Α Θ Α Ν Α Σ Ι Ο Σ Ι. Κ Α Λ Α Μ ΑΤΑ Σ Δ Ι Δ Α Σ Κ Ω Ν Σ Τ Ο Ε. Π. Π Α Ι. Κ. Α Σ Π Α Ι Τ Ε Π Α ΡΑ Ρ Τ Η Μ Α Β. Α Ι ΓΑ Ι Ο Υ - Μ Υ Τ Ι Λ Η Ν Η D E A Ε κ κ λ η σ ι α σ τ ι κ ή ς Ι σ τ ο ρ ί α ς Α Π Θ / Δ ρ. Θ ε ο λ ο γ ί α ς Α Π Θ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΗ Ετήσιο Πρόγραμμα Παιδαγωγικής Κατάρτισης Ε.Π.ΠΑΙ.Κ.
https://www.youtube.com/watch?v=ovg4ifs31zu E- mail gzee11@otenet.gr
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ Σ
ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Το μάθημα Διδακτική Μαθημάτων Ειδικότητας φέρνει αρχικά τους φοιτητές σε επαφή με τα επιστημονικά, επιστημολογικά και διδακτικά χαρακτηριστικά της κάθε επιστήμης που πρόκειται να διδάξουν στο σχολείο. Και τους οδηγεί να μετασχηματίσουν και να συνδέσουν την επιστημονική γνώση με τη σχολική γνώση, με τρόπο που να είναι αποδοτικός για τη μάθηση των μαθητών, τη μελλοντική γνωστική και επαγγελματική τους ανάπτυξη, αλλά και για την καθημερινή ζωή τους.
ΒΑΣΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ Πώς συγκροτείται ένα επιστημονικό πεδίο; Τί το χαρακτηρίζει; Πώς δομούνται τα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών; Πώς τίθενται οι διδακτικοί στόχοι; Πώς επιτυγχάνονται; Ποιες θεωρητικές ιδέες και διδακτικές στρατηγικές μπορούν να οδηγήσουν σε επιτυχείς διδακτικούς σχεδιασμούς; Ποια διδακτικά εργαλεία επιλέγονται για την παραγωγή διδακτικού υλικού και για τα διδακτικά σχέδια ενοτήτων; Πώς εφαρμόζονται και αξιολογούνται οι σχεδιαζόμενες διδακτικές παρεμβάσεις; Ποιος ο ρόλος και οι λειτουργίες των σχολικών εγχειριδίων;
ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Το μάθημα αποσκοπεί στο να εξοικειώσει τους μελλοντικούς εκπαιδευτικούς στην εισαγωγή μιας σύγχρονης προβληματικής, για την ιδιαιτερότητα των επιστημών που πρόκειται να διδάξουν και να τους καταστήσει αποτελεσματικούς στο έργο τους.
Να εμβαθύνουν σε έννοιες του επιστημονικού τους πεδίου και να εξοικειωθούν με βασικές έννοιες της Διδακτικής Μεθοδολογίας, απαραίτητες για τη διδασκαλία των γνωστικών πεδίων της ειδικότητάς τους στις σχολικές τάξεις. Να έρθουν σε επαφή και να αναπλαισιώσουν το επιστημονικό πεδίο της ειδικότητάς τους, μέσα από το πρίσμα του μετασχηματισμού της επιστημονικής γνώσης σε σχολικό περιεχόμενο. Να αντιληφθούν έννοιες όπως αυτές του Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών, του διδακτικού σχεδιασμού και της διεπιστημονικότητας. Να ενημερωθούν για σύγχρονες διδακτικές τάσεις, καινοτομίες, εργαλεία. Να αποκτήσουν ικανότητες και δεξιότητες σχεδιασμού και ανάπτυξης διδακτικών παρεμβάσεων και διδακτικών υλικών, με βάση προσδιορισμένους στόχους. Να είναι σε θέση να εφαρμόσουν και να αξιολογήσουν ολοκληρωμένα διδακτικά σενάρια σε σχολικές τάξεις.
Π Ε Ρ Ι Γ Ρ Α Μ Μ Α Μ Α Θ Η Μ Α Τ Ο Σ
Η έννοια και σημασία του Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών. Θεωρίες, προσανατολισμός, μοντέλα σχεδιασμού και αξιολόγησης Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών. Ανάπτυξη στο μακροεπίπεδο - μικροεπίπεδο. Συγκρότηση Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών Μαθημάτων Ειδικότητας.
ΚΟΥΛΟ Υ Μ Π Α Ρ Ι Τ Σ Η Α Λ Ε Ξ Α Ν Δ ΡΑ. ( 2 0 1 1 ). Αν α λ υ τ ι κ ό π ρ ό γ ρ α μ μ α κ α ι Δ ι δ α κ τ ι κ ό ς Σ χ ε δ ι α σ μ ό ς. Θ ε ω ρ η τ ι κ έ ς α ν α ζ η τ ή σ ε ι ς κ α ι π α ρ α δ ε ί γ μ α τ α ε φ α ρ μ ο γ ώ ν α π ό το σ χο λ ε ί ο. Αθ ή να : Γρ η γ ό ρ η Βασικό εγχειρίδιο για το Αναλυτικό Πρόγραμμα
Μακροεπίπεδο Σε μακροεπίπεδο αντιστοιχεί ο όρος αναβάθμιση. Το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών σε μακροεπίπεδο δεν είναι το διδακτικό εγχειρίδιο, και σε καμία περίπτωση η σειροθετηµένη παράθεση κεφαλαίων.
Μικροεπίπεδο Σε μικροεπίπεδο απαντά ο όρος αναδόμηση. Πρωταγωνιστής είναι ο εκπαιδευτικός και οι ανάγκες της συγκεκριμένης σχολικής μονάδας. Καθορισμός διδακτικών στόχων, ύλης, αντικειμένων διδασκαλίας, μεθοδολογίας, αξιολόγησης. Εδώ, οι διδακτικοί στόχοι απορρέουν από τις ανάγκες των συγκεκριμένων μαθητών.
Χαρακτηριστικά Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών Στόχοι. Επικαιροποίηση. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά / Διδακτικές Καινοτομίες: Η αξιοποίηση της ιστορίας και της φύσης των επιστημών στη διδασκαλία. Αξιοποίηση των ΜΜΕ στη διδακτική πράξη. Εισαγωγή στις εκδοχές των πολυ-αλφαβητισμών. Αναλογική σκέψη: ενεργοποίηση, παραδείγματα. Επίλυση προβλημάτων / Λήψη αποφάσεων σε πραγματικές καταστάσεις.
http://www.ekped.gr/praktika10/gen/137.pdf Εκδοχές πολυ-αλφαβητισμού Ένα παράδειγμα Μια διδακτική ιστορία χρειάζεται να βασίζεται σε ένα πεδίο εννοιών, οι οποίες αποτελούν το αντικείμενο της διδασκαλίας και σε μια σειρά συμβάντων / γεγονότων που αφορούν τις έννοιες του πεδίου. Οι καλές ιστορίες περιλαμβάνουν χαρακτήρες, γεγονότα και πλοκή αναφορικά με το πώς οι χαρακτήρες εμπλέκονται στα γεγονότα (Fensham 2001). Κρίσιμο, όμως, είναι το πώς τα στοιχεία αυτά συνδυάζονται, ώστε αφενός μεν να στηρίξουν τα εννοιολογικά χαρακτηριστικά της ενότητας, στην οποία αναφέρονται και να στηρίζουν τη μάθηση και αφετέρου να αφηγούνται μια ενδιαφέρουσα επιστημονική ιστορία. Για παράδειγμα, αναφορικά με την ανάπτυξη του μιντιακού αλφαβητισμού των μαθητών, αν το θέμα θέτει ως στόχο την κριτική στάση σε νέες επιστημονικές ανακοινώσεις στα ΜΜΕ, πώς θα χρησιμοποιηθούν κάποια άρθρα εφημερίδων με αντικρουόμενες θέσεις. Fensham, P. (2001), Science as Story: Science Education by Story. AsiaPacific Forum on Science Learning and Teaching, Volume 2, Issue 1.
Η αναλογική σκέψη χρησιμοποιείται όταν κάποιος μεταφέρει πληροφορίες από έναν τομέα (τομέας βάση), με σκοπό να τον βοηθήσουν να σκεφτεί για έναν άλλο τομέα (τομέας στόχο). Η αναλογική σκέψη εμπλέκει τις ακόλουθες διαδικασίες: o Αναγνώριση της αναλογίας. o Χαρτογράφηση ομοιοτήτων και διαφορών. o Μεταβίβαση λύσης. o Αξιολόγηση.
ΑΝΑΛΟΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ Ικανότητα του ανθρώπου να βρίσκει σχέσεις ανάμεσα σε έννοιες, όπως σχέσεις: o Αιτίου- αποτελέσματος. o Προτέρου ύστερου. o Εξωτερικής ομοιότητας (σχήμα, μέγεθος, χρώμα). o Σύστασης και υφής (ξύλινα, μεταλλικά κ.τλ.). Η αναλογική σκέψη είναι μία από τις κεντρικότερες λειτουργίες της συγκλίνουσας σκέψης. Είναι, όμως, το μοναδικό και σημαντικό εργαλείο για μια αποτελεσματική δημιουργική παραγωγή.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΥΓΚΛΙΝΟΥΣΑ ΣΚΕΨΗ; Στη συγκλίνουσα - κριτική σκέψη, ο άνθρωπος αναλύει, συσχετίζει και αξιολογεί το εισερχόμενο υλικό, κατά τρόπους και συνδυασμούς που ορίζουν οι κανόνες της λογικής. Αυτό αυτομάτως συνεπάγεται ότι το παραγόμενο υλικό είναι μία, κοινή και λογική λύση.
Η συγκλίνουσα σκέψη μοιάζει με ένα κοίλο κάτοπτρο
Α Ν Α ΛΟ Γ Ι Κ Η Σ Κ Ε Ψ Η Λ Ε Ξ Ε Ι Σ Κ Λ Ε Ι Δ Ι Α : γ ε ω γρ α φ ί α, μ α γ ν η τ ι σ μ ό ς, θ ρ η σ κ ε ί α, ε θ νο λ ο γ ί α, γ λ ω σ σ ο λ ο γ ί α, ο λ ι σ μ ό ς, ν ε ο π λ α τ ω ν ι σ μ ό ς, ε ρ μ η τ ι σ μ ό ς, ε π ι σ τ η μ ο λ ο γ ί α, α να λ ο γ ί α ATHANASIUS KIRCHER (1602 1680)
Αναλογική σκέψη / Ενεργοποίηση Μπορεί ο μαθητής να φθάσει στην επίλυση ενός προβλήµατος μέσα από ερωτήσεις ή χρειάζεται οπωσδήποτε την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού;
Αναλογική σκέψη και συγκλίνουσα εφευρετικότητα Ο σκοπός της μεθόδου είναι να ανακαλύψει ο μαθητής τη λύση σε ένα πρόβληµα και να καταλήξει σε ένα συµπέρασµα, χρησιµοποιώντας τη λογική και την κρίση του. Ο δάσκαλος υποβάλλει το ερώτημα και οι μαθητές προσπαθούν να ανακαλύψουν τη λύση.
ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ ΑΝΑΛΟΓΙΑ Με τη συμβολική αναλογία επιδιώκουμε να περιγράψουμε και να χρωματίσουμε συναισθηματικά μια κατάσταση, κάνοντας χρήση συμβολικών εικόνων και αλληγοριών. Τη συναντάμε συχνά στις ανθρωπιστικές επιστήμες. Πολλές φορές, η συμβολική αναλογία ενδέχεται να πάρει τη μορφή «οξύμωρου σχήματος», όπου δύο σημασιολογικά αντίθετες λέξεις ή φράσεις εκφέρονται μαζί, για να δηλώσουν ένα βαθύτερο νόημα.
Σύνδεση γνωστικών αντικειμένων με επαγγέλματα / κοινωνία. Ανάπτυξη και καλλιέργεια του προφίλ του εκπαιδευτικού ειδικότητας. Διεπιστημονικότητα / Διαθεματικότητα / Σύνδεση γνωστικού αντικειμένου με άλλα επιστημονικά πεδία. Η έννοια και σημασία του διδακτικού υλικού. Εγχειρίδια, βιβλία εκπαιδευτικών, εργαστηριακοί οδηγοί, λογισμικά μαθημάτων ειδικότητας. Η σημασία της πολυτροπικότητας στη μάθηση. Αξιοποίηση, ανάπτυξη και αξιολόγηση διδακτικού υλικού: φύλλα εργασίας, φύλλα αξιολόγησης, poster, αφηγηματικών σεναρίων, ψηφιακού υλικού, λογισμικού.
Πολυτροπικότητα / Μονοτροπικότητα Ως πολυτροπικότητα ορίζεται η μορφή παρουσίασης ενός πολιτισμικού προϊόντος, στο οποίο περιέχονται και συνδυάζονται περισσότεροι από έναν σημειωτικοί τρόποι (modes), όπως ο γραπτός λόγος, ο προφορικός λόγος, η εικόνα, η φωτογραφία, το σχέδιο - σκίτσο, το σχεδιάγραμμα, το χρώμα, η γραμματοσειρά, η κινούμενη εικόνα, η μουσική, ο ήχος, ο ρυθμός, οι χειρονομίες. Ως μονοτροπικότητα ορίζεται η μορφή παρουσίασης ενός πολιτιστικού προϊόντος, στο οποίο περιέχεται μόνο ένας σημειωτικός τρόπος.
Μοντέλα μάθησης και διδασκαλίας: o Μεταφορικό. o Ανακαλυπτικό. o Εποικοδομιστικό. o Κοινωνιο-εποικοδομιστικό. Σύγχρονοι διδακτικοί στόχοι. Το νόημα της στοχοθεσίας για κάθε μοντέλο και την οργάνωση μαθήματος. Σχεδιασμός. Σημασία της ανάπτυξης διδακτικής παρέμβασης και διδακτικών σεναρίων. Εφαρμογή και αξιολόγηση διδακτικής παρέμβασης.
Ο ρόλος της διδακτικής δραστηριότητας Διδακτικά εργαλεία / τεχνικές: Νοητικός καταιγισμός. Εννοιολογικοί χάρτες. Διδακτικό poster. Αποκόμματα ΜΜΕ. Ιστορικά επεισόδια. Μελέτες περίπτωσης.
Πρόοδος / Ενδιάμεση Γραπ τ ή Εξέταση Γραπ τ ή εξέταση σ το τ έλος του Εξαμήνου Α Ξ Ι Ο Λ Ο Γ Η Σ Η
ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ / ΒΙ ΒΛΙΟΓΡΑΦΙ Α
Κουλουμπαρίτση, Αλεξάνδρα. (2011). Αναλυτικό Πρόγραμμα και Διδακτικός Σχεδιασμός. Θεωρητικές αναζητήσεις και παραδείγματα εφαρμογών από το σχολείο. Αθήνα: Γρηγόρη. Σκορδούλης, Κ., Νικολαϊδης, Ε. & Κολέζα, Ε. (2011). Ιστορία, Φιλοσοφία και Διδακτική των Επιστημών, Αθήνα: Νήσος.
ΟΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ ΩΣ ΜΙΑ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙ A Ορισμένοι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι η αντίληψη είναι μια ερμηνευτική διαδικασία η οποία δεν βασίζεται μόνο σε πληροφορίες που έρχονται από το ερέθισμα, αλλά επηρεάζονται από προηγούμενες εμπειρίες και γνώσεις, οι οποίες δημιουργούν προσδοκίες σχετικά με το τι πρόκειται να δούμε ή να ακούσουμε. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, το αντιληπτικό μας σύστημα θα πρέπει να κατασκευάσει μια αναπαράσταση της πραγματικότητας, συναρμολογώντας τα επιμέρους τμήματα των αντιληπτικών μας πληροφοριών. Στη διαδικασία αυτή το αντιληπτικό μας σύστημα δημιουργεί και ελέγχει υποθέσεις που προέρχονται από την ερμηνεία των προσλαμβανόμενων ερεθισμάτων.
Σας ευχαριστώ