Του Δρ. Ιωάννη Καρνέζη FRCS(Orth), Ορθοπαιδικού Χειρουργού, Επιστημονικού Διευθυντή Δικτύου Παθήσεων Σπονδυλικής Στήλης Αν υποφέρετε από πόνους στη μέση θα πρέπει να γνωρίζετε ότι το πρόβλημά σας είναι πολύ συχνό. Τέσσερις στους πέντε από μας, κάποια στιγμή στη ζωή τους θα παρουσιάσουν πόνους στη μέση. Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις οι κρίσεις περνούν μόνες τους σε σύντομο χρονικό διάστημα και τα απλά παυσίπονα είναι το μόνο που χρειάζεται. Σε αντίθεση με παλαιότερες αντιλήψεις που συνιστούσαν παραμονή στο κρεβάτι για μεγάλο χρονικό διάστημα ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε τον πόνο στη μέση είναι σχεδόν πάντα να επανέλθουμε όσο το δυνατό πιο σύντομα στις συνηθισμένες μας δραστηριότητες. Οι πληροφορίες που δίνουμε εδώ απευθύνονται στις περιπτώσεις που ο πόνος επιμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα (3 μήνες ή και περισσότερο). Θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε κάποιες από τις πιθανές αιτίες που προκαλούν τον πόνο στη μέση και τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθηθούμε και να αποφύγουμε να μας ξανασυμβεί. Λίγα λόγια για την ανατομία της οσφύος ("μέσης") Η οσφυική περιοχή του σώματος είναι μια πολύπλοκη δομή γύρω από την κατώτερη σπονδυλική στήλη. Η σπονδυλική στήλη αποτελείται από 24 οστά, τους σπονδύλους, που στέκονται ο ένας πάνω στον άλλο. Στηρίζεται πάνω στην λεκάνη και στο πάνω μέρος της καταλήγει στο κρανίο. Τα οστά της σπονδυλικής στήλης συνδέονται μεταξύ τους με τους μεσοσπονδύλιους δίσκους στο μπροστινό τους μέρος, και με αρθρώσεις στο πίσω μέρος. Οι δίσκοι και οι αρθρώσεις αυτές επιτρέπουν στην σπονδυλική στήλη να λυγίζει και να κάνει τις διάφορες κινήσεις. Τα νεύρα που συνδέουν τον εγκέφαλο με το υπόλοιπο σώμα βρίσκονται κατά μήκος του "κενού" σωλήνα που δημιουργείται στο κέντρο της σπονδυλικής στήλης. Το σημείο όπου τα νεύρα "φεύγουν" από την σπονδυλική στήλη κατευθυνόμενα προς τους μύες των χεριών και των ποδιών μας είναι γνωστά ως νευρικές ρίζες. Τα οστά της μέσης συγκρατούνται επίσης κοντά μεταξύ τους με τη βοήθεια σκληρών "ταινιών" των συνδέσμων οι οποίοι σε συνδιασμό με τους μύες της σπονδυλικής στήλης διατηρούν την πλάτη μας όρθια και σταθερή. 1 / 6
Γιατί εμφανίζεται ο πόνος στη μέση; Οι κακώσεις των μαλακών μορίων (μυών και συνδέσμων) της μέσης είναι καθημερινό φαινόμενο και συνήθως η μέση μας ανταποκρίνεται πολύ καλά σε αυτού του είδους τις ταλαιπωρίες. Αυτού του είδους οι κακώσεις είναι υπεύθυνες για τις περισσότερες περιπτώσεις πόνου στη μέση και συνήθως ξεπερνιούνται από μόνες τους. Κάποιες φορές ο πόνος στη μέση οφείλεται σε τμήμα κάποιου δίσκου που έχει "ξεφύγει" από την θέση του ("δισκοκήλη" ή "κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου") και πιέζει κάποιο νεύρο. Άλλες, πιό σπάνιες, αιτίες πόνου στη μέση περιλαμβάνουν φλεγμονές (όπως η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα) ή προβλήματα των οστών (για παράδειγμα κάταγμα, λοίμωξη ή όγκος). Γιατί ο πόνος στη μέση γίνεται επίμονος; Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που οδηγούν σε επιμομή του πόνου στη μέση. Για παράδειγμα αν οι μύες της μέσης αδυνατίσουν, ελαττώνεται η αντοχή σε επόμενα επεισόδια. Αδύναμοι μύες της μέσης μπορεί να μην σας επιτρέπουν επιστροφή στις φυσιολογικές δραστηριότητες και έτσι ολόκληρο το σώμα "ατονεί". Αυτό με τη σειρά του μπορεί να επηρεάσει την εργασία σας και την κοινωνική και προσωπική σας ζωή. Είναι φυσικό να αισθάνεσθε μελαγχολία και νευρικότητα και αυτό οδηγεί σε περαιτέρω απώλεια αυτοπεποίθησης, σε απογοήτευση, θυμό κλπ. Είναι σημαντικό να ξέρετε ότι είναι πιθανό, ακόμα και αφού υποχωρήσει η αιτία (πχ θλάση ή δίσκος), να συνεχίσετε να υποφέρετε από πόνο στη μέση για αρκετό διάστημα ακόμα. Θυμηθείτε ότι ο πόνος μπορεί αρχικά να προκαλέσει απώλεια της ελευθερίας κίνησής σας και κάποια αδυναμία. Όσο περισσότερο διαρκεί αυτό τόσο πιο δύσκολο θα είναι να ξαναβρείτε την αρχική σας φυσική κατάσταση και την αυτοπεποίθησή σας. Μπορεί λοιπόν ο πόνος να επιμένει λόγω και των δύο παραγόντων δηλαδή και του σωματικού αλλά και του ψυχολογικού. Αυτό μπορεί να συμβεί στον καθένα μας. Όταν συμβεί, αυτοί οι δύο παράγοντες μπορεί να συνδιαστούν μεταξύ τους και να δημιουργήσουν ένα φαύλο κύκλο πόνου στη μέση. Τι μπορεί να γίνει; 2 / 6
Οι περισσότεροι από μας αντιμετωπίζουμε τον πόνο στη μέση μόνοι μας και τον ξεπερνούμε χωρίς κάποιο μακροχρόνιο πρόβλημα. Είναι όμως γεγονός ότι όταν μας παρουσιαστεί μια φορά πόνος στη μέση έχουμε περισσότερες πιθανότητες να μας παρουσιαστεί ξανά. Για να προστατευθείτε από περαιτέρω προβλήματα πρέπει να κρατάτε τη μέση σας δυνατή και σε καλή φυσική κατάσταση. Επίσης είναι χρήσιμο να υιοθετήσετε κάποιες καλές συνήθειες, όπως τον σωστό τρόπο για να σηκώνετε και να μεταφέρετε βαριά αντικείμενα. Αν ο πόνος σας μόλις εμφανίστηκε και είναι σοβαρός τα απλά παυσίπονα (όπως το Depon) μπορεί να σας βοηθήσουν. Επίσης η ανάπαυση θα σας κάνει να αισθανθείτε πιο άνετα. Προσοχή όμως: μην μείνετε σε ανάπαυση στο κρεβάτι πάνω από μία ή δύο μέρες. Σε αυτή τη φάση θα πρέπει να προσπαθήσετε να επιστρέψετε στις φυσιολογικές σας δραστηριότητες και να ξεκινήσετε κάποια ελαφριά φυσική δραστηριότητα. Αν ο πόνος είναι πολύ σοβαρός και δεν υποχωρεί μετά από λίγες ημέρες θα πρέπει οπωσδήποτε να δείτε κάποιον ειδικό γιατρό για τις παθήσεις της σπονδυλικής στήλης ώστε να σας εξετάσει και να βεβαιωθεί ότι το πρόβλημά δεν είναι σοβαρό. Μπορεί να μας συστήθούν κάποιες ειδικές θεραπείες όπως φυσιοθεραπεία και ειδικές ασκήσεις ή αντιφλεγμονώδη και μυοχαλαρωτικά φάρμακα ή ακόμα και κάποια "ένεση" στην περιοχή της μέσης, ιδιαίτερα αν συνυπάρχουν και συμπτώματα ισχιαλγίας (πόνος που "αντανακλά" στο πόδι). Θα χρειαστώ εγχείρηση; Η χειρουργική λύση χρειάζεται σε πολύ λίγες περιπτώσεις (πιθανώς λιγότερο από 1% του συνόλου των περιπτώσεων πόνου μέσης). Για παράδειγμα ένα μεγάλο κομμάτι δίσκου που έχει μετακινηθεί μπορεί να πιέζει τα νεύρα και να προκαλεί νευρολογικά προβλήματα. Σε αυτήν την περίπτωση το χειρουργείο είναι απαραίτητο για να απομακρυνθεί το κομμάτι του δίσκου που πιέζει το νεύρο. Σε περιπτώσεις σοβαρής ισχιαλγίας, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση για αποσυμπίεση του νεύρου που πιέζεται και προκαλεί τον πόνο στο πόδι. Σε λιγότερο σοβαρή δισκοπάθεια, είναι καλύτερο να αφήνουμε τη φύση να αναλάβει μόνη της το πρόβλημα χωρίς χειρουργική επέμβαση. Πόσο δραστήριοι θα πρέπει να είμαστε; Γενικά όσο πιο δραστήριοι είμαστε τόσο το καλύτερο. Εκτός αν ο πόνος σας είναι πολύ σοβαρός ή σας προκαλεί σοβαρή ισχιαλγία, θα πρέπει να προσπαθείτε να παραμείνετε 3 / 6
δραστήριοι και να κινείστε. Δοκιμάστε μερικές ειδικές ασκήσεις που θα σας συστηθούν για την μέση (αλλά και γενικότερα για όλο το σώμα) σε καθημερινή βάση. Θυμηθείτε ότι οι ειδικές ασκήσεις κρατούν τη μέση σας δυνατή και σε καλή κατάσταση ενώ οι γενικές ασκήσεις σας κάνουν να αισθάνεσθε καλύτερα με τον εαυτό σας και βοηθούν στην έκκριση φυσικών παυσίπονων από τον οργανισμό (ενδορφίνες). Ακτινογραφία, αξονική ή μαγνητική; Γενικά αν ο πόνος στην μέση είναι πρόσφατος η ακτινογραφία δεν θα βοηθήσει. Υπάρχουν δύο λόγοι γι αυτό. Πρώτον, στις περισσότερες περιπτώσεις ο πόνος στη μέση οφείλεται στα μαλακά μόρια της σπονδυλικής στήλης (μύες και σύνδεσμοι) και αυτά δεν φαίνονται στην ακτινογραφία. Δεύτερον με την πάροδο της ηλικίας όλοι έχουμε κάποιες φυσιολογικές και αναμενόμενες αλλοιώσεις στα οστά της μέσης μας και αυτές στην ακτινογραφία μπορεί λανθασμένα να εκληφθούν ως η αιτία που προκαλεί τον πόνο στη μέση. Αν χρειαστεί εξειδικευμένη διερεύνηση του προβλήματος μόνο η μαγνητική τομογραφία μπορεί να βοηθήσει. Τι ασκήσεις πρέπει να κάνουμε; Οι ασκήσεις είναι η πιο σημαντική από τις απλές μεθόδους που έχουμε για να βοηθηθούμε. Η μυική αδυναμία κάνει την μέση μας πιο αδύναμη. Πρέπει να αποκαταστήσουμε την καλή φυσική κατάσταση της μέσης μας. Το σώμα χρειάζεται δυνατούς μύες στην μέση για να δουλεύουν σαν "αμορτισέρ" στις απότομες κινήσεις και στις καθημερινές ταλαιπωρίες. Η μέση μας είναι στο μεγαλύτερο μέρος καλυμμένη από μύες. Η "δουλειά" μας είναι να: - ξαναποκτήσουμε ευλυγισία. - καλλιεργήσουμε την αντοχή μας και τη μυική δύναμη. - βελτιώσουμε γενικότερα τη φυσική μας κατάσταση. Ακόμα και αν η μέση σας πονάει μπορείτε να κάνετε μια αρχή χωρίς πολύ "ένταση" στη μέση. Να θυμάστε ότι η μέση σας μπορεί να σας πονέσει λίγο τις πρώτες μέρες. Αυτό είναι φυσιολογικό και δεν θα πρέπει να το αφήσετε να σταθεί εμπόδιο στο πρόγραμμα των ασκήσεών σας. Αν χρειαστεί χρησιμοποιήστε παυσίπονα τις μέρες του πόνου. 4 / 6
Υπάρχουν τρεις κατηγορίες ασκήσεων: - διατάσεις για την μέση και τα πόδια. - ασκήσεις αντοχής για την μέση την κοιλιά και τα πόδια. - γενική γυμναστική όπως κολύμπι, ποδήλατο, περπάτημα. Αυξήστε το ρυθμό της άσκησης σταδιακά. Οργανώστε την ημέρα σας έτσι ώστε να έχετε 30-45 λεπτά για άσκηση καθημερινά. Η άσκηση βοηθά ακόμα στο να διατηρήσουμε την υγεία των οστών μας και να διατηρήσουμε φυσιολογικό το σωματικό μας βάρος. Τι μπορεί να επιδεινώσει τον πόνο στη μέση; Ένας ασθενής που ήδη πάσχει από πόνο στην μέση μπορεί να αισθανθεί τον πόνο του να επιδεινώνεται από: - το παρατεταμένο κάθισμα στην ίδια θέση. - την οδήγηση. - το σήκωμα μεγάλου βάρους με λάθος τρόπο. - το παρατεταμένο σκύψιμο μπροστά (πχ ηλεκτρική σκούπα). - το ψυχικό στρές. - την έλλειψη άσκησης. Οι ειδικές ζώνες βοηθούν; Οι ζώνες συνιστώνται σε κάποιες περιπτώσεις για να περιορίσουν τις κινήσεις της μέσης και να συγκρατήσουν κάποιο από το βάρος που φέρει το επάνω μέρος του σώματος. Είναι γεγονός ότι σε αρκετές περιπτώσεις οι ζώνες οσφύος ανακουφίζουν προσωρινά από τα συμπτώματα και βοηθούν τον ασθενή να επανέλθει σταδικά στους φυσιολογικούς ρυθμούς. Ωστόσο υπάρχει ο κίνδυνος της δημιουργίας "εξάρτησης" από την ζώνη, όταν οι μύες "αδυνατίσουν" τόσο ο ασθενής αισθάνεται "αστάθεια" της μέσης όταν αφαιρεί τη ζώνη. 5 / 6
Είναι προτιμότερο επομένως να προσπαθείτε να βελτιώσετε τη φυσική κατάσταση της μέσης σας με ασκήσεις και να χρησιμοποιείτε τη ζώνη σταδιακά όλο και λιγότερο. Τι ρόλο παίζει η δίαιτα; Αντίθετα απ' ότι γενικά πιστεύεται το βάρος του σώματος δεν παίζει ιδιαίτερο ρόλο στην δημιουργία πόνου στην μέση. Ωστόσο, αν είστε αρκετά υπέρβαροι θα πρέπει να σκεφτείτε σοβαρά να ακολουθήσετε μια δίαιτα για απώλεια κάποιου βάρους, καθώς το επιπλέον βάρος προκαλεί επιπλέον φόρτιση τόσο στη μέσης σας όσο και στις αρθρώσεις των κάτω άκρων. Επίσης αν καπνίζετε, θα πρέπει σοβαρά να αποφασίσετε να σταματήσετε το κάπνισμα. Έχει αποδειχτεί από στατιστικές ότι το κάπνισμα μπορεί από μόνο του να αποτελέσει αιτία πόνου στη μέση. Ο καθένας μας είναι διαφορετικός, επομένως είναι αδύνατο να περιγράψουμε ένα τυπικό ασθενή με προβλήματα στη μέση. Πολλοί από τους ανθρώπους γύρω μας υποφέρουν από τη μέση τους. Όπως είπαμε προηγουμένως αν κάποια στιγμή είχατε μια κρίση πόνου στη μέση είναι πολύ πιθανό να ξανασυμβεί. Είναι επίσης πιθανό αυτές οι κρίσεις να γίνονται πιο συχνές και να κρατούν περισσότερο. Μην πανικοβάλεστε: στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν οδηγούμαστε σε αναπηρία. Αν το πρόβλημα επιμένει απευθυνθείτε στον εξειδικευμένο γιατρό ο οποίος θα σας βοηθήσει με την καλύτερη λύση που προσφέρει η επιστήμη σήμερα. Δρ. Ιωάννης Καρνέζης FRCS(Orth), Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Επιστημονικός Διευθυντής Δικτύου Παθήσεων Σπονδυλικής Στήλης www.backcare.gr Joomla SEO powered by JoomSEF 6 / 6