Ανασταλτικοί παράγοντες συμμετοχής στις δραστηριότητες της χιονοδρομίας και χιονοσανίδας αναψυχής.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ Ανθρώπινη Απόδοση και Υγεία Κατεύθυνση: Άσκηση και Υγεία Ανασταλτικοί παράγοντες συμμετοχής στις δραστηριότητες της χιονοδρομίας και χιονοσανίδας αναψυχής. Μεταπτυχιακή Διατριβή του φοιτητή Γίδαρη Σιδέρη Α.Ε.Μ. 13/04 Επιβλέποντες Καθηγητές: 1. Αλεξανδρής Κωνσταντίνος, Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Α.Π.Θ 2. Τζέτζης Γιώργος, Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Α.Π.Θ 3. Κουθούρης Χαρίλαος, Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Θεσσαλίας Θεσσαλονίκη 2008 1

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Ευχαριστώ τον κ. Αλεξανδρή Κωνσταντίνο, Επίκουρο καθηγητή του Τ.ΕΦ.Α.Α -Α.Π.Θ., για την επιστημονική βοήθεια που μου πρόσφερε για την περάτωση της έρευνας. Επίσης ευχαριστώ για τη βοήθεια τον κ. Τζέτζη Γεώργιο, Επίκουρο καθηγητή του ΤΕΦΑΑ-Α.Π.Θ. και τον κ. Κουθούρη Χαρίλαο, Επίκουρο καθηγητή ΤΕΦΑΑ -Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. 2

Περιεχόμενα Περίληψη. 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο Ανασκόπηση της βιβλιογραφίας 1.1.Εισαγωγή...... 1.2. Ιεραρχικό μοντέλο ανασταλτικών παραγόντων 1.3. Διαστάσεις ανασταλτικών παραγόντων. 1.4. Δηµογραφικές μεταβλητές και ανασταλτικοί παράγοντες 1.5. Συχνότητα συμμετοχής και ανασταλτικοί παράγοντες. 1.6. Χιονοδρομικά κέντρα στη Ελλάδα.. 1.7. Χιονοδρομικά κέντρα και ανασταλτικοί παράγοντες 7 9 17 24 30 31 33 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο Σχεδιασμός της έρευνας-χαρακτηριστικά της έρευνας 2.1. Σκοπός της Έρευνας... 2.2. Σημασία της Έρευνας... 2.3. Οριοθέτηση Έρευνας... 2.4. Περιορισμοί Έρευνας... 2.5. Ερευνητική υπόθεση... 2.6. Μηδενικές υποθέσεις... 36 36 37 37 38 38 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο Μεθοδολογία 3.1. Δείγμα... 3.2. Όργανα μέτρησης... 3.3. Διαδικασία μέτρησης... 3.4. Στατιστική Ανάλυση... 39 39 40 40 3

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ο Αποτελέσματα 4.1. Δημογραφικά χαρακτηρίστηκα του δείγματος.. 4.2. Σύγκριση δημογραφικών χαρακτηριστικών των δραστηριοτήτων της χιονοδρομίας και χιονοσανίδας αναψυχής... 4.3. Συχνότητα συμμετοχής στην δραστηριότητα της χιονοδρομίας και χιονοσανίδας αναψυχής... 4.4. Μέσες τιμές στις διαστάσεις των ανασταλτικών παραγόντων συμμετοχής. 4.5. Ανάλυση αξιοπιστίας των ανασταλτικών παραγόντων 4.6. Σύγκριση ανασταλτικών παραγόντων μεταξύ χιονοδρόμων και ατόμων που ασχολούνται με την χιονοσανίδα.. 4.7. Ανασταλτικοί παράγοντες και δημογραφικές μεταβλητές. 41 42 44 46 47 48 49 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο Συζήτηση-Συμπεράσματα... 55 Βιβλιογραφία... 62 4

Περίληψη Σκοπός της έρευνας ήταν η διερεύνηση και σύγκριση των ανασταλτικών παραγόντων συμμετοχής στην χιονοδρομία και χιονοσανίδα αναψυχής, η ανάδειξη και σύγκριση των δημογραφικών χαρακτηριστικών και η συσχέτιση αυτών με τους ανασταλτικούς παράγοντες. Στην έρευνα συμμετείχαν 101 ενήλικες έλληνες που ασχολούνται με την χιονοδρομία και 102 που ασχολούνται με την χιονοσανίδα αναψυχής. Για τη μέτρηση των ανασταλτικών παραγόντων χρησιμοποιήθηκε στα μέτρα της έρευνας η κλίμακα των Alexandris και Carroll (1997). Τα δεδομένα αναλύθηκαν με τη χρήση του στατιστικού πακέτου SPSS for Windows (13.0). Πραγματοποιήθηκε περιγραφική στατιστική ανάλυση, ανάλυση αξιοπιστίας, αναλύσεις διακύμανσης με ένα παράγοντα (one- way ANOVA) και t- test. Οι διαστάσεις των ανασταλτικών παραγόντων που εξετάστηκαν ήταν έξι : έλλειψη χρόνου, ψυχολογικά εμπόδια, έλλειψη ενδιαφέροντος για συμμετοχή, προτεραιότητα, προβλήματα οικονομικά/καιρού και έλλειψη παρέας. Τα αποτελέσματα από τη στατιστική ανάλυση έδειξαν ότι ο παράγοντας που βιώνεται με μεγαλύτερη ένταση είναι η «έλλειψη ενδιαφέροντος» και γενικά οι ενδοπροσωπικοί παράγοντες, ότι οι snowboarders έχουν χαμηλότερη αντίληψη για τους ανασταλτικούς παράγοντες από τους skier και προέκυψαν σημαντικές διαφορές από την σύγκριση των δημογραφικών χαρακτηριστικών των δύο ομάδων. Τα αποτελέσματα υποστηρίζουν ότι οι διοικήσεις των χιονοδρομικών κέντρων θα πρέπει να γνωρίζουν το προφίλ των επισκεπτών τους και τους ανασταλτικούς παράγοντες ώστε να ακολουθείται αντίστοιχη διοίκηση και οργάνωση των κέντρων. 5

Λέξεις κλειδιά: ανασταλτικοί παράγοντες συμμετοχής, χιονοδρομία αναψυχής, χιονοσανίδα αναψυχής, δημογραφικά χαρακτηριστικά χιονοδρόμων. Abstract The aim of this study was to investigate and compare constraints on recreational skiing and snowboarding, to compare demographic characteristics and to find possible differences in perception of constraints among different demographic groups. One hundred and one Greek adults skiers and one hundred and two snowboarders participated in the study. The leisure constraints questionnaire (Alexandris & Carroll, 1997) was used to measure constraints. The data were analyzed with SPSS. Descriptive statistics, reliability analysis, ANOVA s and t-tests were used for statistical analysis. Six constraint dimensions were examined, based on the literature: individual / psychological, lack of interest, lack of partners, priority, financial / weather, lack of time. The results indicated that the «lack of interest» were the most important constraint, that the snowboarders were less constrained than the skiers and there were significant differences in the compare of demographic factors between the two groups. The results propose that administrations of ski resorts should know constraints and demographic characteristics of their visitors and to organize and manage the resorts according to the demands and needs of their clients. Key words: perceived constraints, recreational ski, recreational snowboard, demographic characteristics. 6

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ 1. Εισαγωγή Η χιονοδρομία και χιονοσανίδα αναψυχής είναι δύο αθλητικές δραστηριότητες σχετικά νέες για την Ελλάδα, που όμως έχουν παρουσιάσει μεγάλη άνοδο τα τελευταία χρόνια. Έχουν δημιουργηθεί πολλά χιονοδρομικά κέντρα, συνολικά 19 (Κουθούρης, 2005), έχουν γίνει πολλές και μεγάλες επενδύσεις γύρω από αυτά, όπως ξενοδοχεία, ξενώνες, εστιατόρια, αναψυκτήρια, εμπορικά καταστήματα, εταιρίες εναλλακτικού τουρισμού, και σε πολλές περιπτώσεις στηρίζουν την τοπική οικονομία κατά τους χειμερινούς μήνες. Οι επισκέπτες των χιονοδρομικών κέντρων υπολογίζονται στους 250.000 το χρόνο και είναι χαρακτηριστικό ότι ο αριθμός των χιονοδρόμων αναψυχής στη χώρα μας είναι κατά πολύ μεγαλύτερος από αυτόν των απλών επισκεπτών (Γιοβάνη,2005). Όλα αυτά δείχνουν ότι η μελέτη των διαφόρων χαρακτηριστικών των επισκεπτών είναι απαραίτητη και ιδιαίτερα η διερέυνηση των ανασταλτικών παραγόντων συμμετοχής των χιονοδρόμων, ώστε να συμβάλουν στην καλύτερη και αποτελεσματικότερη διοίκηση των χιονοδρομικών κέντρων. Ως ανασταλτικοί παράγοντες έχουν ορισθεί οι «παράγοντες που αναγνωρίζονται από τους ερευνητές και γίνονται αντιληπτοί από τα ίδια τα άτοµα και οι οποίοι αναστέλλουν ή αποτρέπουν την τελική συμμετοχή σε δραστηριότητες αναψυχής» (Jackson, 1993). Έχουν μελετηθεί από πολλούς 7

ερευνητές, οι οποίοι τονίζουν την σημασία της πρακτικής εφαρμογής των ανασταλτικών παραγόντων (Howard & Crompton, 1984; Searle & Jackson, 1985; Godbey, 1985; Hultsman, 1992; Veal & Cushman, 1996). Ακόμη οι McGuire και O Leary (1992) υποστήριξαν ότι η δυνατότητα σύνδεσης της θεωρίας με την πράξη, είναι εξαιρετικά μεγάλη σε αυτό το ερευνητικό πεδίο. Η διερεύνηση των ανασταλτικών παραγόντων και η αναγνώρηση των υποομάδων που τους βιώνουν, μπορούν να βοηθήσουν στην δημιουργεία αποδοτικότερου σχεδιασμού και καλύτερης διαχείρησης των υπηρεσιών του αθλητισμού και της αναψυχής (Jackson,1988). Οι Crawford και Godbey (1987) παρουσίασαν ένα µοντέλο που εστίασε στα εµπόδια που αντιµετωπίζει το άτοµο κατά τη διαδικασία λήψης απόφασης για συµµετοχή στην αναψυχή. Σύµφωνα µε το µοντέλο αυτό, οι ανασταλτικοί παράγοντες µπορούν να χωρισθούν σε τρεις κατηγορίες: 1). Οι ενδοπροσωπικοί παράγοντες, οι οποίοι περιλαµβάνουν «αρνητικές ατοµικές και ψυχολογικές καταστάσεις ή ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ίδιου του ατόµου που αλληλεπιδρούν µε τις προσωπικές του προτιµήσεις». Παραδείγµατα τέτοιων παραγόντων είναι οι αντιλαµβανόµενες ικανότητες και δεξιότητες του ατόµου, η αντιλαµβανόµενη υγεία, η κόπωση, η αυτοεκτίµηση, η αρνητική προγενέστερη επαφή µε συγκεκριµένες δραστηριότητες αναψυχής. 2). Οι διαπροσωπικοί ανασταλτικοί παράγοντες οι οποίοι αναφέρονται ως «το αποτέλεσµα της διαπροσωπικής αλληλεπίδρασης ανάµεσα στα άτοµα που συµµετέχουν ή της µη ύπαρξης διαπροσωπικών σχέσεων». Στην κατηγορία των διαπροσωπικών ανασταλτικών παραγόντων περιλαµβάνονται η δυσκολία 8

εύρεσης παρέας ή συντρόφου για τη συµµετοχή σε µία δραστηριότητα αναψυχής. 3). Οι δοµικοί, οι οποίοι αναφέρονται στους ανασταλτικούς παράγοντες που κυρίως εκλαµβάνονται «ως παρέµβαση ανάµεσα στην προτίµηση του ατόµου για συµµετοχή σε δραστηριότητες αναψυχής και την τελική συµµετοχή ή µη συµµετοχή του». Παραδείγµατα δοµικών εµποδίων αποτελούν: η έλλειψη οικονοµικών πόρων από το άτοµο, η έλλειψη ή τα προβλήµατα που σχετίζονται µε τις εγκαταστάσεις, η απουσία κατάλληλων προγραµµάτων, η απουσία µέριµνας από την πολιτεία. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η μελέτη των ανασταλτικών παραγόντων συμμετοχής στην χιονοδρομία και χιονοσανίδα αναψυχής. Θα διερευνηθούν οι ενδοπροσωπικοί, διαπροσωπικοί και δομικοί ανασταλτικοί παράγοντες καθώς και η σχέση ανάμεσα σε δημογραφικές μεταβλητές και στην αντίληψη των ανασταλτικών παραγόντων συμμετοχής στην χιονοδρομία και χιονοσανίδα αναψυχής. Ακόμη θα γίνει σύγκριση των ανασταλτικών παραγόντων των δύο δραστηριοτήτων. 1.2. Ιεραρχικό μοντέλο ανασταλτικών παραγόντων Ως ανασταλτικοί παράγοντες έχουν ορισθεί οι «παράγοντες που αναγνωρίζονται από τους ερευνητές και γίνονται αντιληπτοί από τα ίδια τα άτοµα και οι οποίοι αναστέλλουν ή αποτρέπουν την τελική συμμετοχή σε 9

δραστηριότητες αναψυχής» (Jackson, 1993). Σύμφωνα με τους Crawford, Jackson & Godbey (1991), οι ανασταλτικοί παράγοντες βιώνονται ιεραρχικά. Αυτοί οι συγγραφείς εισήγαγαν την ιεραρχία της σπουδαιότητας, σύμφωνα με την οποία οι ανασταλτικοί παράγοντες τακτοποιούνται από τον κεντρικότερο (ενδοπροσωπικοί) στον πιο ακραίο (δομικοί). Αυτή η πρόταση πρότεινε ότι οι ενδοπροσωπικοί ανασταλτικοί παράγοντες (ατομική ψυχολογική κατάσταση) είναι οι ισχυρότεροι ανασταλτικοί παράγοντες, ενώ οι δομικοί ανασταλτικοί παράγοντες είναι λιγότερο ισχυροί. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι ενδοατομικοί παράγοντες είναι οι πιο πιθανοί ανασταλτικοί παράγοντες για να εμποδίσουν τη συμμετοχή στις αθλητικές δραστηριότητες (Carroll & Alexandris, 1997). Ακόμη μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα που βιώνουν κάποιους δομικούς ανασταλτικούς παράγοντες, συμμετέχουν ακόμη σε κάποιο τύπο αθλητικής δραστηριότητας (Kay & Jackson, 1991; Shaw, Bonen & McCake, 1991). ΕΝΔΟΠΡΟΣΩΠΙΚΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΔΟΜΙΚΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ ΑΝΑΨΥΧΗΣ ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΟΣ ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΜΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ Ιεραρχικό μοντέλο των περιορισμών της αναψυχής (Crawford, Jackson and Gobdey, 1991) 10

Η εγκυρότητα του ιεραρχικού μοντέλου των περιορισμών αναψυχής (Crawford, Jackson & Godbey, 1991) εξετάστηκε από ερευνητές κυρίως σε χώρες της Βορείου Αμερικής. Οι Pennington-Gray και Kerstetter (2002) μελέτησαν τους αντιλαμβανόμενους ενδοπροσωπικούς, διαπροσωπικούς και δοµικούς ανασταλτικούς παράγοντες, του τουρισμού προς φυσιολατρικούς προορισμούς και έλεγξαν την εγκυρότητα του ιεραρχικού μοντέλου. Βρήκαν ότι η ανασταλτικοί παράγοντες των ατόμων διέφεραν ανάλογα με το κοινωνικόοικονομικό επίπεδο, την ηλικία και τον κύκλο των οικογενειακών υποχρεώσεων. Οι Hawkins και συνεργάτες (1999) ύστερα από έρευνά τους, υποστήριξαν ότι είναι απαραίτητη η βελτίωση του ιεραρχικού μοντέλου, μια άποψη οι οποία δέχτηκε έντονη κριτική από τον Godbey (1999) ενός από τους ιδρυτές του μοντέλου. Οι Nyaupane, Morais, & Graefe, (2004) σε μια μελέτη τους διερεύνησαν τους λόγους που κάνουν τα άτομα να μη συμμετάσχουν σε τρεις δραστηριότητες τουρισμού βασισμένες στη φύση (κωπηλασία, κανό, και ιππασία στην έξοχη), σημειώνοντας την περιορισμένη αύξηση σε αντίθεση με την αυξανόμενη δημοτικότητα του τουρισμού γενικά. Ως θεωρητικό πλαίσιο για την μελέτη χρησιμοποιήθηκε το τρισδιάστατο μοντέλο των ανασταλτικών παραγόντων (Crawford & Godbey, 1987). Το δείγμα αποτέλεσαν άτομα από διάφορα αμερικανικά κράτη τα οποία αγαπούσαν τη φύση και παρουσίαζαν ένα ενδιαφέρον για τον τουρισμό με σκοπό την επαφή με τη φύση αλλά δεν συμμετείχαν στις επιλεγμένες δραστηριότητες κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο ετών. Τα συμπεράσματα υποστήριξαν την γενική υποστήριξη του 11

προτεινόμενου μοντέλου, αλλά και αποκάλυψαν ότι η διάσταση των δομικών ανασταλτικών παραγόντων συμμετοχής ήταν περισσότερο σύνθετη από ότι αναμενόταν. Επιπλέον, έγινε προφανές ότι η σημασία των ανασταλτικών παραγόντων διέφερε στις τρεις δραστηριότητες. Οι Chick και Dong (2003) εξέτασαν την εγκυρότητα του ιεραρχικού μοντέλου στην Κίνα και Ιαπωνία, δύο χώρες με εντελώς διαφορετικούς πολιτισμούς και κουλτούρες από αυτές της Βορείου Αμερικής. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι τρεις τύποι των ανασταλτικών παραγόντων αναψυχής (ενδοπροσωπικοί, διαπροσωπικοί και δοµικοί) ισχύουν και σε αυτές της κοινωνίες. Όμως βρέθηκε ότι οι ενδοπροσωπικοί και διαπροσωπικοί ανασταλτικοί παράγοντες επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από την κουλτούραπολιτισμό και ότι ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας που επιδρά στην αντίληψη των ατόμων σχετικά με τα εμπόδια της αναψυχής είναι η παράδοση. Έτσι συμπέραναν ότι ο πολιτισμός-κουλτούρα είναι από μόνος του μια κατηγορία περιορισμών η οποία συμβάλει σημαντικά στην εγκυρότητα του μοντέλου όταν εφαρμόζεται σε άλλες κοινωνίες ή οπουδήποτε η κουλτούρα δεν μπορεί να θεωρηθεί ως σταθερός παράγοντας και πρότειναν ένα άλλο μοντέλο το οποίο ενσωματώνει τον πολιτισμό-κουλτούρα ως ένα είδος ανασταλτικού παράγοντα. 12

ΔΟΜΙΚΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΣΤΙΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΕΝΔΟΠΡΟΣΩΠΙΚΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ-ΜΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ Ιεραρχικό μοντέλο περιορισμών της αναψυχής (Chick & Dong, 2003) Έρευνες σε ελληνικό πληθυσμό που διενεργήθηκαν από τους Alexandris και Carroll (1997a, b) υποστήριξαν ότι τα σηµαντικά προβλήµατα προς τη συµµετοχή σε δραστηριότητες αναψυχής που βιώνουν οι Έλληνες ενήλικες ήταν η έλλειψη χρόνου, όπως και τα προβλήματα που σχετίζονται µε την έλλειψη εγκαταστάσεων. Πιο σύνθετες στατιστικές αναλύσεις έδειξαν ότι στην πραγματικότητα οι ενδοπροσωπικοί παράγοντες είναι εκείνοι η οποίοι προβλέπουν σε µεγαλύτερο βαθµό τη µη συµµετοχή σε δραστηριότητες αθλητικής αναψυχής και περιορίζουν τη συχνότητα συµµετοχής. Τα αποτελέσµατα των ανωτέρω ερευνών υποστήριξαν εμπειρικά το ιεραρχικό μοντέλο ανασταλτικών παραγόντων (Crawford, Jackson & Godbey, 1991). Ο Kay και Jackson (1991), έδειξαν ότι οι παράγοντες που επιδρούν ανασταλτικά στη διαχείριση του ελεύθερου χρόνου δεν έχουν επίπτωση τόσο 13

στις ομάδες χαμηλής-συμμετοχής, όσο στους πιο ενεργούς πληθυσμούς, οι οποίοι έχουν επίγνωση του περιορισμού αυτού. Επομένως οι διάφοροι περιορισμοί βιώνονται, γίνονται αντιληπτοί και εμφανίζονται εντονότερα από εκείνους που είναι πιο ενεργοί και έχουν υψηλές φιλοδοξίες στη διαχείριση του ελεύθερου χρόνου, παρά από αυτούς που έχουν χαμηλά επίπεδα συμμετοχής και θεωρούνται ως «προβληματικές» ομάδες. Ορισμένες πτυχές της θεωρίας των ανασταλτικών παραγόντων παραμένουν ιδιαίτερα συζητήσιμες προφανώς λόγω των αντιφατικών εμπειρικών στοιχείων. Ειδικότερα, μερικές μελέτες προτείνουν ότι οι ανασταλτικοί παράγοντες εμποδίζουν τη συμμετοχή (Raymore, Godbey, Crawford & Von Eye, 1993; Carroll & Alexandris, 1997), ενώ άλλες εξετάζουν την παρουσία μιας αρνητικής σχέσης μεταξύ των ανασταλτικών παραγόντων και της συμμετοχής (Kay & Jackson, 1991; Shaw, Bonen & McCake, 1991). Αυτές οι ασυνέπειες μπορούν να εξηγηθούν μερικώς από την πρόταση της διαπραγμάτευσης, η οποία εισήχθηκε από τους Jackson et al. (1993) με βάση το ιεραρχικό μοντέλο των ανασταλτικών παραγόντων οι οποίοι πρότειναν ότι η συμμετοχή μπορεί να είναι αποτέλεσμα της επιτυχούς διαπραγμάτευσης των ανασταλτικών παραγόντων. Οι ανασταλτικοί παράγοντες δεν προκαλούν πάντα μη συμμετοχή, αλλά μπορεί να οδηγήσουν στην τροποποιημένη συμμετοχή. Κατά συνέπεια οι ανασταλτικοί παράγοντες στον ελεύθερο χρόνο δεν πρέπει να αντιμετωπιστούν ως αξεπέραστα εμπόδια στη συμμετοχή. Ακόμη οι Jackson et al. (1993) εισήγαγαν την έννοια της ισορροπίας, η οποία προτείνει ότι η αλληλεπίδραση μεταξύ της δύναμης των κινήτρων και της αντίληψης για τους ανασταλτικούς παράγοντες 14

μπορεί να είναι ένας σημαντικός καθοριστικός παράγοντας από την επιτυχή διαπραγμάτευση των ανασταλτικών παραγόντων. Η πρόταση της διαπραγμάτευσης βασίστηκε στην ιδέα ότι παρά την βίωση των ανασταλτικών παραγόντων, οι άνθρωποι βρίσκουν τρόπους να συμμετέχουν και να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο, ακόμα και εάν αυτή η συμμετοχή και απόλαυση διαφέρει από αυτές που θα είχαν οι άνθρωποι με την απουσία των ανασταλτικών παραγόντων (Kay & Jackson, 1991; Scott, 1991). Οι Jackson et al. (1993) πρότειναν μια τυπολογία τριών κατηγοριών ανθρώπων όσον αφορά τις απαντήσεις τους στους ανασταλτικούς παράγοντες. Πιο συγκεκριμένα άνθρωποι που δεν συμμετέχουν στις δραστηριότητες που επιθυμούν, άνθρωποι που παρά τη βίωση ενός ανασταλτικού παράγοντα, δεν μειώνουν ή δεν αλλάζουν καθόλου τη συμμετοχή τους και τέλος άνθρωποι που συμμετέχουν αλλά με έναν τροποποιημένο τρόπο. Οι Jackson & Rucks (1995), χρησιμοποιώντας τα ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία που συλλέχθηκαν από σπουδαστές στον Καναδά, προσπάθησαν να προσδιορίσουν και να ταξινομήσουν τις στρατηγικές διαπραγμάτευσης που υιοθετήθηκαν από τα άτομα, προκειμένου να ανακουφιστούν από τα αποτελέσματα των ανασταλτικών παραγόντων. Με βάση τα συμπεράσματα τους, οι συγγραφείς ταξινόμησαν τις στρατηγικές σε γνωστικές και συμπεριφοριστικές. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι η πλειοψηφία των σπουδαστών που διαπραγματεύθηκε τους ανασταλτικούς παράγοντες υιοθέτησε συμπεριφοριστικές στρατηγικές. 15

Μια άλλη μελέτη των Hubbard, & Mannell (2001), χρησιμοποιεί τέσσερις κατηγορίες ανασταλτικών παραγόντων ελεύθερου χρόνου (ανεξαρτησία, απομόνωση, μετριασμός, μείωση), βασισμένα στις ανταγωνιστικές απόψεις. Πώς δηλαδή ο περιορισμός, η διαπραγμάτευση, και το είναι αλληλένδετα και επηρεάζουν τη συμμετοχή, εξετάστηκαν χρησιμοποιώντας την παλινδρομικές και δομικές εξισώσεις. Οι υπάλληλοι πλήρους απασχόλησης τεσσάρων εταιριών (Ν=186, XΗλικία= 36,7 έτη, γυναίκες 64,5%), σε παρόμοιες υπηρεσίες συμμετείχαν σε μια ερευνά που μετρούσε την συμμετοχή σε χώρους αναψυχής στο χώρο εργασίας, τους ανασταλτικούς παράγοντες στη συμμετοχή, της πηγές διαπραγμάτευσης, και τα κίνητρα συμμετοχής. Ισχυρή υποστήριξη βρέθηκε στο μοντέλο αποδέσμευσης από τους ανασταλτικούς παράγοντες. Παρόλο που οι ανασταλτικοί παράγοντες μείωσαν το επίπεδο της συμμετοχής, προκάλεσαν μεγαλύτερη χρήση των πηγών διαπραγμάτευσης, τα οποία αντέκρουσαν τα αρνητικά αποτελέσματα. Τα κίνητρα για καλύτερη υγεία και απόλαυση επίσης έδειξαν αύξηση των προσπαθειών διαπραγμάτευσης των εργαζομένων. Τα αποτελέσματα υποστηρίζουν αρκετές από τις προτάσεις διαπραγμάτευσης των ανασταλτικών παραγόντων που αναπτύχθηκαν από τους Jackson, Crawford, & Godbey, (1993) και ένα θεωρητικό μοντέλο που ξεκαθάρισε τον ρόλο των κινήτρων και έθεσε μια διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στις λειτουργίες διαπραγμάτευσης και στις λειτουργίες των εγκαταστάσεων των πηγών διαπραγμάτευσης. 16

1.3. Διαστάσεις ανασταλτικών παραγόντων Οι διαστάσεις των ανασταλτικών παραγόντων έχουν μελετηθεί από πολλούς ερευνητές και έχουν αναδειχθεί πολλά χρήσιμα συμπεράσματα για τον τρόπο που αντιλαμβάνονται και βιώνουν τα άτομα τους ανασταλτικούς παράγοντες. Παρακάτω θα γίνει μια αναφορά στις κυριότερες διαστάσεις των ανασταλτικών παραγόντων. Ψυχολογικές επιδράσεις Οι ψυχολογικές επιδράσεις αποτελούν πολύ ισχυρούς ανασταλτικούς παράγοντες συμμετοχής σε δραστηριότητες αναψυχής και έχει αποδειχθεί σε ορισμένες έρευνες όπως αυτή των Αλεξανδρή, Μπαρκούκη, Τζορμπατζούδη και Γρούϊου (2003), όπου τα ατομικά ψυχολογικά προβλήματα ήταν τα πιο σημαντικά εμπόδια για την συμμετοχή των ηλικιωμένων στα προγράμματα φυσικής δραστηριότητας. Οι περιορισμοί επηρέασαν τη συχνότητα συμμετοχής σε φυσικές δραστηριότητες και οι σημαντικότερες διαφορές βρέθηκαν στην ατομικήψυχολογική διάσταση των περιορισμών. Οι περιορισμοί επιδρούν στην πρόθεση των ατόμων να συνεχίσουν να συμμετέχουν σε φυσικές δραστηριότητες. Στατιστικά σημαντικές διαφορές βρέθηκαν για τις διαστάσεις των ατομικών ψυχολογικών περιορισμών και της δυνατότητας πρόσβασης. Η αυτοαποτελεσματικότητα και ο βαθμός αυτοπεποίθησης του ατόμου μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο στη δραστηριότητα. Η θετική εικόνα που σχηματίζει κάποιος για την άσκηση μπορεί να επηρεάσει την 17

αυτοαποτελεσματικότητα και την αντιληπτική του ικανότητα (Napolitano & Marcus, 2000). Άτομα που είχαν ασκηθεί στο παρελθόν είναι περισσότερο πιθανό να συνεχίσουν να ασκούνται σε σχέση με άλλα που δεν είχαν δραστηριοποιηθεί καθόλου (Dunlap & Barry, 1999). Οι Sallis et al. (1989), αναφέρουν σαν εμπόδια την έλλειψη ενδιαφέροντος και ψυχαγωγίας. Πολλοί γνωρίζουν μόνο το τζόκινγκ και την γύμναση με βάρη, αγνοώντας άλλες μορφές γύμνασης πιο ψυχαγωγικές. Ακόμη αγνοούν πως κάποια στιγμή στη ζωή τους θα χρειαστεί να γυμναστούν. Δραστηριότητες όπως π.χ. το γρήγορο βάδισμα, δουλειές στο σπίτι με κάποιο βαθμό δυσκολίας, κηπουρική κ.α., μπορούν να γίνουν αντί της άσκησης. Ο Sallis (2000), με αφορμή τους πολλούς παράγοντες που επηρεάζουν την άσκηση, ερευνά τη βελτίωση της μέσα από προγράμματα παρέμβασης. Η έρευνα στηρίζεται σε προηγούμενες έρευνες που έχουν γίνει καθώς και στο ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήθηκε. Προτείνει λύσεις στον ψυχολογικό, κοινωνικό, φυσιολογικό και περιβαλλοντικό πεδίο. Συγκεκριμένα αναφέρει πως τα άτομα μπορούν να διασκεδάζουν με φυσικές δραστηριότητες, να ζουν με την πεποίθηση πως μπορούν να βρουν χρόνο για άθληση και να θωρούν πως τα εμπόδια για άσκηση είναι μικρά. Οι φίλοι και η οικογένεια παίζουν ενεργό ρόλο στην άσκηση, με ενθάρρυνση, συμμετοχή και συμβουλές. Ο καλός καιρός, οι κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες, η ασφαλής πρόσβαση στο γυμναστήριο, οι ανέσεις, ο εξοπλισμός και το χαμηλό κόστος ενθαρρύνουν τους ασκούμενους για συμμετοχή. 18

Κοινωνικές επιδράσεις Οι κοινωνικές επιδράσεις στη φυσική δραστηριότητα είναι σημαντικές σε όλες τις ηλικίες. Η κοινωνική υποστήριξη μπορεί να έρθει από τους φίλους, τον σύντροφο, τους συναδέλφους ή τα μέλη της οικογενείας. Η πιο σημαντική μορφή υποστήριξης είναι η ενθάρρυνση για συμμετοχή στις δραστηριότητες αναψυχής (Dishman & Sallis, 1994). Η έλλειψη κινήτρων στους ενήλικες αποτελεί ένα ακόμη πρόβλημα. Η πιθανή απώλεια της συζύγου, η κάποια μορφή αναπηρίας ή τραυματισμού περιορίζουν τις επιλογές για άσκηση. Το διαζύγιο αποτελεί ένα επιπλέον πρόβλημα άσκησης (Dunlap & Barry, 1999). Οι Eitzen και Sage (2003) στην έρευνά τους που έλαβε χώρα στην Αμερική, βρήκαν πως τα άτομα που είχαν υψηλό εισόδημα και ήταν επαγγελματικά και κοινωνικά καταξιωμένα συμμετείχαν περισσότερο σε δραστηριότητες αθλητικής αναψυχής και κυρίως σε αθλήματα με υψηλό κόστος όπως γκολφ, ιππασία και ιστιοπλοΐα, είτε συμμετείχαν σε εργασιακά πρωταθλήματα με ομαδικά αθλήματα. Σε αντίθεση, τα άτομα τα οποία είχαν χαμηλό εισόδημα είχαν μικρή συμμετοχή σε δραστηριότητες αθλητικής αναψυχής, είτε δεν συμμετείχαν καθόλου. Έλλειψη χρόνου H έλλειψη χρόνου αποτελεί ένα βασικό και ευρέως γνωστό ανασταλτικό παράγοντα (Sallis et al,1992), με πολλές έρευνες να δείχνουν ως κύριο εμπόδιο για άσκηση και αναψυχή, την έλλειψη χρόνου. Ο Godin και οι συνεργάτες του (1994) εξέτασαν τη σημασία πέντε ανασταλτικών παραγόντων σε δείγμα πληθυσμού από τρεις ανεπτυγμένες χώρες. Βρήκαν ότι κατά σειρά 19

σημαντικότητας οι ανασταλτικοί παράγοντες ήταν: να βρει κανείς χρόνο για άθληση, να βρει έναν σύντροφο για να αθληθεί, προβλήματα υγείας, οικονομικό κόστος, έλλειψη πρόσβασης σε κατάλληλους χώρους άθλησης. Μια άλλη καναδική έρευνα (Yoshida, Allison, Osborn, 1988), σύγκρινε γυναίκες, που έκαναν καθιστική ζωή, με άλλες που ήθελαν να αθληθούν περισσότερο. Ο πιο συχνός ανασταλτικός παράγοντας στις δραστηριότητες ήταν η έλλειψη χρόνου και ακολούθησαν η σωματική υγεία, η έλλειψη κινήτρου, η φροντίδα των παιδιών, το κόστος και η πρόσβαση στα προγράμματα. Παρόμοια έρευνα σε δείγμα γυναικών στις Η.Π.Α. (Johnson, Gorrigan, Dubert & Gramling, 1990), έδειξε ότι η έλλειψη χρόνου για συμμετοχή στις αθλητικές δραστηριότητες, ήταν το πιο συχνά αναφερόμενο εμπόδιο, ακολουθούμενο από την έλλειψη χρημάτων, ανέσεων και συντρόφου. Άλλες έρευνες έχουν δείξει ότι οι ανασταλτικοί παράγοντες σχετικά με την έλλειψη χρόνου έχουν μια σχέση ανεστραμμένου U με την αύξηση της ηλικίας. Όσο δηλαδή αυξάνεται η ηλικία μειώνεται η έλλειψη χρόνου (Searle & Jackson, 1985b; McGuire et al., 1986; Jackson, 1993). Στην Ελλάδα οι Κουθούρης και συν. (2005) στην έρευνα, τους βρήκαν ότι τα προβλήµατα που βιώνονται από τους χιονοδρόμους µε τη μεγαλύτερη ένταση είναι τα «οικονοµικά & τα προβλήματα προσέγγισης» και η «έλλειψη χρόνου». Τα «προβλήματα πρόσβασης» σχετίζονται πιθανόν µε προβλήματα στο οδικό δίκτυο, στη μεγάλη χιλιομετρική απόσταση των χιονοδρομικών κέντρων από τα μεγάλα αστικά κέντρα και τις δυσκολίες που παρουσιάζονται µε την οδήγηση σε δύσκολες καιρικές συνθήκες. H σημαντικότητα της διάστασης «έλλειψη χρόνου» 20

ήταν αναμενόμενη διότι στην σύγχρονη ζωή, ο χρόνος που απαιτείται για την εργασία, τις σπουδές, την οικογένεια, τις κοινωνικές υποχρεώσεις είναι αυξημένος και οι υποχρεώσεις αυτές αποτελούν εμπόδιο σε δράσεις που απαιτούν πολύ ελεύθερο χρόνο. Η ενασχόληση µε τη χιονοδρομία απαιτεί τη διάθεση µιας ολόκληρης σχεδόν ηµέρας, σε αντίθεση µε άλλες δραστηριότητες αθλητισμού αναψυχής όπως αθλοπαιδιές και κολύμβηση, που υλοποιούνται κοντά ή μέσα στα αστικά κέντρα και απαιτούν συγκριτικά πολύ λίγες ώρες. Προγράμματα γύμνασης και οι συνθήκες περιβάλλοντος Σημαντικό εμπόδιο διακοπής της άσκησης μπορεί να αποτελούν τα προγράμματα γύμνασης. Για πολλούς ένα προσφερόμενο ομαδικό πρόγραμμα γύμνασης μπορεί να μην καλύπτει τις ανάγκες τους, εξαιτίας του ωραρίου της δουλειάς, των μεγάλων αποστάσεων ή των οικογενειακών αναγκών. Ο Sallis και οι συνεργάτες του (1989), σε μια μεγάλη έρευνα, εξέτασαν 24 πιθανούς παράγοντες φυσικών δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβάνοντας μετρήσεις με τις οποίες διαφορετικοί παράγοντες εμπόδισαν τους ανθρώπους να αθλούνται. Κατέληξαν ότι οι έντονες δραστηριότητες ήταν ισχυρά εμπόδια ανάμεσα στους νεότερους άνδρες και γυναίκες, όπως και στους ηλικιωμένους άνδρες. Το βαθμό δυσκολίας του προγράμματος αναφέρουν και οι Garcia & King (1991) σε δική τους έρευνα. Οι ενήλικες πρέπει να απολαμβάνουν τη φυσική δραστηριότητα για να συνεχίσουν να αθλούνται στο μέλλον. Η απόλαυση της δραστηριότητας φαίνεται να επηρεάζει το επίπεδο της άσκησης. Μια από τις πιο σημαντικές επιδράσεις στην απόλαυση είναι ο βαθμός δυσκολίας της 21

δραστηριότητας. Οι ενήλικες προτιμούν δραστηριότητες χαμηλής έντασης. Το να μην καταφέρεις να εκτελέσεις μια άσκηση εμφανίζεται περισσότερο σε δραστηριότητες που είναι απαιτητικές και δύσκολες, παρά σε ήπιες δραστηριότητες. Ως προς τους παράγοντες που αφορούν το περιβάλλον, οι Napolitano & Marcus (2000), αναφέρουν ότι οι ασφαλείς συνθήκες της περιοχής που κατοικούν παίζουν σημαντικό ρόλο στη συμμετοχή των ατόμων στην άσκηση. Το κατάλληλο, ασφαλές και ελκυστικό περιβάλλον για τα άτομα είναι ένα κίνητρο για εξωτερικές δραστηριότητες (κοντά στο σπίτι, με τον ανάλογο εξοπλισμό και εφόδια). Ερευνά έδειξε ότι οι ενήλικες ήταν περισσότερο πιθανό να είναι ενεργοί, εάν θα είχαν έναν αριθμό ανέσεων σε μια κοντινή απόσταση από τα σπίτια τους (Sallis, 2000). Οι Dunlap & Barry (1999), προσδιορίζουν το περιβάλλον ως εξωτερικό παράγοντα. Είναι τα εξωτερικά εμπόδια που εμφανίζονται πολύ συχνά στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Τα άτομα δεν μπορούν να ελέγξουν τα εμπόδια που προέρχονται από το περιβάλλον, μπορούν όμως να τα χρησιμοποιήσουν ως αίτια διακοπής της άσκησης. Στις περισσότερες έρευνες η πρόσβαση, τα μέσα μεταφοράς και το κόστος αναφέρονται ως κοινά εμπόδια. Οι δυσμενείς κλιματολογικές συνθήκες (περιβάλλον), όπως συμβαίνει στα βόρεια κυρίως κλίματα, όπου κυριαρχούν ακραίες καιρικές συνθήκες, πάγοι και χιόνια, δεν επιτρέπουν σε πολλούς να αθλούνται τακτικά σε περισσότερο από 6 μήνες. Το ίδιο μπορεί να συμβαίνει και στις θερμές περιοχές, όπου η υπερβολική 22

θερμότητα και η υγρασία δημιουργούν προβλήματα στην άσκηση (Dunlap & Barry, 1999). Μέσα μαζικής ενημέρωσης Τα δημοφιλή μέσα μαζικής ενημέρωσης (ΜΜΕ) ασκούν σε μεγάλο βαθμό μια αρνητική επιρροή στα άτομα. Συνήθως οι αναφορές τους και τα προγράμματα που δείχνουν έχουν να κάνουν με νέους καλογυμνασμένους, που προβάλλονται ως πρότυπα και δεν αναφέρονται σε ηλικίες μεγαλύτερες αποκλείοντας έτσι τους μεσήλικες και τους ηλικιωμένους. Τέτοιες αναφορές δημιουργούν την εντύπωση πως τα προγράμματα γύμνασης δεν απευθύνονται σε όλες τις ηλικίες (Dunlap & Barry, 1999). Τα αυτοκίνητα, η τηλεόραση, το κομπιούτερ, οι μηχανές που μας απαλλάσσουν από κάθε κόπο και προσπάθεια, σε συνδυασμό με τις πολλές καθιστικές ασχολίες, έχουν δημιουργήσει για τους περισσότερους ένα επιβαρημένο καθιστικό τρόπο ζωής (Sallis & Owen, 1998). Ιδιαίτερα η τηλεόραση ενθαρρύνει την καθιστική συμπεριφορά. Δεν υπάρχουν ενδείξεις πως οι ενήλικες, που παρακολουθούν πολύ τηλεόραση γυμνάζονται λιγότερο από άλλους. Υπάρχει όμως λόγος να περιορίσουμε τις ώρες ανά εβδομάδα που παρακολουθεί κανείς τηλεόραση, αφού υπάρχει σχέση ανάμεσα στις ώρες παρακολούθησης και την παχυσαρκία (Robinson, Hammer, Killen, Kraemer, Wilson, Hayward & Taylor, 1993). Από την ανασκόπηση της μελέτης προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα: Η συμμετοχή των ατόμων σε δραστηριότητες αναψυχής είναι περιορισμένη και οφείλεται σε διάφορους 23

παράγοντες. Κυρίως οφείλεται στις διάφορες κοινωνικές-ψυχολογικές επιδράσεις, στη δημιουργία οικογένειας, στην αύξηση των υποχρεώσεων, στο φύλο, στη φυλή, στις πολιτισμικές συνήθειες, στο επίπεδο εκπαίδευσης, στην έλλειψη χρόνου και τέλος στην ηλικία, που όσο μεγαλύτερη είναι, τόσο ποιο έντονα μειώνεται η συμμετοχή. Στη χώρα μας, παρά την παγκόσμια αναγνώριση των θετικών αποτελεσμάτων της άσκησης και της συμμετοχής σε δραστηριότητες αναψυχής, υγείας και ευεξίας, η άσκηση παραμένει προσωπική επιλογή του κάθε πολίτη, ενώ η αξία για τον υπόλοιπο πληθυσμού που δεν ασκείται παραμένει αμφιλεγόμενη. 1.4. Δηµογραφικές μεταβλητές και ανασταλτικοί παράγοντες Ένας σηµαντικός αριθµός ερευνών έχει πραγματοποιηθεί µε στόχο την εξέταση της σχέσης ανάµεσα στους ανασταλτικούς παράγοντες συμμετοχής και στα δηµογραφικά χαρακτηριστικά του εκάστοτε δείγματος (Alexandris & Carroll, 1997; Jackson & Henderson, 1995; McGuire, Dottavio, & O Leary,1986; Raymore, Godbey, Crawford, & Von Eye, 1994; Romsa & Hoffman, 1980; Searle & Jackson, 1985b). Η ηλικία, το φύλο και το επίπεδο της εκπαίδευσης είναι ανάµεσα στις κύριες δηµογραφικές µεταβλητές, οι οποίες έχουν διερευνηθεί και έχουν βρεθεί ότι σχετίζονται σηµαντικά µε την αντίληψη των ανασταλτικών παραγόντων. 24

Ηλικία Η ηλικία επηρεάζει κατά πολύ την συμμετοχή ή μη συμμετοχή των ατόμων σε ψυχαγωγικές δραστηριότητες καθώς έχει παρατηρηθεί ότι οι ενδοπροσωπικοί ανασταλτικοί παράγοντες αυξάνουν σημαντικά όσο αυξάνει η ηλικία (Alexandris & Carroll, 1997b; Jackson, 1993; Searle & Jackson, 1985). Τα εμπόδια που σχετίζονται με την «έλλειψη χρόνου» απεικονίζονται σχηματικά με ένα ανεστραμμένο U, καθώς αυξάνονται από την παιδική προς την ώριμη ηλικία και μειώνονται στη συνέχεια προς την τρίτη ηλικία (Jackson, 1993;McGuire et al., 1986; Searle & Jackson, 1985b). Επιπλέον, ανασταλτικοί παράγοντες που σχετίζονται με την έλλειψη παρέας βρέθηκαν να βιώνονται περισσότερο στις μεγάλες ηλικίες, σε σχέση με τη μεσαία ηλικία (Jackson, 1993; McGuire et al., 1986). Επίσης, οι παράγοντες που σχετίζονται με «οικονομικά και προβλήματα πρόσβασης» εμφανίζονται να ελαττώνονται σημαντικά με την αύξηση της ηλικίας (Jackson,1993), ενώ αντίθετα αυξάνονται οι παράγοντες της «έλλειψης γνώσεων» για ψυχαγωγικά προγράμματα σε ηλικιωμένα άτομα (Searle & Jackson, 1985). Φύλο Το φύλο είναι μία ακόμη κύρια δηµογραφική μεταβλητή που έχει μελετηθεί από αρκετούς ερευνητές, οι οποίοι καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι γυναίκες αντιμετωπίζουν περισσότερους ανασταλτικούς παράγοντες σε ψυχαγωγικές δραστηριότητες από ότι οι άνδρες (Raymore et al, 1994; Jackson & Hederson, 1995; Alexandris & Carroll, 1997b). Ο Raymore και οι συνεργάτες του, πρότειναν 25

ότι οι γυναίκες αντιλήφθηκαν πιο έντονα τους ενδοπροσωπικούς ανασταλτικούς παράγοντες όπως την ντροπή, την έλλειψη δεξιοτήτων και γνώσεων. Αυτά τα αποτελέσματα υποστηρίχθηκαν περαιτέρω από τους Jackson & Henderson (1995), οι οποίοι βρήκαν ότι οι γυναίκες είχαν πιο πολλούς διαπροσωπικούς και ενδοπροσωπικούς ανασταλτικούς παράγοντες σε σύγκριση με τους άνδρες. Στην έρευνα του Αλεξανδρή και Carroll που έγινε στην Ελλάδα, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι γυναίκες αντιμετωπίζουν περισσότερα ενδοπροσωπικά εμπόδια, όπως ατομικά και ψυχολογικά, από ότι οι άνδρες. Ειδικότερα, οι γυναίκες με παιδιά νεαρής ηλικίας έχουν πολύ πιο περιορισμένη φυσική δραστηριότητα καθώς αντιμετωπίζουν πολλούς ανασταλτικούς παράγοντες (Brown et al., 2001). Οι κύριοι παράγοντες που παρουσιάζονται κατά τον Brown είναι η έλλειψη χρόνου, κόπωση - έλλειψη ενέργειας, οικονομικοί παράγοντες καθώς και ψυχολογικοί παράγοντες όπως η δέσμευση προς τρίτους (παιδιά, σύζυγος κ.α.). Το φύλο αποτελεί σημαντικό παράγοντα διαφοροποίησης στους λόγους αποχώρησης των χορευτών (Σταυρίδης & Φιλίππου, 2004). Οι γυναίκες εγκαταλείπουν σε μεγαλύτερο ποσοστό τις χορευτικές δραστηριότητες από ότι οι άνδρες, όταν δημιουργούν οικογένεια, εξαιτίας των διαφορετικών ενδιαφερόντων του φιλικού τους περιβάλλοντος, αλλά και των διαφορετικών ενδιαφερόντων του συντρόφου τους. Αντίθετα οι άνδρες εγκαταλείπουν σε μεγαλύτερο ποσοστό από τις γυναίκες μόνο εξαιτίας της φύσης του επαγγέλματος τους. 26

Επίπεδο της εκπαίδευσης Το επίπεδο της εκπαίδευσης μελετήθηκε από τους Alexandris & Carroll (1997b) και τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα άτομα με λιγότερη μόρφωση είχαν αυξημένη αντίληψη για τους ανασταλτικούς παράγοντες. Τα ενδοπροσωπικά εμπόδια βιώνονται πιο έντονα από άτομα µε χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης γεγονός που σχετίζεται προφανώς µε την περιορισμένη αθλητική εμπειρία των ατόμων αυτών, τις λιγοστές γνώσεις και την περιορισμένη πληροφόρηση για την ύπαρξη και συμμετοχή σε δράσεις αναψυχής. Σε μια άλλη έρευνα, οι ερευνητές πρότειναν ότι τα άτομα με ανώτερα επίπεδα εκπαίδευσης είχαν μειωμένη αντίληψη για τους ανασταλτικούς παράγοντες (Searle & Jackson, 1985b). Οικογένεια Η δημιουργία οικογένειας και η ανατροφή των παιδιών μπορεί να λειτουργήσουν ως λόγοι διακοπής των δραστηριοτήτων αναψυχής (Dunlap & Barry, 1999). Η καθημερινή ρουτίνα να ξυπνούν νωρίς το πρωί, να ετοιμάζουν τα παιδιά για το σχολείο, να μετακινούνται οι ίδιοι στη δουλειά τους και στη συνέχεια η επιστροφή στο σπίτι, δεν τους αφήνει ελεύθερο χρόνο για αναψυχή. Συχνά οι γονείς εκπληρώνουν τις απαιτήσεις της οικογένειας κάνοντας πολλές θυσίες από τον προσωπικό τους χρόνο. Αλλά και οι συνταξιούχοι, που μπορεί να έχουν περισσότερο χρόνο, απασχολούνται συχνά φροντίζοντας τα εγγόνια τους. Σύμφωνα με τους Pennington-Gray & Kerstetter (2002), η αντίληψη των ανασταλτικών παραγόντων εξαρτάται από το κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο, την οικογενειακή κατάσταση και την ηλικία του ατόμου. 27

Οι οικογενειακές υποχρεώσεις, ιδιαίτερα στις γυναίκες, αναφέρονται ως εμπόδια συμμετοχής σε κάθε είδους δραστηριότητα αναψυχής (Ainsworth, 2000). Οι γυναίκες π.χ., που εργάζονται ως υπάλληλοι και έχουν παιδιά μικρά, έχουν λιγότερες πιθανότητες να γυμναστούν, συγκρινόμενες με άλλες που δεν έχουν παιδιά, (Marcus, Pinto & Simkin, 1994). Οι οικογενειακές υποχρεώσεις και η δημιουργία οικογένειας αποτελούν, σε ποσοστό 24% βασικούς λόγους, εξαιτίας των οποίων οι χορευτές αποχωρούν από τις δραστηριότητες των πολιτιστικών συλλόγων (Σταυρίδης & Φιλίππου, 2004). Η έρευνα αυτή πραγματοποιήθηκε σε επτά νομούς της χώρας μας (Ημαθίας, Κοζάνης, Καρδίτσας, Λάρισας, Λασιθίου, Λέσβου και Φλώρινας) και συμμετείχαν 200 πρώην χορευτές. Στην ίδια έρευνα η έλλειψη ελεύθερου χρόνου (ποσοστό 46,5%) αποτελεί τον κυριότερο λόγο αποχώρησης από τις χορευτικές δραστηριότητες. Φυλή Οι Shinew, Floyd & Parry (2004), μελετώντας την σχέση φυλής και ανασταλτικών παραγόντων μεταξύ Αφροαμερικανών και Καυκάσιων, βρήκαν ότι οι Αφροαμερικανοί και οι Καυκάσιοι διέφεραν στην χρήση των πάρκων. Οι Καυκάσιοι ένιωθαν πιο περιορισμένοι από τους Αφροαμερικανούς σε κάποια σημεία όπως: η τοποθεσία του πάρκου, η τήρηση των δραστηριοτήτων, ο φωτισμός στα πάρκα, η έλλειψη πρασίνου στα πάρκα, ο ελεύθερος χώρος και τα δένδρα, η έλλειψη συγκοινωνίας, οι συγκρούσεις μεταξύ των χρηστών του πάρκου, το να αισθάνονται μη ευπρόσδεκτοι και ο φόβος των φυλετικών 28

συγκρούσεων. Παρόμοια και με άλλες έρευνες οι Αφροαμερικανοί δείχνουν να έχουν μεγαλύτερη προτίμηση στο να πηγαίνουν για ψώνια και στο να εκκλησιάζονται ενώ οι Καυκάσιοι αναφέρεται να έχουν μεγαλύτερη προτίμηση σε δραστηριότητες όπως κολύμβηση, κάμπινγκ, πεζοπορία και να πηγαίνουν σε δημόσια πάρκα. Καμία διαφορά δεν βρέθηκε σχετικά με το μπάσκετ, την μουσική, την ξεκούραση, το πικ-νικ, τις οικογενειακές επισκέψεις, τα επιτραπέζια παιχνίδια, τα ταξίδια και το ψάρεμα. Ο Philipp (1999) εξέτασε κατά πόσο ευπρόσδεκτα νιώθουν οι Αφροαμερικανοί όταν είναι να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες αναψυχής και τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι Αφροαμερικανοί ένιωσαν όχι και τόσο ευπρόσδεκτοι σε μερικές δραστηριότητες αναψυχής. Η νοοτροπία που υπάρχει στις Αφροαμερικανικές οικογένειες και γενικότερα η δομή της οικογένειας και ο διαφορετικός ρόλος του κάθε μέλους της χωριστά, αποδεικνύει το πόσο διαπραγματεύσιμοι μπορεί να είναι στις διάφορες πιέσεις της κοινωνίας (Mosely- Howard & Evans, 2000). Οι Outley & Floyd (2002), βρήκαν ότι οι διάφορες γειτονιές που σχηματίζονται σε μορφή οργάνωσης αποτελούν μια προσαρμόσιμη στρατηγική, η οποία υιοθετείται κυρίως από τους Αφροαμερικανούς γονείς για να προωθηθεί η ασφάλεια και η ανατροφή των παιδιών τους καθώς και η αναψυχή τους. 29

1.5. Συχνότητα συμμετοχής και ανασταλτικοί παράγοντες Οι Readeke & Burton (1997) σε έρευνα τους ανάφεραν ότι οι ανενεργοί συμμετέχοντες αντιλαμβάνονται σημαντικά υψηλότερα τους πιθανούς ανασταλτικούς παράγοντες από ότι οι αντίστοιχα ενεργοί συμμετέχοντες, αμφότερα και στα ενδοπροσωπικά εμπόδια (έλλειψη παρακίνησης και έλλειψη ενδιαφέροντος) και στα δομικά εμπόδια (ελλείψεις στις εγκαταστάσεις και αδυναμία στα προγράμματα αναψυχής). Σύμφωνα με την μελέτη των Carroll και Alexandris (1997) οι συμμετέχοντες αναφέρουν την ύπαρξη εμποδίων, αλλά ωστόσο οι συμμετέχοντες με μεγαλύτερη συχνότητα συμμετοχής μάλλον αντιμετωπίζουν διαφορετικά εμπόδια και σε διαφορετικό βαθμό επίδρασης από τους συμμετέχοντες με μικρότερη συχνότητα συμμετοχής. Η έρευνα έδειξε ότι κυρίως τα ενδοπροσωπικά εμπόδια σχετίζονται αρνητικά με την συχνότητα συμμετοχής σε δραστηριότητες αθλητικής αναψυχής, αποτελέσματα τα οποία συμφωνούν με τη θεωρία του ιεραρχικού μοντέλου των Crawford και των συνεργατών του (1991). Στην έρευνα τους, οι Alexandris, Tzorbatzoudis και Grouios (2002), μελέτησαν την παρακίνηση σε σχέση με τους ανασταλτικούς παράγοντες ως προς τη συμμετοχή σε δραστηριότητες αθλητικής αναψυχής. Το δείγμα αποτέλεσαν 257 κάτοικοι του Νομού Θεσσαλονίκης, οι οποίοι συμμετείχαν σε κάποιο είδος δραστηριότητας αθλητικής αναψυχής, από τους οποίους το 43% συμμετείχαν καθημερινώς και το 36% εβδομαδιαίως. Το 12% των συμμετεχόντων ασκούνταν για λιγότερο από ένα μήνα και το 9% ασκούνταν σε μηνιαία βάση. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως σε ποσοστό 38% επιδρούν οι 30

ενδοπροσωπικοί ανασταλτικοί παράγοντες στην έλλειψη παρακίνησης και 15% στην εσωτερική παρακίνηση. Δεν βρέθηκε σχέση μεταξύ διαπροσωπικών και δομικών παραγόντων και παρακίνησης, όπως επίσης και μεταξύ ανασταλτικών παραγόντων και εξωτερικής παρακίνησης. Τα αποτελέσματα φανερώνουν πως οι ενδοπροσωπικοί ανασταλτικοί παράγοντες δρουν ως δύναμη παρεμπόδισης για την συμμετοχή και την συχνότητα συμμετοχής των ατόμων σε δραστηριότητες αθλητικής αναψυχής. Βασιζόμενοι στη θεωρία την σχεδιασμένης συμπεριφοράς (Ajzen, 1985, 1988) και την θεωρία των ανασταλτικών παραγόντων για πρόβλεψη πρόθεσης για συμμετοχή σε δραστηριότητες αθλητικής αναψυχής οι Stodolska και Alexandris (2004) πραγματοποίησαν την έρευνά τους με δείγμα τριακοσίων εξήντα ατόμων (n=360). Τα αποτελέσματα υποστήριξαν την θετική προσέγγιση της προσχεδιασμένης συμπεριφοράς στην πρόβλεψη της πρόθεσης. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα υπήρξε σχέση μεταξύ των ενδοπροσωπικών ανασταλτικών παραγόντων και της πρόβλεψης πρόθεσης για συμμετοχή σε δραστηριότητες αθλητικής αναψυχής. 1.6. Χιονοδρομικά κέντρα στη Ελλάδα Στην Ελλάδα σήμερα, υπάρχουν 19 χιονοδρομικά κέντρα, εκ των οποίων τα 15 είναι καλά οργανωμένα και ευρέως γνωστά. Τα τελευταία 15 χρόνια η χιονοδρομία τείνει να εξελιχθεί ως το δημοφιλέστερο άθλημα-σπορ, ακόμη και απ αυτά του καλοκαιριού. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι 31

δημιουργήθηκαν νέες εγκαταστάσεις με σύγχρονες προδιαγραφές, λειτούργησαν ειδικές σχολές, ενώ μπήκαν δυναμικά στο χώρο οι εταιρίες ειδικού ιματισμού, ειδών σκι, τουρισμού και βέβαια η τοπική αυτοδιοίκηση. Έτσι ο χειμώνας, που παλαιότερα ήταν η εποχή με περιορισμένα χόμπι και σπορ για το ελληνικό κοινό, σήμερα προσφέρει αναρίθμητες δυνατότητες στα χιονοδρομικά κέντρα. Στην Ελλάδα, το πρώτο οργανωμένο χιονοδρομικό κέντρο της χώρας, είναι το Σέλι και λειτουργεί από το 1934, όπου και διοργανώθηκαν, οι πρώτοι πανελλήνιοι αγώνες. Το 1955 τοποθετείται ο πρώτος αναβατήρας, μήκους 750 μ., ενώ το 1968 επεκτάθηκε κατά 500 μ. (σύνολο 1250 μ). Σήμερα το μεγαλύτερο χιονοδρομικό κέντρο, είναι ο Παρνασσός, που λειτουργεί από το 1976. Το χιονοδρομικό κέντρο Βόρας-Καϊμάκτσαλαν, όπου και διεξήχθη η έρευνα, βρίσκεται στα σύνορα με την FYROM, στο όρος Βόρας που είναι το τρίτο ψηλότερο βουνό της Ελλάδας ύστερα από τον Όλυμπο (2917μ.) και τον Σμόλικα (2637μ.) με ύψος 2524μ. Επίσης είναι το ψηλότερο κέντρο χειμερινών σπορ στην Ελλάδα με εγκαταστάσεις που ξεκινούν από τα 2018μ και καταλήγουν στα 2480μ. Το χιονοδρομικό λειτούργει από το 1995, έχει 10 πίστες, 1 εναέριο αναβατήρα και πολλούς συρόμενους αναβατήρες, ακόμη λειτουργεί σχόλη εκμάθησης σκι, κατάστημα ενοικίασης και πώλησης εξοπλισμού και υπάρχει σαλέ με εστιατόριο, καφετέρια και αποδυτήρια. Απέχει 49χλμ από την Έδεσσα, το κοντινότερο χωριό είναι ο Άγιος Αθανάσιος στα 17χλμ όπου υπάρχει μεγάλος αριθμός καταλυμάτων, εστιατορίων και εμπορικών καταστημάτων. 32

1.7. Χιονοδρομικά κέντρα και ανασταλτικοί παράγοντες Οι Fredman & Heberlein (2005), ερεύνησαν τον κοινό ρόλο των ανασταλτικών παραγόντων (δομικός, ενδοατομικός, και διαπροσωπικός) και των κινήτρων (προσκόλληση στο μέρος και υποχρέωση δραστηριότητας) για να κατανοηθεί γιατί οι άνθρωποι επισκέπτονται τα σουηδικά βουνά. Μια εθνική έρευνα για τον σουηδικό πληθυσμό δείχνει ότι το χαμηλό εισόδημα και η μεγάλη απόσταση επιδρούν ως ανασταλτικοί παράγοντες στις επισκέψεις των βουνών. Επίσης η προσήλωση στο μέρος διαδραματίζει έναν ισχυρότερο ρόλο από τους ανασταλτικούς παράγοντες. Υποστηρίχθηκε ότι τα κίνητρα πρέπει να ληφθούν υπόψη πιο κριτικά και σοβαρά στις μελέτες των ανασταλτικών παραγόντων. Οι συμμετέχοντες φίλοι, η αντιληπτή ικανότητα του ατόμου και η υποχρέωση δραστηριότητας είναι σημαντικοί για τους σκιέρ που κάνουν καταβάσεις από πλαγιές. Επίσης διαπιστώνεται ότι εκείνοι που δείχνουν ενδιαφέρον για να επισκεφτούν άλλα μέρη και να συμμετέχουν σε άλλες δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου είναι οι πλέον πιθανοί να επισκεφτούν τα βουνά. Παρά τη δράση ως ανασταλτικός παράγοντας, η συμμετοχή σε έναν τομέα του ελεύθερου χρόνου συνδέεται με τη συμμετοχή σε έναν άλλο τομέα. Πιστεύεται ότι αυτό απεικονίζει κάποια ψυχαγωγική σταδιοδρομία και πρέπει να αποτελέσει θέμα για μια μελλοντική έρευνα. Σύμφωνα με τους Hudson & Gilbert, (2003) τα προηγούμενα πρότυπα της καταναλωτικής συμπεριφοράς στον τουρισμό έχουν παραμελήσει τους ανασταλτικούς παράγοντες συμμετοχής. Παρά το γεγονός ότι η βιβλιογραφία 33

που αναφέρεται στους ανασταλτικούς παράγοντες ελεύθερου χρόνου έχει αυξηθεί αισθητά, οι μη συμμετέχοντες, και οι σχετικοί περιορισμοί τους παραμελούνται γενικά στην έρευνα της καταναλωτικής συμπεριφοράς. Οι παραπάνω ερευνητές κατέστησαν λειτουργικά ένα πρόσφατο μοντέλο ανασταλτικών παραγόντων προκειμένου να εξεταστούν οι ανασταλτικοί παράγοντες στο σκι και για τους συμμετέχοντες και για τους μη-συμμετέχοντες. Μια ποιοτική προσέγγιση χρησιμοποιήθηκε για να κατανοηθούν οι αντιλήψεις για τους ενδοατομικούς, διαπροσωπικούς και δομικούς ανασταλτικούς παράγοντες στη συμμετοχή των σκιέρ. Η ανάλυση της ποιοτικής έρευνας αποκάλυψε ότι οι μη-σκιέρ αντιμετώπισαν διάφορους ενδοατομικούς περιορισμούς, ενώ οι σκιέρ περιορίστηκαν από το χρόνο, την οικογένεια ή τους οικονομικούς παράγοντες. Σύμφωνα με τους Williams & Fidgeon, (2000) οι σημαντικότεροι ανασταλτικοί παράγοντες, που συνδέονται με το σκι και που κρατούν τους μησκιέρ μακριά από τους λόφους είναι οι εξής: η εικόνα των μέσων ενημέρωσης, οι εκπαιδευτικές απαιτήσεις, οι δαπάνες και ο χρόνος. Υποστηρίζεται ότι πολλοί μησκιέρ δεν έχουν δοκιμάσει ποτέ να κάνουν σκι, είτε επειδή είναι απληροφόρητοι για τα αθλητικά οφέλη, είτε επειδή έχουν συναισθηματικές ή αντιληπτικές προκαταλήψεις, που τους εμποδίζουν να συμμετάσχουν. Είναι σαφές ότι μια πιο λεπτομερής κατανόηση της αγοράς των μη-σκιέρ, θα τους ενθάρρυνε να συμμετάσχουν. Οι Sima, Schlich & Axhausen (2003) βρήκαν ότι σε τέσσερις διαφορετικές δραστηριότητες στην Ελβετία (σκι, αναρρίχηση, πεζοπορία κολύμβηση), η 34

απόσταση μεταξύ της προέλευσης και του προορισμού γίνεται ορατή και παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Η μελέτη των Peter W. Williams & Christine Lattey (1994) προσδιορίζει τους περιορισμούς που συνδέονται ιδιαίτερα με τα χαμηλά επίπεδα συμμετοχής στο σκι μεταξύ των γυναικών. Προτείνει ότι υπάρχει μια κρίσιμη ανάγκη να εκτιμηθούν οι θηλυκές ερμηνείες του ελεύθερου χρόνου κατά ανάπτυξη και το μάρκετινγκ της εμπειρίας του σκι, δεδομένου ότι είναι μέσα σε αυτό το πλαίσιο ότι τα θηλυκά αποφασίζουν εάν πρέπει να ασκηθεί η δραστηριότητα ή όχι. 35

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ-ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 2.1. Σκοπός της Έρευνας. Σκοπός της έρευνας είναι η μελέτη και η σύγκριση των ανασταλτικών παραγόντων συμμετοχής στην χιονοδρομία και χιονοσανίδα αναψυχής. Να διερευνηθούν οι ενδοπροσωπικοί, διαπροσωπικοί και δομικοί ανασταλτικοί παράγοντες καθώς και η σχέση ανάμεσα σε δημογραφικές μεταβλητές και στην αντίληψη των ανασταλτικών παραγόντων συμμετοχής στην χιονοδρομία και χιονοσανίδα αναψυχής. 2.2. Σημασία της Έρευνας. Η διερεύνηση των ανασταλτικών παραγόντων συμμετοχής στην χιονοδρομία και χιονοσανίδα αναψυχής, δυο αθλημάτων με αρκετά μεγάλη δυναμική αλλά με περιορισμένη ερευνητική υποστήριξη, θα έχει ως αποτέλεσμα να εντοπιστούν πολύ χρήσιμες πληροφορίες και να βγουν πολύτιμα συμπεράσματα που αφορούν όλους όσους εμπλέκονται με αυτές τις δραστηριότητες. Η μελέτη των αποτελεσμάτων της έρευνας, από τις διευθύνσεις των χιονοδρομικών κέντρων και από τους αντίστοιχους δήμους που υπάγονται αυτά, θα μπορέσει να δώσει πληροφόρηση ώστε να ακολουθηθεί μια σειρά από 36

ενέργειες με στόχο την μείωση των ανασταλτικών παραγόντων και έμμεσα την αύξηση της επισκεψιμότητας. Ακόμη η μελέτη μπορεί να αποτελέσει βάση για παραπέρα έρευνα με τα όργανα μέτρησης των ανασταλτικών παραγόντων στον τομέα του αθλητισμού και της αναψυχής. 2.3. Οριοθέτηση Έρευνας. Η έρευνα οριοθετείται ως εξής: Η έρευνα έγινε στο χιονοδρομικό κέντρο Καϊμάκτσαλαν, του όρους Βόρας. Έλαβε χώρα κατά την διάρκεια της χειμερινής σεζόν από 26/01/2008 έως 2/03/2008. Αφορούσε μόνο άτομα που συμμετείχαν έστω και μια φορά στην χιονοδρομία αναψυχής (ski) και στη χιονοσανίδα αναψυχής (snowboard). 2.4. Περιορισμοί Έρευνας. Η έρευνα έγινε μόνο με ερωτηματολόγια. Υπάρχει η πιθανότητα μη ειλικρινών απαντήσεων. Το δείγμα ήταν περιορισμένο. Συγκέντρωση δεδομένων μόνο από ένα χιονοδρομικό κέντρο. 37

2.5. Ερευνητικές υποθέσεις Υπάρχουν διαφορές στην αντίληψη των ανασταλτικών παραγόντων ανάμεσα στα άτομα που κάνουν χιονοδρομία και στα άτομα που κάνουν χιονοσανίδα. Το φύλο σχετίζεται με την αντίληψη των ανασταλτικών παραγόντων. Η ηλικία σχετίζεται με την αντίληψη των ανασταλτικών παραγόντων. Η εκπαίδευση σχετίζεται με την αντίληψη των ανασταλτικών παραγόντων. Η οικογενειακή κατάσταση σχετίζεται με την αντίληψη των ανασταλτικών παραγόντων. Η επαγγελματική κατάσταση σχετίζεται με την αντίληψη των ανασταλτικών παραγόντων 2.6. Μηδενικές υποθέσεις Δεν υπάρχουν διαφορές στην αντίληψη των ανασταλτικών παραγόντων ανάμεσα στα άτομα που κάνουν χιονοδρομία και στα άτομα που κάνουν χιονοσανίδα. Το φύλο δεν σχετίζεται με την αντίληψη των ανασταλτικών παραγόντων. Η ηλικία δεν σχετίζεται με την αντίληψη των ανασταλτικών παραγόντων. Η εκπαίδευση δεν σχετίζεται με την αντίληψη των ανασταλτικών παραγόντων. 38

Η οικογενειακή κατάσταση δεν σχετίζεται με την αντίληψη των ανασταλτικών παραγόντων. Η επαγγελματική κατάσταση δεν σχετίζεται με την αντίληψη των ανασταλτικών παραγόντων. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 3.1. Δείγμα. Το δείγμα της έρευνας αποτελείται από 203 άτομα που ασχολούνται με τις δραστηριότητες της χιονοδρομίας και της χιονοσανίδας, είναι έλληνες και ενήλικοι. 3.2. Όργανα μέτρησης. Για τη διεξαγωγή της έρευνας χρησιμοποιήθηκε το ερωτηματολόγιο των Alexandris & Carroll (1997), το οποίο περιελάμβανε 22 ερωτήσεις, οι οποίες καλύπτανε τους επόμενους παράγοντες: έλλειψη χρόνου, ψυχολογικοί 39

εσωτερικοί παράγοντες, οικονομικοί λόγοι, έλλειψη παρέας, έλλειψη ενδιαφέροντος. 3.3. Διαδικασία μέτρησης. Η συλλογή των ερωτηματολογίων πραγματοποιήθηκε στο χιονοδρομικό κέντρο Καϊμάκτσαλαν, του όρους Βόρας, κατά την διάρκεια της χειμερινής σεζόν από 26/01/2008 έως 2/03/2008. Τις ημέρες της δειγματοληψίας, τα άτομα που συμμετείχαν έπρεπε να χιονοδρομούν, αποκλείοντας έτσι τους απλούς επισκέπτες των χιονοδρομικών κέντρων. Συλλέχθηκαν 203 ερωτηματολόγια, 101 από άτομα που κάνουν χιονοδρομία και 102 από άτομα που κάνουν χιονοσανίδα. 3.4. Στατιστική Ανάλυση. Τα δεδομένα θα αναλυθούν με τη χρήση του στατιστικού πακέτου SPSS for Windows (13.0). 40

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ο ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 4.1. Δημογραφικά χαρακτηρίστηκα του δείγματος. Η ανάλυση των δημογραφικών χαρακτηριστικών (πίνακας 1) των 203 χιονοδρόμων που αποτέλεσαν το δείγμα της έρευνας έδειξε ότι το 28,3% ήταν γυναίκες και το 70,7% άνδρες. Από 18 έως 25 ετών ήταν το 19,5%, από 26 έως 35 ετών το 54,6% και 36 έως 60 ετών το 24,9%. Όσον αφορά την οικογενειακή κατάσταση το 76,4% αποτελείται από άγαμους, αντίθετα το 22,7% ήταν παντρεμένοι και είχαμε και 2 χήρους-ες δηλαδή το 1%. Σχετικά με το μορφωτικό επίπεδο παρατηρήθηκε ότι δεν είχαμε κανένα απόφοιτο μόνο του δημοτικού σχολείου, το 29,1% αποφοίτησαν από το γυμνάσιο και το λύκειο, το 33,5% ήταν απόφοιτοι ΙΕΚ, το μεγαλύτερο ποσοστό των χιονοδρόμων είχαν πανεπιστημιακή μόρφωση 34% και ένα 3,4% είχαν κάνει και μεταπτυχιακές σπουδές. Ως προς την επαγγελματική κατάσταση των συμμετεχόντων στην έρευνα, το 44,8% αποτελείται από ελεύθερους επαγγελματίες, το 29,6% ήταν ιδιωτικοί υπάλληλοι, 16,7% δημόσιοι υπάλληλοι, άνεργοι το 3,4% και 5,4% δήλωσαν άλλο επάγγελμα. Σημειώνεται ότι στην έρευνα δε είχαμε συμμετοχή φοιτητών καθώς και νοικοκυρών. 41