Δημιουργώντας ένα ασφαλές περιβάλλον Γυρίζουμε την πλάτη στη βία και τον εκφοβισμό
Βιωματική Δράση ομάδας μαθητών της Α τάξης του 2 ου Γυμνασίου Φιλιππιάδας
ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΜΑΔΩΝ ΟΜΑΔΑ 1 : ΟΜΑΔΑ 4: Λαϊνάς Γεώργιος Τάσης Ευάγγελος Τσεβρενίδης Χρήστος ΟΜΑΔΑ 2 : Παυλίδη Χρυσαυγή Ράγκου Αλεξάνδρα Τόλη Ιωάννα Χύσα Έλσα Μέτσκα Αικατερίνη ΟΜΑΔΑ 5: Σιόρεντα Κυριακή Σκούρτη Μηνουσιέ ΟΜΑΔΑ 3: Νικόλη Ντανιέλα Ράδου Δήμητρα Τάγκα Δέσποινα Υπεύθυνη Καθηγήτρια Φακή Βαΐα ΠΕ19 Ρούμπου Ραφαέλα Τσακαγιάννη Ευαγγελία Τσιάπη Μπλεώνα Χότζα Μαλιάνα
Περιγραφή του προβλήματος Ενδοσχολική βία ή εκφοβισμός Ορίζεται μια κατάσταση κατά την οποία ασκείται Εσκεμμένη, συστηματική κι επαναλαμβανόμενη βία κι επιθετική συμπεριφορά, με σκοπό την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους ( που συνήθως εκλαμβάνονται ως αδύναμοι) εντός κι εκτός σχολείου.
Μορφές της Βίας στον Εκφοβισμό Άμεση / Σωματική βία (χτυπήματα σε πρόσωπο και σώμα) Άμεση /Λεκτική βία (βρισιές, προσβολές, απειλές, εκφοβισμοί, ταπεινωτικά σχόλια σεξουαλική παρενόχληση) Καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, κλοπή Έμμεση /Κοινωνική (εκβιασμοί, απειλές, διάδοση φημών, κοινωνική απομόνωση, διακρίσεις, ρατσισμός) Ηλεκτρονική παρενόχληση (μέσω κινητού ή διαδικτύου, δυσφήμιση, δημοσιοποίηση πληροφοριών και εικόνων χωρίς άδεια
Μορφές Βίας (παραδείγματα)
Μορφές Βίας (παραδείγματα)
Οι ρόλοι είναι τρείς: ΘΥΤΗΣ ΘΥΜΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΕΣ
Ανατρέξαμε στη Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού (υπογράφτηκε από τα κράτη-μέλη του Ο.Η.Ε. το 1990, επικυρώθηκε με ΦΕΚ στην Ελλάδα το 1992) Ορισμένα από τα δικαιώματα που περιγράφονται στη Σύμβαση είναι: Όλα τα παιδιά είναι ίσα και πρέπει να προστατεύονται από διακρίσεις λόγω φυλής, χρώματος, φύλου, γλώσσας, θρησκείας, καταγωγής, πεποιθήσεων, νομικής κατάστασης των ίδιων ή μελών της οικογένειάς τους. Τα παιδιά έχουν δικαίωμα προστασίας από κάθε μορφής κακομεταχείριση: βία, παραμέληση, κακοποίηση (σωματική, λεκτική, ψυχολογική, σεξουαλική) και εκμετάλλευση, μέσα και έξω από την οικογένεια.
Τα παιδιά με σωματικές ή πνευματικές αναπηρίες έχουν δικαίωμα να ζουν σε συνθήκες που εγγυώνται την αξιοπρέπειά τους και ευνοούν την αυτονομία τους. Να απολαμβάνουν ειδική φροντίδα και να συμμετέχουν ισότιμα στην εκπαίδευση και την κοινωνική ζωή. Η εκπαίδευση πρέπει να βοηθάει τα παιδιά να αναπτύσσουν τις ικανότητες και την προσωπικότητά τους και να μαθαίνουν να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, τους διαφορετικούς πολιτισμούς και το φυσικό περιβάλλον. Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να αναζητούν, να μαθαίνουν και να μεταδίδουν πληροφορίες και ιδέες, και να εκφράζονται ελεύθερα, μέσα από τον γραπτό ή προφορικό λόγο, την τέχνη ή άλλους τρόπους, αρκεί να σέβονται τα δικαιώματα των άλλων.
Αναζητήσαμε στοιχεία για τη συχνότητα του φαινομένου:
Η επεξεργασία ανώνυμων Ερωτηματολογίων που δόθηκαν στους μαθητές της Α τάξης του σχολείου μας, οδήγησε στα παρακάτω συμπεράσματα: Από δείγμα 63 ερωτηματολογίων (30 αγόρια 31 κορίτσια) προέκυψε ότι: Σωματική βία έχουν δεχθεί ( σπάνια) 43% των αγοριών και 48% των κοριτσιών Λεκτική βία έχουν δεχθεί (σπάνια) 36% των αγοριών και κοριτσιών Έχουν ασκήσει σωματική βία (κάποιες φορές) 36% των αγοριών και 33% των κοριτσιών Έχουν ασκήσει λεκτική βία (κάποιες φορές) 23% των αγοριών και 33% των κοριτσιών Τα περισσότερα παιδιά δηλώνουν ότι μετά από πράξεις βίας έχουν αίσθημα ενοχής
73% των αγοριών και 75% των κοριτσιών πιστεύουν ότι η οικογένειά τους τους προσφέρει πάρα πολύ αγάπη 46% των αγοριών και 60% των κοριτσιών πιστεύουν ότι η οικογένειά τους τους προσφέρει πολύ μεγάλη επικοινωνία 60% των αγοριών και 48% των κοριτσιών είναι πολύ ικανοποιημένα από την εικόνα τους, ενώ 66% των αγοριών και 81% των κοριτσιών είναι πολύ ικανοποιημένα από την αποδοχή τους από τους συνομηλίκους τους και 40% των αγοριών και 60% των κοριτσιών είναι πολύ ικανοποιημένα από την επίδοσή τους στο σχολείο
Οι μαθητές θύματα βίας απευθύνονται συνήθως πρώτα στους γονείς τους και στη συνέχεια στους καθηγητές και τους φίλους τους. 75% των κοριτσιών υπήρξαν μάρτυρες σε σκηνή βίας, ενώ οι μισοί μαθητές δηλώνουν ότι προσπάθησαν να βοηθήσουν το θύμα. Οι μαθητές παρατηρούν συχνότερα φαινόμενα βίας στο προαύλιο Το 54% των μαθητών δηλώνουν ότι οι καθηγητές παρεμβαίνουν πολύ συχνά σε τέτοια περιστατικά.
Παράγοντες κινδύνου!!! 1. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Χρήση βίας ως μέθοδος επίλυσης προβλημάτων Συναισθηματική παραμέληση Αυταρχικοί κι όχι υποστηρικτικοί γονείς Έλλειψη ορίων Ανοχή στη βίαιη συμπεριφορά παιδιών
2. Σχολείο: Ανταγωνιστικότητα, έλλειψη συνεργασίας στη μάθηση Έλλειψη ενθάρρυνσης μαθητικών πρωτοβουλιών και δημιουργικότητας Αδιαφορία ή ανοχή στη βίαιη συμπεριφορά Έλλειψη συνεργασίας με τους γονείς Έλλειψη κώδικα συμπεριφοράς και κανόνων σχολικής ζωής
3. Κοινότητα : Υψηλά επίπεδα ανεργίας, εγκληματικότητας Έλλειμμα επικοινωνίας μεταξύ των πολιτισμικών ομάδων Ανεπάρκεια ελεύθερων χώρων αθλητισμού, ψυχαγωγίας Ρατσισμός Κοινωνικές ανισότητες
Περιγραφή Θύτη Έντονη, εξωστρεφής, επιθετική, παρορμητική προσωπικότητα Μη ανοχή στη διαφορετικότητα Παρουσιάζουν έλλειψη ενσυναίσθησης (αδιαφορούν για τις επιπτώσεις των πράξεών τους στα θύματα) Είναι επιρρεπή σε παραβίαση κανόνων κι αντικοινωνικές συμπεριφορές Εναλλάσσονται σε ρόλους θύτη- θύματος Απολαμβάνουν κι επιζητούν να προσελκύουν την προσοχή της σχολικής κοινότητας Δεν έχουν ηθικούς ενδοιασμούς ή τύψεις για τις πράξεις τους
Περιγραφή θύματος: Άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση, ανασφαλή, μοναχικά Άτομα ευαίσθητα, κοινωνικά περιθωριοποιημένα από τους συνομηλίκους τους Ανήκουν σε μειοψηφική ομάδα (εθνότητα, αναπηρία, σωματική εμφάνιση) Ανήμπορα να υπερασπιστούν τον εαυτό τους Με βασική ανισορροπία δύναμης με το θύτη Μέτριας ή χαμηλής επίδοσης στα μαθήματα
Συνέπειες του Εκφοβισμού για τα θύματα Αίσθημα φόβου, αγωνίας Επιθετικότητα ως αντίδραση στη βία (η βία γεννά βία) Αϋπνία, στρες, μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, ψυχοσωματικά προβλήματα Έλλειψη κινήτρων για μάθηση, σχολική άρνηση Μειωμένη σχολική επίδοση Δυσκολία στη δημιουργία φίλων Περισσότερη μείωση της αυτοεκτίμησής τους
Συνέπειες εκφοβισμού για τους θύτες Αδυναμία ν αποδεχθούν τον εαυτό τους Δυσκολία διαπροσωπικών σχέσεων και διαχείρισης θυμού Οι οπαδοί τους αποχωρούν σταδιακά και μένουν μόνοι Αυξημένος κίνδυνος νεανικής κι ενήλικης εγκληματικότητας Αυξημένη πιθανότητα βίαιης συμπεριφοράς προς το περιβάλλον τους ως ενήλικες
Αντιμετώπιση του Προβλήματος στο σχολείο μας μέσα από τις ομάδες: Αναλάβαμε ρόλους και προτείνουμε λύσεις: μαθητές εκπαιδευτικοί γονείς δημοσιογράφοι
Οι μαθητές προτείνουν: Τήρηση του εσωτερικού κανονισμού του σχολείου Αξιοποίηση των μαθητικών συμβουλίων, με τακτικές συνελεύσεις για επίλυση προβλημάτων Δημιουργία ομίλων μαθητών με δράσεις κι εκδηλώσεις δημιουργίας, συμμετοχή σε αγώνες. Ενθάρρυνση πρωτοβουλιών Περισσότερη επίβλεψη-επιτήρηση των προαύλιων χώρων Ενθάρρυνση των συμμαθητών μας για ενεργό ρόλο του Παρατηρητή ( Πάρε θέση, δεν είναι «κάρφωμα») Υποστήριξη του μαθητή-θύματος (το πρόβλημα θα λυθεί αν «σπάσει τη σιωπή»)
Προτείνουν ακόμη: Δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ μαθητών εκπαιδευτικών για αναφορά περιστατικών βίας στο σχολείο (Μίλα Μη φοβάσαι) Δημιουργία ομάδας διαμεσολάβησης Αναβάθμιση του περιβάλλοντος χώρου του σχολείου ( διακόσμηση τάξης, δημιουργία σχολικού κήπου ) Δημιουργία χώρου αίθουσας αναγνωστηρίου και δημιουργικής απασχόλησης σε περίπτωση ελεύθερου χρόνου Περισσότερος διάλογος και λιγότερο άγχος για κάλυψη της ύλης των μαθημάτων
Οι εκπαιδευτικοί προτείνουν: Διαρκής εκπαίδευση επιμόρφωση σχετικά με θέματα πρόληψης και αντιμετώπισης ενδοσχολικής βίας Ενημέρωση της σχολικής κοινότητας (εκπαιδευτικοί, μαθητές, γονείς) με ημερίδες, ομιλίες, φυλλάδια Κοινή αντιμετώπιση προβλημάτων συμπεριφοράς στο σχολείο ( κανονισμός σχολείου) Ομιλίες Επιστημόνων (παιδοψυχιάτρων, ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών) στην εκπαιδευτική κοινότητα Τακτική συνεργασία με σχολικό Ψυχολόγο στα σχολεία για αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των προβλημάτων
Προτείνουν ακόμη: Αναμόρφωση θετικού σχολικού κλίματος που θα δίνει την εικόνα της φροντίδας, του σεβασμού, της επικοινωνίας, της εμπιστοσύνης και της υπευθυνότητας Περιστασιακή διεξαγωγή του μαθήματος σε μικρές ομάδες ( περιορισμός συγκρούσεων) Συστηματική και δημιουργική συνεργασία με το σύλλογο διδασκόντων Συνεργατικό κλίμα ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς και γονείς και συμμετοχή τους σε κοινές δραστηριότητες με τα παιδιά Αναμόρφωση της μαθησιακής διαδικασίας (δημιουργική προσέγγιση του κόσμου και των προβληματισμών)
Οι γονείς προτείνουν : Αποφυγή της ενδοοικογενειακής βίας στο σπίτι Ουσιαστικός διάλογος κι επικοινωνία με τα παιδιά για τα προβλήματα που τα απασχολούν Προτροπή του παιδιού θύματος να εκφράζει ότι το ενοχλεί και του παιδιού θύτη να μπαίνει στη θέση του άλλου πριν ενεργήσει Η μελέτη στο σπίτι ως αποτέλεσμα αυτοπειθαρχίας κι όχι καταναγκασμού Συχνή επικοινωνία και επαφή με το σχολικό περιβάλλον και τους εκπαιδευτικούς Παρακολούθηση σχολών γονέων και ομιλιών σχετικών με το θέμα Αποτροπή των παιδιών από τα βίαια διαδικτυακά παιχνίδια
Οι δημοσιογράφοι προτείνουν : Προσαρμογή των προγραμμάτων της τηλεόρασης στη ζωή και τα ωράρια των μαθητών Περιορισμό των εκπομπών που παρουσιάζουν και προβάλλουν τη βία (σε όλες τις μορφές της ) και το ρατσισμό Προβολή συνεντεύξεων από μαθητές σχολείων και έρευνα των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από αυτές Περισσότερα εκπαιδευτικά, μορφωτικά και ουσιαστικά ψυχαγωγικά προγράμματα Προβολή ντοκιμαντέρ κατά της σχολικής βίας Προβολή ταινιών με θετικά πρότυπα και αξίες
Αντιπροσωπευτικό εικαστικό έργο μαθητών από συμμετοχή τους στη δράση + δημιουργώ για το λογότυπο του Παρατηρητηρίου Ενδοσχολικής Βίας
Μην κάνεις αυτό που δεν θέλεις να σου κάνουν!!!
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Εκφοβισμός και βία στο σχολείο (Dan Olweus). Ε.Ψ.Υ.Π.Ε. Σχολικός Εκφοβισμός -συνοπτικό εγχειρίδιο (Καραβόλτσου Αθηνά) Επιθετικότητα στο σχολείο Προτάσεις για πρόληψη (Υ.ΠΑΙ.Θ.) Delete στον Ηλεκτρονικό εκφοβισμό (Βαγγέλης Ηλιόπουλος ) (Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.) Μίλα μη φοβάσαι 3 ιστορίες για τη βία στο σχολείο (Ε. Δικαίου, Β. Ηλιόπουλος, Τ. Τασάκου) E.Ψ.Υ.Π.Ε. Φ.Ε.Κ. 2 /12/1992 Νόμος υπ αριθ. 2101 Κύρωση της Διεθνούς Σύμβασης για τα δικαιώματα του παιδιού