Δείκτης Άνισης Κατανομής Εισοδήματος (Gini coefficient, από έως 1) Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 3 Ιουνίου 217 Ελληνική Οικονομία Στο εβδομαδιαίο δελτίο της 16/6/217 εξετάσαμε την αναμενόμενη πορεία του μακροχρόνιου ρυθμού μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας διερευνώντας τις προοπτικές τριών μεγεθών, του εργατικού δυναμικού βάσει των εξελίξεων στη δημογραφία και την αγορά εργασίας, της προσδοκώμενης συσσώρευσης κεφαλαίου και της δυναμικής της παραγωγικότητας. Η πορεία αυτών των θεμελιωδών παραγόντων αναμένεται να προσδιορίσει και τη διανομή της αναμενόμενης μεγέθυνσης του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος ανάμεσα στις κοινωνικές ομάδες. Το ζήτημα της οικονομικής μεγέθυνσης χωρίς αποκλεισμούς (inclusive growth) είναι καίριας σημασίας για τη χώρα μας καθώς εξέρχεται της μακράς περιόδου οικονομικής ύφεσης με σημαντικά τραύματα στον κοινωνικό της ιστό. Στο παρόν δελτίο εξετάζουμε τα ζητήματα του κινδύνου φτώχειας, της εισοδηματικής ανισότητας και των οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών τους στην Ελλάδα, αξιοποιώντας τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν από την ΕΛΣΤΑΤ αυτήν την εβδομάδα. Ειδικότερα, σύμφωνα με την έρευνα εισοδήματος και συνθηκών διαβίωσης των νοικοκυριών το έτος 216 1, το ποσοστό του πληθυσμού που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας, μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις, διαμορφώθηκε σε 21,2%. Ορίζεται δε, ως το ποσοστό των ατόμων που ζουν σε νοικοκυριά των οποίων το συνολικό ισοδύναμο 2 διαθέσιμο εισόδημα είναι χαμηλότερο του 6% του εθνικού διάμεσου ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος. Πρόκειται συνεπώς για ένα μέτρο της σχετικής φτώχειας και υπό αυτήν την έννοια αποτελεί ένδειξη της ανισότητας στον πληθυσμό αλλά και του κινδύνου κοινωνικού αποκλεισμού.,4 Γράφημα 1. Ποσοστό Πληθυσμού σε Κίνδυνο Φτώχειας και Δείκτης Άνισης Κατανομής Εισοδήματος, στην Ευρώπη,38 BG RS LT,36 EL EE LV RO,34 CY PT ES UK,32 IT MK EE 28 DE PL,3 HR IE FR CH,28 HU LU MT DK NL AT BE,26 CZ FI SE,24 SI IS NO,22 SK Πηγή: Eurostat, ΕΛΣΤΑΤ,2 8 1 12 14 16 18 2 22 24 26 Ποσοστό Πληθυσμού σε Κίνδυνο Φτώχειας μετά τις Κοινωνικές Μεταβιβάσεις (%) Σημείωση: Στοιχεία 215 για όλες τις χώρες εκτός από Βέλγιο, Βουλγαρία, Ελλάδα, Ισπανία, Λετονία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Φινλανδία που παρουσιάζονται τα στοιχεία 216 1 Περίοδος αναφοράς εισοδήματος έτους 215 2 Το ισοδύναμο διαθέσιμο ατομικό εισόδημα ορίζεται ως ο λόγος του διαθεσίμου εισοδήματος του νοικοκυριού προς το ισοδύναμο μέγεθός του με βάση την τροποποιημένη κλίμακα του ΟΟΣΑ (συντελεστής 1 για τον πρώτο ενήλικα,,5 για το δεύτερο ενήλικα και μέλη άνω των 14 ετών και 1,3 για παιδιά κάτω των 13 ετών). Το ανωτέρω ποσοστό στην Ελλάδα ήταν 19,6% το 25, αυξήθηκε σταδιακά έως το 212 σε 23,1%, ενώ άρχισε να μειώνεται από το 214 και μετά. Η μικρή κάμψη του ποσοστού φτώχειας που παρατηρείται από το 214 συνδέεται με την μείωση της ανεργίας από το φθινόπωρο του 213 και μετά ως αποτέλεσμα της αυξημένης ευελιξίας που επετεύχθη στην αγορά εργασίας τα προηγούμενα χρόνια. Επιπλέον, η εισοδηματική ανισότητα είναι ένα περίπλοκο φαινόμενο και το αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης μεταξύ διαφόρων παραγόντων. Σχετίζεται με το είδος απασχόλησης, τις πηγές εισοδήματος, τα ατομικά χαρακτηριστικά (επίπεδο εκπαίδευσης, ηλικία, φύλο, κ.λπ.) ή τα δομικά χαρακτηριστικά του νοικοκυριού (αριθμός μελών, μέγεθος οικογένειας κ.λπ.). Η οικονομική ανισότητα αποτυπώνεται με τον καλύτερο τρόπο μέσω του δείκτη άνισης κατανομής εισοδήματος, γνωστός ως συντελεστής Gini 3, που ερμηνεύεται ως η στατιστική αναμενόμενη διαφορά του αποτελέσματος της σύγκρισης δύο τυχαίων εισοδημάτων, ως ποσοστό του μέσου όρου. Ο δείκτης μπορεί να λάβει τιμές στο διάστημα μεταξύ (όταν κάθε νοικοκυριό λαμβάνει το ίδιο εισόδημα, δηλαδή έχουμε πλήρη ισότητα) και 1 (όταν ένα νοικοκυριό αποκτά το σύνολο του εισοδήματος, δηλαδή θεωρητικώς πλήρης ανισότητα). Κατ αναλογία με το δείκτη σχετικής φτώχειας, ο δείκτης άνισης κατανομής εισοδήματος στην Ελλάδα αυξήθηκε στα χρόνια της ύφεσης από,331 το 29, σε,343 το 216. Στο Γράφημα 1 παρατηρείται ότι το ποσοστό του πληθυσμού που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας (μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις) και ο δείκτης άνισης κατανομής εισοδήματος στην Ελλάδα ήταν από τα υψηλότερα στην Ευρώπη το 216. Είναι σε υψηλότερο επίπεδο από όλες τις ανεπτυγμένες χώρες αλλά σε χαμηλότερο από ορισμένες χώρες της ανατολικής Ευρώπης όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Σερβία, η Λετονία κ.α.. 3 35 3 25 2 15 1 5 Γράφημα 2. Διαχρονική Εξέλιξη Ατόμων που βρίσκονται σε Κίνδυνο Φτώχειας στην Ελλάδα Πηγές: ΕΛΣΤΑΤ, Eurostat 21 211 212 213 214 215 216 Σύνολο Άτομα ηλικίας άνω των 65 Νέοι (2-29 ετών) Συνταξιούχοι Ορίζεται ως ο λόγος των αθροιστικών μεριδίων του πληθυσμού, κατανεμημένου ανάλογα με το ύψος του εισοδήματος, προς το αθροιστικό μερίδιο του συνολικού εισοδήματος όλου του πληθυσμού.
Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η ηλικιακή διάρθρωση του ποσοστού του πληθυσμού που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας. Όπως παρατηρείται στο Γράφημα 2, το ποσοστό της σχετικής φτώχειας των νέων έχει ανέλθει σε επίπεδο υψηλότερο από το μέσο όρο του πληθυσμού. Αντίθετα, η ηλικιακή ομάδα 65 και άνω και κυρίως οι συνταξιούχοι φαίνεται ότι «βελτίωσαν» τη σχετική τους (και όχι βεβαίως την απόλυτη) θέση κατά τη διάρκεια της ύφεσης. Τούτο συνδέεται με το γεγονός ότι οι συνταξιούχοι ως κοινωνική ομάδα επλήγησαν μόνο από τις μεγάλες εισοδηματικές περικοπές, ενώ το σύνολο του πληθυσμού (διακεκομμένη γραμμή), και ιδιαίτερα οι νέοι (κόκκινη γραμμή), επηρεάστηκε τόσο από την πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης όσο και από την άνευ προηγουμένου αύξηση της ανεργίας. Παρατηρείται ακόμη ότι το ποσοστό φτώχειας ατόμων ηλικίας 65 και άνω βρίσκεται σε υψηλότερο επίπεδο έναντι των συνταξιούχων 4 καθώς περιλαμβάνει ένα μέρος ευπαθών κοινωνικών ομάδων, όπως τους ανέργους και τους οικονομικά ανενεργούς αυτής της ηλικιακής κατηγορίας. Αναλύοντας το ποσοστό των νέων ηλικίας 2-29 ετών και το ποσοστό των συνταξιούχων που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας σε σχέση με άλλες χώρες, όπως παρατηρείται στο Γράφημα 3, η Ελλάδα κατέχει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στους νέους, μετά την Ισπανία, και το σχετικά χαμηλότερο ποσοστό στους συνταξιούχους. Το υψηλό ποσοστό φτώχειας που παρατηρείται στους νέους είναι συνδεδεμένο με το πολύ υψηλό ποσοστό ανεργίας των νέων, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ισπανία. Σημειώνεται ότι το ποσοστό ανεργίας των νέων ηλικίας 2-29 το 216 ανήλθε στο 31,4% στην Ισπανία και στο 37,7% στην Ελλάδα. Όσον αφορά στο ποσοστό των συνταξιούχων που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας, παρατηρείται ότι η Ελλάδα καταγράφει το χαμηλότερο σχετικά ποσοστό σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες που εμφανίζονται στο Γράφημα. Οι συγκρίσεις μεταξύ χωρών, ωστόσο, χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής καθώς το επίπεδο που προσδιορίζει το κατώφλι της φτώχειας συνιστά «σχετικό» μέγεθος, δηλαδή κυμαίνεται διαφορετικά στην κάθε χώρα και στην Ελλάδα διαμορφώνεται στο χαμηλότερο επίπεδο (στα 9.45 5 ). 3 25 2 15 1 5 Γράφημα 3. Σύγκριση Χωρών ως προς το Ποσοστό Πληθυσμού σε Κίνδυνο Φτώχειας, 215 Πηγή: Eurostat 25. 2. 15. 1. 5. Νέοι (2-29 ετών) Συνταξιούχοι Κατώφλι Φτώχειας (σε ), δεξ.άξονας Το υψηλό ποσοστό νοικοκυριών σε κίνδυνο φτώχειας και η ανισοκατανομή του εισοδήματος έχει σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες. Συγκεκριμένα, Πρώτον, στρεβλώνει τη συναλλακτική διαδικασία καθώς αυξάνει το ποσοστό των νοικοκυρών που δηλώνει δυσκολία στην αποπληρωμή των υποχρεώσεων του εντός προθεσμίας, είτε αυτές αφορούν στην εξυπηρέτηση δανείων, είτε στην πληρωμή παγίων λογαριασμών. Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση της ΕΛΣΤΑΤ για την υλική υστέρηση και τις συνθήκες διαβίωσης των νοικοκυρών έτους 216, το ποσοστό των φτωχών νοικοκυρών που δυσκολεύεται να αποπληρώσει έγκαιρα τις δόσεις των πιστωτικών καρτών και δανείων ανέρχεται σε 85%, τους πάγιους λογαριασμούς σε 62,3% και τα ενοίκια για την κατοικία ή την δόση του στεγαστικού δανείου σε 63,4%. Δεύτερον, θέτει σε κίνδυνο τους δημοσιονομικούς στόχους καθώς εξασθενεί τη δυνατότητα των νοικοκυριών να καλύψουν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις, ενώ έχει ως αποτέλεσμα την συσσώρευση των εκκρεμών φορολογικών υποχρεώσεων των ιδιωτών προς το δημόσιο. Τρίτον, περιορίζει την οικονομική ανάπτυξη καθώς, επιδεινώνει τη διαρροή του επιστημονικού δυναμικού στο εξωτερικό (brain drain) που παρατηρείται τα τελευταία έτη. Τελικώς η χώρα στερείται καινοτόμες επιχειρηματικές ιδέες, εισφορές στην κοινωνική ασφάλιση και φορολογικά έσοδα. Τέταρτον, οδηγεί στην υποεπένδυση σε ανθρώπινο κεφάλαιο (under-investment in human capital) καθώς μεγάλο μέρος των φτωχών νοικοκυριών αδυνατεί να χρηματοδοτήσει έξοδα σπουδών εκτός του τόπου κατοικίας. Πέμπτον, η διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και του ποσοστού φτώχειας, σε συνδυασμό με την μακροχρόνια ανεργία (άτομα άνεργα πέραν του έτους) και την υψηλή ανεργία των νέων, μπορεί να προξενήσει διαταραχή στην κοινωνική συνοχή. Εκτέλεση Προϋπολογισμού το 217: Τους πέντε πρώτους μήνες του 217 το πρωτογενές πλεόνασμα 6 του κρατικού προϋπολογισμού διαμορφώθηκε σε υψηλότερο επίπεδο έναντι του στόχου που έχει τεθεί με βάση το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Στρατηγικής 228-221. Συγκεκριμένα, το πρωτογενές πλεόνασμα ανήλθε στα 1,8 δισ. το διάστημα Ιανουαρίου-Μαίου 4 Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται και άτομα ηλικίας μικρότερης των 65 ετών. 5 Αφορά νοικοκυριά με δύο ενήλικες και δύο εξαρτώμενα παιδιά ηλικίας κάτω των 14 ετών. 6 Στο πρωτογενές αποτέλεσμα κρατικού προϋπολογισμού δεν περιλαμβάνεται η επίπτωση του προγράμματος εξόφλησης υποχρεώσεων παρελθόντων ετών και εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης 2
σε δισ. Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 217 (στόχος περιόδου: 1,1 δισ.), έναντι 1,5 δισ. το αντίστοιχο διάστημα του 216. Τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού δεν παρουσιάζουν απόκλιση από τον προϋπολογισθέντα στόχο, ενώ οι πρωτογενείς δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού εμφανίζονται σημαντικά μειωμένες έναντι του στόχου, κατά 791 εκατ. Όσον αφορά στην εξέλιξη των καθαρών εσόδων του τακτικού προϋπολογισμού επισημαίνονται τα εξής: (ι) οι άμεσοι φόροι διαμορφώθηκαν λίγο υψηλότερα έναντι του τεθέντα στόχου στο διάστημα Ιανουαρίου- Μαίου 217 (κατά 38 εκατ.), ενώ είναι μειωμένοι σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 216 κατά 429 εκατ. (-7,3%), λόγω κυρίως των μειωμένων εσόδων από τον φόρο στην περιουσία. (ιι) οι έμμεσοι φόροι διαμορφώνονται σε υψηλότερο επίπεδο στο πρώτο πεντάμηνο του 217, έναντι της αντίστοιχης περιόδου πέρυσι, αλλά και του τεθέντα στόχου για το πεντάμηνο του 217. Επισημαίνεται η υπεραπόδοση, έναντι του στόχου, των εσόδων από ΦΠΑ κατά 263 εκατ., καθώς περιλαμβάνεται στην κατηγορία του ΦΠΑ λοιπών συναλλαγών ποσό ύψους 296 εκατ. που αφορά στην παραχώρηση των περιφερειακών αεροδρομίων. 3 2 1 Γράφημα 4. Βασικές Κατηγορίες Εσόδων Τακτικού Προϋπολογισμού (πραγματοποιηθέντα) έναντι του στόχου στο πεντάμηνο του 217 και έναντι της αντίστοιχης περυσινής περιόδου 2,6 2,7 2,6 Φόρος Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων Πραγματοποιηθέντα έσοδα Ιανουαρίου-Μαίου 217 Στόχος Ιανουαρίου-Μαίου 217 Έσοδα Ιανουαρίου-Μαίου 216 1,,6,6 1,5 1,6 1,4 2,5 2,5 2,2 Περιουσία Φόροι Π.Ο.Ε. ΦΠΑ και Ε.Φ.Κ. Πετρελαιοειδών 1,5 1,1 1,1 ΦΠΑ και Ε.Φ.Κ. Καπνού Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών Τέλος, όπως φαίνεται στο Γράφημα 4, τα έσοδα από ΦΠΑ πετρελαιοειδών και οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης ενεργειακών προϊόντων είναι αυξημένοι κατά 11,8% σε ετήσια βάση στο πρώτο πεντάμηνο του 217. Η αύξηση αυτή αποδίδεται κυρίως στην αύξηση των φορολογικών συντελεστών στα προϊόντα ενέργειας. Αντίθετα, παρά τις αυξήσεις στη φορολογία προϊόντων καπνού, τα έσοδα αυτής της κατηγορίας (ΦΠΑ και ειδικός φόρος κατανάλωσης καπνού) εμφανίζονται μειωμένα κατά 27,4%, σε ετήσια βάση, στο πρώτο πεντάμηνο του 217. Αισιόδοξα είναι τα μηνύματα για την παγκόσμια ανάπτυξη σύμφωνα με την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS), καθώς προβλέπει ότι θα αγγίξει το 3,5% το 217, ποσοστό που ισοδυναμεί με τον μακροπρόθεσμο ιστορικό μέσο όρο. Η οικονομική δραστηριότητα είναι ιδιαίτερα υψηλή στις προηγμένες οικονομίες στις οποίες όπως επιβεβαιώνουν τα μέχρι σήμερα δεδομένα, οι δείκτες εμπιστοσύνης σε ορισμένες περιπτώσεις, έχουν σημειώσει υψηλά πολλών ετών. Μικτή είναι η εικόνα της ανάπτυξης στις αναδυόμενες οικονομίες αν και οι επιδόσεις τους βελτιώθηκαν, εξαιτίας των υψηλότερων τιμών των βασικών εμπορευμάτων. Ο φόβος της απότομης επιβράδυνσης της οικονομίας της Κίνας έχει απομακρυνθεί, καθώς οι αρχές για μια ακόμη φορά προέβησαν σε πολιτικές στήριξης της οικονομίας, με αντίτιμο την επιβάρυνση του χρέους. Η οικονομική ανάκαμψη κατόρθωσε να ενισχύσει σταδιακά την απασχόληση, με αποτέλεσμα τα ποσοστά ανεργίας στις κύριες προηγμένες οικονομίες να ακολουθήσουν φθίνουσα πορεία. Στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, η ανεργία επέστρεψε σε επίπεδα πριν από την κρίση, ενώ στην Ευρωζώνη, αν και εξακολουθεί να είναι συγκριτικά υψηλότερη, μειώθηκε περαιτέρω, φθάνοντας σε επίπεδα που παρατηρήθηκαν πριν από περίπου οκτώ έτη. Ο πληθωρισμός, έχει αρχίσει να προσεγγίζει τους στόχους των Κεντρικών Τραπεζών, ενώ η ενίσχυση του αποδίδεται κατά μεγάλο ποσοστό στις υψηλότερες τιμές του πετρελαίου. Σημαντική είναι η μεταβολή του κλίματος στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Η πτώση των αγορών που καταγράφηκε μετά τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, είχε καθαρά προσωρινό χαρακτήρα, καθώς η ανησυχία για ασθενέστερη οικονομική ανάπτυξη, άρχισε να απομακρύνεται και στη θέση της να εμφανίζονται περισσότερο αισιόδοξα σενάρια. Το θετικό κλίμα στις χρηματιστηριακές αγορές ενισχύθηκε και η μεταβλητότητα των χρηματιστηριακών τιμών υποχώρησε σε πολύ χαμηλά επίπεδα, ενδεικτικό στοιχείο της διάθεσης ανάληψης υψηλού επενδυτικού κινδύνου. Αξιοσημείωτη είναι η μετατόπιση της βαρύτητας των κύριων δυνάμεων που επηρεάζουν τις αγορές χρήματος και κεφαλαίου. Η δράση των Κεντρικών Τραπεζών έδωσε τη θέση της στον πολιτικό παράγοντα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν: i) η απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να εγκαταλείψει την Ευρωπαϊκή Ένωση (Brexit) και ii) οι εκλογές στις ΗΠΑ υπό το πρίσμα των εξελισσόμενων προοπτικών δημοσιονομικής επέκτασης, φορολογικών περικοπών και υψηλού προστατευτισμού. Ωστόσο, οι Κεντρικές Τράπεζες δεν έπαψαν να ασκούν σημαντική επιρροή στις 3
Ιούν Μάϊος Απρ Μάρ Φεβ Ιαν Δεκ Νοέ Οκτ Σεπ Αύγ Ιούλ Ιούν Μάϊος Απρ Μάρ Φεβ Ιαν Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων αγορές, με αποτέλεσμα οι προοπτικές της νομισματικής πολιτικής και τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης, να δημιουργήσουν ένα ασυνήθιστα ευρύ κενό μεταξύ της καμπύλης ομολογιακών αποδόσεων των ΗΠΑ και των αντιστοίχων σε Ευρωζώνη και Ιαπωνία. Οι προοπτικές για υψηλότερα επιτόκια και ισχυρότερους αναπτυξιακούς ρυθμούς έχουν συμβάλει στην άνοδο των τιμών των τραπεζικών τίτλων. Τα κέρδη των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων σε χώρες που επλήγησαν από τις δημοσιονομικές κρίσεις αυξήθηκαν, στηρίζοντας τις προσπάθειες των τραπεζών για περαιτέρω ενίσχυση των κεφαλαιακών τους αποθεμάτων. Παρόλα αυτά, ο σκεπτικισμός των επενδυτών παραμένει, γεγονός που αντανακλάται στις συγκριτικά χαμηλές τιμές του αριθμοδείκτη τρέχουσας τιμής προς λογιστική αξία (price/book value) ή στην πιστοληπτική διαβάθμιση. Οι τράπεζες της Ευρωζώνης έχουν επηρεασθεί ιδιαίτερα, καθώς κλήθηκαν να διαχειρισθούν προβλήματα πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας και συνάμα σε ορισμένες περιπτώσεις την ύπαρξη υψηλών επιπέδων μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η κερδοφορία στον ασφαλιστικό τομέα των κύριων ανεπτυγμένων οικονομιών δεν μετεβλήθη ιδιαίτερα και υποχώρησε ακόμη περισσότερο από εκείνη του τραπεζικού κλάδου, εξαιτίας των συνεχιζόμενων χαμηλών επιτοκίων. Η επίδοση της παγκόσμιας οικονομίας έχει βελτιωθεί σημαντικά και οι βραχυπρόθεσμες προοπτικές της είναι οι καλύτερες που έχουν σημειωθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι προβλέψεις που έχουν δημοσιοποιηθεί τόσο από ιδιωτικούς, όσο και επίσημους φορείς, συνηγορούν σε περαιτέρω σταδιακή βελτίωση του οικονομικού κλίματος διεθνώς. Η παγκόσμια οικονομία έχει αρχίσει να αναπτύσσει μια αναπτυξιακή δυναμική, η νομισματική πολιτική σταδιακά έχει αρχίσει να εξομαλύνεται και η οικονομική επέκταση να καθίσταται σταθερή και βιώσιμη. Σενάριο άλλωστε στο οποίο στηρίζονται οι προοπτικές των χρηματοπιστωτικών αγορών. Ωστόσο, αξίζει να επισημάνουμε ότι δεν απουσιάζουν οι κίνδυνοι εκείνοι που μπορούν να ανατρέψουν τις αναπτυξιακές προοπτικές. Στους κινδύνους συγκαταλέγονται, μια σημαντική άνοδος του πληθωρισμού, το τέλος του χρηματοοικονομικού κύκλου, η αποτυχία των επενδύσεων να υπερκεράσουν μια ενδεχομένη ασθενή κατανάλωση και η απειλή που θα μπορούσε να προέρθει από τον εμπορικό προστατευτισμό και το τέλος της παγκοσμιοποίησης. ΗΠΑ Παραγγελίες βιομηχανικών αγαθών Οι παραγγελίες βιομηχανικών αγαθών, τον Μάϊο, μειώθηκαν για δεύτερο συνεχή μήνα, κατά 1,8% σε μηνιαία βάση (εποχικά διορθωμένα στοιχεία). Ομοίως, τον Μάϊο, μειώθηκαν για δεύτερο συνεχή μήνα οι παραγγελίες για βιομηχανικό εξοπλισμό (- 3,1%, σε μηνιαία βάση), αντανακλώντας την περαιτέρω επιδείνωση του επενδυτικού κλίματος για την πορεία της οικονομίας και, ειδικότερα, για τον κλάδο της μεταποίησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ο επιμέρους δείκτης PMI Markit για τη μεταποίηση βαίνει μειούμενος από τον Ιανουάριο έως τώρα (βλ. Γράφημα 5), εν μέρει διότι η αύξηση των βασικών επιτοκίων της Fed, τον Δεκέμβριο του 216, οδήγησε σε ενίσχυση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του δολλαρίου, αποδυναμώνοντας την ανταγωνιστικότητα των εξαγόμενων προϊόντων. Επιπλέον, η διατήρηση της αβεβαιότητας σχετικά με την οικονομική πολιτική που θα ακολουθήσει ο νέος Πρόεδρος, αναστέλλει τις επενδύσεις και την δαπάνη των νοικοκυριών για διαρκή αγαθά, συγκρατώντας την εγχώρια ζήτηση. Όπως φαίνεται στο Γράφημα 5, οι επιχειρηματικές προσδοκίες, για την οικονομία και τον κλάδο της μεταποίησης, ενισχύθηκαν σημαντικά μετά την εκλογή του νέου Προέδρου τον Νοέμβριο του 216 και κλιμακώθηκαν έως τον Ιανουάριο του 217, όταν ορκίστηκε η νέα κυβέρνηση, στις 55,8 και 55, μονάδες, αντίστοιχα. Όμως, από τον Ιανουάριο και μετά ακολουθούν πτωτική τάση. Αρχικά, οι εξαγγελίες για μείωση της φορολογίας, αύξηση των δαπανών για έργα υποδομής και εφαρμογή ευνοϊκότερης νομοθεσίας για τις επιχειρήσεις, είχαν τονώσει τις επιχειρηματικές προσδοκίες. Ωστόσο, η καθυστερημένη κατάθεση του Ομοσπονδιακού Προϋπολογισμού (23.5.217), ο οποίος αποτυπώνει την κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής, και, κυρίως, η παρατεταμένη αβεβαιότητα για την αποσαφήνιση των μέτρων που θα οδηγούσαν στην επίτευξη των ανωτέρω στόχων είχαν ως αποτέλεσμα: α) να καμφθούν οι επιχειρηματικές προσδοκίες και, β) το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) να αναθεωρήσει προς τα κάτω τους εκτιμώμενους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ κατά το 217 και 218. Αναλυτικότερα, τον Απρίλιο του 217, το ΔΝΤ προέβλεπε ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας κατά 2,3% το 217 και 2,5% το 218 (World Economic Outlook). Όμως, στις 27 Ιουνίου, αναθεώρησε προς τα κάτω τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ, στο 2,1% και για τα δύο έτη, ελλείψει ξεκάθαρου σχεδίου και προοπτικής υλοποίησης της νέας οικονομικής πολικής, όπως αναφέρεται στην Έκθεσή του. Γράφημα 5. Δείκτης PMI Markit (επίπεδα του δείκτη άνω/κάτω των 5 μονάδων σηματοδοτεί ανάκαμψη/συρρίκνωση της οικονομίας ή του κλάδου) 216 Πηγή: Bloomberg Ενοποιημένος Μεταποίησης 217 58 56 54 52 5 48 4
Σεπ-13 Νοε-13 Ιαν-14 Μαρ-14 Μαϊ-14 Ιουλ-14 Σεπ-14 Νοε-14 Ιαν-15 Μαρ-15 Μαϊ-15 Ιουλ-15 Σεπ-15 Νοε-15 Ιαν-16 Μαρ-16 Μαϊ-16 Ιουλ-16 Σεπ-16 Νοε-16 Ιαν-17 Μαρ-17 Μαρ-14 Μαϊ-14 Ιουλ-14 Σεπ-14 Νοε-14 Ιαν-15 Μαρ-15 Μαϊ-15 Ιουλ-15 Σεπ-15 Νοε-15 Ιαν-16 Μαρ-16 Μαϊ-16 Ιουλ-16 Σεπ-16 Νοε-16 Ιαν-17 Μαρ-17 Μαϊ-17 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Ζώνη του Ευρώ (ΖτΕ) EKT Η ΕΚΤ, στην δημοσίευση του Economic Bulletin (22.6.217), επισημαίνει ότι η ανάκαμψη στη ΖτΕ μετρά ήδη τέσσερα έτη, καθώς ο τριμηνιαίος ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ είναι θετικός από το δεύτερο τρίμηνο του 213. Στο πρώτο τρίμηνο του 217, ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ διαμορφώθηκε στο,6% σε τριμηνιαία βάση, έναντι,5% στο τέταρτο τρίμηνο 216. Σύμφωνα με την ΕΚΤ, η αύξηση του ΑΕΠ το 217 εκτιμάται περί το 1,9%, το 1,8% το 218 και 1,7% το 219 (βλ. Πίνακα 1), υπό την προϋπόθεση ότι θα εφαρμοσθεί πλήρως η προβλεπόμενη νομισματική πολιτική της ΕΚΤ. Επιπροσθέτως, στο Economic Bulletin σημειώνεται ότι, η ανάκαμψη εδραιώνεται με σταθερό ρυθμό και διαχέεται σε περισσότερους τομείς της οικονομίας και σε περισσότερα κράτη-μέλη. Η δυναμική της οικονομικής δραστηριότητας στηρίζεται: α) Στη διασταλτική νομισματική πολιτική της ΕΚΤ, η οποία έχει οδηγήσει σε χαμηλά επιτόκια δανεισμού προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά (βλ. Γράφημα 7), αναθερμαίνοντας τις επενδύσεις και την κατασκευαστική δραστηριότητα. β) Στη βελτίωση των συνθηκών στην αγορά εργασίας, η οποία ενισχύει το διαθέσιμο εισόδημα και την ιδιωτική κατανάλωση. γ) Στη βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος, όπως αυτό αποτυπώνεται στους δείκτες επιχειρηματικών προσδοκιών. δ) Στην ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας. Είναι ενδεικτικό ότι, η ΕΚΤ εκτιμά (Ιούνιος 217) ότι το παγκόσμιο ΑΕΠ εξαιρουμένης της ΖτΕ, θα αυξηθεί κατά 3,5% το 217, έναντι 3,2% το 216. Αυτό θα οδηγήσει σε αύξηση της ζήτησης από την αλλοδαπή για την ΖτΕ, από 1,3% το 216 στο 3,7% το 217. Επιπροσθέτως, η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να διατηρηθεί σε υψηλό επίπεδο στα επόμενα δύο έτη, 218-219. Τέλος, οι κίνδυνοι που περιβάλλουν την οικονομική δραστηριότητα εκτιμώνται, πλέον, ότι είναι ισορροπημένοι, ενώ έχει εξαλειφθεί ο κίνδυνος αποπληθωρισμού. Πίνακας 1. Προβλέψεις εμπειρογνωμόνων ΕΚΤ για την ΖτΕ 216 217 218 219 ΑΕΠ (%, ετήσια μεταβολή) 1,7 1,9 1,8 1,7 ΕνΔΤΚ (%, ετήσια μεταβολή),2 1,5 1,3 1,6 Ποσοστό Ανεργίας 1, 9,4 8,8 8,3 Πηγή: ΕΚΤ, 8.6.217 Πιστωτική επέκταση Η νομισματική βάση (Μ1) στη ΖτΕ, τον Mάϊο, διευρύνθηκε κατά 9,1% σε ετήσια βάση, όσο και τον Απρίλιο, ενώ η προσφορά χρήματος (M3) αυξήθηκε κατά 5,%, σε ετήσια βάση, έναντι 4,9% τον Απρίλιο. Επιπροσθέτως, η συνολική χρηματοδότηση προς τον ιδιωτικό τομέα αυξήθηκε κατά 3,% σε ετήσια βάση (Απρίλιος: 2,9%). Αναλυτικότερα, τον Mάϊο, ο ρυθμός αύξησης των επιχειρηματικών δανείων παρέμεινε αμετάβλητος, ενώ ενισχύθηκε σημαντικά η καταναλωτική πίστη προς τα νοικοκυριά, από 4,7% τον Απρίλιο σε 6,2% τον Μαϊο, σε ετήσια βάση. Όπως επισημαίνει η ΕΚΤ, η ασκηθείσα νομισματική πολιτική από τον Ιούνιο του 214, έχει βελτιώσει αισθητά τις συνθήκες δανεισμού για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, όπως φαίνεται από την ανάκαμψη του ρυθμού αύξησης των δανείων προς τον ιδιωτικό τομέα (βλ. Γράφημα 6) και την αξιοσημείωτη αποκλιμάκωση του κόστους δανεισμού των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών (βλ. Γράφημα 7). Γράφημα 6. Πιστωτική επέκταση (ετήσια ποσοστιαία μεταβολή) Επιχειρηματικά Δάνεια: 1,6% Καταναλ. Πίστη: 6,2% 7,% 5,% 3,% 1,% -1,% -3,% 3,5 3,3 3,1 2,9 2,7 2,5 2,3 2,1 Πηγή: ΕΚΤ Πηγή: Βloomberg Στεγαστικά Δάνεια: 2,9% Σύνολο Ιδιωτ. Τομέα: 3,% Γράφημα 7. Κόστος δανεισμού στη ΖτΕ (%) Επιχειρηματικών δανείων Στεγαστικών δανείων Καταναλωτικών δανείων (δέξιος άξονας) Γερμανία Δείκτης οικονομικού κλίματος Ifo Ο δείκτης οικονομικού κλίματος Ifo, τον Ιούνιο, ανήλθε στις 115,1 μονάδες (βλ. Γράφημα 8), το υψηλότερο επίπεδο από κατασκευής του (Ιανουάριος 1991). Η άνοδος του δείκτη οφείλεται στην αύξηση των επιμέρους δεικτών για την τρέχουσα οικονομική συγκυρία και για την πορεία της οικονομία κατά τους επόμενους έξι μήνες. Επιπροσθέτως, σημειώνεται η σημαντική αύξηση του επιμέρους δείκτη επιχειρηματικών προσδοκιών για το χονδρικό και λιανικό εμπόριο, στο υψηλότερο επίπεδο από τον Δεκέμβριο του 21 και τον Σεπτέμβριο του 215, αντίστοιχα. Η αυξημένη αισιοδοξία ανάμεσα στους επιχειρηματίες συνάδει με τα πραγματικά μεγέθη της οικονομίας, καθώς το 216, το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε με τον υψηλότερο ρυθμό των τελευταίων πέντε ετών, κατά 1,8% σε ετήσια βάση, στηριζόμενο κυρίως στην εγχώρια ζήτηση. Στο πρώτο τρίμηνο 217, το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά,6% σε τριμηνιαία βάση, ενώ, σύμφωνα με τη Bundesbank (Ιούνιος 217), το 217, η οικονομία θα διατηρήσει τον ρυθμό μεγέθυνσής της, περί το 1,9%. 7,5 7,1 6,7 6,3 5,9 5,5 6,2% 3,% 2,9% 1,6% 5
Αριθμός συμβολαίων Ιαν-1991 Ιαν-1993 Ιαν-1995 Ιαν-1997 Ιαν-1999 Ιαν-21 Ιαν-23 Ιαν-25 Ιαν-27 Ιαν-29 Ιαν-211 Ιαν-213 Ιαν-215 Ιαν-217 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 12 115 11 15 1 95 9 85 8 Γράφημα 8. Δείκτης οικονομικού κλίματος Ifo Ιούνιος: 115,1 Τη συνέχιση της αύξησης των εξαγωγών τον Ιούνιο, αν και με χαμηλότερο ρυθμό, υποδεικνύει ο δείκτης PMI στη μεταποίηση. Ειδικότερα, ο δείκτης PMI στη μεταποίηση υποχώρησε στο 52, τον Ιούνιο, στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων επτά μηνών, από 53,1 τον Μάιο (Γράφημα 1). Αυτό ήταν αποτέλεσμα κυρίως της πτώσης του υποδείκτη των νέων παραγγελιών στην εσωτερική αγορά και του υποδείκτη της παραγωγής. Πηγή: Ιfo ΙΑΠΩΝΙΑ Θετική είναι η εικόνα για την οικονομική δραστηριότητα στην Ιαπωνία στο δεύτερο τρίμηνο του 217. Αυτό αντανακλάται στα πρόσφατα στοιχεία που αφορούν το εμπορικό ισοζύγιο και τον δείκτη PMI στη μεταποίηση. Εκτιμάται ότι στο δεύτερο τρίμηνο του έτους θα συνεχισθεί, για έκτο κατά σειρά τρίμηνο, η αύξηση του ΑΕΠ, λόγω κυρίως της ενίσχυσης των εξαγωγών οι οποίες επηρεάζονται θετικά από την παγκόσμια ανάκαμψη. 55, 53, 51, 49, 47, Γράφημα 1. Δείκτης PMI στη μεταποίηση 52,4 52,7 53,3 53,1 52,7 52,4 52, 51,4 51,3 5,4 49,3 49,5 48,1 Ιουν-16 Αυγ-16 Οκτ-16 Δεκ-16 Φεβ-17 Απρ-17 Ιουν-17 Πηγή: Markit Εμπορικό ισοζύγιο Οι εξαγωγές της Ιαπωνίας συνέχισαν να αυξάνονται τον Μάιο, για έκτο στη σειρά μήνα, κατά 14,9%, σε ετήσια βάση, έναντι 7,5% τον Απρίλιο. Η αύξηση, η οποία ήταν η εντονότερη των τελευταίων δύο ετών, προήλθε από τις υψηλότερες εξαγωγές αυτοκινήτων. Παράλληλα, οι εισαγωγές παρουσίασαν μεγέθυνση τον Μάιο, για πέμπτο κατά σειρά μήνα, κατά 17,8%, έναντι 15,1% τον Απρίλιο. Οι εισαγωγές αυξήθηκαν με τον μεγαλύτερο ρυθμό των τελευταίων τριών ετών ως αποτέλεσμα της ανόδου των τιμών του πετρελαίου αλλά και των αυξημένων εισαγωγών πρώτων υλών, χημικών και ηλεκτρονικών εξαρτημάτων που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία. Επίσης, θετικά για την εξέλιξη των εξαγωγών αξιολογείται η αύξηση, για τέσσερις διαδοχικούς μήνες, του όγκου τους. Με τις εισαγωγές να είναι υψηλότερες από τις εξαγωγές, το εμπορικό ισοζύγιο παρουσίασε έλλειμμα τον Μάιο, μετά από τρεις μήνες που είχε παρουσιάσει πλεόνασμα, ύψους 23,4 δισ., το οποίο ήταν υψηλότερο έναντι 47,3 δισ. τον Μάιο του 216 (Γράφημα 9). 1. 5-5 -1. -1.5-47,3 Γράφημα 9. Εμπορικό ισοζύγιο (δισ. γιεν) 69,7 51,4-22,9 497,6 496,2 Δείκτης PMI στη μεταποίηση 152,5 641,4-1.86,9 813,4 614,7 481,7-23,4 Μαϊ-16 Ιουλ-16 Σεπ-16 Νοε-16 Ιαν-17 Μαρ-17 Μαϊ-17 Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών Ιαπωνίας Ισοτιμίες Σύμφωνα με τα στοιχεία του Χρηματιστηρίου του Σικάγου, οι συνολικές καθαρές τοποθετήσεις (αγορές μείον πωλήσεις) για μη εμπορικές συναλλαγές (specs) στο ευρώ (Γράφημα 11) την εβδομάδα που 1 8 6 4 2-2 -4-6 -8-1 -12-14 -16-18 -2-22 -24-26 Γράφημα 11. Specs θέσεις εναντίον (short) του ευρώ Πηγή: CFTC,IMM, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank 44.852 έληξε στις 2 Ιουνίου μειώθηκαν κατά 34.21 συμβόλαια, με αποτέλεσμα οι συνολικές καθαρές θέσεις να διαμορφωθούν στα 44.852 συμβόλαια από 79.53. Σημειώνεται ότι πρόκειται για την πρώτη εβδομαδιαία μείωση που καταγράφεται από τις 18 Απριλίου 217. Ευρώ: Το ευρώ εμφανίζεται εξασθενημένο σε εβδομαδιαία βάση έναντι του δολαρίου-ηπα, κινούμενο υψηλότερα κατά 8,1% από το χαμηλό των τελευταίων 14 ετών ($1,342) που κατέγραψε στις 3 Ιανουαρίου. Η ισοτιμία ευρώ-δολαρίου το πρωί της 26ης Ιουνίου στην Ευρώπη διαμορφωνόταν περί τα 6
Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 1,1181 USD/EUR από 1,1145 USD/EUR που ήταν στις 2 Ιουνίου, με αποτέλεσμα το ευρώ να σημειώνει από την αρχή του έτους κέρδη 6,4% έναντι του δολαρίου. Οι επενδυτές εμφανίζονται επιφυλακτικοί για το δολάριο μέχρι να αποκτήσουν μια ξεκάθαρη εικόνα για την πορεία της οικονομίας των ΗΠΑ. Άλλωστε, η απρόσμενη μείωση των νέων παραγγελιών κεφαλαιουχικών αγαθών το Μάιο, υποδηλώνει απώλεια δυναμικής για τον κλάδο της μεταποίησης στο δεύτερο τρίμηνο. Ωστόσο, οι αξιωματούχοι της Fed συνεχίζουν να υπερασπίζονται την πολιτική αύξησης των επιτοκίων. Πρόσφατο παράδειγμα ο Πρόεδρος της Fed του Σαν Φρανσίσκο, John Williams, όπως δήλωσε ότι η επιβράδυνση του πληθωρισμού στις ΗΠΑ οφείλεται κυρίως σε έκτακτους παράγοντες και δεν πρέπει να εμποδίσει την περαιτέρω άνοδο των επιτοκίων. Στην Ευρώπη, ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης εξέφρασε την άποψη ότι τα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια δημιουργούν θέσεις εργασίας, ενθαρρύνουν την ανάπτυξη και ωφελούν τους δανειολήπτες. Ταυτοχρόνως, απέρριψε τις εκκλήσεις για γρήγορη έξοδο από την άκρως διευκολυντική νομισματική πολιτική, καθώς εκτιμά ότι μια πρόωρη διακοπή της θα οδηγήσει σε νέα ύφεση. Ελβετικό Φράγκο: Το ευρώ, εμφανίζει οριακή τάση ενίσχυσης έναντι του φράγκου στην αρχή της εβδομάδας, κινούμενο στην περιοχή των 1,878 φράγκων. Σημειώνεται ότι το ευρώ ενισχύεται έναντι του φράγκου από την αρχή του έτους κατά 1,5%. Βάσει των δημοσιευθέντων νομισματικών στοιχείων της ΤτΕλβετίας (SNB), την προηγούμενη εβδομάδα, εκτιμάται ότι δεν υπήρξε παρέμβασή της στην αγορά συναλλάγματος για αποτροπή ενίσχυσης του φράγκου, καθώς το ποσό των μετρητών που οι εμπορικές τράπεζες της Ελβετίας είχαν καταθέσει στην SNB, ανήλθε οριακά στα 578,44 δισ. φράγκα για την εβδομάδα που έληξε στις 23 Ιουνίου, έναντι 577,44 δισ. φράγκα που ήταν την εβδομάδα μέχρι και 16 Ιουνίου. Στερλίνα: Θετική η εικόνα της στερλίνας σε εβδομαδιαία βάση, καθώς στις 26 Ιουνίου κατέγραφε κέρδη τόσο έναντι του δολαρίου-ηπα (1,2674 USD/GBP), όσο και έναντι του ευρώ (,8797 GBP/EUR). Σωρευτικά η στερλίνα καταγράφει απώλειες 3,1% έναντι του ευρώ από την αρχή του έτους και κέρδη 3,2% σε σχέση με το δολάριο. Σημειώνεται ότι από την ημέρα διεξαγωγής του δημοψηφίσματος της 23 ης Ιουνίου 216 η στερλίνα έχει διολισθήσει κατά 14,1% έναντι του δολαρίου και κατά 14,5% έναντι του ευρώ. διάστημα 2 ετών. Με τον τρόπο αυτό η πρωθυπουργός εξασφαλίζει την συμμαχία που της επιτρέπει να χειρισθεί τα ζητήματα του προϋπολογισμού και της εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η συμπεριφορά των επενδυτών αποτυπώνεται στο ασφάλιστρο κινδύνου (CDS-credit default swaps) πενταετούς διάρκειας το οποίο στις 26 Ιουνίου υποχώρησε στα 22,5 bps από 24,5 bps που ήταν στις 2 Ιουνίου. Αγορές ομολόγων Η πορεία του προγράμματος QE της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης (ΕΚΤ) Οι αγορές κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ (Γράφημα 12) την εβδομάδα μέχρι τις 23 Ιουνίου στο πλαίσιο εφαρμογής του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE), ανήλθαν στα 1.64,98 δισ. με αποτέλεσμα ο μέσος εβδομαδιαίος όρος από την έναρξη του προγράμματος να υπολογίζεται στα 13,4 δισ. Παράλληλα, στην ίδια περίοδο, η ΕΚΤ προχώρησε σε αγορές καλυμμένων ομολόγων, αξίας 69 εκατ. και σε πωλήσεις Asset-backed securities αξίας 17 εκατ. Επίσης, την περασμένη εβδομάδα η ΕΚΤ πραγματοποίησε αγορές εταιρικών και ασφαλιστικών ομολογιακών τίτλων αξίας 1,5 δισ. ενώ από τις 8 Ιουνίου 216 έχει συνολικά αγοράσει 95,2 δισ. δισ. 8 7 6 5 4 3 2 1 Γράφημα 12. Πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων ΕΚΤ Εφαρμογή προγράμματος: 12 εβδομάδες Πηγή: Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα, Διεύθυνση Oικονομικών Μελετών-Alpha Bank Στην Ελληνική αγορά ομολόγων, το εύρος τιμών (αγορά) του 1ετούς ομολόγου λήξης 24 Φεβρ. 227 διαμορφωνόταν το πρωί της 26ης Ιουνίου μεταξύ 87,41-88,22 ήτοι απόδοση 5,39%-5,51%. Σημειώνεται ότι η απόδοση 5,396% αποτελεί νέο ιστορικά χαμηλό επίπεδο, εξέλιξη που σχετίζεται με την αναβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης της Ελλάδας κατά μία βαθμίδα, από Caa3 σε Caa2, από τον οίκο αξιολόγησης Moody's, καθώς και της αξιολόγησης των προοπτικών (outlook) της οικονομίας της Ελλάδας σε θετικές από σταθερές. Υπενθυμίζεται ότι στις 8.7.215 το 1ετές ομόλογο είχε καταγράψει υψηλό αποδόσεως 19,27%. Η στερλίνα επωφελήθηκε μετά τη συμφωνία που επέτυχε η πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Theresa May για στήριξη του προτεσταντικού κόμματος της Βορείου Ιρλανδίας (DUP) με επιπλέον χρηματοδότηση ύψους 1 δισ. στερλινών για 7
Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Γράφημα 13. Αποδόσεις 1ετών ομολόγων Γερμανία Ολλανδία Γαλλία Πορτογαλία Ιταλία Ισπανία Ελλάδα,28,24,48,44,62,59 1,93 1,87 1,42 1,35 2,86 2,88 5,88 5,4 1 2 3 4 5 6 Πηγή: Reuters, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank 2-Ιουν-17 26-Ιουν-17 Η διαφορά απόδοσης μεταξύ του Ελληνικού 1ετούς και Γερμανικού ομολόγου (spread) υποχώρησε στις 516 μονάδες βάσης. Παράλληλα, η απόδοση του 1ετούς Γερμανικού ομολόγου, ως σημείο αναφοράς του κόστους δανεισμού της Ζώνης του Ευρώ, υποχώρησε στο,24% (Γράφημα 13). Το 1ετές ομόλογο της Πορτογαλίας στις 26 Ιουνίου κατέγραφε απόδοση 2,88%, της Ισπανίας 1,35% και της Ιταλίας 1,87%. Η διαφορά απόδοσης του 1ετούς Πορτογαλικού ομολόγου σε σχέση με την αντίστοιχη του Γερμανικού, ανήλθε σε εβδομαδιαία βάση στις 264 μ.β. ενώ του 1ετούς Ιταλικού ομολόγου υποχώρησε στις 164 μ.β. (Πίνακας 2). Στις ΗΠΑ, η απόδοση του 1-ετούς ομολόγου διαμορφωνόταν στο 2,16% στις 26 Ιουνίου 217. Πίνακας 2. Διαφορά αποδόσεων 1ετών ομολόγων της ΖτΕ με το αντίστοιχο 1ετές της Γερμανίας 26-Ιουν-17 2-Ιουν-17 Διαφορά μβ* Ελλάδα 516 565-49 Ισπανία 111 118-7 Ιταλία 164 169-5 Πορτογαλία 264 262 2 Γαλλία 35 39-3 Ολλανδία 2 25-4 Πηγή: Reuters *μβ=μονάδες βάσης Κύπρος Ανεργία Το ποσοστό της ανεργίας αυξήθηκε στο 13,5% στο πρώτο τρίμηνο του 217, το οποίο αποτελεί το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων τεσσάρων τριμήνων, από 12,9% στο τέταρτο τρίμηνο του 216 (Γράφημα 14). Επίσης, ο αριθμός των ανέργων αυξήθηκε σε 57.42 άτομα στο πρώτο τρίμηνο του 217 από 55.516 άτομα στο τέταρτο τρίμηνο του 216. 2,% 18,% 16,% 14,% 12,% 1,% 212 212 Γράφημα 14. Ποσοστό της ανεργίας 213 Πηγή: Στατιστική Αρχή Κύπρου 213 214 214 215 215 216 216 13,5% 217 Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρουσίασε έλλειμμα 721,1 εκατ. στο πρώτο τρίμηνο του 217, έναντι πλεονάσματος 73,2 εκατ. στο πρώτο τρίμηνο του 216 (Γράφημα 15). Αυτό ήταν αποτέλεσμα του τετραπλασιασμού του εμπορικού ελλείμματος, καθώς οι εξαγωγές υποχώρησαν κατά 43%, κυρίως λόγω των μειωμένων εξαγωγών πλοίων, ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 41%. Αντιθέτως, μικρή μείωση παρουσίασε το έλλειμμα του ισοζυγίου εισοδημάτων και του ισοζυγίου τρεχουσών μεταβιβάσεων, ενώ μικρή αύξηση σημείωσε το πλεόνασμα του ισοζυγίου υπηρεσιών. Γράφημα 15. Ισοζύγιο των τρεχουσών συναλλαγών (εκατ. ευρώ) 5 379,1 2 256,9 22,9 69,6 128,5 73,2-1 -161, -185, -26,3-197,7-4 -332,3-7 -659,6-59,2-514,4-449,5-721,1-1. -944,7 1ο τρ.213 3ο τρ.213 1ο τρ.214 3ο τρ.214 1ο τρ.215 3ο τρ.215 1ο τρ.216 3ο τρ.216 1ο τρ.217 Πηγή: Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 8
Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες μεταβολές) Ετήσια στοιχεία 21 211 212 213 214 215 216 ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές) -5,5-9,1-7,3-3,2,4 -,2, Ιδιωτική Κατανάλωση -6,5-9,9-7,9-2,6,4 -,2 1,4 Δημόσια Κατανάλωση -4,2-7, -7,2-6,4-1,4, -2,1 Ακαθάριστες Επενδύσεις Παγίου Κεφαλαίου -19,3-2,7-23,4-8,4-4,6 -,2,1 Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 4,4,8 1,1 1,5 7,8 3,4-2, Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -3,4-8,2-9,4-2,4 7,6,3 -,4 Γενικός Δκτ Τιμών Καταναλωτή 4,7 3,3 1,5 -,9-1,3-1,7 -,8 Ανεργία (%) 12,7 17,9 24,4 27,5 26,5 25,1 23,6 Χρηματοδότηση Ιδιωτικού Τομέα, -3,1-4, -3,9-3,1-2, -1,5 Πρωτογενές Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) (1) -5,7-3,3-1, 1,7,2,5 3,9 Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) 146,2 172,1 159,6 177,4 179,7 177,4 179, Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών (% ΑΕΠ) -11,4-1, -3,8-2, -1,6,1 -,6 (1) Με βάση τον ορισμό του οικονομικού προγράμματος προσαρμογής της Ελλάδας 215 216 216 217 Δείκτες Οικονομικής Συγκυρίας Τελευταία διαθέσιμη έτος έτος Q1 Q2 Q3 Q4 περίοδος Οικονομική Δραστηριότητα Όγκος Λιανικού Εμπορίου (εκτός καυσίμων και λιπαντικών) -,5,4-2, -2,4 3,7 2,3 2,4 (Ιαν. Μαρ.) Νέες εγγραφές Επιβατηγών Αυτοκινήτων 13,8 1,7 -,3 19,5 16,8 4, 21,7 (Ιαν.- Απρ.) Ιδιωτική Οικοδομική Δραστηριότητα (όγκος σε χιλ. μ 3 ) -,2-6,9-11,9-3,9 38,4-9,5 16,7 (Ιαν.-Μαρ.) Βιομηχανική Παραγωγή: Μεταποίηση 1,8 4, 1,1 7,3 5,1 2,3 4,4 (Ιαν.-Απρ.) Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών ΡΜΙ στη μεταποίηση 45,4 49,2 49,1 49,5 49,4 48,7 48,2 (Απρ.) Δείκτης Οικονομικού Κλίματος 89,7 91,8 9,6 9,3 92,1 94,1 93,2 (Mάιος) Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία 81,9 91,2 9,7 91,9 91,1 91,2 88, (Μάιος) Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτών -51, -68, -68, -71, -68, -65, -69,7 (Μάιος) Πιστωτική Επέκταση (τέλος περιόδου) Ιδιωτικός Τομέας -2, -1,4-2,1-2, -1,6-1,5 -,9 (Απρ.) Επιχειρήσεις -,9,1-1,4-1, -,5,1 -,7 (Απρ.) - Βιομηχανία 2,4-1,5 -,3,2 -,7-1,5-2,4 (Απρ.) - Κατασκευές -,9 -,7 1,,8 -,5 -,7-3,1 (Απρ.) - Τουρισμός,6 2,3,9,4,3 2,3 2,3 (Απρ.) Νοικοκυριά -3,1-2,8-3, -3, -2,8-2,8-2,5 (Απρ.) - Καταναλωτικά Δάνεια -2,3 -,8-1,7-1,5 -,7 -,8 -,7 (Απρ.) - Στεγαστικά Δάνεια -3,5-3,5-3,4-3,4-3,4-3,5-3,2 (Απρ.) Τιμές Δείκτης Τιμών Καταναλωτή -1,7 -,8 -,9 -,9-1, -,4 1,2 (Μάιος) Δομικός Πληθωρισμός -,5 -,1,,3 -,3 -,7,2 (Μάιος) Δείκτης Τιμών Διαμερισμάτων -5,1-2,4-4,4-2,5-1,5-1, -1,8 (Α τρίμηνο) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές -,2, -,8 -,4 2,1-1,,4 (Α' τρίμηνο) Ιδιωτική Κατανάλωση -,2 1,4 -,7 -,7 6,1 1,1 1,7 (Α' τρίμηνο) Δημόσια Κατανάλωση, -2,1-3,5-1,5-1,3-2, 1, (Α' τρίμηνο) Επενδύσεις -,2,1-1,1 17,8 12,6-13,8 11,2 (Α' τρίμηνο) Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 3,4-2, -1,4-9,9 1,8 4,9 4,8 (Α' τρίμηνο) Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών,3 -,4-1,1-2,1 13,8 3,3 1,9 (Α' τρίμηνο) Ισοζύγιο Πληρωμών (σε δις ) Εξαγωγές Αγαθών 24,8 24,5 5,5 6,1 6,3 6,6 9, (Ιαν.-Απρ.) Εισαγωγές Αγαθών 42, 41,1 9,7 1,2 1,1 11,1 15,2 (Ιαν.-Απρ.) Εμπορικό Ισοζύγιο -17,2-16,6-4,2-4,1-3,8-4,5-6,2 (Ιαν.-Απρ.) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών,2-1,1-2,4 -,4 4, -2,3-3, (Ιαν.-Απρ.) Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, ΕΛΣΤΑΤ, ΙΟΒΕ Το παρόν δελτίο έχει αποκλειστικά ενημερωτικό χαρακτήρα. Οι πληροφορίες που περιέχει προέρχονται από πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες αλλά δεν έχουν επαληθευτεί από την Alpha Bank. Το παρόν δεν αποτελεί συμβουλή ή σύσταση ούτε προτροπή για την διενέργεια οποιασδήποτε συναλλαγής. Επίσης δεν συνιστά έρευνα στον τομέα των επενδύσεων κατά την έννοια της ισχύουσας νομοθεσίας και ως εκ τούτου δεν έχει συνταχθεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της έρευνας στον τομέα των επενδύσεων. Η Alpha Bank δεν υποχρεούται να επικαιροποιεί ή να αναθεωρεί το δελτίο αυτό ούτε να προβαίνει σε ανακοινώσεις ή ειδοποιήσεις σε περίπτωση που οποιοδήποτε στοιχείο, γνώμη, πρόβλεψη ή εκτίμηση που περιέχεται σε αυτό μεταβληθεί ή διαπιστωθεί εκ των υστέρων ως ανακριβής. Η Alpha Bank και οι θυγατρικές της, καθώς επίσης τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, τα στελέχη και οι υπάλληλοι αυτών δεν παρέχουν καμία διαβεβαίωση ούτε εγγυώνται την ακρίβεια, την πληρότητα και την ορθότητα των πληροφοριών που περιέχονται και των απόψεων που διατυπώνονται στο παρόν ή την καταλληλότητά τους για συγκεκριμένη χρήση και δεν φέρουν καμία ευθύνη για οποιανδήποτε άμεση ή έμμεση ζημία θα μπορούσε τυχόν να προκύψει σε σχέση με οποιανδήποτε χρήση του παρόντος και των πληροφοριών που περιέχει εν όλω ή εν μέρει. Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή αναδημοσίευση αυτού του δελτίου ή τμήματος του πρέπει υποχρεωτικά να αναφέρει την Alpha Bank ως πηγή προελεύσεώς του.