1/θ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΤΟΙΧΙΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης <<Μια σταγονοπαρέα στη λίμνη μας>> Υπεύθυνη προγράμματος : Σιώμου Ευανθία Σχολικό έτος 2013-2014 2014
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το << Μια σταγονοπαρέα στη λίμνη μας >> είναι ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, που εφαρμόστηκε στο νηπιαγωγείο Τοιχιού κατά την διάρκεια του σχολικού έτους 2013-201 2014.. Η αφορμή που μας ώθησε να ασχοληθούμε με αυτό το θέμα ήταν οι συχνοί περίπατοι των νηπίων με τους γονείς τους στην παραλίμνια περιοχή και το ενδιαφέρον τους για τα υδρόβια πουλιά που ζουν εκεί. Επίσης λόγω της άμεσης σχέση τους με η λίμνη (πολύ κοντινό περιβάλλον με εύκολη και συχνή πρόσβαση) θεωρήσαμε επιτακτική την ανάγκη για γνώση, ευαισθητοποίηση και προστασία.
Επιμέρους θέματα Το νερό και οι ιδιότητες του. Ο κύκλος του νερού. Η ταυτότητα της λίμνης, πανίδα- χλωρίδα. Αξία της λίμνης Περιβαλλοντικά προβλήματα Προστασία του υγρότοπου της λίμνης της Καστοριάς.
Συνεργασίες ΚΠΕ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΙΚΤΥΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ «ΛΙΜΝΕΣ: ΠΗΓΕΣ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Π.Ε.») ΕΝΥ ΡΕΙΟ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ ΑΓΡΙΩΝ ΖΩΩΝ Α, Β και Γ τάξη του 5/θ ημοτικού σχολείου Τοιχιού
ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Να διευρύνουν τις γνώσεις τους για τον ρόλο και την αξία του υγρότοπου της λίμνης ώστε να διαμορφώσουν θετικές στάσεις και συμπεριφορές απέναντι στο φυσικό περιβάλλον της.
Στόχοι το προγράμματος Να κατανοήσουν την έννοια του κύκλου του νερού και να το συσχετίσουν με την ύπαρξη και τη διατήρηση της λίμνης. Να γνωρίσουν έννοιες που σχετίζονται με το νερό και το οικοσύστημα της λίμνης. Να παρατηρήσουν και να ανακαλύψουν ότι το νερό της λίμνης περιέχει διάφορους μικροσκοπικές μορφές ζωής (φυτοπλαγκτόν και ζωοπλαγκτόν) που δε διακρίνονται με γυμνό μάτι.
Στόχοι το προγράμματος (συνέχεια ) Να γνωρίσουν και να παρατηρήσουν κι άλλους ζωικούς οργανισμούς, διακριτούς με γυμνό μάτι (μακροασπόνδυλα)( που υπάρχουν μέσα στη λίμνη εκτός από αυτούς που ήδη γνωρίζουν. Να γνωρίσουν τα ψάρια που ζουν στη λίμνη. Να μάθουν να αναγνωρίζουν κάποια είδη πουλιών και να πληροφορηθούν για τον τρόπο ζωής τους.
Στόχοι το προγράμματος (συνέχεια ) Να διευρύνουν τις γνώσεις τους για τον ρόλο και την αξία του υγρότοπου της λίμνης. Να ευαισθητοποιηθούν στη λήψη μέτρων για τη προστασία του λιμναίου περιβάλλοντος.
Α ΦΑΣΗ ιερεύνηση προηγούμενων γνώσεων και εμπειριών των νηπίων- Σχεδιασμός. Μετά από συζήτηση και κατάλληλες ερωτήσεις παρακινήσαμε τα νήπια να εκφράσουν τις εμπειρίες, τις γνώσεις και τις απορίες που έχουν για το συγκεκριμένο θέμα και αφού καταγράψαμε όσα ανέφεραν, δημιουργήθηκε το ιστόγραμμα. Στη συνέχεια χωριστήκαν σε ομάδες εργασίας οι οποίες ανέλαβαν να φέρουν υλικό για το θέμα που είχαν αναλάβει (πληροφορίες από το διαδίκτυο, βιβλία και περιοδικά, ιστορίες και αινίγματα για τη λίμνη και τα ζωάκια της).
Β ΦΑΣΗ ( ιεξαγωγή των δραστηριοτήτων) ΠΑΙ Ι ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ Εμπλούτισαν το λεξιλόγιο τους με νέες λέξεις - ορολογίες (υδρατμοί, εξάτμιση, κύκλος του νερού, ονόματα φυτών και ζώων του υγρότοπου, τροφική αλυσίδα, φυτοπλαγκτόν, ζωοπλαγκτόν, μικροασπόνδυλα, βιολογικός καθαρισμός..) Φτιάξαμε πίνακες αναφοράς με κινητά καρτελάκια όπου είχαμε γράψει τις ανάλογες λέξεις και μάθαμε να αναγνωρίζουμε τις λέξεις (τα ψάρια της λίμνης- τα πουλιά της λίμνης και αντίστοιχο φύλλο εργασίας)..
ΠΑΙ Ι ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ ( Συνέχεια ) Έγινε ανάγνωση πολλών παραμυθιών και ιστοριών και αναδιήγηση τους ( Η Όλγα η συννεφούλα και τ όνειρό της, Πέφτει, πέφτει η σταγόνα, Το νερό, Μια Μια σταγονοπαρέα στη λίμνη μας.) Έμαθαν και αποστήθισαν αινίγματα για τα ζωάκια της λίμνης. Ποιήματα Γλωσσικά παιχνίδια (με τη λέξη νερό). Έλυσαν σταυρόλεξα ημιουργία Το αλφαβητάρι της λίμνης.
ΠΑΙ Ι ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Ταξινομήσεις ζώων της λίμνης ως προς το χρώμα, ως προς το ύψος, ως προς τη μορφή που έχουν τα πόδια τους, ως προς το ράμφος, ως προς το μέγεθος (μεγάλα-μικρά μικρά πουλιά, ψάρια), ως προς τις διατροφικές συνήθειες (φυτοφάγα- σαρκοφάγα - παμφάγα). Αντιστοιχίσεις (ραμφών και πουλιών, ποδιών και πουλιών).
ΠΑΙ Ι ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ( Συνέχεια ) Ομαδοποιήσεις οργανισμών της λίμνης (οργανισμοί που ζουν στον πυθμένα της λίμνης- οργανισμοί που ζουν πάνω ή έξω από τη λίμνη, οργανισμοί φυτοφάγοι- σαρκοφάγοι- παμφάγοι, ). Συμμετρίες (ενός βατράχου). Χρονικές ακολουθίες (Ο κύκλος ζωής ενός βάτραχου, ο κύκλος ζωής ενός κουνουπιού).
ΠΑΙ Ι ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Παρατήρηση του νερού (χρώμα, σχήμα, οσμή γεύση). Πειράματα με το νερό (πήξη,τήξη,εξάτμιση( πήξη,τήξη,εξάτμιση). Παρατήρηση των καιρικών μεταβολών και των επιπτώσεών τους στη λίμνη (Η λίμνη όλες τις εποχές). Παρατήρηση, στα μικροσκόπια και στερεοσκόπια του ΚΠΕ Καστοριά, φυτοπλαγκτικών, ζωοπλαγκτικών οργανισμών και μακροασπόνδυλων.
ΠΑΙ Ι ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ( Συνέχεια ) Εκπαιδευτική επίσκεψη πεδίου στη παραλίμνια περιοχή παρατήρηση και αξιοποίηση του κατάλληλου υλικού που συλλέξαμε ώστε να διευρύνουν τις γνώσεις τους για τους ζωικούς και φυτικούς οργανισμούς. Εκπαιδευτικές επισκέψεις στο ΚΠΕ Καστοριάς και παρακολούθηση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων <<Μικρή γλυκιά ζωή>> και << Μια σταγονοπαρέα στη λίμνη μας >>. Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Ενυδρείο Καστοριάς και παρατήρηση των ψαριών.
ΠΑΙ Ι ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ( Συνέχεια ) Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Κέντρο Περίθαλψης Αγρίων Ζώων. Πειράματα που έχουν σχέση με τη ρύπανση της λίμνης και τη μεταφορά των βλαβερών ουσιών της ρύπανσης στους οργανισμούς των διαφορετικών τροφικών επιπέδων.
ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΡΑΣΗ ημιουργία βιβλίου (Το αλφαβητάρι της λίμνης). Εικονογραφήσεις παραμυθιών και ιστοριών. ραματοποιήσεις παραμυθιών και ιστοριών. Μιμήσεις ζώων ως προς τις κινήσεις και τις φωνές τους (κύκνος, βάτραχος) Κουκλοθέατρο με ήρωες ζώα της λίμνης. Ομαδική εργασία Ο κύκλος του νερού με τέμπερες και διαφορά άλλα υλικά (βαμβάκι. Φασόλια, σύρμα πίπας).
ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΡΑΣΗ (συνέχεια) ημιουργία βατράχου, κύκνου, αργυροπελεκάνου, ψαριού με τέμπερα και αποτύπωμα χεριού. Κατασκευή μασκών από ζώα της λίμνης. Κατασκευή προσκλήσεων για την καλοκαιρινή αποχαιρετιστήρια γιορτή με θέμα το << Μια σταγονοπαρέα στη λίμνη μας>>. Εκμάθηση τραγουδιών με μουσικοκινητικές κινήσεις [ Συννεφάκια μου τρεχάτα, Η λίμνη (Κώστας Θωμαίδης _ ειλινό)]
ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΡΑΣΗ (συνέχεια) Μάθαμε και παίξαμε διαφορά παιχνίδια [ Βρεκεκέξ Βρεκεκέξ είσαι εδώ;, Ο χορός των ψαριών, Αλήθεια ή ψέμα (σωστές ή λάθος πληροφορίες για τα ζωάκια της λίμνης), Οι πάπιες και ο κυνηγός, παιχνίδι για την κατανόηση των επιπτώσεων της ρύπανσης στον άνθρωπο.]. Θεατρικό παιχνίδι Ο κύκλος του νερού Αποχαιρετιστήρια καλοκαιρινή γιορτή με θέμα «Μια σταγονοπαρέα στη λίμνη μας»
ΠΑΙ Ι ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Στο Google maps εντοπίσαμε την πόλη μας και τη λίμνη και είδαμε το σχήμα της. Στο Φυλλομετρητή Google αναζητήσαν εικόνες (από ζωάκια της λίμνης..) Στο λογισμικό Hot Potatoes (JCross) έλυσαν σταυρόλεξα με θέμα Τα ζώα του λίμνης. Στο λογισμικό Hot Potatoes (JQuiz) νβρήκαν τη λύση αινιγμάτων σχετικά με το θέμα μας.
ΠΑΙ Ι ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Στο λογισμικό Revelation Natural Art κατασκεύασαν αφίσα με θέμα Τα ψάρια της λίμνης Στο λογισμικό YouTube άκουσαν τραγούδια σχετικά με το θέμα.
Γ ΦΑΣΗ Αξιολόγηση του προγράμματος Το θέμα που διαλέξαμε ήταν προσιτό και αγαπητό στα παιδιά. Σε όλη την διάρκεια του προγράμματος το ενδιαφέρον τους ήταν αμείωτο και η συμμετοχή τους ενεργητική. Οι επισκέψεις που πραγματοποιήθηκαν στη παραλίμνια περιοχή έδωσαν στα νήπια την ευκαιρία να δουν, να αγγίξουν, να ακούσουν, να νιώσουν, να χαρούν, να κρίνουν και να συσχετίσουν.
Γ ΦΑΣΗ Αξιολόγηση του προγράμματος (συνέχεια) Ανακάλυψαν ότι το νερό της λίμνης διαφέρει από το νερό που πίνουμε και ότι μέσα του ζουν µικροοργανισµοί. Κατανόησαν το ρόλο των μικροοργανισμών στο οικοσύστημα της λίμνης, ότι δηλαδή αποτελούν βασικό κρίκο στην τροφική αλυσίδα της λίμνης καθώς µ αυτούς τρέφονται μεγαλύτεροι μικροοργανισμοί, τα έντομα, τα ψάρια και μερικά πουλιά.
Γ ΦΑΣΗ Αξιολόγηση του προγράμματος (συνέχεια) Παρατήρησαν στα στερεοσκόπια, το μέγεθος, το χρώμα, τα μέρη του σώματος, τα ιδιαίτερα όργανά των μακροασπόνδυλων οργανισμών (κεραίες, δαγκάνες, ουρές, όστρακο, τριχοειδείς προεξοχές, βεντούζες) Πιστεύουμε ότι τόσο αυτή η πρώτη επαφή των νηπίων με ένα τέτοιο ζωτικό θέμα, όσο και οι εμπειρίες και οι γνώσεις που αποκόμισαν, θα παίξουν θετικό ρόλο στη στάση τους προς την προστασία του λιμναίου οικισμού και γενικά του περιβάλλοντος..
Ενδεικτικές φωτογραφίες από δραστηριότητες που πραγματοποιηθήκαν κατά τη διάρκεια του προγράμματος
Ιστόγραμμα (Τι γνωρίζουμε;)
Ομαδική εργασία Το Ταξίδι του νερού
Φύλλο εργασίας Το Ταξίδι του νερού
Ομαδικές εργασίες
Πειράματα (εξάτμιση-τήξη τήξη-πήξη νερού)
Θεατρικό παιχνίδι Ο κύκλος του νερού
Παιχνίδι (για την κατανόηση της μεταφοράς των βλαβερών ουσιών της ρύπανσης στους οργανισμούς των διαφορετικών τροφικών επιπέδων)
Αινίγματα για τα πουλιά της λίμνης
Αινίγματα για τα πουλιά της λίμνης
Ζωγράφισαν την επίσκεψη στο ΚΠΕ
Ζωγράφισαν την επίσκεψη στο Ενυδρείο
Συλλογή νερού της λίμνης (φυτοπλαγκτόν, ζωοπλαγκτόν και μακροασπόνδυλων)
Το νερό της λίμνης που συλλέξαμε και θα ερευνήσουμε στα μικροσκόπια.
Παρατήρηση του νερού της λίμνης με μεγενθυτικούς φακούς
Παρατήρηση του νερού της λίμνης με μικροσκόπια και στερεοσκόπια
Παρατήρηση και αναγνώριση των μακροασπόνδυλων
Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Κέντρο Περίθαλψης Αγρίων Ζώων.
Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Ενυδρείο Καστοριάς
Στο ΚΠΕ Καστοριάς παρακολουθήσαμε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Μια σταγονοπαρέα στη λίμνη μας
Οι νεροσταγόνες που ανακαλύψαμε στην παραλίμνια περιοχή
Παρατήρηση τεχνητής λίμνης και νερόμυλου
Επίσκεψη στην παραλίμνια περιοχή για παρατήρηση και αναγνώριση πουλιών
Μάθαμε τα στάδια ανάπτυξης του βατράχου
Θεατρικό για την λήξη του διδακτικού έτους << Μια σταγονοπαρέα στη λίμνη μας >>
Ομαδική εργασία αξιολόγησης του προγράμματος