ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Ο εκπαιδευόμενος μετά το τέλος των μαθημάτων πρέπει να αποκτήσει γνώσεις για τις κακώσεις μυοσκελετικού συστήματος μέσω διαγνωστικής και θεραπευτικής προσέγγισης. Ορθοπεδική: ο όρος αυτός ως ιατρική ειδικότητα εισήχθη στη χώρα μας περί το τέλος της δεκαετίας 1950 ως ορθοπεδική. Η ετυμολογία του : ορθός + πέδον = έδαφος (από όπου προέρχονται οι λέξεις κράσπεδο, δάπεδο, πεδίον, πους, κ.λπ.) Έτσι αποδίδεται σωστά η έννοια της λέξης που σημαίνει «επανορθώνω ή αποκαθιστώ φυσικές ή επίκτητες σωματικές δυσπλασίες.» Αιφνιδίως τα τελευταία χρόνια προέκυψε ο όρος «ορθοπαιδική» με πρωτοβουλία ιατρών που μετεκπαιδεύτηκαν στην Αγγλία. Λέγεται ότι το 1741 ο Γάλλος ιατρός Νικολά Αντρί, καθηγητής του πανεπιστημίου των Παρισίων, έπλασε αυτόν τον όρο επειδή θεράπευε παιδιά με δυσπλασίες. Ο όρος λοιπόν γράφτηκε στα Αγγλικά orthopaedics με τη δίφθογγο ae, λόγω ανάγκης σωστής προφοράς Η Ορθοπεδική είναι η ιατρική ειδικότητα που μελετά και θεραπεύει τις παθήσεις και τραυματικές κακώσεις του μυοσκελετικού συστήματος μετά των εξαρτημάτων του. Ο πλήρης όρος είναι ορθοπεδική Χειρουργική και Τραυματολογία. ΔΙΑΓΝΩΣΗ για την ορθή διάγνωση μίας πάθησης ή ενός τραυματισμού απαιτούνται: ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 1

ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΠΕΙΚΟΝIΣΤΙΚΕΣ - ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ - ΥΠΕΡΗΧΟΣ ULTRA SOUND - ΑΞΟΝΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ CT SCAN - ΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ MRI SCAN ΑΞΟΝΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ Η Αξονική Τομογραφία (στα Αγγλικά Computed Tomography) είναι ακτινολογική μέθοδος εξέτασης του ανθρώπινου σώματος. Μπορεί να απεικονίσει σε κάθετες τομές ολόκληρο το σώμα χρησιμοποιώντας ακτινοβολία Χ. Η αξονική τομογραφία εισήχθη στην ιατρική διαγνωστική τη δεκαετία του 1970 και έφερε επανάσταση στο χώρο. Ξεκίνησε από τις ΗΠΑ και το πρώτο όργανο που μελετήθηκε ήταν ο εγκέφαλος. Έτυχε μεγάλης αποδοχής για το ότι δεν προκαλεί καμία ταλαιπωρία στους ασθενείς και έχει μεγάλη διαγνωστική ακρίβεια. Ο εξεταζόμενος τοποθετείται σε ύπτια θέση σε ένα κινούμενο κάθισμα το οποίο διέρχεται αργά μέσω μιας κυκλικής τρύπας του μηχανήματος. Αποφεύγεται να ακτινοβοληθούν οι οφθαλμοί γι αυτό και το κεφάλι τοποθετείται με κλίση 15 μοιρών προς το κάτω. Με αυτή τη μέθοδο λαμβάνονται κάθετες λεπτές τομές του ανθρωπίνου σώματος οι οποίες αποτυπώνονται σε φίλμ. Συνήθως τώρα αποθηκεύονται σε CD που δίδεται στον ασθενή μαζί με το πόρισμα της εξέτασης και είναι περισσότερο πρακτικό. ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΑΞΟΝΙΚΗΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑΣ: - Ο ασθενής λαμβάνει δόση ακτινοβολίας Χ - Δεν αποτυπώνονται καλά τα μαλακά μόρια 2

ΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ Η απεικόνιση Μαγνητικού Συντονισμού (στα αγγλικά Magnetic Resonance Imaging - MRI) είναι μια ακτινολογική μέθοδος απεικόνισης του εσωτερικού ενός οργανισμού Ο εξεταζόμενος τοποθετείται εντός ισχυρού μαγνητικού πεδίου (τουλάχιστον 1,5 Tesla 15.000 φορές ισχυρότερο από το μαγνητικό πεδίο της γης) Υπάρχουν τρεις τύποι μαγνητών που χρησιμοποιούνται στα σύγχρονα συστήματα απεικόνισης 1. Μόνιμοι μαγνήτες 2. Υπεραγώγιμοι μαγνήτες 3. Μαγνήτες αντιστάσεως Μέσω μαγνητικού πεδίου, λαμβάνονται σήματα τα οποία στέλνονται σε έναν ισχυρό ηλεκτρονικό υπολογιστή για την ανακατασκευή και την επεξεργασία των σημάτων αυτών. Το σχήματα του μαγνητικού τομογράφου μοιάζει με τούνελ μέσα στο οποίο μπαίνει το σώμα του ασθενή. Είναι γεγονός ότι πολλοί ασθενείς νοιώθουν ιδιαίτερα δυσάρεστα κατά τη διάρκεια της εξέτασης, κλειστοφοβία, υστερία, μέχρι και διακοπή της εξέτασης. Ο ασθενής μέσω μικρόφωνου είναι σε συνεχή επικοινωνία με τον χειριστή του μηχανήματος. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ: είναι δυνατή η λήψη πληροφοριών σχετικά με την βιοχημική κατάσταση των ιστών με τη μορφή εικόνων και φασμάτων. Προσφέρουν μεγαλύτερη ευαισθησία, καλύτερη διακριτική ικανότητα και μεγαλύτερη ευελιξία στην εφαρμογή. Έχει τη δυνατότητα πολλών επαναλήψεων. Ο ασθενής ΔΕΝ επιβαρύνεται με ιοντίζουσες ακτινοβολίες (ακτινοβολίες Χ, γ και β). Απεικονίζει καλά τα μαλακά μόρια. ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ: 3

- Αδυναμία ασθενή να ολοκληρώσει την εξέταση - Αποκλείονται ασθενείς που έχουν μεταλλικά αντικείμενα (πλάκες, βηματοδότες, κ.λπ) - απαιτείται εξειδικευμένη γνώση - ακριβός εξοπλισμός - ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ (προσοχή πως θα εισέλθω μέσα στον χώρο του μαγνητικού Τομογράφου!!!!) 4

1. Στηρίζει το ανθρώπινο σώμα Σε τι χρησιμεύει ο σκελετός; 2. Σχηματίζει κοιλότητες μέσα στις οποίες προστατεύονται ζωτικά όργανα (εγκέφαλος, ήπαρ, πνεύμονες, κ.λπ) 3. Έχει ρόλο αιμοποιητικό, γιατί στον μυελό των οστών παράγονται τα ερυθρά αιμοσφαίρια 4. Αποτελεί αποθήκη αλάτων, ασβεστίου, φωσφόρου, μαγνησίου και καλίου 5. Χρησιμεύει ως πρόσφυση των μυών (από κει αρχίζουν και καταλήγουν οι μύες) 6. Σχηματίζει τις αρθρώσεις οι οποίες προσφέρουν ευκινησία και ευλυγισία στον ανθρώπινο σώμα 7. Καθορίζει τα σωματομετρικά στοιχεία του ανθρώπινου σώματος (ύψος, διάπλαση, σχήμα) 5

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΟΣΤΩΝ - ΑΡΘΡΩΣΕΩΝ ΟΣΤΟ ΜΕΡΗ ΟΣΤΟΥ (μακρύ) Τα οστά χωρίζονται σε μακρά, πλατιά και βραχέα ανώμαλα ή ακανόνιστα. Τα μακρά οστά έχουν δύο άκρα που λέγονται επιφύσεις ενώ το μεταξύ τους διάστημα είναι κυλινδρικό και ονομάζεται διάφυση. Αν κόψουμε ένα μακρύ οστό κατά πλάτος, θα βρούμε στο εσωτερικό του, κατά μήκος της διάφυσης μία κοιλότητα που ονομάζεται μυελώδης αυλός. Μέσα σε αυτή βρίσκεται ο μυελός των οστών. Έξω από την διάφυση, σαν επένδυση υπάρχει πυκνός συνδετικός ιστός ο οποίος ονομάζεται περιόστεο και ενδόστεο. Το περιόστεο και το ενδόστεο περιέχουν μεγάλο αριθμό οστεοβλαστών, που παίζουν ρόλο στην κατά πάχος αύξηση του οστού και στην αναγέννησή του στην περίπτωση κατάγματος. 6

Τα βραχέα οστά, που λέγονται και κυβοειδή και αποτελούνται από σπογγώδες οστό καλυμμένο από συμπαγές. Περιλαμβάνουν τα οστά του καρπού και του ταρσού. Τα πλατιά οστά, είναι λεπτά, επίπεδα και τα περισσότερα καμπυλωτά. Στα πλατιά οστά περιλαμβάνονται τα περισσότερα οστά του κρανίου, το στέρνο, κ.λπ Ανώμαλα ή ακανόνιστα οστά που έχουν διάφορα σχήματα και μεγέθη. Σε αυτήν την κατηγορία περιλαμβάνονται οι σπόνδυλοι, οι ωμοπλάτη και τα οστά της λεκάνης ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ ονομάζονται οι περιοχές όπου δύο ή περισσότερα οστά έρχονται σε επαφή. Οι αρθρώσεις συνδέουν τα οστά του σκελετού μεταξύ τους, επιτρέποντας ταυτόχρονα τις κινήσεις του σώματος, Μπορούν να ταξινομηθούν ανάλογα με την λειτουργία τους σε συναρθρώσεις, αμφιαρθρώσεις ή διαρθρώσεις Συνάρθρωση: δεν είναι δυνατή καμία κίνηση (π.χ. οι ραφές του κρανίου) Αμφιάρθρωση: η άρθρωση επιτρέπει μόνο μικρές κινήσεις (π.χ. οι αρθρώσεις μεταξύ των σπονδύλων) Διάρθρωση: ελεύθερα κινούμενη άρθρωση (π.χ. οι αρθρώσεις των άκρων). ΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ Οι αρθρικές επιφάνειες καλύπτονται με αρθρικό χόνδρο. Εσωτερικά η κοιλότητα καλύπτεται από μια αρθρική μεμβράνη. Στην διάρθρωση παρατηρούμε τους θύλακες, μικροί σάκοι με αρθρικό υγρό που προστατεύουν τις οστικές επιφάνειες. Αρθρικό υγρό γεμίζει όλους τους ελεύθερους χώρους μέσα στους θύλακες ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ: Πυκνές ταινίες που ενώνουν τα οστά μεταξύ τους 7

ΤΕΝΟΝΤΕΣ: Ταινίες ινώδους συνδετικού ιστού που συνδέουν τους μύες με το περιόστεο των οστών και αναγκάζουν τα οστά να κινηθούν ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΡΑΥΜΑ Κάθε βίαιη καταστροφή ιστών, εσωτερική ή εξωτερική ανεξάρτητα από το αίτιο που την προκάλεσε. ΕΙΔΗ ΤΡΑΥΜΑΤΩΝ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΑΙΤΙΑ - ΜΗΧΑΝΙΚΑ: από μαχαίρι λαμαρίνα, πέτρα, ξύλο, πρόσκρουση - ΘΕΡΜΙΚΑ ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ: από θερμοκρασία, ηλεκτροπληξία, φωτιά, κ.λπ - ΧΗΜΙΚΑ ΤΡΑΥΜΑΤΑ: από έκθεση σε χημικούς παράγοντες, εισπνεόμενα, κ.λπ - ΠΟΛΕΜΙΚΑ ΤΡΑΥΜΑΤΑ: από όπλα και εκρηκτικά, κροτίδες, όλμοι, κ.λπ ΕΙΔΗ ΤΡΑΥΜΑΤΩΝ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΛΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΧΕΙΑΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ - ΑΝΟΙΚΤΟ ΤΡΑΥΜΑ: είναι η βλάβη που εμπεριέχει λύση της συνέχειας του δέρματος (των ορατών ιστών, δηλαδή δέρμα, υποδόριο, μύες) - ΚΛΕΙΣΤΟ ΤΡΑΥΜΑ: είναι κάθε εσωτερική ρήξη οργάνου ή ιστού, χωρίς λύση της συνέχειας του δέρματος (ρήξη σπληνός, κάταγμα σπονδύλου, ρήξη αορτής, ρήξη Αχίλλειου τένοντα) ΑΝΟΙΚΤΑ ΤΡΑΥΜΑΤΑ Η εκδορά ονομάζεται η επιφανειακή βλάβη του δέρματος μερικού πάχους, το κοινό γδάρσιμο, γρατζούνισμα. Οι εκδορές είναι πάντα 8

ακίνδυνες και απαιτούν απλά καθαρισμό της περιοχής, αντισηψία και ενίοτε προσωρινή επίδεση. Δεν αφήνουν ποτέ ουλή Το θλαστικό τραύμα. Ονομάζεται η ολικού πάχους λύση της συνέχειας του δέρματος μέχρι και του λίπους, από μηχανική βία. Με πιο απλά λόγια, τα μικρά ασήμαντα τραύματα ονομάζονται εκδορές ενώ τα σοβαρά ανοικτά τραύματα, θλαστικό τραύμα. Τα θλαστικά τραύματα απαιτούν πάντα καθαρισμό, αντισηψία, χειρουργικό καθαρισμό, συρραφή όλων των μαλακών μορίων. Αφήνει πάντα ευδιάκριτη ουλή. - ΝΥΣΣΟΝ: αιχμηρό αντικείμενο όπως βελόνα, μαχαίρι, καρφί. Είναι ύπουλο τραύμα γιατί δεν γνωρίζουμε τι κρύβει από κάτω - ΤΕΜΝΟΝ: λέγεται αυτό που έχει ομαλά χείλη, όπως ένας τραυματισμός από γυαλί - ΕΞΕΛΚΥΣΤΙΚΟ ή αποσπαστικό: ατελής ή πλήρης απόσπαση δερματικού κρημνού (π.χ. απόσπαση του τριχωτού της κεφαλής, scalp) ΘΛΑΣΤΙΚΟ ΤΡΑΥΜΑ - ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ Διαμπερές τραύμα: είναι αυτό που έχει πύλη εισόδου αλλά και πύλη εξόδου, Μπορεί να προκληθεί από σφαίρα, από σκάγια αλλά και από μαχαίρι. Έχει μεγάλη επικινδυνότητα. Άλλη μορφή έχει η πύλη εισόδου και άλλη μορφή η πύλη εξόδου Τυφλό τραύμα: ονομάζεται αυτό που έχει πύλη εισόδου αλλά όχι εξόδου Συνθλιπτικό τραύμα: λέγεται το τραύμα όπου οι ιστοί υφίστανται τόσο μεγάλη συμπίεση με αποτέλεσμα τη ρήξη των ιστών αυτών Ακρωτηριασμός: είναι η μερική ή ολική αποκοπή της αιμάτωσης ενός μέλους από τα άνω ή τα κάτω άκρα. 9

ΑΛΛΕΣ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ (μώλωπας, θλάση, διάστρεμμα) ΜΩΛΩΠΑΣ: Αφορά αιμορραγία μέσα σε μαλακό ιστό. Το δέρμα είναι ανέπαφο, μικρά αγγεία σπάνε και αιμορραγούν ΘΛΑΣΗ: Θλάση ονομάζεται η κάκωση από υπερέκταση ενός μυός ή ενός τένοντα που προκαλείται από υπερφόρτωσή του. Η κλινική εικόνα της θλάσης είναι: - Συνεπάγεται οξύ η αμβλύ πόνο - Ο πόνος αυξάνει κατά την ισομετρική σύσπαση του μυός - Συνοδεύεται από οίδημα και τοπική ευαισθησία ΔΙΑΣΤΡΕΜΜΑ: Διάστρεμμα ονομάζεται η κάκωση των συνδέσμων που περιβάλλουν μια άρθρωση. Διάφορες δυνάμεις μπορεί να προκαλέσουν υπερέκταση ή και ρήξη ενός συνδέσμου. Αυτή η κάκωση των συνδέσμων προέρχεται από βίαιη κάμψη της άρθρωσης. Η κλινική εικόνα διαστρέμματος γενικά περιλαμβάνει: - Αστάθεια της άρθρωσης - Πόνο, οίδημα και διόγκωση - Κάθε κίνηση αυξάνει τον πόνο 10

ΚΑΤΑΓΜΑ Κάταγμα ονομάζεται η τέλεια ή ατελής λύση της συνέχειας του οστού. Τα κατάγματα οφείλονται κυρίως στην ενέργεια μηχανικών δυνάμεων που τα λέμε με το γενικό όρο βία αλλά και σε άλλα αίτια. Διακρίνονται σε άμεσα, έμμεσα και παθολογικά: ΑΜΕΣΑ, είναι εκείνα που η βία έδρασε άμεσα στο οστούν (κλοτσιά και έσπασα το πόδι μου) ΕΜΜΕΣΑ, είναι εκείνα όπου η βία έδρασε έμμεσα π.χ. πτώση ασθενούς, κάταγμα στο άνω άκρο ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΑ κατάγματα είναι εκείνα που κάποια άλλη νόσος τα προκαλεί, π.χ. κάταγμα μηριαίου οστού εξαιτίας μεταστατικού καρκίνου, οστεοπόρωση. ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΤΡΑΥΜΑΤΟΣ Απλό κάταγμα, δε συνοδεύεται με βλάβες παρακείμενων οργάνων Κλειστό κάταγμα, η κάκωση αφορά μόνο το οστό και δεν υπάρχει τραύμα στο δέρμα Επιπλεγμένο κάταγμα, συνυπάρχουν βλάβες παρακείμενων οργάνων, π.χ. διάτρηση εντέρου, κάκωση νεύρου Ανοικτό κάταγμα, συνυπάρχει τραύμα του δέρματος που βρίσκεται από πάνω κι έτσι η εστία του κατάγματος επικοινωνεί με το εξωτερικό περιβάλλον με αποτέλεσμα τον κίνδυνο λοίμωξης (να μολύνεται). 11

ΣΥΝΗΘΗ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΟΣΤΩΝ Κάταγμα Χλωρού ξύλου= παρατηρείται σε μικρά παιδιά. Το κάταγμα αφορά το κυρίως οστό, ενώ το περιόστεο μένει ανέπαφο. Στην κλινική εξέταση δεν υπάρχει κριγμός, στη δε ακτινογραφία το οστό φαίνεται λυγισμένο Σπειροειδές κάταγμα = προκαλείται από δυνάμεις στρέψεως. (στροφής) Συντριπτικό κάταγμα = χαρακτηρίζεται από πολλαπλές γραμμές λύσεως της οστικής συνέχειας. Οι κακώσεις των μαλακών μορίων είναι συνήθως μεγάλες σε έκταση. Εγκάρσιο κάταγμα = στη μέση Σύνθετο κάταγμα = λύση της συνέχεια του δέρματος, αλλά και άλλες βλάβες μαλακών μορίων 12

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΟΣ - ΓΕΝΙΚΑ Ένα κάταγμα προκαλεί πόνο, διόγκωση, ευαισθησία, αλλαγή χρώματος και ανικανότητα να κινηθεί το επηρεασμένο μέλος του σώματος. Το είδος του κατάγματος είναι αυτό που θα αξιολογηθεί και ο θεράπων ορθοπεδικός θα αποφασίσει το είδος της θεραπείας, η οποία μπορεί να είναι είτε συντηρητική είτε χειρουργική. Παραμόρφωση: ανώμαλη θέση των οστών λόγω του κατάγματος και της έλξης που ασκούν οι μύες στα σπασμένα τμήματα του οστού Οίδημα: τοπική συλλογή ορώδους υγρού και αίματος Πόνος: μυϊκός σπασμός, άμεσο τραύμα ιστών, πίεση νεύρων, κίνηση σπασμένου ιστού Αιμωδία: βλάβη ή πίεση του νεύρου (μούδιασμα) Κριγμός: τριβή των οστών ή είσοδος αέρα μέσω ανοικτού κατάγματος Εκχύμωση: εξαγγείωση αίματος στον υποδόριο ιστό ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ Η θεραπεία καταγμάτων είναι είτε συντηρητική είτε χειρουργική Συντηρητική θεραπεία αφορά σε χρήση νάρθηκα ή τοποθέτηση έλξης. Χειρουργική θεραπεία (εξωτερική οστεοσύνθεση, εσωτερική οστεοσύνθεση, ήλωση, αθροπλαστική) Η επείγουσα αντιμετώπιση ενός κατάγματος περιλαμβάνει την άμεση παρέμβαση (π.χ. τη διακοπή αιμορραγίας, τον τοπικό καθαρισμό, κ.λπ), τις διαγνωστικές εξετάσεις (για να δοθεί η ορθή 13

διάγνωση) καθώς και την φαρμακευτικής αγωγή (χορήγηση αναλγητικών φαρμάκων, χορήγηση αντιβιοτικών, κλπ). Αμέσως μετά ακολουθεί η θεραπεία Η επείγουσα αντιμετώπιση ενός ασθενή με κάταγμα περιλαμβάνει την ακινητοποίηση της περιοχής, τη διατήρηση της αιμάτωσης των ιστών και την προφύλαξη από μολύνσεις. Τα ανοιχτά τραύματα καλύπτονται με αποστειρωμένες γάζες και η αιμορραγία ελέγχεται με πιεστική επίδεση. Ακολουθεί ακινητοποίηση με νάρθηκα για να προληφθούν περαιτέρω κακώσεις. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει διαθέσιμος ειδικός εξοπλισμός το άκρο μπορεί να ακινητοποιηθεί πάνω στο σώμα π.χ. το χέρι να δεθεί πάνω στο σώμα, το ένα πόδι να δεθεί με το άλλο. Διαγνωστικές εξετάσεις. Η διάγνωση ενός κατάγματος γίνεται αρχικά με βάση το ιστορικό και τη φυσική εξέταση και επιβεβαιώνεται με τις ακτινογραφίες. Αιματολογικές εξετάσεις όπως π.χ. γενική αίματος για να εκτιμηθεί η απώλεια αίματος, εξετάσεις πηκτικότητας για να εκτιμηθεί ο κίνδυνος αιμορραγίας ή θρόμβωσης Φαρμακευτική αγωγή = κυρίως αναλγησία και χημειοπροφύλαξη ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΝΑΡΘΗΚΑ ΝΑΡΘΗΚΑΣ: Ο νάρθηκας αποτελεί ένα άκαμπτο καλούπι που εφαρμόζεται για να ακινητοποιήσει το τραυματισμένο οστό και να προάγει την πώρωση. Τοποθετείται με τέτοιο τρόπο ώστε να ακινητοποιεί και τις δύο αρθρώσεις πάνω και κάτω του κατάγματος, με σκοπό το οστό να νη μπορεί να μετακινηθεί καθόλου κατά τη διάρκεια της πώρωσης. Οι νάρθηκες ενδείκνυται στις περιπτώσεις όπου τα κατάγματα είναι σχετικά σταθερά. Ένας νάρθηκας μπορεί να είναι γύψινος ή συνθετικός. ΠΩΡΩΣΗ Φάση της φλεγμονής 14

Φάση της οστεοσύνθεσης Φάση της ανακατασκευής ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΟΝΟΥ ΑΙΤΙΑ ΠΟΝΟΥ Ένας ασθενής με κάταγμα έχει έντονο το αίσθημα του πόνου, ο οποίος οφείλεται: Τη διακοπή της συνέχειας του οστού Τη βλάβη σε συνδέσμου και τένοντες Το οίδημα των ιστών γύρω από το τραύμα Τον μυϊκό σπασμό Την έλλειψη οξυγόνου (ανοξία) στους ιστούς Τον σχηματισμό αιματώματος Την πίεση του νάρθηκα ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΕΛΞΗΣ ΕΛΞΗ είναι η εφαρμογή μιας δύναμης με σκοπό να ευθυγραμμίσει το οστό κατά τη διάρκεια της πώρωσης. Διακρίνεται σε δερματική και σε σκελετική Για τον σκοπό αυτό εφαρμόζονται βάρη που ασκούν την απαραίτητη δύναμη. Διαφορετικά κατάγματα χρειάζονται διαφορετικούς τύπους έλξης 15

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ - ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΟΣΤΕΟΣΥΝΘΕΣΗ Η απλούστερη επέμβαση είναι η εξωτερική οστεοσύνθεση. Το σύστημα αυτό αποτελείται από ένα πλαίσιο το οποίο συνδέεται και σταθεροποιεί καρφιά (ήλους) που εισάγονται κάθετα στον άξονα του οστού. Ο ασθενής παρακολουθείται για λοίμωξη και υποβάλλεται συχνά σε νευρολογική εκτίμηση. Ο ασθενής έχει αυτονομία κινήσεων ενώ η περιοχή διατηρείται ακίνητη. ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ - ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΟΣΤΕΟΣΥΝΘΕΣΗ Εσωτερική οστεοσύνθεση είναι μια χειρουργική επέμβαση που λέγεται ανοιχτή ανάταξη. Τα τμήματα του οστού μπαίνουν στη σωστή ανατομική τους θέση και συγκρατούνται εκεί με πλάκες, βίδες και ήλους (καρφιά). Με αυτόν τον τρόπο αντιμετωπίζονται τα κατάγματα χεριών και ποδιών. Ο ασθενής φέρει ράμματα και συνήθως μία παροχέτευση. Ενισχύουμε τον ασθενή για πρώιμη κινητοποίηση, να βήχει, να παίρνει βαθειές αναπνοές για να προλάβουμε επιπλοκές. ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ - ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ Ονομάζεται η επέμβαση ανακατασκευής ή αντικατάστασης μιας άρθρωσης. Έχει συνήθως ένδειξη σε ασθενείς με σημαντική διαταραχή της κινητικότητας μιας άρθρωσης και πόνο στην ηρεμία. Η αρθροπλαστική μπορεί να συνίσταται σε μερική αντικατάσταση της άρθρωσης ή σε διόρθωση του σχήματος των οστών που την 16

αποτελούν. Στους περισσότερους ασθενείς και οι δύο αρθρικές επιφάνειες αντικαθίστανται με προσθετικά μέρη. Η επέμβαση αυτή ονομάζεται ολική αρθροπλαστική. Η μία από τις δύο αρθρικές επιφάνειες αντικαθίσταται από μια μεταλλική πρόθεση. Η άλλη αρθρική επιφάνεια αντικαθίσταται από κεραμικό υλικό με επικάλυψη σιλικόνης ή από μια πλαστική πρόθεση. 17

ΓΟΝΑΤΟ Τα γόνατα είναι ίσως τα περισσότερο ταλαιπωρούμενα μέρη του σώματος από το περπάτημα, το τρέξιμο ή ακόμη και από υπερβολική άσκηση, αφού σε κάθε βήμα μας δέχονται κρούση με διπλάσια ή τριπλάσια δύναμη από το βάρος μας. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο κάνουμε περίπου 6 εκατομμύρια βήματα. Το γόνατο σχηματίζεται από την άρθρωση μεταξύ του μηριαίου οστού, της κνήμης και της επιγονατίδας. Τα 3 αυτά οστά καλύπτονται από αρθρικό χόνδρο δια του οποίου και αρθρώνονται. Ο χόνδρος επιτρέπει την κίνηση μεταξύ των οστών με ελάχιστη ολίσθηση και φθορά. Το μηριαίο και η κνήμη συνδέονται επίσης με τον πρόσθιο και τον οπίσθιο χιαστό σύνδεσμο στο κέντρο του γόνατος καθώς και με τον έσω και έξω πλάγιο σύνδεσμο. Μεταξύ του μηριαίου και της κνήμης παρεμβάλλονται ο έσω και ο έξω μηνίσκος με τους οποίους αυξάνεται η σταθερότητα του γόνατος και επιφάνειας επαφής των αρθρώσεων. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΗΝΙΣΚΟΥ Η σταθερότητα στην άρθρωση του γόνατος Συμβάλλουν στη λίπανση της άρθρωσης, η οποία μειώνεται έως και 20% όταν αυτοί λείπουν Αυξάνουν την επιφάνεια επαφής μεταξύ μηριαίου οστού και κνήμης Η απορρόφηση του απότομου φορτίου κατά την όρθια στάση και την κάμψη του γόνατος Απορροφούν μέρος του φορτίου προστατεύοντας τον αρθρικό χόνδρο και τα οστά Ο κάθε μηνίσκος αποτελείται από πυκνό κολλαγόνο ιστό και χονδρικά κύτταρα. Είναι δύο ημισεληνοειδείς σχηματισμοί. Παίζουν τον ρόλο αμορτισέρ 18

ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΓΟΝΑΤΟΣ Τραυματισμός (διάστρεμμα, ρήξη μηνίσκου, ρήξεις συνδέσμων, κάταγμα μηριαίου, κάταγμα κνήμης, κάταγμα επιγονατίδας, εξάρθρημα επιγονατίδας) Εκφυλιστικές παθήσεις (αρθρίτιδες) ΔΙΑΣΤΡΕΜΜΑ ΓΟΝΑΤΟΣ Οι κακώσεις των μαλακών ιστών αντιμετωπίζονται με μέτρα που μειώνουν το οίδημα και ανακουφίζουν τον πόνο. Σοβαρά διαστρέμματα πιθανώς να χρειαστούν χειρουργική αποκατάσταση. Η εφαρμογή ενός νάρθηκα ξεκουράζει την τραυματισμένη περιοχή του γόνατος. Για τις πρώτες 24 48 ώρες τοποθετείται πάγος και στη συνέχεια μπορεί να εφαρμοσθεί θερμότητα. Μπορεί επίσης να εφαρμοσθεί πιεστική περίδεση. Το τραυματισμένο μέλος θα πρέπει να ανυψωθεί στο επίπεδο της καρδιάς ώστε να διευκολυνθεί η φλεβική επιστροφή και να ελαττωθεί το οίδημα. Κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης πιθανώς να ενδείκνυται φυσικοθεραπεία. 19

ΡΗΞΗ ΜΗΝΙΣΚΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΚΩΣΗΣ ΡΗΞΗΣ ΜΗΝΙΣΚΟΥ. Το κάτω άκρο είναι σταθερά καθηλωμένο στο έδαφος με το γόνατο σε ελαφριά κάμψη και πραγματοποιείται βίαιη στροφή του μηρού προς τα έσω (ρήξη του έσω μηνίσκου) ή προς τα έξω (ρήξη του έξω μηνίσκου. Αγγεία έχει μόνο το 10-30% των μηνίσκων στην περιφέρειά τους τα οποία προέρχονται κυρίως από τον αρθρικό θύλακο. Για το λόγο αυτό οι πιθανότητες επούλωσης είναι ιδιαίτερα μικρές. Ο έσω μηνίσκος είναι περισσότερο συνδεδεμένος με τον αρθρικό θύλακο σε σχέση με τον έξω και για το λόγο αυτό υφίσταται πιο συχνά ρήξη. Η ρήξη του μηνίσκου αποτελεί ίσως την πιο συχνή κάκωση στους αθλητές ιδιαίτερα σε αυτούς που συμμετέχουν σε ομαδικά αθλήματα. Ο συνήθης μηχανισμός κάκωσης συνίσταται σε στροφική δύναμη. Το κάτω άκρο είναι σταθερά καθηλωμένο στο έδαφος με το γόνατο σε ελαφριά κάμψη και πραγματοποιείται βίαιη στροφή του μηρού προς τα έσω (ρήξη του έσω μηνίσκου) ή προς τα εξω (ρήξη του έξω μηνίσκου. 20

Επιμήκεις. Αρχίζουν από το οπίσθιο τμήμα του μηνίσκου και μπορεί να επεκταθεί σε όλο το μήκος του μηνίσκου. Σε αυτήν την περίπτωση ο μηνίσκος χωρίζεται σε δύο τμήματα, το έσω και το έξω. Το έσω μπορεί να παρεκτοπιστεί και να προκαλέσει εμπλοκή του γόνατος. Η ρήξη αυτή ονομάζεται «ρήξη δίκην λαβής κάδου» ή bucket handle. Εγκάρσιες (λοξές) Πτερυγοειδείς. Οριζόντιες. Διαχωρίζεται η άνω με την κάτω επιφάνεια του μηνίσκου. Θεωρούνται εκφυλιστικές και συναντώνται συνήθως σε πιο ηλικιωμένα άτομα 21

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΡΗΞΗΣ ΜΗΝΙΣΚΟΥ Έντονο άλγος Περιορισμός Διόγκωση του γόνατος με ύδραρθρο Σπάνια αίμαρθρο (μόνο όταν υπάρχουν συνοδές άλλες ρήξεις) ΥΔΡΑΡΘΡΟ: (διόγκωση της άρθρωσης που γεμίζει υγρό) Ο τραυματισμός είναι μέτριας έντασης, το υγρό μπορεί να είναι και αντιδραστικό λόγω φλεγμονής του αρθρικού υμένα ενώ ο πόνος μπορεί να μην υπάρχει. ΑΙΜΑΡΘΡΟ: (διόγκωση της άρθρωσης που γεμίζει αίμα, λόγω ρήξης αγγείων). Σχηματίζεται άμεσα μετά την κάκωση και ο ασθενής έχει έντονο πόνο. Η παρακέντηση του γόνατος θα μας δείξει την ποιότητα του υγρού. Αναγκαίος είναι ο ακτινολογικός έλεγχος και φυσικά η μαγνητική τομογραφία ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΡΗΞΗΣ ΜΗΝΙΣΚΟΥ Η θεραπεία σε κάθε περίπτωση είναι χειρουργική αθροσκοπική Διενεργείται μηνισκεκτομή (αφαίρεση μηνίσκου) Ολική η μερική ανάλογα με την έκταση της ρήξης Συρραφή του μηνίσκου γίνεται μόνο σε περιπτώσεις πολύ περιφερικής ρήξης σε πολύ νέα άτομα ΑΡΘΡΟΣΚΟΠΗΣΗ Η αρθροσκόπηση είναι μια εξέταση του εσωτερικού της άρθρωσης με τη χρήση του ενδοσκοπίου. Αποτελεί μια από τις πιο διαδεδομένες τεχνικές για την αντιμετώπιση των κακώσεων του γόνατος. Είναι μια επέμβαση που γίνεται με μίας ημέρας νοσηλεία. 22

Μέσω μικρών τομών ο ιατρός προωθεί τα αρθροσκοπικά εργαλεία μέσα στο γόνατο. Το αρθροσκόπιο επιτρέπει στον ιατρό να επισκοπήσει όλη την άρθρωση και να διορθώσει κάποιες βλάβες. Ο χειρουργός πραγματοποιεί στο γόνατο δύο οπές ενός εκατοστού. Από την μία εισάγει μία μικρή κάμερα (αρθροσκόπιο) η οποία συνδέεται με μια οθόνη και από την άλλη τα χειρουργικά αρθροσκοπικά εργαλεία. Κάποιες φορές απαιτείται και μία επιπλέον οπή. Η εξέταση του μηνίσκου με τη βοήθεια της κάμερας επιτρέπει να διαπιστώσουμε τη δυνατότητα αποκατάστασής του. Σε αυτήν την περίπτωση ο χειρουργός επανατοποθετεί το τμήμα του μηνίσκου που αποσπάσθηκε στην αρχική του θέση και στη συνέχεια προχωράει στην συρραφή του στο υγιές τμήμα ου μηνίσκου. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για τη συρραφή (απορροφήσιμα) απορροφούνται από τον οργανισμό μετά τη συγκόλληση των δύο τμημάτων (επούλωση) Εάν η ρήξη μηνίσκου δεν μπορεί να αποκατασταθεί με συρραφή, ο χειρουργός προχωρεί στην αφαίρεση τμήματος του μηνίσκου, αφήνοντας ανέπαφο το υγιές τμήμα (περίπου το 1/3 ή το μισό μέρος του μηνίσκου) 23

ΕΞΑΡΘΡΗΜΑ ΓΟΝΑΤΟΣ ΕΞΑΡΘΡΗΜΑ: ονομάζεται η παρεκτόπιση των άκρων των οστών από την ανατομική του ς θέση μέσα στον αρθρικό θύλακο Τα εξαρθρήματα μπορεί να συγγενή, τραυματικά ή παθολογικά Το εξάρθρημα του γόνατος αποτελεί μια σπάνια αλλά εξαιρετικά σοβαρή κάκωση του γόνατος και είναι αποτέλεσμα ισχυρής βίας συνήθως μετά από τροχαία ατυχήματα ή πτώση από ύψος ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΕΞΑΡΘΡΗΜΑΤΟΣ ΓΟΝΑΤΟΣ Η κλινική εικόνα είναι συνήθως βαρειά Το γόνατο εμφανίζει οίδημα και εκχυμώσεις Το εξάρθρημα είναι ορατό Μπορεί να υπάρχει βλάβη ή και ρήξη της ιγνυακής αρτηρίας και βλάβη του περονιαίου νεύρου Εξαιρετική αστάθεια του γόνατος 24

ΡΗΞΗ ΠΛΑΓΙΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΓΟΝΑΤΟΣ Η ρήξη του πλάγιου συνδέσμου είναι μια αθλητική συνήθως κάκωση. Ο σύνδεσμος είναι μια δυνατή δεσμίδα ινών συνδετικού ιστού ο οποίος προσφύεται από οστό σε οστό. Ο έσω πλάγιος σύνδεσμος είναι ένας από τους σημαντικούς συνδέσμους του γόνατος Προσφέρει μεγάλη σταθερότητα στο γόνατο αποτρέπει υπερβολικές κινήσεις στροφής καθώς και την κίνηση να λυγίζει το γόνατο προς τα μέσα. Όταν οι παραπάνω κινήσεις γίνουν με μεγάλη δύναμη και μεγάλο βαθμό ώστε να υπερβαίνουν τις δυνάμεις του συνδέσμου τότε ο σύνδεσμος τραυματίζεται. Ο τραυματισμός ποικίλει από μικρή διάταση των ινών του με αποτέλεσμα λίγο πόνο μέχρι και ολική ρήξη του με αποτέλεσμα σοβαρό πόνο και ανικανότητα. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΡΗΞΗΣ ΠΛΑΓΙΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΒΑΘΜΟΣ 1: ένας μικρός αριθμός ινών του συνδέσμου έχει υποστεί ρήξη δημιουργώντας λίγο πόνο αλλά επιτρέπεται πλήρης δραστηριότητα ΒΑΘΜΟΣ 2: ένας σημαντικός αριθμός ινών του συνδέσμου έχει υποστεί ρήξη και ως αποτέλεσμα έχει μερικό περιορισμό της δραστηριότητας ΒΑΘΜΟΣ 3: όλες οι ίνες του συνδέσμου έχουν υποστεί ρήξη ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΚΩΣΗΣ ΤΗΣ ΡΗΞΗΣ ΠΛΑΓΙΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ Δύο είναι οι βασικές κινήσεις στις οποίες οφείλεται η ρήξη του πλαγίου συνδέσμου του γόνατος Η στροφή του γόνατος και η κίνηση βλαισσότητας. Όταν μία από αυτές τις κινήσεις συμβούν και το φορτίο που ασκηθεί είναι μεγαλύτερο από αυτό που αντέχει τότε έχουμε τραυματισμό. Ρήξη του έσω πλάγιου συνδέσμου έχουμε συχνά σε αθλήματα 25

επαφής (π.χ.ποδόσφαιρο, μπάσκετ, κ.λπ) ή σε αθλήματα όπου απαιτούνται ξαφνικές αλλαγές κατεύθυνσης (Π.Χ. ΣΚΙ). ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΡΗΞΗΣ ΠΛΑΓΙΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΤΟΥ ΓΟΝΑΤΟΣ Χαρακτηριστικό «κλικ» τη στιγμή του τραυματισμού Πόνος στην πλάγια εσωτερική πλευρά του γόνατος Αίσθηση ότι το γόνατο «βγαίνει» από τη θέση του Σε ολική ρήξη, αστάθεια Αδύνατη η φόρτιση του μέλους Σε ήπιους τραυματισμούς η δραστηριότητα μπορεί να συνεχιστεί και να εμφανιστεί ή να αυξηθεί ο πόνος μετά το τέλος της δραστηριότητας ή την επόμενη ημέρα το πρωί ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΡΗΞΗΣ ΠΛΑΓΙΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΓΟΝΑΤΟΣ Οι περισσότεροι ασθενείς με ρήξη πρώτου και δεύτερου βαθμού αναρρώνουν με την κατάλληλη φυσικοθεραπεία. Πολύ βασικό είναι η αποφυγή δραστηριοτήτων που αυξάνουν τα συμπτώματα. Αυτό βοηθά τον οργανισμό να επουλώσει τους τραυματισμένους ιστούς. Η θεραπεία τις πρώτες 72 ώρες είναι η μείωση του πόνου και του οιδήματος. Οπότε ο ασθενής ξεκουράζει το σκέλος σε ανάρροπη θέση και συχνά παγοθεραπεία (3 4 φορές την ημέρα) 26

ΡΗΞΗ ΠΡΟΣΘΙΟΥ ΧΙΑΣΤΟΥ ΓΟΝΑΤΟΣ Οι χιαστοί σύνδεσμοι είναι οι δύο κύριοι σταθεροποιητές της άρθρωσης και συνδέουν τον μηρό με την κνήμη. Ο σύνδεσμος τραυματίζεται συνήθως όταν ασκηθεί υπερβολική στροφική δύναμη στο γόνατο κατά τη διάρκεια ατυχήματος ή αθλητικής δραστηριότητας (ποδόσφαιρο, μπάσκετ). Η ρήξη του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου συνοδεύεται από κάκωση και άλλων στοιχείων όπως βλάβη μηνίσκων ή πλαγίων συνδέσμων. Στην Κλινική εικόνα, εάν η άρθρωση παρακεντηθεί μπορεί να αφαιρεθούν ακόμα και 80 ml αιματηρού υγρού. Ο πλάγιος χιαστός σύνδεσμος ΔΕΝ αποκαθίσταται με καμία συντηρητική αντιμετώπιση. Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ Διόγκωση της άρθρωσης άμεσα Έντονος πόνος Αίμαρθρο Αστάθεια 27

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΡΗΞΗΣ ΠΡΟΣΘΙΟΥ ΧΙΑΣΤΟΥ ΓΟΝΑΤΟΣ Αρθροσκοπική μέθοδος Ο σύνδεσμος αντικαθίσταται με μόσχευμα που λαμβάνεται από τον ίδιο τον ασθενή, όπως οπίσθιοι μηριαίοι, επιγονατιδικός τένοντας, τένοντας του τετρακέφαλου Υπάρχει επίσης δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί τεχνητό μόσχευμα. Το πλεονέκτημά του είναι ο μικρότερος χρόνος αποθεραπείας (γύρω στους 4 μήνες) ενώ του μοσχεύματος (αυτόλογο μόσχευμα) είναι η πλήρης ενσωμάτωσή του στην θέση τοποθέτησης κάτι που απαιτεί μεγαλύτερο διάστημα αποθεραπείας. 28

ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΤΙΔΑ Χαρακτηρίζεται από καταστροφή του αρθρικού χόνδρου και από υπερτροφία των οστών στην περιφέρεια της άρθρωσης. Η Οστεοαρθρίτιδα μπορεί να είναι ιδιοπαθής ή δευτεροπαθής. ΟΣΤΑ ΠΟΥ ΣΥΝΗΘΩΣ ΠΡΟΣΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΤΙΔΑ Άκρα χείρα Καρπός Αυχένας Οσφύος Ισχίου Γόνατος Ποδοκνημικών Άκρου ποδός Η οστεοαρθρίτιδα (η οποία ονομάζεται επίσης και εκφυλιστική αρθροπάθεια) είναι η συχνότερη μορφή αρθρίτιδας. ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ: χωρίς γνωστό αίτιο ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΗΣ: σχετιζόμενη με παράγοντες κινδύνου Η ιδιοπαθής προσβάλλει περισσότερα από 60.000.000 άτομα στις ΗΠΑ. Μέχρι την ηλικία των 55 ετών, οι άρρενες ενήλικες προσβάλλονται συχνότερα από τις γυναίκες. Στις μεγαλύτερες ηλικίες η επίπτωση στις γυναίκες είναι δύο φορές μεγαλύτερες. Η εντοπισμένη οστεοαρθρίτιδα προσβάλλει μόνο μία ή δύο αρθρώσεις ενώ η γενικευμένη, τρεις ή περισσότερες. Η γενικευμένη μπορεί να διακριθεί σε οζώδη (προσβάλλει τα χέρια) και μη οζώδη (χωρίς προσβολή των χεριών). 29

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΤΙΔΑΣ Τραυματισμοί, σωματική καταπόνηση Νευρολογικές διαταραχές Ενδοκρινικά νοσήματα Αυξημένο σωματικό βάρος Έλλειψη σωματικής άσκησης Χρήση κάποιων φαρμάκων Εμμηνόπαυση στις γυναίκες ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ: Καταστρέφεται ο χόνδρος (απώλεια κολλαγόνου και πρωτεογλυκανών) και το οστό αποκαλύπτεται. Στις γυμνές από χόνδρο περιοχές, το οστό παχύνεται και χάνει την ικανότητα απορρόφησης της μηχανικής ενέργειας. ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΤΙΔΑ ΓΟΝΑΤΟΣ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ Πόνος Οστεώδης υπερτροφία Οίδημα Κριγμός Αστάθεια άρθρωσης Παραμόρφωση ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Φυσικοθεραπεία και ασκήσεις βελτίωσης του εύρους της κίνησης 30

Ανάπαυση της προσβεβλημένης άρθρωσης Χρήση μπαστουνιού, περπατούρας ή πατερίτσας Απώλεια βάρους, εάν κρίνεται απαραίτητο Αναλγητικά και αντιφλεγμονώδη φάρμακα ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΡΘΡΟΣΚΟΠΗΣΗ ΟΣΤΕΟΤΟΜΙΑ ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΑΘΡΘΡΟΣΚΟΠΗΣΗ: είχε εμφανιστεί αρκετά στο παρελθόν. Στόχος ήταν η απομάκρυνση των προϊόντων αποδόμησης του χόνδρου. Υπάρχουν ερωτηματικά με την αποτελεσματικότητά της. ΟΣΤΕΟΤΟΜΙΑ: είναι η διενέργεια μιας τομής, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον ευθειασμό της προσβεβλημένης άρθρωσης. Αν και η οστεοτομία δε σταματά την εξέλιξη της οστεοαρθρίτιδας, μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα στη λειτουργικότητα της άρθρωσης και την ανακούφιση από τον πόνο. ΟΛΙΚΗ ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΓΟΝΑΤΟΣ ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ονομάζεται η επέμβαση ανακατασκευής ή αντικατάστασης μιας άρθρωσης. Έχει συνήθως ένδειξη σε ασθενείς με σημαντική διαταραχή της κινητικότητας και πόνο στην ηρεμία. Στους περισσότερους ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα αμφότερες οι αρθρικές επιφάνειες αντικαθίστανται με προσθετικά μέρη. Η επέμβαση αυτή ονομάζεται ΟΛΙΚΗ ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ. Σε μια ολική αρθροπλαστική αφαιρείται το σύνολο ή μέρος του αρθρικού θυλάκου, του αρθρικού χόνδρου και του οστού που απαρτίζουν την άρθρωση. Η μία από τις δύο αρθρικές επιφάνειες αντικαθίστανται από μια μεταλλική πρόθεση (συνήθως το άνω τμήμα). 31

Η άλλη αρθρική επιφάνεια αντικαθίστανται από κεραμικό υλικό με επικάλυψη σιλικόνης ή από μια πλαστική πρόθεση. 32

ΕΠΙΓΟΝΑΤΙΔΑ Ανατομικά η επιγονατίδα αποτελεί το μεγαλύτερο σησαμοειδές οστούν του οργανισμού (οστό που σχηματίζεται μέσα σε μυϊκό τένοντα). Παρεμβάλλεται μεταξύ του τένοντα του τετρακέφαλου και του επιγονατιδικού και συμβάλει στην λειτουργία του εκτατικού μηχανισμού του γόνατος. Η επιγονατίδα σχηματίζεται μέσα στο τένοντα του τετρακέφαλου, καθώς περνά πάνω από την άρθρωση του γονάτου για να καταλήξει στην κνήμη. Η επιγονατίδα δρα ως τροχαλία που βοηθά το τένοντα να μην κοπεί. Η επιγονατίδα έχει τριγωνικό σχήμα. Η κορυφή της κατευθύνεται προς τα κάτω και χρησιμεύει για τη πρόσφυση του επιγονατιδικού συνδέσμου, που ενώνει την επιγονατίδα με την κνήμη. Η βάση της είναι πλατειά και τραχιά και σε αυτή προσφύεται ο τένοντας του τετρακέφαλου. Η οπίσθια επιφάνειά της αρθρώνεται με το μηριαίο οστό 33

ΕΞΑΡΘΡΗΜΑ ΕΠΙΓΟΝΑΤΙΔΑΣ Το τραυματικό εξάρθρημα της επιγονατίδας είναι σπάνιο Τα καθ έξιν εξάρθρημα είναι συχνότερο Η κλινική εικόνα είναι αίμαρθρο και εκχυμώσεις στην περιοχή Τις περισσότερες φορές η επιγονατίδα είναι αναταγμένη Η κίνηση είναι επώδυνη ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΞΑΡΘΡΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΓΟΝΑΤΙΔΑΣ Η θεραπεία είναι συνήθως συντηρητική Τοποθετείται γύψινος νάρθηκας Ειδικός πρόγραμμα φυσικοθεραπείας για καλύτερη σταθεροποίηση της επιγονατίδας Σε περίπτωση καθ έξιν εξαρθρήματος συνιστάται χειρουργική θεραπεία ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΕΠΙΓΟΝΑΤΙΔΑΣ ΕΙΔΗ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ ΕΠΙΓΟΝΑΤΙΔΑΣ Εγκάρσια χωρίς παρεκτόπιση Εγκάρσια με παρεκτόπιση Κατάγματα του άνω και κάτω πόλου της επιγονατίδας Συντριπτικά χωρίς παρεκτόπιση Συντριπτικά με παρεκτόπιση Επιμήκη 34

Οστεοχόνδρινα ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΟΣ ΕΠΙΓΟΝΑΤΙΔΑΣ - Έντονο οίδημα - Εκχύμωση - Άλγος ή δυσκολία έκτασης του γόνατος ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ ΕΠΙΓΟΝΑΤΙΔΑΣ Εγκάρσια χωρίς παρεκτόπιση, η θεραπεία είναι συντηρητική με ακινητοποίηση σε γύψινο επίδεσμο για 6 εβδομάδες Εγκάρσια με παρεκτόπιση, ανοικτή ανάταξη και οστεοσύνθεση με βελόνες και σύρμα Κατάγματα του άνω και αφαιρείται το τμήμα κάτω πόλου της επιγονατίδας, Συντριπτικά χωρίς παρεκτόπιση, συντηρητικά 35

Συντριπτικά με παρεκτόπιση, αφαίρεση όλης της επιγονατίδας και αποκατάσταση του εκτατικού μηχανισμού Επιμήκη Oστεοχόνδρινα ΚΑΤΑΓΜΑ ΚΟΝΔΥΛΩΝ ΜΗΡΙΑΙΟΥ ΟΣΤΟΥ ΤΥΠΟΣ Α: εξωαρθρικά υπερκονδύλια κατάγματα ΤΥΠΟΣ Β: μερικώς ενδαρθρικά κατάγματα του ενός κονδύλου ΤΥΠΟΣ C: ενδοαρθρικά υπερ κονδύλια κατάγματα Το κάταγμα Hoffa αποτελεί μια ιδιαίτερη οντότητα καθώς πρόκειται για κάταγμα των μηριαίων κονδύλων σε στεφανιαίο επίπεδο και μπορεί να φανεί μόνο σε πλάγια ακτινογραφία. Κατατάσσεται σε μερικώς ενδαρθρικά κατάγματα 36

Τα κατάγματα αυτά, όπως και τα κατάγματα της διάφυσης του μηριαίου συχνά αποτελούν αποτέλεσμα ισχυρής βίας. Μπορεί να είναι εξωαρθρικά ή το κάταγμα να φτάνει μέχρι την άρθρωση του γόνατος οπότε και πρόκειται για ενδαρθρικά κατάγματα. Ο διαχωρισμός αυτός είναι πολύ σημαντικός τόσο για την επιλογή της καταλληλότερης θεραπείας αλλά και για την πορεία και για την πρόγνωση του κατάγματος. 37

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ ΚΟΝΔΥΛΩΝ ΜΗΡΙΑΙΟΥ ΟΣΤΟΥ Έντονο άλγος Οίδημα Εκχυμώσεις Παραμόρφωση Επώδυνες ή αδύνατες οι κινήσεις του γόνατος Συνίσταται πάντα να γίνεται νευραγγειακός έλεγχος ΔΙΑΓΝΩΣΗ Ο απλός ακτινολογικός έλεγχος είναι αρκετός για να τεθεί η διάγνωση και να αποφασιστεί η καταλληλότερη θεραπεία. Υπάρχουν όμως κάποιες περιπτώσεις συντριπτικών καταγμάτων συνήθως ενδαρθρικών στα οποία καλό είναι να γίνεται αξονική τομογραφία. ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ ΚΟΝΔΥΛΩΝ ΜΗΡΙΑΙΟΥ ΟΣΤΟΥ - Χειρουργική θεραπεία - Εσωτερική οστεοσύνθεση με βίδες ή οστεοσύνθεση με βίδες και πλάκες - Ενδομυελικός ήλος - Σε μεγάλη συντριβή μπορεί να χρειαστούν οστικά μοσχεύματα - Εξωτερική οστεοσύνθεση, μόνο σε ανοικτά κατάγματα με απώλεια οστού ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ ΚΟΝΔΥΛΩΝ ΜΗΡΙΑΙΟΥ ΟΣΤΟΥ ΠΩΡΩΣΗ ΣΕ ΠΛΗΜΜΕΛΗ ΘΕΣΗ ΔΥΣΚΑΜΨΙΑ ΓΟΝΑΤΟΣ ΟΣΤΕΑΡΘΡΙΤΙΔΑ ΓΟΝΑΤΟΣ 38

ΚΑΤΑΓΜΑ ΚΟΝΔΥΛΩΝ ΤΗΣ ΚΝΗΜΗΣ ΤΥΠΟΣ Ι: σφηνοειδές κάταγμα έξω κνημιαίου κονδύλου ΤΥΠΟΣ ΙΙ: σφηνοειδές κάταγμα έξω κνημιαίου κονδύλου συνδυαζόμενο με καθίζηση της αρθρικής επιφάνειας ΤΥΠΟΣ ΙΙΙ: Εμβύθιση της αρθρικής επιφάνειας χωρίς σφηνοειδές κάταγμα ΤΥΠΟΣ IV: κάταγμα έσω κνημιαίου κονδύλου ΤΥΠΟΣ V: αμφικονδύλιο κάταγμα ΤΥΠΟΣ VI: διαχωρισμός μετάφυσης με διάφυση 39

Συνήθως αφορούν σε ποσοστό 60% τον έξω κνημιαίο κόνδυλο σε ποσοστό 25% αμφοτερόπλευρα και σε 15% κάταγμα ο έσω κνημιαίος κόνδυλος. Επιπρόσθετα σε ποσοστό 20% συνοδεύονται με ρήξη ενός εκ των πλαγίων συνδέσμων. ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ ΚΝΗΜΙΑΙΩΝ ΚΟΝΔΥΛΩΝ Διόγκωση λόγω αίμαρθρου Πόνο κατά την πίεση και την ψηλάφηση Περιορισμένες και επώδυνες κινήσεις Βάδιση δύσκολη ή και αδύνατη Έλεγχος πλαγίων συνδέσμων 40

Ελέγχουμε πάντα την κυκλοφορία των αγγείων για τυχόν ρήξη της ιγνυακής αρτηρίας ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΙΑ ΤΥΠΟ Ι Οστεοσύνθεση με συμπιεστικούς κοχλίες ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΙΑ ΤΥΠΟ ΙΙ Η Καθίζηση μεγαλύτερη των 4mm είναι σημαντική και εάν παραμείνει μη αναταγμένη καταλήγει σε απώλεια της αρθρικής επαλληλίας, βλαισότητα του γόνατος και αίσθημα αστάθειας. Είναι προτιμότερο να γίνεται οστεοσύνθεση με πλάκα ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΙΑ ΤΥΠΟ ΙΙΙ Θεωρείται ο πιο συχνός τύπος κατάγματος. Εάν υπάρχει αστάθεια, τότε ανοικτή ανάταξη και οστεοσύνθεση ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΙΑ ΤΥΠΟ IV Η κακή πρόγνωση σε νέους ασθενείς οφείλεται όχι στο κάταγμα αλλά στις συνοδές βλάβες. Συχνά συνυπάρχουν κάκωση χιαστών, ρήξη έξω πλαγίου συνδέσμου, διάταση ή ρήξη περονιαίου νεύρου. Υπάρχει ο κίνδυνος συνδρόμου διαμερίσματος ή πτώσης ποδός ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΙΑ ΤΥΠΟ V Η έλξη συχνά καταλήγει σε αποδεκτή ανάταξη και από τη στιγμή που θα αρχίσει η πώρωση μπορεί να τοποθετηθεί λειτουργικός νάρθηκας ο οποίος δεν μπορεί να αποτρέψει μικρού βαθμού βράχυνση και συνοδό μικρή αστάθεια ραιβότητας/βλαισότητας η οποία σε νεαρούς ασθενής δεν είναι αποδεκτή 41

ΡΑΙΒΟ ΒΛΑΙΣΟ ΓΟΝΑΤΟ Ραιβό λέγεται το γόνατο όταν η κνήμη σχηματίζει με το μηρό γωνία ανοικτή προς τα έσω έτσι ώστε όταν τα έσω σφυρά έρχονται σε επαφή, τα γόνατα απέχουν μεταξύ τους. Βλαισό ονομάζεται το γόνατο όταν η γωνία είναι ανοικτή προς τα έξω οπότε όταν τα γόνατα εφάπτονται τα σφυρά απέχουν μεταξύ τους. Η ραιβότητα φθάνει στο μέγιστο της παραμόρφωσης στην ηλικία των 18 μηνών, ενώ η βλαισότητα στην ηλικία των 3 χρόνων. Ραιβό γόνατο δημιουργεί επίσης συχνά η οσεοαρθρίτιδα ενώ βλαισό η ρευματοειδής αρθρίτιδα. ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΙΑ ΤΥΠΟ VI Είναι το πιο περίπλοκο κάταγμα των κνημιαίων κονδύλων. Το αποτέλεσμα μιας αποτυχημένης ανοικτής ανάταξης είναι πάντα χειρότερο από το αποτέλεσμα μιας αποτυχημένης κλειστής ανάταξης. Το 80% των ασθενών κατέληξαν με ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Μετεγχειρητικά, ξεκινά η παθητική κινησιοθεραπεία (CPM) και η ενεργητική κινησιοθεραπεία με τη χρήση μηροκνημικού νάρθηκα 42

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ ΚΝΗΜΙΑΙΩΝ ΚΟΝΔΥΛΩΝ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΟΣ ΚΝΗΜΗΣ. Το σύνδρομο διαμερίσματος της κνήμης αποτελεί την σημαντικότερη επιπλοκή των κακώσεων της κνήμης. Πρόκειται για αύξηση της πίεσης από συσσώρευση αίματος μέσα σε ένα ή περισσότερα διαμερίσματα με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν με μόνιμες βλάβες τα αγγεία και νεύρα που διέρχονται από αυτό και με ισχαιμία οι μύες. Μπορεί ακόμα να οδηγήσει σε μόνιμη αναπηρία ή και ακρωτηριασμό σκέλους. Σημεία συνδρόμου διαμερίσματος: Πόνος παραπάνω του φυσιολογικού Τάση ή οίδημα Αναπαραγωγή συμπτωμάτων με παθητική κίνηση Καμία ανακούφιση με την αφαίρεση της επίδεσης ή γύψου Μυϊκή αδυναμία Απώλεια αισθητικότητας Ο σφυγμός εξαφανίζεται σε προχωρημένα στάδια 43

ΑΡΘΡΩΣΗ ΤΟΥ ΑΚΡΟΥ ΠΟΔΑ Ο σκελετός του άκρου πόδα αποτελείται από τα οστά του ταρσού, τα μετατάρσια και τα οστά των δακτύλων. Ο σκελετός του ταρσού αποτελείται από επτά οστά που είναι τοποθετημένα σε τρεις στίχους. Ο οπίσθιος στίχος αποτελείται από τον αστράγαλο και την πτέρνα Ο μέσος στίχος αποτελείται από το σκαφοειδές οστό Ο πρόσθιος στίχος αποτελείται από το κυβοειδές και τρία σφηνοειδή οστά Ο σκελετός του μεταταρσίου αποτελείται από πέντε επιμήκη οστά, τα μετατάρσια, τα οποία αριθμούνται από το έσω χείλος το ποδιού προς τα έξω, 1 ος 2 ος, κ.λπ ΟΙ ΔΙΑΡΘΡΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΚΡΟΥ ΠΟΔΑ ΔΙΑΡΘΡΩΣΕΙΣ ΑΚΡΟΥ ΠΟΔΑ 1) Η άρθρωση των σφυρών ή αστραγαλοκνημική διάρθρωση 44

2) Οι μεσοτάρσιες διαρθρώσεις στις οποίες ανήκουν η υπαστραγαλική, (αστραγαλοπτερνική), η πτερνοκυβοειδής και η σκαφηνοειδής διάρθρωση 3) Οι ταρσομετατάρσιες που είναι διαρθρώσεις μεταξύ του ταρσού και των μεταταρσίων 4) Οι μεταταρσιοφαλαγγικές διαρθρώσεις μεταξύ των μεταταρσίων και των φαλάγγων των δακτύλων 5) Οι μεσοφαλαγγικές διαρθρώσεις ΑΧΙΛΛΕΙΟΣ ΤΕΝΟΝΤΑΣ ΡΗΞΗ ΑΧΙΛΛΕΙΟΥ ΤΕΝΟΝΤΑ Ο αχίλλειος τένοντας είναι ο μεγαλύτερος και ισχυρότερος τένοντας στο ανθρώπινο σώμα. Ο αχίλλειος τένοντας περιστρέφεται κατά 30-150 πριν την κατάφυσή του στην οπίσθια επιφάνεια της πτέρνας. Αυτή η περιστροφή επιτρέπει την επιμήκυνση και ελαστική αντίδραση του τένοντα δίνοντάς του τη δυνατότητα να αποθηκεύει ενέργεια την οποία μπορεί να απελευθερώνει κατά συγκεκριμένων φάσεων βάδισης. Η μέγιστη δύναμη που έχει μετρηθεί για τον αχίλλειο τένοντα είναι ίση με 6-8 φορές το βάρος σώματος κατά τη διάρκεια επίπονων δραστηριοτήτων. Η ρήξη συμβαίνει ύστερα από αναπήδηση (βόλευ μπάσκετ) ή από άμεση πλήξη ή κατά τη διάρκεια δρόμου ταχύτητας τη στιγμή συνήθως της επιτάχυνσης και έχει να κάνει σε ποσοστό πάνω από 80% σε ερασιτέχνες αθλητές μεγαλύτερους των 35-40 ετών 45

Η ρήξη αυτή είναι η 3 η πιο συχνή ρήξη τένοντα στον ανθρώπινο οργανισμό (υπερακάνθιος ώμου, τετρακέφαλος μηρού). Ο πιο συχνός μηχανισμός είναι κατά τη φάση της απογείωσης (τρέξιμο, άλμα) έχουμε σύσπαση του γαστροκνημιαίου μυός, αλλά σε αυτή τη σύσπαση αντιστέκεται το βάρος σώματος και ο μυς ρήγνυται (παθαίνει ρήξη). Άλλος μηχανισμός είναι η άμεση πλήξη του τένοντα και έχουμε ανοικτό τραύμα. Πολλές φορές μπορεί να υπάρχει ήδη μια εκφύλιση του τένοντα λόγω ηλικίας (πιο συχνά σε μεσήλικες) ή από τη χρήση ουσιών όπως είναι η κορτιζόνη, οι κινολόνες, ή παθήσεων όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, νεφρική ανεπάρκεια κ.λπ. ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΡΗΞΗΣ ΑΧΙΛΛΕΙΟΥ ΤΕΝΟΝΤΑ Βαριά κάκωση Αιφνίδιος πόνος Υπόκωφος ήχος Κενό στο σημείο ρήξης Θετική δοκιμασία Thompson Πρόκειται για βαριά κάκωση που προκαλεί έντονο αιφνίδιο πόνο στην οπίσθια επιφάνεια της ποδοκνημικής σαν χτύπημα από μεγάλη πέτρα. 46

Ο ασθενής δε μπορεί να σταθεί και να βαδίσει στα δάκτυλα του ποδιού και συνήθως κατά τη στιγμή της ρήξης έχει ακούσει ένα υπόκωφο ήχο (pop). ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ THOMPSON Ο ασθενής είναι σε πρηνή θέση. Στην θετική δοκιμασία Thompson έχουμε απουσία παθητικής πελματιαίας κάμψης του άκρου πόδα κατά τη σύνθλιψη των μυών της γαστροκνημιαίας. ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΡΗΞΗΣ ΑΧΙΛΛΕΙΟΥ ΤΕΝΟΝΤΑ Η θεραπεία στη διεθνή βιβλιογραφία για τη ρήξη του αχίλλειου τένοντα είναι αντιφατική. Υπάρχουν οι θιασώτες της συντηρητικής και αυτοί της χειρουργικής θεραπείας. ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Το σκέλος τοποθετείται σε κνημοποδική μπότα, ειδική για ρήξη αχιλλείου τένοντα. Προοδευτικά αρχίζει η μερική φόρτισή του συνήθως από τις τρεις εβδομάδες μέχρι την πλήρη φόρτιση στις 6 εβδομάδες. Στις 8-10 εβδομάδες αφαιρούμε τα εσωτερικά μαξιλάρια που υπάρχουν στην ειδική μπότα. Ετσι σε διάστημα 10 εβδομάδων από τον τραυματισμό, αφαιρούμε την μπότα και ξεκινάνε οι φυσικοθεραπείες. Το ποσοστό επαναρήξεων της συντηρητικής αντιμετώπισης είναι 12% (χειρουργική 2%). ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ 47

Η χειρουργική αντιμετώπιση προτείνεται συνήθως σε αθλητές ή σε ασθενείς που θέλουν πιο άμεση και ασφαλή λύση και είναι προτιμότερα να γίνεται άμεσα, τις πρώτες ημέρες. Υπάρχουν οι ανοικτή μέθοδος και η διαδερμική. ΑΝΟΙΚΤΗ: με τομή 4-5 εκ. στην οπίσθια έσω επιφάνεια γίνεται συρραφή των δύο άκρων με συγκεκριμένη τεχνική ΔΙΑΔΕΡΜΙΚΗ: με διαδερμικά ράμματα μη απορροφήσιμα με τη βοήθεια ευθείας βελόνας ΑΡΝΗΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΥΛΩΣΗ Κακή διατροφή Σακχαρώδης διαβήτης Κάπνισμα Ρευματοειδής αρθρίτιδα Γενική κατάσταση ασθενή ΔΙΑΣΤΡΕΜΜΑ ΠΟΔΟΚΝΗΜΙΚΗΣ ΑΡΘΡΩΣΗΣ Το διάστρεμμα ποδοκνημικής άρθρωσης συνήθως συμβαίνει κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων που απαιτούν απότομες αλλαγές κατεύθυνσης του σώματος (μπάσκετ, ποδόσφαιρο, βόλεϊ). Αυτό συμβαίνει όταν το πόδι βρεθεί στο συνδυασμό δύο κινήσεων). Το διάστρεμμα ποδοκνημικής άρθρωσης είναι μια κατάσταση η οποία χαρακτηρίζεται από τη ρήξη ή την διάταση των συνδέσμων που σταθεροποιούν την ποδοκνημική άρθρωση. ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΔΙΑΣΤΡΕΜΜΑΤΟΣ Πόνος Οίδημα 48

Δυσκολία στη βάδιση ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΗ ΔΙΣΤΡΕΜΜΑΤΩΝ ΠΟΔΟΚΝΗΜΙΚΗΣ ΑΡΘΡΩΣΗΣ - Βαθμός 1 : απλή διάταση - Βαθμός 2: μερική ρήξη - Βαθμός 3: πλήρη ρήξη ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΔΙΑΣΤΡΕΜΜΑΤΟΣ ΠΟΔΟΚΝΗΜΙΚΗΣ ΑΡΘΡΩΣΗΣ Αποφυγή δραστηριότητας Περίδεση Ανάρροπη θέση (τοποθέτηση του κάτω άκρου ψηλά) Κρυοθεραπεία (εφαρμογή κρύων επιθεμάτων) 49

ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΣΦΥΡΩΝ - Που καθορίζονται τα σφυρά; ΕΞΩ ΣΦΥΡΟ = το κάτω πέρας της περόνης ΕΣΩ ΣΦΥΡΟ = κάτω πέρας της κνήμης ΟΠΙΣΘΙΟ ΣΦΥΡΟ = οπίσθιο χείλος κάτω επίφυσης της κνήμης Τα κατάγματα των σφυρών είναι τα συχνότερα που συμβαίνουν στον ανθρώπινο σκελετό μετά τα κατάγματα του κάτω άκρου της κερκίδας. Έχει υπολογισθεί ότι τα κατάγματα σφυρών εμφανίζονται 187/100.000 κατοίκους. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ ΣΦΥΡΩΝ ΜΕΜΟΝΩΜΕΝΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ (έσω ή έξω σφυρού) ΑΜΦΙΣΦΥΡΙΑ (και τα δύο) ΤΡΙΣΦΥΡΙΑ (έσω, έξω και οπίσθιο ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΣΦΥΡΩΝ έχουμε διάφορα συστήματα ταξινόμησης: - ανάλογα με τη θέση του άκρου πόδα τη στιγμή που ασκήθηκε η βία - βασίζεται στη θέση του κατάγματος του έξω σφυρού ως προς την κνημοπερονιαία συνδέσμωση. ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ ΣΦΥΡΩΝ Άλγος στην περιοχή του κατάγματος Εκτεταμένο οίδημα Παραμόρφωση του πάσχοντος σκέλους Αδυναμία βάδισης Όπως σε κάθε κάκωση των άκρων, η κλινική εξέταση περιλαμβάνει απαραίτητα και έλεγχο των αγγείων και νεύρων της πάσχουσας περιοχής. 50

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ ΣΦΥΡΩΝ Η θεραπεία των καταγμάτων των σφυρών εξαρτάται από την βαρύτητά τους Αναμφισβήτητα, η θεραπεία των αμφισφύριων και τρισφύριων είναι χειρουργική Συντηρητική θεραπεία μπορεί να εφαρμοσθεί μόνο σε περιπτώσεις απαρεκτόπιστων καταγμάτων στα οποία τοποθετείται κνημοποδικός γύψινος επίδεσμος για τουλάχιστον 6 εβδομάδες Η χειρουργική θεραπεία περιλαμβάνει ανοικτή ανάταξη και εσωτερική οστεοσύνθεση με πλάκα και βίδες Αν το κάταγμα περιλαμβάνει τμήμα μεγαλύτερο του 25% της αρθρικής επιφάνειας της κνήμης, τότε θα πρέπει να συγκρατείται με μία βίδα που τοποθετείται προσθιοπίσθια. Τέλος, σε περιπτώσεις πλήρους ρήξης της κνημοπερονιαίας συνδέσμωσης τοποθετείται μία βίδα συγκράτησης των δύο οστών μεταξύ τους 1 4 cm πάνω από το επίπεδο της αρθρικής επιφάνειας. Η βίδα αυτή ονομάζεται βίδα συνδέσμωσης και παραμένει στη θέση της για χρονικό διάστημα περίπου 6 εβδομάδων μέχρι να επουλωθεί η κνημοπερονιαία συνδέσμωση οπότε και αφαιρείται ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ ΣΦΥΡΩΝ Εμφάνιση νεκρωτικών φυσαλίδων δέρματος Πώρωση σε πλημμελή θέση (ανάπτυξη μετατραυματικής αρθρίτιδας) Δυσκαμψία της ποδοκνημικής άρθρωσης λόγω μακροχρόνιας ακινητοποίησης Ανάπτυξη συνδρόμου SUDECK με οίδημα, αγγειοκινητικές διαταραχές του δέρματος και έντονο άλγος στην άρθρωση 51

ΒΛΑΙΣΟΣ ΜΕΓΑΣ ΔΑΚΤΥΛΟΣ Αποτελεί την πλέον συχνή παραμορφωτική διαταραχή του άκρου πόδα κατά την οποία ο άξονας του μεγάλου δακτύλου φέρεται σε βλαισότητα ενώ παράλληλα ο άξονας του 1 ου μεταταρσίου φέρεται σε ραιβότητα. ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ Διακρίνεται σε δύο τύπους: την επίκτητη μορφή των ενηλίκων και τη νεανική μορφή που εμφανίζεται σε έφηβους και νεαρούς ενήλικες. Η πάθηση προσβάλλει κατά κανόνα τις γυναίκες και σε ποσοστό 70% έχει κληρονομική προδιάθεση. Εμφανής η παραμόρφωση Πρώτο σημείο της νόσου η δυσκολία χρήσης υποδημάτων Εμφάνιση υπερκερατωσικού τήλου Εμφάνιση πόνου στην 1 η μεταταρσιοφαλαγγική άρθρωση 52

Σε παραμελημένες περιπτώσεις το 2 ο δάκτυλο μπορεί να εφιππεύει στο μεγάλο δάκτυλο ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ: Τροποποίηση των χρησιμοποιούμενων υποδημάτων σε φαρδιά και μαλακά Επιμελής περιποίηση και υγιεινή των άκρων ποδών Χρήση ειδικών διορθωτικών ναρθήκων προσαγωγής του μεγάλου δακτύλου Επί αποτυχίας της συντηρητικής θεραπείας, προχωράμε σε χειρουργική θεραπεία ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ: 1. Επεμβάσεις μαλακών μορίων 2. Διορθωτικές οστεοτομίες του 1 ου μεταταρσίου 3. Αρθρόδεση τη 1 ης μεταταρσιοφαλαγγικής άρθρωσης 4. Εκτομή της 1 ης μεταταρσιοφαλαγγικής άρθρωσης (έχει σχεδόν εγκαταλειφτεί) Επεμβάσεις μαλακών μορίων: οι οποίες έχουν περιορισμένες ενδείξεις σε νέα άτομα με πολύ ήπιες παραμορφώσεις. Κατά τις επεμβάσεις αυτές πραγματοποιείται απελευθέρωση του τένοντα του προσαγωγού του μέγα δακτύλου από το έξω σησαμοειδές και την 1 η φάλαγγα. Διορθωτικές οστεοτομίες: οι οποίες είναι οι κατεξοχήν εφαρμοζόμενες επεμβάσεις μόνες ή σε συνδυασμό με επέμβαση στα μαλακά μόρια. Έχουν περιγραφεί δεκάδες τεχνικές οστεοτομίας του 1 ου μεταταρσίου. 53

ΝΕΥΡΩΜΑ MORTON Αποτελεί συχνή αιτία πόνου με εντόπιση το διάστημα μεταξύ των κεφαλών του 3 ου και 4 ου μεταταρσίου ή μεταξύ του 2 ου και 3 ου μεταταρσίου. Η πάθηση προσβάλει κατά κανόνα τις γυναίκες σε αναλογία 9:1 ενώ τα αίτιά της δεν έχουν αποσαφηνισθεί έως σήμερα. Ενοχοποιούνται οι επανηλειμένοι μικροτραυματισμοί καθώς η πίεση των δακτυλικών νεύρων από τον εγκάρσιο σύνδεσμο των κεφαλών των μεταταρσίων. Πόνος συχνά καυστικού χαρακτήρα (προς τις κεφαλές των μεταταρσίων και το μεταξύ τους διάστημα) Επιδείνωση κατά τη βάδιση και τη χρήση στενών υποδημάτων Πολλοί ασθενείς χαρακτηριστικά αντιλαμβάνονται τον πονο ως ξένο σώμα (πέτρα στο υπόδημα) ΕΞΕΤΑΣΗ Ευαισθησία στο πάσχον διάστημα Πίεση των μεταταρσίων οδηγεί στην εμφάνιση ψηλαφητής αναπήδησης (click) Πάχυνση ορογόνου θυλάκου της περιοχής (Mulders sign) Μαγνητική τομογραφία ΘΕΡΑΠΕΙΑ Χρήση φαρδιών υποδημάτων Χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων Τοπική έγχυση κορτικοστεροειδών 54

Επί αποτυχίας συντηρητικής αγωγής, χειρουργική εκτομή του νευρώματος. ΠΕΛΜΑΤΙΑΙΑ ΑΠΟΝΕΥΡΩΣΙΤΙΔΑ Αποτελεί φλεγμονή της πελματιαίας απονεύρωσης προς την έκφυσή της από την πτέρνα. Κλινικά, το βασικό σύμπτωμα είναι ο πόνος προς την οπισθιοεσωτερική επιφάνεια της πτέρνας, ο οποίος συνήθως είναι χειρότερος κατά την πρωινή έγερση καθώς και μετά από παρατεταμένη ορθοστασία. Ακτινολογικά, το συχνότερο εύρημα αποτελεί η εμφάνιση οστικής προεξοχής η οποία συχνά χαρακτηρίζεται ως «άκανθα πτέρνας». Η θεραπεία της πελματιαίας απονευρωσίτιδας περιλαμβάνει ασκήσεις διάτασης της απονεύρωσης καθώς και χορήγηση αντοφλεγμονωδών φαρμάκων. Αν τα μέσα αυτά αποτύχουν να ελέγξουν την ένταση των συμπτωμάτων, μπορούν να χρησιμοποιηθούν νάρθηκες για την 55

ακινητοποίηση του άκρου πόδα, καθώς και τοπική έγχυση κορτικοστεροειδών στην πάσχουσα περιοχή. Σε εμμένουσες περιπτώσεις αποκτά ένδειξη η χειρουργική αντιμετώπιση με απελευθέρωση της απονεύρωσης από την έκφυσή της στην πτέρνα. ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΠΤΕΡΝΑΣ Τα κατάγματα της πτέρνας προκαλούνται από κακώσεις υψηλής ενέργειας του άκρου ποδός στα πλαίσια τροχαίων ατυχημάτων ή συνηθέστερα κατόπιν πτώσης από ύψος. Συχνά είναι αμφοτερόπλευρα (και από τις δύο μεριές) ενώ σε ένα σημαντικό ποσοστό (10%) συνοδεύονται από κακώσεις της σπονδυλικής στήλης. Για το λόγο αυτό, σε κάθε ασθενή με κάταγμα πτέρνας θα πρέπει να διενεργείται κλινικός και απεικονιστικός έλεγχος της σπονδυλικής στήλης. ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ Έντονο άλγος Εκτεταμένο οίδημα στην περιοχή της πτέρνας Αδυναμία φόρτισης της άρθρωσης Ανοικτά κατάγματα (17%) ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Προσθιοπίσθιες και πλάγιες ακτινογραφίες Ειδικές λήψεις για την οπίσθια αρθρική επιφάνεια Χρήσιμος ακτινολογικός δείκτης είναι η αξιολόγηση του βαθμού καθίζησης της πτέρνας ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η θεραπεία των καταγμάτων της πτέρνας μπορεί να είναι τόσο συντηρητική όσο και χειρουργική. Σε εξωαρθρικά κατάγματα με μικρή καθίζηση προτιμάται η συντηρητική θεραπεία με τοποθέτηση κνημοποδικού γύψινου επιδέσμου και αποφόρτιση του πάσχοντος σκέλους για 10 12 εβδομάδες. 56

Σε ενδοαρθρικά κατάγματα με παρεκτόπιση οστικών τμημάτων και μεγάλη καθίζηση ενδείκνυται η χειρουργική αντιμετώπιση με ανοικτή ανάταξη και εσωτερική οστεοσύνθεση με ειδική πλάκα ανακατασκευής της πτέρνας και βίδες. Η χειρουργική επέμβαση πραγματοποιείται όταν υποχωρήσει το οίδημα του άκρου πόδα (συνήθως μετά από 10 14 ημέρες). ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΚΑΤΩ ΑΚΡΟΥ ΚΝΗΜΗΣ ΕΞΩΑΡΘΡΙΚΑ ΜΕΡΙΚΩΣ ΕΝΔΑΡΘΡΙΚΑ ΠΛΗΡΩΣ ΕΝΔΑΡΘΡΙΚΑ Τα κατάγματα του περιφερικού άκρου της κνήμης συνήθως προκαλούνται από κακώσεις υψηλής βίας όπως τροχαία ατυχήματα ή πτώσεις από ύψος και συνοδεύονται από υψηλό ποσοστό επιπλοκών. Για αυτό το λόγο η θεραπεία αποτελεί και σήμερα μια μεγάλη πρόκληση για τον ορθοπεδικό. 1)ΕΞΩΑΡΘΡΙΚΑ: στα οποία η γραμμή του κατάγματος δεν εισέρχεται στην αρθρική επιφάνεια της περιφερικής κνήμης 2)ΜΕΡΙΚΩΣ ΕΝΔΑΡΘΡΙΚΑ: στα οποία η γραμμή του κατάγματος εισέρχεται στην ποδοκνημική άρθρωση αφήνοντας ωστόσο ένα τμήμα της αρθρικής επιφάνειας σε συνέχεια με την μετάφυση 3)ΠΛΗΡΩΣ ΕΝΔΑΡΘΡΙΚΑ: χαρακτηρίζονται από συντριβή του οστού στη μετάφυση ή/και στην αρθρική επιφάνεια με πλήρη διαχωρισμό της τελευταίας από τη μετάφυση του οστού 57

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΚΑΤΩ ΑΚΡΟΥ ΚΝΗΜΗΣ Έντονο άλγος Τοπικό οίδημα Παραμόρφωση πάσχοντος σκέλους Κλινική εκτίμηση νεύρων και αγγείων Ψηλάφηση σφίξεων στην οπίσθια κνημιαία και στη ραχιαία του ποδός αρτηρία Κίνηση άκρου πόδα (ραχιαία έκταση πελματιαία κάμψη) 58