ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 1. Κριτήρια επιλογής θέματος Ενδιαφέρον Γνώση Ομαδική Ενημέρωση Πληροφόρηση 1. Τίτλος Έρευνας Το νερό και ο πλανήτης μας. Το νερό ως πηγή ζωής 2. Παρουσίαση Προβλήματος Το νερό υπάρχει παντού στην ζωή μας και η επαφή μαζί του είναι καθημερινή. Όντας το πρώτο στοιχείο που εμφανίστηκε στον πλανήτη μας, το νερό έχει άμεση σχέση με την φύση και αποτελεί κύριο παράγοντα για την επιβίωση πολλών οργανισμών. Χαρακτηριστικά Παραδείγματα: ωκεανοί, βροχή, ο κύκλος του νερού, ενώ ενδιαφέρουσα είναι και η αναζήτηση νερού σε άλλους πλανήτες.
3. Ιστορική Αναδρομή Η τήξη των πάγων του αρκτικού κύκλου, που φέτος κατέγραψε νέο αρνητικό ρεκόρ, αποδεικνύει, πέραν κάθε αμφιβολίας, ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι μια πραγματικότητα. Οι πάγοι του Βορείου Πόλου, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα καλύπτουν 3,42 εκατ. τετραγωνικών χιλιομέτρων, δηλαδή έκταση κατά 18% μικρότερη από το προηγούμενο αρνητικό ρεκόρ (4,17 εκατ. τετραγωνικά χιλιόμετρα)το 2007. Τις πιο πρόσφατες μετρήσεις έδωσαν στη δημοσιότητα επιστήμονες του Εθνικού Κέντρου Δεδομένων Χιόνος και Πάγου των ΗΠΑ, που εδρεύει στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο. Όπως εξηγούν οι ερευνητές, το 2007 ήταν χρονιά ρεκόρ, αφού οι θαλάσσιοι πάγοι είχαν συρρικνωθεί κατά 22% περισσότερο από ότι την προηγούμενη χρονιά ρεκόρ, το 2005. Οι μετρήσεις της συρρίκνωσης των πάγων στον Βόρειο Πόλο γίνονται με τη βοήθεια δορυφόρων από το 1979. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, τα στοιχεία αυτά δεν είναι απλώς «ψυχροί αριθμοί» που καταγράφουν μια αμετάβλητη σταθερή πραγματικότητα. Ο αρκτικός κύκλος είναι το «κλιματιστικό» της γης, εξηγεί ο Ουόλτ Μέιρ, ερευνητής του Πανεπιστημίου του Κολοράντο. «Κι αυτό το χάνουμε. Και δεν πρόκειται να αφανιστούν μόνον οι πολικές αρκούδες ή να αποδεκατιστούν οι τοπικές κοινότητες εξαιτίας της συρρίκνωσης των πάγων. Θα αλλάξει το κλίμα σε ολόκληρο τον πλανήτη». Οι θαλάσσιοι πάγοι, π.χ., αντανακλούν το 90% της ηλιακής θερμότητας. Επομένως, εάν λιώσουν, ο σκουρόχρωμος ωκεανός θα απορροφά τη θερμότητα. Σε σχετική συζήτηση που διοργάνωσε η Greenpeace στη Νέα Υόρκη, ο ειδικός επί του κλίματος ερευνητής της NASA τόνισε ότι η τήξη των πάγων στον αρκτικό κύκλο πρέπει να δείξει στον κόσμο τους κινδύνους που διατρέχουμε εάν δεν περιορίσουμε τις εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου Κατά τρία χιλιοστά κάθε χρόνο αυξάνεται η μέση στάθμη των ωκεανών εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και της ανόδου της θερμοκρασίας, σύμφωνα με την ανάλυση των δορυφορικών δεδομένων περίπου δύο δεκαετιών. Οι δύο βασικές αιτίες για την άνοδο της στάθμης είναι αφενός η θερμική επέκταση των υδάτων, καθώς απορροφούν ολοένα περισσότερη θερμότητα με συνέπεια να αυξάνεται ο όγκος τους και αφετέρου το λιώσιμο των πάγων που οδηγεί στη διαρροή μεγάλων ποσοτήτων φρέσκου παγωμένου νερού στις θάλασσες. Ο πρωτόγονος άνθρωπος στάθηκε με ευγνωμοσύνη αλλά και με κατάπληξη μπροστά στο υδάτινο στοιχείο και λάτρεψε ως θεούς τις πηγές, τα ποτάμια, τις λίμνες, τις θάλασσες και τη βροχή. Προσωποποίηση του νερού
στις διάφορες φυσικές μορφές του θεωρείτο από τους αρχαίους ο Ποσειδώνας, ο Ωκεανός, οι Ωκεανίδες, οι Νύμφες, (Ναϊάδες) ακόμη και ο ίδιος ο νεφεληγερέτης Ζευς, καθώς και οι θεοί των ποταμών Αλφειός, Ιλισός, Αχελώος, Πηνειός, Αλιάκμον, Μαίανδρος και άλλοι. Γνωστή και η διαμάχη μεταξύ Ποσειδώνα και Αθηνάς, που διεκδίκησαν την τιμή να δώσουν το όνομά τους στην πόλη που είχε ιδρύσει ο Θησέας. Είναι ιστορικά εξακριβωμένο ότι η εξόρυξη πηγαδιών είχε αρχίσει τουλάχιστον πριν από 5.000 χρόνια. Στο Κεφάλαιο ΚΣΤ της Γένεσης (Παλαιά Διαθήκη), αναφέρεται ότι τα πηγάδια που είχε ανοίξει ο πατριάρχης των Εβραίων Αβραάμ το 2000 π.χ. περίπου, τα έφραξαν οι Φιλισταίοι, που φθονούσαν τα υπάρχοντα του Ισαάκ. Το νερό που χρησιμοποιείται από τον άνθρωπο ως πόσιμο πρέπει να είναι καθαρό, διαυγές, άοσμο, δροσερό και δίχως μικρόβια ή δηλητηριώδεις ουσίες. Για τον λόγο αυτό, όταν χρησιμοποιούνται νερά ποταμών ή λιμνών (τεχνητών ή φυσικών), πρέπει πρώτα να διηθηθούν και να αποστειρωθούν. Η εξασφάλιση και η παροχή του νερού απασχόλησαν τον άνθρωπο από την αρχή της ύπαρξής του, όπως συμβαίνει με όλους τους ζωντανούς οργανισμούς. Γι αυτό και οι πρώτοι οικισμοί κτίζονταν κοντά στις φυσικές πηγές των νερών, όπως σε ποτάμια ή λίμνες. Οι αρχαίοι Έλληνες και αργότερα οι Ρωμαίοι κατασκεύασαν εξαιρετικά Υδραγωγεία και την ύδρευση μεγάλων πόλεων με κατάλληλο καθαρό νερό. Το νερό καταναλώνεται με διάφορους τρόπους, κι ύστερα μεγάλο ποσοστό του χρησιμοποιημένου νερού επιστρέφει στη φύση, σημαντικά επιβαρημένο με βιομηχανικά ή γεωργικά απόβλητα (λιπάσματα, φυτοφάρμακα κ.λπ.), αστικά λύματα, απορρίμματα κάθε υλικού, στραγγίσματα από τις παράνομες (ή και νόμιμες) χωματερές. Το 90% των αποχετευτικών και το 70% των βιομηχανικών λυμάτων καταλήγουν στο περιβάλλον χωρίς επεξεργασία. Παγκόσμια Κλιματική Αλλαγή Μια από τις κύριες συνέπειες της αλλαγής του κλίματος στον πλανήτη είναι η σημαντική μείωση των βροχοπτώσεων και η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας, γεγονότα που θα προκαλέσουν τη μείωση των διαθέσιμων υδατικών πόρων. Η αύξηση εξάτμισης και συμπύκνωσης του νερού θα φτάσει το 7-15%, ενώ αναμένεται μείωση των βροχοπτώσεων στην περιοχή της Μεσογείου έως και 15%.
Αυξήθηκε ο πληθυσμός, αυξήθηκαν οι ανάγκες, αυξήθηκαν οι χρήσεις, και φυσικά η ζήτηση. Στους τρεις παραδοσιακούς τομείς κατανάλωσης νερού, τη γεωργία, τα νοικοκυριά και τη βιομηχανία/βιοτεχνία, προστέθηκαν οι τουριστικές δραστηριότητες (δραστηριότητες αναψυχής, αθλητικές, κ.ά.). Οι διαφορετικοί χρήστες ανταγωνίζονται ποιος θα λάβει τις μεγαλύτερες ποσότητες νερού για να καλύψει τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες του, αδιαφορώντας για το κατά πόσο εφικτό είναι αυτό. Ιδιαίτερα η γεωργία, που σήμερα αντιπροσωπεύει το 75% της κατανάλωσης παγκοσμίως από τη μια, και οι ανάγκες ύδρευσης των πόλεων και των τουριστικών/αθλητικών εγκαταστάσεων από την άλλη, βρίσκονται σε έντονη διαμάχη. Το νερό έφτασε να θεωρείται ένα ακόμα καταναλωτικό αγαθό, και οι χρήστες του θεωρούνται καταναλωτές: αγοράζουν κάτι, κι ας τους ανήκει. Παράλληλα, παρατηρείται μια κατασπατάληση του λίγου αυτού νερού. Ενδεικτικά είναι τα νούμερα: οι απώλειες λόγω διαρροών, παράνομων συνδέσεων και σπατάλης αντιπροσωπεύει το 50% της κατανάλωσης καθαρού νερού, ενώ το 60% του νερού που καταναλώνει η γεωργία χάνεται λόγω της εξάτμισης πριν φτάσει στο έδαφος. Ταυτόχρονα, σε τοπικό επίπεδο, η εποχικότητα της ζήτησης, κυρίως κατά τους θερινούς μήνες, οπότε και πολλαπλασιάζεται ο «πληθυσμός» και αυξάνεται η κατανάλωση νερού, απαιτεί τη δημιουργία υποδομών που θα καλύψουν τις αυξημένες ανάγκες για δυο ή τρεις μήνες του έτους, δημιουργώντας έντονες πιέσεις στο φυσικό περιβάλλον και τους υδατικούς πόρους της περιοχής συνολικά. Προβλήματα λειψυδρίας «Χρησιμοποιούμε πολύ περισσότερο νερό από ότι έχουμε διαθέσιμο. Η βραχυπρόθεσμη λύση για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας ήταν μέχρι σήμερα η άντληση ακόμη μεγαλύτερων ποσοτήτων νερού από τα επιφανειακά και υπόγεια υδάτινα αποθέματα. Η υπερεκμετάλλευση δεν αποτελεί όμως βιώσιμη λύση. Έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ποιότητα και στην ποσότητα των νερών που έχουν απομείνει καθώς και στα οικοσυστήματα, τα οποία εξαρτώνται από το νερό», τονίζει η καθηγήτρια Jacqueline McGlade, εκτελεστική διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος. Και συνεχίζει: «πρέπει να μειωθεί η ζήτηση, να περιορισθούν οι ποσότητες του αντλούμενου νερού και να δοθεί έμφαση στην αποτελεσματική χρήση του»
4. Σκοπός της έρευνας και ερευνητικά ερωτήματα Ευαισθητοποίηση ως άτομα για το νερό και τις χρήσεις του. Ενημέρωση των συμμαθητών μας γύρω από τον τομέα του νερού. Πληροφόρηση για την χρησιμότητα του νερού στην καθημερινότητα μας και γενικότερα στην φύση. Επίλυση αποριών γύρο από την ύπαρξη του νερού στην φύση. Και η συνειδητοποίηση των παιδιών για την αξία του νερού ως σπάνιο πλέον φυσικό πόρο. Θεωρείτε ότι υπάρχει άλλο υποκατάστατο του νερού στον κόσμο μας. Ποια η πορεία της ανάπτυξης του πλανήτη από την στιγμή που ο άνθρωπος ξεκίνησε να εκμεταλλεύεται το νερά Ποιες οι επιπτώσεις της υπερκατανάλωσης του νερού για τις επόμενες γενιές 5. Ανάγκες που εξυπηρετεί Ενημέρωση συμμαθητών μας για το νερό και την λειτουργία του στην φύση καθώς και τους τρόπους με τους οποίους απειλείται αυτό σήμερα. Επίσης η έρευνα αυτή ήταν ένας τρόπος αξιολόγησης των δικών μας γνώσεων γύρω από αυτό το θέμα. Επιπλέον μέσα από το ερωτηματολόγιο που κάναμε πιστεύουμε πως πληροφορήσαμε και αρκετούς ενήλικες ως προς το πώς οι ενέργειες του ανθρώπου επηρεάζουν το νερό και την ποιότητα του στον πλανήτη μας καθώς και για τα προβλήματα που έχει προκαλέσει η ανθρωπινή παρέμβαση στη φύση ως αναφορά το νερό(τήξη πάγων κτλ). Γενικότερα η έρευνα αποσκοπεί σε μεγάλο βαθμό τόσο στην προσωπική μας ενημέρωση όσο και των συνανθρώπων μας, καθώς επίσης και ως προς την ευαισθητοποίηση των συμμαθητών μας και των κηδεμόνων τους γύρω από τα προβλήματα του πλανήτη που αφορούν το νερό στην φύση.. Τέλος πιστεύουμε ότι καταφέραμε να αποδείξουμε μέσω της έρευνας και της ομαδικής μας συνεργασίας πως το νερό αποτελεί κύριον παράγοντα ύπαρξης και συνέχισης της ζωής στον πλανήτη μας
6. Παράγοντες που επηρεάζουν την έρευνα μας Έντονες κλιματικές αλλαγές Δύσκολη μέτρηση των αλλαγών που υφίσταται το νερό στην φύση (τήξη πάγων, πλημμύρες κλπ) με αποτέλεσμα οι διάφορες μετρήσεις που γίνονται από ερευνητικές ομάδες να αποκλίνουν μεταξύ τους Ξαφνικές και έντονες παρεμβάσεις του ανθρώπου που δημιουργούν μη μετρήσιμες αλλαγές Δυσκολία ανεύρεσης-αξιολόγησης στοιχείων 7. Περιορισμοί περιγραφή των ορίων Παρέμβαση ανθρώπου στην φύση Κλιματικές αλλαγές βάση νερού Μόλυνση νερού Ανάγκη νερού για ύπαρξη ζωής Ύπαρξη νερού σε άλλους πλανήτες 8. Αξιοπιστία της έρευνας Οι σελίδες που επισκεφτήκαμε συγκλίνουν όλες στα αποτελέσματα που παρουσιάζονται στην ερευνά Σωστή, σαφής, λεπτομερής δομή ερωτηματολόγιου Οι ερωτήσεις απαντήθηκαν με βάση την ειλικρίνεια των μαθητών και των κηδεμόνων και όχι τυχαία,πράγμα που προκύπτει από την ομοιογένεια των απαντήσεων και το ελάχιστο ποσοστό των αποκλίσεων μεταξύ των απαντήσεων τους
9. Διαδικασίες και δραστηριότητες που χρησιμοποιήθηκαν για την Ε.Ε. Στατιστικές Έρευνες από το internet Παρόμοιες εργασίες Προσωπικές παρατηρήσεις Αναζήτηση / εύρεση / πληροφόρηση από video
10. Δημιουργία ερωτηματολογίου της Ε.Ε. Συζήτηση επί των αποτελεσμάτων, σχόλια και συμπεράσματα 1. Πόσο πιστεύετε ότι οι ποσότητες του νερού που υπάρχουν στην χώρα μας αρκούν για να καλύψουν τις εγχώριες ανάγκες μας ; μαθητές κηδεμόνες πολύ 3 4 αρκετά 18 8 μέτρια 2 11 λίγο 0 0 καθόλου 0 0 Σχόλια: Στην ερώτηση αυτή, βλέπουμε ότι οι απαντήσεις μεταξύ των μαθητών και των κηδεμόνων, διαφέρουν. Η πλειοψηφία των απαντήσεων των μαθητών συγκεντρώνεται στο αρκετά, σε αντίθεση με των κηδεμόνων, η οποία συγκεντρώνεται στο μέτρια. Αυτό προκύπτει διότι, η κηδεμόνες έχουν περισσότερες γνώσεις πάνω σε αυτό το θέμα για αυτό έχουν και διαφορετική απάντηση από τους μαθητές Συμπέρασμα : Οι ποσότητες του νερού που υπάρχουν στην χώρα μας αρκούν σε μέτρια ποσότητα για να καλύψουν τις εγχώριες ανάγκες μας 2. Κατά πόσο πιστεύετε ότι το λιώσιμο των πάγων έχει επηρεάσει τον πλανήτη μας
Μαθητές Κηδεμόνες Πολύ 4 6 Αρκετά 12 9 Μέτρια 3 6 Λίγο 4 2 Καθόλου 0 0 Σχόλια : Βλέπουμε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των μαθητών έχει συγκεντρωθεί στο αρκετά ενώ με μεγάλη διαφορά ακολουθούν το «πολύ» και στο «λίγο». Ως αναφορά τους κηδεμόνες των οποίων οι απαντήσεις δεν αποκλίνουν πολύ ως προς τη συγκέντρωση, η πλειοψηφία έχει συγκεντρωθεί στο «αρκετά» ενώ ακολουθεί το «μέτρια» και το «πολύ». Αυτό προκύπτει από το ότι οι κηδεμόνες έχουν περισσότερες γνώσεις και βλέπουν διαφορετικά και με μεγαλύτερη ψυχραιμία για αυτό και υπάρχει ανόμοιος καταμερισμός στις απαντήσεις τους. Οι μαθητές τώρα απαντούν με βάση την λογική και για αυτό υπάρχει πιο μεγάλη συγκέντρωση σε ορισμένεςαπαντήσεις. Συμπέρασμα: Σύμφωνα με την έρευνά μας η πλειοψηφία των ερωτηθέντων πιστεύει πως το λιώσιμο των πάγων έχει επηρεάσει σε μέτριο βαθμό τον πλανήτη μας 3. Πόσο πιστεύετε ότι η επιβίωση του ζωικού και του φυτικού βασιλείου, στηρίζεται στην ύπαρξη του νερού μαθητές κηδεμόνες πολύ 19 13 αρκετά 2 6 μέτρια 2 1 λίγο 0 2 καθόλου 0 1
Σχόλια : Οι απαντήσεις των μαθητών και των κηδεμόνων βλέπουμε ότι μοιάζουν στο μεγαλύτερο ποσοστό και συγκεντρώνονται στην απάντηση «πολύ». Υπάρχουν όμως λιγοστές απαντήσεις στο «αρκετά» και στο «μέτρια» ενώ μόνο 2 απαντήσεις συγκεντρώνονταιστο«λίγο». Συμπέρασμα : Μαθητές και κηδεμόνες συμφωνούν ότι η επιβίωση του ζωικού και φυτικού βασιλείου, στηρίζεται στην ύπαρξη του νερού. 4. Κατά πόσο πιστεύετε ότι οι ανθρώπινες ενέργειες τις τελευταίες δεκαετίες έχουν επηρεάσει την ποιότητα του νερού στον πλανήτη ; μαθητές κηδεμόνες πολύ 9 11 αρκετά 8 8 μέτρια 3 2 λίγο 1 1 καθόλου 1 0
Σχόλια : Οι απαντήσεις των μαθητών και των κηδεμόνων βλέπουμε ότι μοιάζουν στο μεγαλύτερο ποσοστό. Οι περισσότερες απαντήσεις έχουν συγκεντρωθεί στο «πολύ» ενώ λιγοστές υπάρχουν στο «λίγο» και ελάχιστες στο «καθόλου». Συμπέρασμα : Σύμφωνα λοιπόν με τις απαντήσεις βλέπουμε ότι η ποιότητα του νερού στον πλανήτη μας έχουν επηρεαστεί κατά «πολύ» από τις ανθρώπινες ενέργειες των τελευταίων δεκαετιών 11. Επίλογος Ξεκινήσαμε αυτή την ερευνητική εργασία γύρω από το νερό, βάση ενός προγράμματος που κάναμε στο σχολείο. Ύστερα από έρευνα, συλλογή στοιχείων, αναζητήσεις και ένα ερωτηματολόγιο που δημιουργήσαμε στην ομάδα, καταλήγουμε σε κάποια συμπεράσματα γύρω από το θέμα μας : ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΦΥΣΗ Οι ποσότητες του νερού στην χώρα μας δεν επαρκούν πλήρως για να καλύψουν τις εγχώριες ανάγκες μας. Το λιώσιμο των πάγων έχει προκαλέσει σημαντικές συνέπειες στον πλανήτη μας Η ύπαρξη ζωής στον πλανήτη μας καθώς και η επιβίωση των ανθρώπων στηρίζεται άμεσα στην καλή ποιότητα του νερού, την οποία οι ανθρώπινες ενέργειες των τελευταίων δεκαετιών έχουν επηρεάσει δραματικά.
12. Προτεινόμενα θέματα. Μελέτη για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Μελέτη για την χρησιμότητα του νερού στην επιβίωση του ανθρώπινου είδους. Ποιές οι συνέπειες που αφορούν στην τήξη των πάγων. Ποιες οι συνέπειες του μολυσμένου νερού στο περιβάλλον. 13. Βιβλιογραφία www.medsos.gr www.vioklron.gr www.micro-kosmos.uoa.gr www.deyat.gr 15. Συμμετέχοντες Στην ερευνητική εργασία έλαβαν μέρος οι μαθητές (αλφαβητική σειρά): Μίχου Σωτηρία Μούντριζας Χρήστος Μπάρκουλα Ιζαμπέλα Μπίρμπας Ανδρέας Ντούνη Θεοδώρα