σουτ του χάντμπολ με ντρίπλα, φορά και άλμα Όσοι μαθητές/-τριες δεν εκτελούν σωστά, οδηγούνται σε μια δεύτερη ομάδα, η οποία εκτελεί το σουτ με τη μερική μέθοδο, ξεκινώντας από το τελικό μέρος

Ζητάμε από τους μαθητές να εκτελούν μπάσιμο ή σταμάτημα σουτ στο καλάθι του μπάσκετ Οι μαθητές/-τριες με κινητική αδεξιότητα ή κινητική ανεπάρκεια επιχειρούν το σουτ με οποιοδήποτε τρόπο, με μπάλα του μπάσκετ ή ελαφρύτερη μπάλα

Ζητάμε από τους μαθητές να περνούν την μπάλα πάνω από το φιλέ στο απέναντι γήπεδο του βόλεϊ, με πάσα-δάκτυλα, μανσέτα ή κτύπημα-παλάμη Ο μαθητής με αποκλίνουσα συμπεριφορά αναλαμβάνει ρόλο βοηθού εκπαιδευτικού, εκτελεί όταν έρχεται η σειρά του και στη συνέχεια είναι κοντά στον εκπαιδευτικό

Ζητάμε από τους μαθητές να μετακινούνται στην εξωτερική γραμμή του γηπέδου μπάσκετ με ντρίπλα Ο μαθητής σε αναπηρικό αμαξίδιο κάνει την ντρίπλα στο εσωτερικό του γηπέδου χωρίς μετακίνηση ή με αργή μετακίνηση με τη βοήθεια άλλου μαθητή ή του εκπαιδευτικού

Μετά την εισαγωγική προθέρμανση ζητάμε από τους μαθητές να εκτελέσουν ελεύθερα κάποιες κινητικές ασκήσεις και διατάσεις Η μαθήτρια με εμφανή σκολίωση ακολουθεί ένα ολιγόλεπτο εξατομικευμένο πρόγραμμα εξαρτήσεων στα πολύζυγα με την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού

Διαφοροποίηση στις απαιτήσεις φυσικών ικανοτήτων Διαφοροποίηση στην ταχύτητα των κινήσεων Διαφοροποίηση στην μεταξύ τους απόσταση και συνεργατική μετακίνηση Διαφοροποίηση της συνθετότητας (συνδυασμών) των κινητικών δεξιοτήτων Διαφοροποίηση στις μαθησιακές ενέργειες

Ο/η εκπαιδευτικός γνωρίζοντας τους μαθητές/-τριες ή βλέποντας την πρώτη εκτέλεση, προτρέπει ή/και κατανέμει τα ζευγάρια, με τέτοιο τρόπο ώστε τα μέλη κάθε ζευγαριού να έχουν περίπου ίδιες ικανότητες/ δεξιότητες Αυτό δεν εφαρμόζεται στις περιπτώσεις που το ένα μέλος του ζευγαριού πρόκειται να βοηθήσει ή να καθοδηγεί το άλλο μέλος (π.χ. σε αναπηρίες και ειδικά προβλήματα)

Εφαρμόζεται σε όλες τις μορφές πάσας στις αθλοπαιδιές ή σε παιχνίδια με μπάλα Οι πάσες εκτελούνται σε ζευγάρια και ανάλογα με το επίπεδο ικανοτήτων/ δεξιοτήτων, κάθε ζευγάρι αυξομειώνει την απόσταση μεταξύ των δύο μελών του

Ζητάμε να συνδυαστεί η πάσα στο χάντμπολ με κίνηση αλλαγής πλευράς γηπέδου με βήματα και ντρίπλα Τα ζευγάρια που υστερούν κινητικά στην εκτέλεση του συνδυασμού, περιορίζουν την κίνηση προς το εσωτερικό του γηπέδου, δίνουν πάσα και επιστρέφουν στην πλάγια γραμμή

Τα ζευγάρια αντιμέτωπα σε απόσταση 10-12 μέτρων με μία μπάλα ποδοσφαίρου Ζητάμε κάθε μέλος ζευγαριού να οδηγεί κάποια μέτρα την μπάλα, να δίνει πάσα απέναντι και να επιστρέφει στη αρχική του θέση Όσα ζευγάρια διαθέτουν αναπτυγμένες δεξιότητες χειρισμού της μπάλας, εφαρμόζουν την άσκηση σε μεγαλύτερη απόσταση με ψηλή πάσα

Δείχνουμε μια κινητική δεξιότητα (χορού, ρίψης πάνω από τον ώμο, άλματος, γυμναστικής άσκησης, κλπ) και ζητάμε να την εκτελέσουν οι μαθητές/- τριες Εντοπίζοντας δυσκολίες στη μάθηση, ζητάμε σε ζευγάρια, ο ένας μαθητής να βοηθάει και να καθοδηγεί τον άλλο

Στις δραστηριότητες που εφαρμόζονται στο μάθημα ένας μαθητής/-τρια εκ περιτροπής αναλαμβάνει ρόλο υποστήριξης του μαθητή με αναπηρία ή με κινητικό πρόβλημα Η διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων για το ζευγάρι περιλαμβάνει απλοποίηση, προσαρμογή στις κινητικές δυνατότητες και εφικτούς τρόπους ένταξης στις ομαδικές δραστηριότητες

Προσαρμογή των ομαδικών δραστηριοτήτων στις δυνατότητες και τις ιδιαιτερότητες των μαθητών/- τριών Αλλαγές τρόπου και κανόνων παιχνιδιού σε σχέση με τις ατομικές δυνατότητες ή ιδιαιτερότητες των μαθητών/-τριών Διαφοροποίηση των περιεχομένων σε 2 παράλληλες ομαδικές δραστηριότητες ή παιχνίδια Ανάθεση διαφορετικών ρόλων στους μαθητές ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και τις προτιμήσεις τους

Στις μορφές κυνηγητού στις μικρές τάξεις του δημοτικού: όταν αργεί ο μαθητής/-τρια που κυνηγά να πετύχει το στόχο προσθέτουμε έναν ή περισσότερους βοηθούς, μέχρι να επιτευχθεί ο στόχος και να αλλάξουν οι ρόλοι

Στα κινητικά παιχνίδια δίνουμε τη δυνατότητα οι μαθητές να επιλέγουν τους ρόλους τους στο παιχνίδι, σύμφωνα με τις προτιμήσεις τους Ο εκπαιδευτικός παρεμβαίνει όταν θεωρεί ότι κάποιοι μαθητές πρέπει να περάσουν και από άλλους ρόλους

Στα παιχνίδια με μπάλα ή τις αθλοπαιδιές εφαρμόζεται ο κανόνας επαφής της μπάλας από όλους τους παίκτες μιας ομάδας πριν η ομάδα επιχειρήσει να φτάσει στον τελικό στόχο Ο κανόνας υποχρεώνει όλους τους παίκτες της ομάδας να συμμετέχουν ενεργά και να συνεργασθούν

Δίνουμε τη δυνατότητα σε κάποιους μαθητές/-τριες που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του παιχνιδιού να σχηματίσουν δύο άλλες μικρότερες ομάδες, που θα παίζουν παράλληλα, με πιο απλούς κανόνες ή με άλλη μορφή παιχνιδιού

Στις αθλοπαιδιές ο καθένας επιλέγει σε ποια θέση θα παίξει (άμυνα, επίθεση, τέρμα, διαιτητής), στην πρώτη, τη δεύτερη, την τρίτη ή την τέταρτη ομάδα Ο εκπαιδευτικός επεμβαίνει όταν χρειάζεται να κατανεμηθούν οι μαθητές/-τριες σε ισοδύναμες ομάδες

Κατά περίπτωση χρησιμοποιούνται μερικά ή ολικά τροποποιημένα παιχνίδια για την συμμετοχή όλων των μαθητών/-τριών, με όσο το δυνατόν ισότιμες απαιτήσεις Ανάλογα με τη μορφή της αναπηρίας ή των κινητικών προβλημάτων χρησιμοποιούνται αντίστοιχες δραστηριότητες από τα αθλήματα των ΑμΕΑ

Ελάττωση των ανταγωνιστικών στόχων και του στόχου της νίκης (ποιος είναι καλύτερος ή ποια ομάδα θα κερδίσει ) Έμφαση στους στόχους της συνεργασίας και του ομαδικού αποτελέσματος (να κάνουμε με τη συμμετοχή όλων ) Έμφαση σε στόχους αλληλοβοήθειας και υποστήριξης (να κάνουμε μαζί ) Έμφαση σε στόχους αποδοχής της διαφορετικότητας και της ισότιμης συμμετοχής όλων (μαζί μας ο Γιάννης με την αναπηρία και ο Αλή και η φατμέ )

Στις μορφές αναπηρίας αναζητούμε διαφοροποιημένες ασκήσεις και τροποποιήσεις των ομαδικών δραστηριοτήτων ή των παιχνιδιών, ώστε να ο συγκεκριμένος μαθητής να συμμετέχει ενεργά μαζί με τους άλλους μαθητές/-τριες του τμήματος Στα κινητικά προβλήματα η διαφοροποίηση εστιάζεται κυρίως στην απλοποίηση των κινητικών απαιτήσεων (σε δύναμη, ταχύτητα, απόσταση, εξοπλισμό, συνθετότητα κλπ.) Στα προβλήματα συμπεριφοράς η διαφοροποίηση κυμαίνεται στην εφαρμογή των κανόνων, στους υπεύθυνους ρόλους, στην επιτήρηση και στην επιβράβευση