ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τους σημαντικούς τόπους τουριστικού ενδιαφέροντος στη Ζώνης Επιρροής της Εγνατίας Οδού που είναι προσπελάσιμοι μέσω κάποιου κόμβου του αυτοκινητόδρομου, και ειδικότερα (α) τη θέση, (β) τη χρονοαπόσταση από τον πλησιέστερο κόμβο της Εγνατίας οδού, (γ) τον αριθμό των επισκεπτών στους χώρους αυτούς, όπου διατίθενται επίσημα στοιχεία και (δ) τη συνολική τουριστική κίνηση ανά Νομό. Η σκοπιμότητα του δείκτη έγκειται στη γνώση των επιδράσεων της Εγνατίας Οδού στην προσπελασιμότητα των τουριστικών τόπων και κατά συνέπεια στην ανάδειξη των τουριστικών πόρων της περιοχής επιρροής του άξονα. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ Στo παρόν δελτίο η επεξεργασία του δείκτη παρουσιάζει μια επισκόπηση της τουριστικής κίνησης στη Ζώνη IV 1 της Εγνατίας Οδού. Τα πρωτογενή δεδομένα προέρχονται από την ΕΛ.ΣΤΑΤ. και αφορούν: τις αφίξεις αλλοδαπών στην Ελλάδα κατά μέσο ταξιδιού και σταθμό εισόδου (περίοδος: 2009-2014), τις αφίξεις και τις διανυκτερεύσεις στα συλλογικά τουριστικά καταλύματα 2 (περίοδος: 2009-2014), το δυναμικό τουριστικών καταλυμάτων (2009-2014) και την πληρότητά τους (περίοδος: 2009-2014), την κίνηση των επισκεπτών, τα εισιτήρια και τις εισπράξεις σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους (2009-2014). Στο παρόν Δελτίο Αποτελεσμάτων παρουσιάζονται και αναλύονται τα δεδομένα της περιόδου 2009-2014. Πρέπει να σημειωθεί ότι, όσον αφορά τα στοιχεία αφίξεων αλλοδαπών στη Χώρα μας, στο παρόν Δελτίο μελετώνται ανά μέσο οι σταθμοί εισόδου για τους οποίους υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα. Σχετικά με τις οδικές και σιδηροδρομικές αφίξεις αλλοδαπών στην Ελλάδα, θα πρέπει να επισημανθεί καταρχήν ότι όλες βρίσκονται στη Ζώνη ΙV και συνδέονται είτε άμεσα 1 Η Ζώνη IV αποτελείται από τις 5 Περιφέρειες διέλευσης της Εγνατίας Οδού: Ήπειρος, Θεσσαλία, Δυτική Μακεδονία, Κεντρική Μακεδονία, Ανατ. Μακεδονία & Θράκη. 2 Αναφέρεται τόσο σε ξενοδοχειακά καταλύματα, όσο και σε campings. 1

(Κήποι Έβρου), είτε μέσω Κάθετου Άξονα με τον αυτοκινητόδρομο της Εγνατίας Οδού. Επίσης, πρέπει να σημειωθεί πως οι αφίξεις αλλοδαπών δεν μπορούν να αποδοθούν αποκλειστικά ή κυρίως στην τουριστική κίνηση, καθώς συμπεριλαμβάνονται και οι αφίξεις αλλοδαπών για λόγους εργασίας (π.χ. οικονομικοί μετανάστες, επιχειρηματίες κλπ.). Στις αφίξεις αλλοδαπών με όλα τα μεταφορικά μέσα, για την περίοδο 2009-2014, σε επίπεδο Χώρας κυριαρχούν οι αεροπορικές μεταφορές με ποσοστό 69,15%, ενώ στη Ζώνη IV οι οδικές μεταφορές είναι αυτές που υπερτερούν και ανέρχονται σε ποσοστό 77,12% των συνολικών αφίξεων. Σε επίπεδο Χώρας οι οδικές αφίξεις, οι οποίες εκ των πραγμάτων συνδέονται άμεσα ή μέσω των Καθέτων Αξόνων με την Εγνατία Οδό, αντιστοιχούν στο 25,54% των συνολικών αφίξεων με όλα τα μέσα. Επιπλέον, παρατηρείται ότι και στα δύο εξεταζόμενα σύνολα οι σιδηροδρομικές μεταφορές κατέχουν τα χαμηλότερα ποσοστά (0,12% για τη Χώρα και 0,36% για τη Ζώνη IV). Πιο αναλυτικά, για τη χρονική περίοδο 2009-2014, όσον αφορά στις αεροπορικές μεταφορές, στο σύνολο της Χώρας παρατηρείται μικρή μείωση των αφίξεων τη διετία 2009-2010 (-1,03%) και στη συνέχεια σημαντική αύξηση τη διετία 2010-2011 (9,72%), νέα μείωση τη διετία 2011-2012 (-5,81%) και μεγάλη αύξηση το διάστημα 2012-2014 (24,91%). Η Ζώνη IV και το αεροδρόμιο Θεσσαλονίκης (που αποτελεί το μοναδικό σταθμό εισόδου για τον οποίο υπάρχουν στοιχεία) ακολουθούν παρόμοια πορεία τη διετία 2009-2010 καθώς παρουσιάζουν σημαντική μείωση των αφίξεων τους (- 11,98%), ενώ στη συνέχεια το διάστημα 2010-2014 εμφανίζουν σταδιακή αύξηση. Σχετικά με τις σιδηροδρομικές μεταφορές 3 παρατηρείται μείωση των αφίξεων μέσω αυτού του μέσου και στο σύνολο της Χώρας και στο σταθμό του Προμαχώνα που αποτελεί την είσοδο στη Ζώνη IV. Αξιοσημείωτη είναι μάλιστα η πολύ μεγάλη μείωση αφίξεων που σημειώνεται τη διετία 2010-2011. Όσον αφορά τις θαλάσσιες αφίξεις, στο σύνολο της Χώρας ακολουθούν πτωτική πορεία την περίοδο 2010-2012 (συνολικά για την περίοδο αυτή σημειώνουν μεγάλη μείωση, της τάξης του 23,37%) και στη συνέχεια παρουσιάζουν μικρή αύξηση τη διετία 2012-2013 και νέα σημαντική μείωση 3 Η σιδηροδρομική σύνδεση της Ελλάδος με το εξωτερικό δεν λειτουργούσε τα έτη 2012 και 2013, ενώ από το Μάιο του 2014 τέθηκε εκ νέου σε λειτουργία. 2

τη διετία 2013-2014 (-13,09%). Το λιμάνι της Ηγουμενίτσας, και συνεπώς η Ζώνη IV, την περίοδο 2010-2012 παρουσιάζουν παρόμοια τάση με τη Χώρα, καθώς καταγράφεται σημαντική μείωση των αφίξεων, της τάξης του 13,25%, ενώ την περίοδο 2012-2014 η κατάσταση αυτή αλλάζει και οι αφίξεις σημειώνουν σταδιακή αύξηση. Αναφορικά με τις οδικές αφίξεις, αυτές παρουσιάζουν σταδιακή αύξηση την περίοδο 2009-2011 (συνολικά για την περίοδο αυτή σημειώνουν αύξηση της τάξης του 22,58%) και στη συνέχεια καταγράφουν μικρή μείωση τη διετία 2011-2012 (-1,85%) και πολύ μεγάλη αύξηση την περίοδο 2012-2014 (94,63%). Πιο αναλυτικά ανά σταθμό εισόδου 4, ο σταθμός Ευζώνων σε όλη τη διάρκεια της περιόδου 2009-2014 παρουσιάζει συνεχή αύξηση των αφίξεων. Παρομοίως, ο σταθμός Κακαβιάς ακολουθεί αυξητική πορεία κατά τη διάρκεια της περιόδου 2009-2013, ενώ τη διετία 2013-2014 σημειώνει μείωση των αφίξεων, της τάξης του 10,66%. Τέλος, οι σταθμοί Κήπων και Προμαχώνα παρουσιάζουν αρκετές διακυμάνσεις κατά την περίοδο 2009-2014. Στο σταθμό Κήπων, αξιοσημείωτες είναι οι αυξήσεις των αφίξεων που σημειώθηκαν τα διαστήματα 2009-2010 (114,60%) και 2012-2013 (50,30%). Στο σταθμό Προμαχώνα, ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι η αύξηση των αφίξεων, κατά 295,24%, που πραγματοποιήθηκε το διάστημα 2012-2014. 4 Για την περίοδο 2009-2014, στοιχεία για τις οδικές μεταφορές δίνονται μόνο για τους σταθμούς Ευζώνων, Κακαβιάς, Κήπων και Προμαχώνος. 3

ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΩΣ ΑΦΙΞΕΙΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΤΑ ΜΕΣΟ ΚΑΙ ΣΤΑΘΜΟ ΕΙΣΟΔΟΥ, 2009-2014 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ΕΤΗΣΙΟΣ ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ 2009-2014 Θεσσαλονίκης 862.054 758.772 869.929 901.573 908.005 1.061.722 893.676 ΣΥΝΟΛΟ ΖΩΝΗΣ IV 862.054 758.772 869.929 901.573 908.005 1.061.722 893.676 ΣΥΝΟΛΟ ΕΛΛΑΔΑΣ 10.748.109 10.637.307 11.671.155 10.992.903 12.302.448 14.057.215 11.734.856 ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΩΣ Προμαχώνα 6.063 8.686 0 0 0 0 2.458 ΣΥΝΟΛΟ ΖΩΝΗΣ IV 54.957 54.161 3.765 0 0 6.895 19.963 ΣΥΝΟΛΟ ΕΛΛΑΔΑΣ 54.957 54.161 3.765 0 0 6.895 19.963 ΘΑΛΑΣΣΙΩΣ Ηγουμενίτσας 341.458 415.196 363.223 360.186 373.186 380.560 372.301 ΣΥΝΟΛΟ ΖΩΝΗΣ IV 341.458 415.196 363.223 360.186 373.186 380.560 372.301 ΣΥΝΟΛΟ ΕΛΛΑΔΑΣ 1.007.843 1.031.509 947.848 790.469 806.960 701.345 880.996 ΟΔΙΚΩΣ Ευζώνων 773.944 1.370.776 1.483.199 1.494.351 1.905.667 2.070.155 1.516.349 Κακκαβιάς 142.514 146.324 237.874 276.181 290.263 259.319 225.412 Κήπων 182.163 390.921 328.323 347.905 522.900 514.263 381.079 Προμαχώνα 493.984 448.925 475.435 377.894 565.014 1.493.598 642.475 ΣΥΝΟΛΟ ΖΩΝΗΣ IV 3.103.625 3.284.513 3.804.479 3.734.249 4.810.172 7.268.007 4.334.174 ΣΥΝΟΛΟ ΕΛΛΑΔΑΣ 3.103.625 3.284.513 3.804.479 3.734.249 4.810.172 7.268.007 4.334.174 ΣΥΝΟΛΟ ΖΩΝΗΣ IV ΜΕ ΟΛΑ ΤΑ ΜΕΣΑ ΣΥΝΟΛΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΜΕ ΟΛΑ ΤΑ ΜΕΣΑ Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ., 10/2015 4.362.094 4.512.642 5.041.396 4.996.008 6.091.364 8.717.184 5.620.115 14.914.534 15.007.490 16.427.247 15.517.622 17.919.581 22.033.462 16.969.989 ΑΦΙΞΕΙΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΤΑ ΜΕΣΟ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ, 2009-2014 ΣΥΝΟΛΟ 2009-2014 ΠΟΣΟΣΤΟ (%) 2009-2014 ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ (για όλα τα μέσα) ΠΟΣΟΣΤΟ (%) ΖΩΝΗΣ IV 2009-2014, ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΖΩΝΗ IV ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ ΖΩΝΗ IV ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ ΑΝΑ ΜΕΣΟ ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΜΕΣΑ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΩΣ 5.362.055 70.409.137 15,90 69,15 7,62 5,27 ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΩΣ 119.778 119.778 0,36 0,12 100,00 0,12 ΘΑΛΑΣΣΙΩΣ 2.233.809 5.285.975 6,62 5,19 42,26 2,19 ΟΔΙΚΩΣ 26.005.046 26.005.046 77,12 25,54 100,00 25,54 ΣΥΝΟΛΟ ΜΕ ΟΛΑ ΤΑ ΜΕΣΑ 33.720.688 101.819.936 100,00 100,00 33,12 33,12 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ., 10/2015 4

Βάσει των στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ, για την περίοδο 2009-2014, οι Περιφέρειες της Ζώνης IV συγκεντρώνουν το 24,68% των αφίξεων στα συλλογικά τουριστικά καταλύματα 5, στο σύνολο της Χώρας. Όσον αφορά τη συμμετοχή των Περιφερειών στο σύνολο της Ζώνης IV, για το σύνολο αυτής της περιόδου, επικρατεί η Κεντρική Μακεδονία (52,44%), ενώ το μικρότερο ποσοστό παρουσιάζει η Δυτική Μακεδονία (3,87%). Σε επίπεδο Νομών, ως προς τη συμμετοχή τους στο σύνολο της Ζώνης IV, αυτοί που ξεχωρίζουν από κάθε Περιφέρεια είναι ο Νομός Θεσσαλονίκης (24,00%), ο οποίος παρουσιάζει και το μεγαλύτερο ποσοστό σε σχέση με τους Νομούς των άλλων Περιφερειών της Ζώνης IV, ο Νομός Μαγνησίας (9,41%), ο Νομός Ιωαννίνων (5,72%), ο Νομός Καβάλας (5,35%) και ο Νομός Καστοριάς (1,68%). ΑΦΙΞΕΙΣ ΣΤΑ ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ (*) ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ IV (2009-2014) 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ΜΕΣΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΡΥΘΜΟΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ (%) 2009-2014 ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 16.304.677 16.241.395 16.745.606 14.790.696 16.325.762 17.743.494 1,71 ΖΩΝΗ IV 4.372.598 4.076.343 4.061.917 3.590.009 3.957.251 4.162.264-0,98 Ανατολική Μακεδονία & Θράκη 632.129 551.129 531.214 446.384 543.807 571.948-1,98 Δράμα 44.467 42.101 35.179 30.064 33.010 29.889-7,64 Καβάλα 223.500 177.666 195.945 181.907 251.570 265.490 3,50 Έβρος 173.068 171.148 164.361 137.453 145.715 143.306-3,70 Ξάνθη 96.388 75.326 64.364 37.823 52.468 64.306-7,78 Ροδόπη 94.706 84.888 71.365 59.137 61.044 68.957-6,15 Κεντρική Μακεδονία 2.208.315 2.052.006 2.092.664 1.954.631 2.137.014 2.256.173 0,43 Ημαθία 59.759 56.129 51.103 43.899 37.548 43.055-6,35 Θεσσαλονίκη 958.991 894.948 933.476 894.738 1.005.579 1.125.200 3,25 5 Αναφέρεται τόσο σε ξενοδοχειακά καταλύματα, όσο και σε campings. 5

ΑΦΙΞΕΙΣ ΣΤΑ ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ (*) ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ IV (2009-2014) 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ΜΕΣΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΡΥΘΜΟΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ (%) 2009-2014 Κιλκίς 12.512 13.261 14.115 11.499 13.246 14.151 2,49 Πέλλα 57.435 54.600 54.622 44.575 44.410 43.893-5,24 Πιερία 207.149 207.233 199.321 160.274 191.702 191.926-1,51 Σέρρες 89.756 80.165 80.955 73.402 79.062 77.710-2,84 Χαλκιδική 822.713 745.670 759.072 726.244 765.467 760.238-1,57 Δυτική Μακεδονία 203.474 188.270 166.236 120.900 132.265 126.992-9,00 Γρεβενά 30.747 22.737 11.813 1.577 975 1.153-48,14 Καστοριά 73.311 71.572 72.585 63.973 62.431 63.880-2,72 Κοζάνη 58.470 54.265 46.553 34.551 37.391 39.771-7,42 Φλώρινα 40.946 39.696 35.285 20.799 31.468 22.188-11,53 Θεσσαλία 886.974 849.858 839.419 707.837 763.356 803.592-1,96 Καρδίτσα 66.139 64.898 62.182 64.116 64.047 67.559 0,43 Λάρισα 132.576 127.382 124.838 103.113 108.855 118.578-2,21 Μαγνησία 426.516 404.812 402.103 344.179 352.798 349.650-3,90 Τρίκαλα 261.743 252.766 250.296 196.429 237.656 267.805 0,46 Ήπειρος 441.706 435.080 432.384 360.257 380.809 403.559-1,79 Άρτα 45.867 41.026 32.483 27.394 28.416 28.599-9,01 Θεσπρωτία 55.687 62.486 59.047 53.600 53.742 56.356 0,24 Ιωάννινα 238.463 237.991 247.177 206.894 218.699 236.716-0,15 Πρέβεζα 101.689 93.577 93.677 72.369 79.952 81.888-4,24 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ., 10/2015 (*) Αναφέρεται τόσο σε ξενοδοχειακά καταλύματα, όσο και σε campings Την περίοδο 2009-2014, στο σύνολο της Ζώνης IV παρατηρείται μείωση των αφίξεων στα τουριστικά καταλύματα, της τάξης του 4,81%, σε αντίθεση με το σύνολο της Χώρας όπου καταγράφεται αύξηση της τάξης του 8,82%. Σε περιφερειακό επίπεδο, η πλειονότητα των Περιφερειών παρουσιάζει αρνητική τάση, με την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας να σημειώνει τη μεγαλύτερη μείωση (-37,59%). Εξαίρεση αποτελεί η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, η οποία εμφανίζει αύξηση των αφίξεων κατά 2,17%. Σε επίπεδο Νομών, την περίοδο 2009-2014, μόνο οι Νομοί Καβάλας, Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Καρδίτσας και Θεσπρωτίας παρουσιάζουν αύξηση στις αφίξεις τους. Η μεγαλύτερη αύξηση καταγράφεται στο Νομό Καβάλας (18,79%), ενώ η μικρότερη στο Νομό Θεσπρωτίας (1,20%). Στους υπόλοιπους Νομούς οι αφίξεις σημειώνουν αρνητικές μεταβολές που κυμαίνονται από -0,73% (Νομός Ιωαννίνων) έως -96,25% (Νομός Γρεβενών). 6

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΙΣ ΑΦΙΞΕΙΣ ΣΤΑ ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ (*) ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ IV (2009-2014) ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ (%) 2009-2012 2012-2014 2009-2014 ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ -9,29 19,96 8,82 ΖΩΝΗ IV -17,90 15,94-4,81 Ανατολική Μακεδονία & Θράκη -29,38 28,13-9,52 Δράμα -32,39-0,58-32,78 Καβάλα -18,61 45,95 18,79 Έβρος -20,58 4,26-17,20 Ξάνθη -60,76 70,02-33,28 Ροδόπη -37,56 16,61-27,19 Κεντρική Μακεδονία -11,49 15,43 2,17 Ημαθία -26,54-1,92-27,95 Θεσσαλονίκη -6,70 25,76 17,33 Κιλκίς -8,10 23,06 13,10 Πέλλα -22,39-1,53-23,58 Πιερία -22,63 19,75-7,35 Σέρρες -18,22 5,87-13,42 Χαλκιδική -11,73 4,68-7,59 Δυτική Μακεδονία -40,58 5,04-37,59 Γρεβενά -94,87-26,89-96,25 Καστοριά -12,74-0,15-12,86 Κοζάνη -40,91 15,11-31,98 Φλώρινα -49,20 6,68-45,81 Θεσσαλία -20,20 13,53-9,40 Καρδίτσα -3,06 5,37 2,15 Λάρισα -22,22 15,00-10,56 Μαγνησία -19,30 1,59-18,02 Τρίκαλα -24,95 36,34 2,32 Ήπειρος -18,44 12,02-8,64 Άρτα -40,28 4,40-37,65 Θεσπρωτία -3,75 5,14 1,20 Ιωάννινα -13,24 14,41-0,73 Πρέβεζα -28,83 13,15-19,47 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ., 10/2015 (*) Αναφέρεται τόσο σε ξενοδοχειακά καταλύματα, όσο και σε campings Πιο αναλυτικά, την περίοδο 2009-2012 όλες οι Περιφέρειες εμφανίζουν αρνητικές τάσεις, όπως και το σύνολο της Χώρας (-9,29%) και το σύνολο της Ζώνης ΙV (- 17,90%). Τη μεγαλύτερη μείωση εμφανίζει η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας (- 40,58%), ενώ τη μικρότερη η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (-11,49%). Παρομοίως, σε όλους τους Νομούς της Ζώνης ΙV καταγράφονται αρνητικές μεταβολές, με το Νομό Γρεβενών να παρουσιάζει τη μεγαλύτερη μείωση (-94,87%) και το Νομό Καρδίτσας τη μικρότερη (-3,06%). Αντίθετη είναι η κατάσταση την περίοδο 2012-2014, καθώς οι αφίξεις παρουσιάζουν αύξηση τόσο στη Ζώνη IV (15,94%) και τις επιμέρους 7

Περιφέρειές της, όσο και στο σύνολο της Χώρας (19,96%). Η μεγαλύτερη αύξηση παρατηρείται στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης (28,13%), ενώ η μικρότερη στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας (5,04%). Σε επίπεδο Νομών, οι Νομοί που συνεχίζουν να εμφανίζουν αρνητικές τάσεις την περίοδο 2012-2014 είναι οι Νομοί Δράμας (-0,58%), Ημαθίας (-1,92%), Πέλλας (-1,53%), Γρεβενών (-26,89%) και Καστοριάς (-0,15%). Οι υπόλοιποι Νομοί σημειώνουν θετικές μεταβολές, με πιο εντυπωσιακή αυτή του Νομού Ξάνθης (70,02%). Σε ό,τι αφορά στις διανυκτερεύσεις στα τουριστικά καταλύματα για την περίοδο 2009-2014, η Ζώνη IV αντιπροσώπευε το 18,68% του συνόλου της Χώρας. Σχετικά με τη συμμετοχή των Περιφερειών στο σύνολο της Ζώνης IV, για την ίδια περίοδο, κυρίαρχο ρόλο κατέχει η Κεντρική Μακεδονία, η οποία συγκεντρώνει το 61,76% του συνόλου των διανυκτερεύσεων της Ζώνης IV και το 11,54% του συνόλου της Χώρας. Στον αντίποδα, το μικρότερο ποσοστό συμμετοχής κατέχει η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας (2,54%). Σχετικά με τους Νομούς, κυριαρχεί ο Νομός Χαλκιδικής συμμετέχοντας με 35,29% στο σύνολο της Ζώνης IV, καλύπτοντας ουσιαστικά περισσότερο από το ⅓ του συνόλου των διανυκτερεύσεων σε αυτήν, ενώ σε επίπεδο Χώρας συγκεντρώνει το 6,59% των διανυκτερεύσεων. Οι υπόλοιποι Νομοί που ξεχωρίζουν από κάθε Περιφέρεια, ως προς τη συμμετοχή τους στο σύνολο της Ζώνης IV, είναι οι Νομοί Θεσσαλονίκης (15,80%), Μαγνησίας (9,83%), Καβάλας (6,95%), Ιωαννίνων (3,46%) και Καστοριάς (0,98%). Τα χαμηλότερα ποσοστά διανυκτερεύσεων εμφανίζουν οι Νομοί Γρεβενών (0,17%) και Κιλκίς (0,22%), οι οποίοι συγκέντρωναν και τα χαμηλότερα ποσοστά αφίξεων κατά την περίοδο 2009-2014. 8

ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ ΣΤΑ ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ IV (2009-2014) ΜΕΣΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ (%) 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ΡΥΘΜΟΣ ΜΕΤΑΒΟ- ΛΗΣ (%) 2009-2012 2012-2014 2009-2014 2009-2014 ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 66.022.270 66.800.371 70.847.874 64.384.429 71.469.189 75.390.445 2,69-2,48 17,09 14,19 ΖΩΝΗ IV 13.156.378 12.683.959 13.031.383 12.131.824 12.922.634 13.580.286 0,64-7,79 11,94 3,22 Ανατολική Μακεδονία & Θράκη 1.754.483 1.608.332 1.601.647 1.532.316 1.821.931 1.786.689 0,36-12,66 16,60 1,84 Δράμα 85.323 81.342 66.740 69.152 80.135 73.441-2,95-18,95 6,20-13,93 Καβάλα 890.833 820.037 858.469 788.742 1.013.127 1.018.215 2,71-11,46 29,09 14,30 Έβρος 387.510 390.565 392.258 416.498 428.833 385.927-0,08 7,48-7,34-0,41 Ξάνθη 174.685 153.146 130.728 92.525 109.647 129.062-5,87-47,03 39,49-26,12 Ροδόπη 216.132 163.242 153.452 165.399 190.189 180.044-3,59-23,47 8,85-16,70 Κεντρική Μακεδονία 7.891.793 7.715.656 8.070.541 7.707.423 8.000.343 8.478.801 1,45-2,34 10,01 7,44 Ημαθία 116.954 108.789 105.461 90.391 70.049 87.415-5,66-22,71-3,29-25,26 Θεσσαλονίκη 2.035.864 1.872.506 1.970.545 2.002.431 2.068.420 2.292.716 2,40-1,64 14,50 12,62 Κιλκίς 37.269 29.383 29.196 22.594 25.583 27.782-5,71-39,38 22,96-25,46 Πέλλα 114.717 106.679 110.250 86.101 83.104 83.765-6,10-24,94-2,71-26,98 Πιερία 991.083 1.044.249 1.017.062 860.630 1.053.903 1.027.748 0,73-13,16 19,42 3,70 Σέρρες 172.025 155.160 160.913 146.451 150.195 158.655-1,61-14,87 8,33-7,77 Χαλκιδική 4.423.881 4.398.890 4.677.114 4.498.825 4.549.089 4.800.720 1,65 1,69 6,71 8,52 Δυτική Μακεδονία 383.269 358.772 324.628 284.180 316.904 302.976-4,59-25,85 6,61-20,95 Γρεβενά 55.431 42.714 22.237 3.437 2.154 2.233-47,39-93,80-35,03-95,97 Καστοριά 133.779 131.330 132.793 120.779 117.880 122.786-1,70-9,72 1,66-8,22 Κοζάνη 121.186 109.075 107.388 116.718 133.132 134.772 2,15-3,69 15,47 11,21 9

ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ ΣΤΑ ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ IV (2009-2014) ΜΕΣΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ (%) 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ΡΥΘΜΟΣ ΜΕΤΑΒΟ- ΛΗΣ (%) 2009-2012 2012-2014 2009-2014 2009-2014 Φλώρινα 72.873 75.653 62.210 43.246 63.738 43.185-9,94-40,66-0,14-40,74 Θεσσαλία 2.111.634 2.016.096 2.022.445 1.768.353 1.884.758 2.017.050-0,91-16,26 14,06-4,48 Καρδίτσα 139.036 131.938 121.782 120.881 120.878 128.564-1,55-13,06 6,36-7,53 Λάρισα 244.971 251.181 232.169 203.659 213.905 236.146-0,73-16,86 15,95-3,60 Μαγνησία 1.369.855 1.293.279 1.335.168 1.166.126 1.212.697 1.244.948-1,89-14,87 6,76-9,12 Τρίκαλα 357.772 339.698 333.326 277.687 337.278 407.392 2,63-22,38 46,71 13,87 Ήπειρος 1.015.199 985.103 1.012.122 839.552 898.698 994.770-0,41-17,30 18,49-2,01 Άρτα 81.695 73.128 59.181 49.273 48.964 49.501-9,53-39,69 0,46-39,41 Θεσπρωτία 132.559 143.733 136.941 127.276 138.889 169.926 5,09-3,99 33,51 28,19 Ιωάννινα 446.236 454.244 469.831 405.857 423.846 479.806 1,46-9,05 18,22 7,52 Πρέβεζα 354.709 313.998 346.169 257.146 286.999 295.537-3,58-27,51 14,93-16,68 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ., 10/2015 10

Αναφορικά με τις μεταβολές των διανυκτερεύσεων στα τουριστικά καταλύματα για την περίοδο 2009-2014, η Ζώνη IV και το σύνολο της Χώρας παρουσιάζουν αύξηση διανυκτερεύσεων, κατά 3,22% και 14,19% αντίστοιχα. Σε περιφερειακό επίπεδο, τρεις Περιφέρειες (Δυτική Μακεδονία, Θεσσαλία και Ήπειρος) εμφανίζουν αρνητική τάση, με την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας να σημειώνει τη μεγαλύτερη μείωση (-20,95%). Αντιθέτως, οι Περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης και Κεντρικής Μακεδονίας εμφανίζουν θετικές μεταβολές της τάξης του 1,84% και 7,44%, αντίστοιχα. Σε επίπεδο Νομών, οι Νομοί Καβάλας, Θεσσαλονίκης, Πιερίας, Κοζάνης, Θεσπρωτίας και Ιωαννίνων παρουσιάζουν αύξηση διανυκτερεύσεων. Η μεγαλύτερη αύξηση παρατηρείται στο Νομό Θεσπρωτίας (28,19%), ενώ η μικρότερη στο Νομό Πιερίας (3,70%). Οι υπόλοιποι Νομοί παρουσιάζουν αρνητικές μεταβολές στις διανυκτερεύσεις τους, με τη μεγαλύτερη μείωση να καταγράφεται στο Νομό Γρεβενών (-95,97%) και τη μικρότερη στο Νομό Έβρου (-0,41%). Πιο ειδικά, την περίοδο 2009-2012 οι διανυκτερεύσεις παρουσιάζουν πτωτική τάση στη Ζώνη IV και στη Χώρα (-7,79% και -2,48%, αντίστοιχα), όπως και σε όλες τις Περιφέρειες της Ζώνης IV. Η μεγαλύτερη μείωση σημειώνεται στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας (-25,85%), ενώ η μικρότερη στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (-2,34%). Σε επίπεδο Νομών, η συντριπτική πλειονότητά τους εμφανίζει αρνητικές μεταβολές, με τη μεγαλύτερη και πιο εντυπωσιακή μείωση να καταγράφεται στο Νομό Γρεβενών (-93,80%) και τη μικρότερη στο Νομό Θεσσαλονίκης (-1,64%). Εξαίρεση αποτελούν οι Νομοί Έβρου και Χαλκιδικής, στους όποιους οι διανυκτερεύσεις αυξήθηκαν, κατά 7,48% και 1,69%, αντίστοιχα. Κατά την περίοδο 2012-2014 παρατηρείται η αντίστροφη κατάσταση, καθώς καταγράφεται σημαντική αύξηση των διανυκτερεύσεων τόσο στη Ζώνη IV (11,94%) όσο και στο σύνολο της Χώρας (17,09%). Παρομοίως, οι διανυκτερεύσεις σημειώνουν αύξηση σε όλες τις Περιφέρειες της Ζώνης IV. Η Περιφέρεια Ηπείρου παρουσιάζει τη μεγαλύτερη αύξηση (18,49%) και έπεται η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης (16,60%), ενώ η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας καταγράφει τη μικρότερη αύξηση (6,61%). Σε επίπεδο Νομών, η πλειονότητά τους επίσης εμφανίζει αυξητική τάση, με τη μεγαλύτερη μεταβολή να παρατηρείται στο Νομό Τρικάλων (46,71%) και τη μικρότερη στο Νομό Άρτας (0,46%). Οι Νομοί που αποτελούν εξαίρεση και παρουσιάζουν πτωτική τάση είναι ο Νομός Γρεβενών, ο οποίος εξακολουθεί να σημειώνει και αυτή τη περίοδο τη μεγαλύτερη μείωση (-35,03%), ο Νομός Έβρου (- 7,34%), ο Νομός Ημαθίας (-3,29%), ο Νομός Πέλλας (-2,71%) και ο Νομός Φλώρινας (- 0,14%). Όσον αφορά στον αριθμό των τουριστικών καταλυμάτων, για το σύνολο της περιόδου 2009-2014 στη Ζώνη IV παρατηρείται αύξηση, η οποία είναι ελαφρώς μικρότερη από την αντίστοιχη αύξηση σε επίπεδο Χώρας (1,42% έναντι 1,68%). 11

ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ* ΜΕΤΑΒΟΛΗ (%) 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2009-2012 2012-2014 2009-2014 ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 9.878 10.046 9.947 9.955 9.974 10.044 0,78 0,89 1,68 ΖΩΝΗ IV 2.751 2.806 2.778 2.769 2.761 2.790 0,65 0,76 1,42 Ανατολική Μακεδονία & Θράκη 393 401 402 401 399 402 2,04 0,25 2,29 Έβρος 71 71 70 69 68 68-2,82-1,45-4,23 Ξάνθη 19 20 21 21 21 22 10,53 4,76 15,79 Ροδόπη 24 24 24 24 24 24 0,00 0,00 0,00 Δράμα 20 20 21 21 20 20 5,00-4,76 0,00 Καβάλα 259 266 266 266 266 268 2,70 0,75 3,47 Κεντρική Μακεδονία 1.264 1.287 1.271 1.263 1.256 1.267-0,08 0,32 0,24 Ημαθία 32 33 33 33 33 34 3,13 3,03 6,25 Θεσσαλονίκη 145 143 144 143 141 142-1,38-0,70-2,07 Κιλκίς 17 19 19 19 18 18 11,76-5,26 5,88 Πέλλα 63 64 66 63 63 64 0,00 1,59 1,59 Πιερία 403 423 419 416 416 418 3,23 0,48 3,72 Σέρρες 34 34 34 35 34 34 2,94-2,86 0,00 Χαλκιδική 570 571 556 554 551 557-2,81 0,54-2,28 Δυτική Μακεδονία 126 128 123 123 125 125-2,38 1,63-0,79 Γρεβενά 24 24 25 25 23 24 4,17-4,00 0,00 Καστοριά 33 34 33 33 39 39 0,00 18,18 18,18 Κοζάνη 35 35 34 34 34 33-2,86-2,94-5,71 Φλώρινα 34 35 31 31 29 29-8,82-6,45-14,71 Θεσσαλία 611 612 596 597 586 590-2,29-1,17-3,44 Καρδίτσα 37 37 36 37 37 37 0,00 0,00 0,00 Λάρισα 49 48 47 45 43 43-8,16-4,44-12,24 Μαγνησία 439 442 428 429 427 431-2,28 0,47-1,82 Τρίκαλα 86 85 85 86 79 79 0,00-8,14-8,14 Ήπειρος 357 378 386 385 395 406 7,84 5,45 13,73 Άρτα 14 14 14 14 12 13 0,00-7,14-7,14 Θεσπρωτία 55 59 62 62 61 62 12,73 0,00 12,73 Ιωάννινα 183 198 205 204 214 221 11,48 8,33 20,77 Πρέβεζα 105 107 105 105 108 110 0,00 4,76 4,76 *Αφορά τις μονάδες ξενοδοχείων, ομοειδών καταλυμάτων και campings Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ., 10/2015 Την περίοδο 2009-2014 ο αριθμός των καταλυμάτων αυξήθηκε σε τρεις Περιφέρειες της Ζώνης IV (Ανατολική Μακεδονία & Θράκη, Κεντρική Μακεδονία και Ήπειρος). Τη μεγαλύτερη αύξηση σημείωσε η Περιφέρεια Ηπείρου (13,73%), η οποία ξεπερνούσε σημαντικά τις αντίστοιχες αυξήσεις της Ζώνης IV και της Χώρας, ενώ τη μικρότερη αύξηση (σε οριακά επίπεδα) παρουσίασε η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (0,24%). Αντιθέτως, ο αριθμός καταλυμάτων μειώθηκε στις Περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίας (- 12

0,79%) και Θεσσαλίας (-3,44%). Βέβαια, σε απόλυτους αριθμούς και σε όλη αυτή τη χρονική περίοδο, τα περισσότερα καταλύματα διαθέτει η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, ενώ τα λιγότερα η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. Σε επίπεδο Νομών, 10 Νομοί παρουσιάζουν αυξητική τάση, 9 Νομοί παρουσιάζουν πτωτική τάση και 5 παραμένουν στάσιμοι. Η μεγαλύτερη αύξηση καταλυμάτων καταγράφεται στο Νομό Ιωαννίνων (20,77%) και έπεται ο Νομός Καστοριάς (18,18%), ενώ η μικρότερη αύξηση σημειώνεται στο Νομό Πέλλας (1,59%). Από την άλλη, η μεγαλύτερη μείωση παρατηρείται στο Νομό Φλώρινας (-14,71%) και η μικρότερη στο Νομό Μαγνησίας (- 1,82%). Οι Νομοί που παρουσιάζουν στασιμότητα την περίοδο αυτή είναι οι Νομοί Ροδόπης, Δράμας, Σερρών, Γρεβενών και Καρδίτσας. Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι ο Νομός Χαλκιδικής, ο οποίος την συγκεκριμένη περίοδο παρουσιάζει μείωση της τάξης του 2,28%, διαθέτει σε απόλυτο αριθμό τις περισσότερες μονάδες καταλυμάτων. Πιο αναλυτικά, για την περίοδο 2009-2012 το σύνολο της Ζώνης IV σημειώνει οριακή αύξηση στον αριθμό καταλυμάτων (0,65%), η οποία είναι λίγο μικρότερη από την αντίστοιχη οριακή αύξηση σε επίπεδο Χώρας (0,78%). Σε περιφερειακό επίπεδο, αύξηση στον αριθμό καταλυμάτων (σημαντικά μεγαλύτερη μάλιστα από τις αντίστοιχες αυξήσεις σε επίπεδο Ζώνης IV και Χώρας) παρουσιάζουν οι Περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης (2,04%) και Ηπείρου (7,84%). Από την άλλη, οι Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας εμφανίζουν μικρές μειώσεις (-0,08% -2,38% και -2,29%, αντίστοιχα), οι οποίες όμως σε απόλυτους αριθμούς δεν είναι πολύ σημαντικές. Σε επίπεδο Νομών την περίοδο αυτή οι Νομοί Έβρου, Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής, Κοζάνης, Φλώρινας, Λάρισας και Μαγνησίας παρουσιάζουν μείωση καταλυμάτων, με τις μεγαλύτερες μεταβολές να καταγράφονται στους Νομούς Φλώρινας (-8,82%) και Λάρισας (-8,16%). Αμετάβλητοι παραμένουν οι Νομοί Ροδόπης, Πέλλας, Καστοριάς, Καρδίτσας, Τρικάλων, Άρτας και Πρέβεζας, ενώ στους υπόλοιπους Νομούς ο αριθμός καταλυμάτων σημειώνει αύξηση. Η μεγαλύτερη αύξηση παρατηρείται στο Νομό Θεσπρωτίας (12,73%), ενώ η μικρότερη στο Νομό Καβάλας (2,70%). Την περίοδο 2012-2014, η Ζώνη IV και η Χώρα εξακολουθούν να παρουσιάζουν οριακή αύξηση καταλυμάτων (0,76% και 0,89%, αντίστοιχα). Στο εσωτερικό της Ζώνης IV, επίσης παρατηρείται αύξηση καταλυμάτων στην πλειονότητα των Περιφερειών. Εξαίρεση αποτελεί η Περιφέρεια Θεσσαλίας, η οποία παρουσιάζει πτωτική τάση (- 1,17%). Τη μεγαλύτερη αύξηση συνεχίζει να παρουσιάζει η Περιφέρεια Ηπείρου (5,45%), μικρότερης όμως έντασης σε σχέση με την περίοδο 2009-2012. Σε επίπεδο Νομών, την εξεταζόμενη περίοδο (2012-2014) 11 Νομοί σημειώνουν μείωση στον αριθμό καταλυμάτων, 10 Νομοί σημειώνουν αύξηση και 3 παραμένουν στάσιμοι. Η μεγαλύτερη αύξηση καταγράφεται στο Νομό Καστοριάς (18,18%), ενώ η μεγαλύτερη μείωση στο Νομό Τρικάλων (-8,14%), αν και σε απόλυτους αριθμούς οι μεταβολές αυτές δεν είναι σημαντικές. Οι Νομοί που παρουσιάζουν στασιμότητα την περίοδο αυτή είναι οι Νομοί Ροδόπης, Καρδίτσας και Θεσπρωτίας. Σχετικά, με τα ποσοστά πληρότητας των κλινών που λειτουργούν, για την περίοδο 2009-2014, η Ζώνη IV εμφανίζει χαμηλότερα ποσοστά σε σύγκριση με το σύνολο της Χώρας (μέση πληρότητα: 31,52% έναντι 47,20%). Σε επίπεδο Περιφερειών, το 13

μεγαλύτερο ποσοστό μέσης πληρότητας εμφανίζει η Κεντρική Μακεδονία (44,65%), ενώ το χαμηλότερο ποσοστό η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας (20,60%). Σε επίπεδο Νομών, μεγαλύτερο ποσοστό μέσης πληρότητας εμφανίζει, όπως αναμένεται, ο Νομός Χαλκιδικής με ποσοστό 55,40%, ο οποίος είναι και ο μόνος που παρουσιάζει μέση πληρότητα πάνω από 50%. Στις χαμηλότερες θέσεις βρίσκονται οι Νομοί Γρεβενών (7,17%) και Κιλκίς (12,52%). Επιπλέον, παρατηρείται ότι η μέση πληρότητα καταλυμάτων την περίοδο 2012-2014 είναι μικρότερη από την αντίστοιχη της περιόδου 2009-2012 τόσο για το σύνολο της Χώρας και για τη Ζώνη IV όσο και για όλες τις Περιφέρειες και τη συντριπτική πλειονότητα των Νομών. ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ: ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ (%) ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΩΝ* ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ (%) 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2009-2012 2012-2014 2009-2014 ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 51,10 48,10 48,30 43,20 45,20 47,30 47,68 45,23 47,20 ΖΩΝΗ IV 37,74 33,24 30,98 27,94 28,52 30,70 32,48 29,05 31,52 Ανατολική Μακεδονία & Θράκη 40,00 34,10 30,40 29,80 27,50 34,40 33,58 30,57 32,70 Δράμα 24,40 23,00 17,70 17,80 20,70 18,90 20,73 19,13 20,42 Καβάλα 47,00 39,00 38,10 34,20 43,00 44,10 39,58 40,43 40,90 Έβρος 33,90 33,40 24,90 30,00 15,50 27,40 30,55 24,30 27,52 Ξάνθη 35,70 27,40 24,40 17,50 21,10 25,10 26,25 21,23 25,20 Ροδόπη 42,20 31,00 29,50 31,90 32,30 31,30 33,65 31,83 33,03 Κεντρική Μακεδονία 48,70 44,40 44,80 42,20 43,40 44,40 45,03 43,33 44,65 Ημαθία 28,30 25,20 24,30 20,80 16,10 20,10 24,65 19,00 22,47 Θεσσαλονίκη 45,20 39,60 41,10 42,20 42,70 46,00 42,03 43,63 42,80 Κιλκίς 18,70 13,20 12,00 9,30 10,50 11,40 13,30 10,40 12,52 Πέλλα 27,80 23,40 22,40 16,80 16,20 16,00 22,60 16,33 20,43 Πιερία 42,60 37,50 35,80 29,10 34,80 29,10 36,25 31,00 34,82 Σέρρες 28,20 24,70 21,40 19,10 19,30 20,40 23,35 19,60 22,18 Χαλκιδική 57,90 55,00 56,10 53,20 53,70 56,50 55,55 54,47 55,40 Δυτική Μακεδονία 26,60 23,20 20,10 17,20 18,70 17,80 21,78 17,90 20,60 Γρεβενά 19,20 14,10 7,20 1,10 0,70 0,70 10,40 0,83 7,17 Καστοριά 36,10 30,50 28,10 24,00 21,60 22,90 29,68 22,83 27,20 Κοζάνη 26,80 23,40 22,20 23,80 27,20 27,60 24,05 26,20 25,17 Φλώρινα 22,10 22,00 17,70 12,30 18,10 12,30 18,53 14,23 17,42 Θεσσαλία 36,20 31,80 29,30 25,30 26,60 29,50 30,65 27,13 29,78 Καρδίτσα 32,20 27,70 24,40 22,10 21,60 22,70 26,60 22,13 25,12 Λάρισα 34,70 30,80 21,20 18,50 19,30 29,10 26,30 22,30 25,60 Μαγνησία 39,80 34,50 33,80 29,20 29,90 30,60 34,33 29,90 32,97 Τρίκαλα 28,40 25,90 24,70 20,30 24,70 29,50 24,83 24,83 25,58 Ήπειρος 37,20 32,70 30,30 25,20 26,40 27,40 31,35 26,33 29,87 Άρτα 42,00 31,40 24,60 20,50 20,30 20,40 29,63 20,40 26,53 Θεσπρωτία 30,10 30,10 27,20 24,10 27,00 23,40 27,88 24,83 26,98 Ιωάννινα 36,50 32,50 29,80 24,70 25,10 27,90 30,88 25,90 29,42 Πρέβεζα 40,30 34,80 34,50 28,20 30,50 30,80 34,45 29,83 33,18 *Κλίνες ξενοδοχείων και ομοειδών καταλυμάτων Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ., 10/2015 14

Σχετικά με την περίοδο 2009-2012, η Ζώνη IV αλλά και οι Περιφέρειές της, παρουσιάζουν αρνητικές μεταβολές (όπως και το σύνολο της Χώρας), με την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας να παρουσιάζει τη μεγαλύτερη μείωση (-35,34%). Σε επίπεδο Νομών, όλοι οι Νομοί εμφανίζουν αρνητικές μεταβολές, με το Νομό Γρεβενών να σημειώνει τη μεγαλύτερη μείωση (-94,27%) και το Νομό Θεσσαλονίκης τη μικρότερη (-6,64%). Όσον αφορά την περίοδο 2012-2014, η Ζώνη IV και η Χώρα εμφανίζουν θετικές μεταβολές στην πληρότητα των καταλυμάτων (9,88% και 9,49%, αντίστοιχα). Παρομοίως, όλες οι Περιφέρειες της Ζώνης IV παρουσιάζουν θετικές μεταβολές, οι οποίες κυμαίνονται από 3,49% (Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας) έως 16,60% (Περιφέρεια Θεσσαλίας). Σε επίπεδο Νομών, η πλειονότητά τους (σύνολο 14 Νομοί) παρουσιάζει θετικές μεταβολές, με το Νομό Λάρισας να σημειώνει τη μεγαλύτερη αύξηση (57,30%) και το Νομό Καρδίτσας τη μικρότερη (2,71%). Από τους υπόλοιπους Νομούς, οι 8 παρουσιάζουν αρνητικές μεταβολές, ενώ οι 2 (Νομοί Πιερίας και Φλώρινας) παραμένουν στάσιμοι. Η μεγαλύτερη αρνητική μεταβολή καταγράφεται, όπως και την προηγούμενη περίοδο (2009-2012), στο Νομό Γρεβενών (-36,36%). Συνολικά, την περίοδο 2009-2014, η πλειονότητα των Νομών της Ζώνης IV (αλλά και το σύνολο της Χώρας και της Ζώνης IV) σημειώνουν αρνητικές μεταβολές στην πληρότητα των καταλυμάτων τους, την ίδια στιγμή που κατά την περίοδο αυτή, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, σημαντικός αριθμός Νομών παρουσιάζει αύξηση του αριθμού τουριστικών καταλυμάτων, στοιχείο το οποίο εξηγεί ως ένα σημείο -σε συνδυασμό με τη μείωση της τουριστικής κίνησης τη συγκεκριμένη περίοδο- τη μείωση που παρατηρείται στην πληρότητα. Αναφορικά με τα στοιχεία για τα μουσεία της Ζώνης IV, αρχικά θα πρέπει να σημειωθεί ότι, επιπλέον των μουσείων που καταγράφονταν τα προηγούμενα έτη, το 2014 καταγράφονται τα εισιτήρια που κόβονται και στο Νομό Ξάνθης (Αβδήρων). 15

Αναφορικά με την κίνηση των επισκεπτών στα μουσεία, τα εισιτήρια των μουσείων της Ζώνης IV για την περίοδο 2009-2014 αντιστοιχούν στο 10,16% του συνόλου της Χώρας. Τα περισσότερα εισιτήρια σε επίπεδο Περιφερειών κόβονται στα μουσεία της Κεντρικής Μακεδονίας και ανέρχονται κατά μέσο όρο στα 237.975 εισιτήρια ετησίως, τα οποία αντιστοιχούν στο 7,32% του συνόλου της Χώρας και στο 72,01% του συνόλου της Ζώνης IV (μεγαλύτερο μερίδιο επισκεψιμότητας στα μουσεία κατέχει ο Νομός Θεσσαλονίκης που συμμετέχει με ποσοστό 80,69% στο σύνολο της Περιφέρειας). Σε επίπεδο Νομών, ο Νομός Θεσσαλονίκης κατέχει το μεγαλύτερο ποσοστό εισιτηρίων σε μουσεία, κατέχοντας παραπάνω από τα μισά εισιτήρια που κόβονται στη Ζώνη IV (58,10% στο σύνολο της Ζώνης IV και 5,90% στο σύνολο της Χώρας) και μάλιστα απέχει πολύ από το δεύτερο σε σειρά Νομό Ιωαννίνων (6,99% στο σύνολο της Ζώνης IV και 0,71% στο σύνολο της Χώρας). Το μικρότερο ποσοστό συμμετοχής παρουσιάζει ο Νομός Κιλκίς, συγκεντρώνοντας μόλις το 0,06% του συνόλου της Ζώνης IV, το οποίο σε μεγάλο βαθμό οφείλεται και στο γεγονός ότι διαθέσιμα στοιχεία επισκεψιμότητας υπάρχουν μόνο από το 2012 και μετά. Πιο αναλυτικά, σε επίπεδο Περιφερειών για την περίοδο 2009-2014 παρατηρείται η ακόλουθη εξέλιξη: Στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας παρατηρείται μείωση των εισιτηρίων στα μουσεία τη διετία 2009-2010 (-15,17%), ενώ στη συνέχεια το διάστημα 2010-2014 καταγράφεται συνεχής αύξηση, με αξιοσημείωτη τη μεταβολή της διετίας 2011-2012 (73,43%), η οποία κατά κύριο λόγο οφείλεται στην πολύ μεγάλη αύξηση επισκεψιμότητας που παρουσίασαν οι Νομοί Ημαθίας και Θεσσαλονίκης. Ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι κατά το διάστημα 2011-2012 οι μόνοι Νομοί που εμφανίζουν μείωση στην κίνηση των επισκεπτών είναι οι Νομοί Πιερίας και Χαλκιδικής. Ο Νομός Χαλκιδικής μάλιστα είναι ο μόνος Νομός της Περιφέρειας που εμφανίζει σημαντική μείωση και το διάστημα 2012-2013, ενώ τη διετία 2013-2014 παρουσιάζει εντυπωσιακά μεγάλη αύξηση (483,29%). Παρομοίως, η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας επίσης παρουσιάζει πολύ μεγάλη μείωση τη διετία 2009-2010 (-78,19%) που οφείλεται στη μηδενική επισκεψιμότητα που παρουσιάζει το 2010 το βυζαντινό μουσείο Καστοριάς και στη μεγάλη μείωση των εισιτηρίων που κόπηκαν στο Νομό Φλώρινας. Στη συνέχεια, το διάστημα 2010-2013 παρατηρείται συνεχής αύξηση 16

εισιτηρίων, καθώς αρχίζει να καταγράφεται και η επισκεψιμότητα του Νομού Κοζάνης, ενώ τη διετία 2013-2014 σημειώνεται νέα σημαντική μείωση (-42,82%) που επίσης σχετίζεται με τη μηδενική επισκεψιμότητα του βυζαντινού μουσείου Καστοριάς για το 2014. Η Περιφέρεια Θεσσαλίας εμφανίζει και αυτή σημαντική μείωση τη διετία 2009-2010 (-30,45%), ενώ στη συνέχεια το διάστημα 2010-2014 καταγράφεται συνεχής αύξηση επισκεπτών στα μουσεία της, με αξιοσημείωτες τις μεταβολές των περιόδων 2010-2011 (137,84%) και 2011-2012 (89,82%). Στην Περιφέρεια Ηπείρου ο αριθμός εισιτηρίων στα μουσεία σημειώνει αύξηση τη διετία 2009-2010 (53,31%) και μείωση τη διετία 2010-2011 (-10,74%) που σχετίζεται με τη μείωση της επισκεψιμότητας που παρουσίασε ο Νομός Ιωαννίνων, ενώ στη συνέχεια το διάστημα 2011-2014 παρουσιάζει νέα συνεχή αύξηση, με αξιοσημείωτη τη μεταβολή της διετίας 2011-2012 (45,50%), η οποία κατά κύριο λόγο οφείλεται στην πολύ μεγάλη αύξηση επισκεψιμότητας που παρουσίασαν οι Νομοί Ιωαννίνων και Άρτας. Τέλος, η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης παρουσιάζει συνεχή αύξηση επισκεπτών στα μουσεία της σε όλη τη διάρκεια της περιόδου 2009-2014, με αξιοσημείωτη τη μεταβολή της διετίας 2012-2013 (28,37%), η οποία οφείλεται κυρίως στην αύξηση των εισιτηρίων που κόπηκαν στα μουσεία των Νομών Ροδόπης και Έβρου. ΝΟΜΟΙ & ΜΟΥΣΕΙΑ ΖΩΝΗΣ IV ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΜΟΥΣΕΙΩΝ 2009-2014 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ΜΕΤΑ- ΒΟΛΗ (%) 2009-2014 Νομός Άρτας 0 0 3.979 6.832 7.179 8.131 - Ναός Παρηγορήτισσας 0 (*) 0 (*) 3000 (*) 5.410 5.412 6.804 - Μουσείο Άρτας 0 979 1.422 1.767 1.327 - Νομός Δράμας 2.515 2.126 2.670 2.651 2.774 2.258-10,22 Δράμας 2.515 2.126 2.670 2.651 2.774 2.258-10,22 Νομός Έβρου 8.578 6.095 6.415 5.383 6.032 8.360-2,54 Σαμοθράκης 8.578 6.095 6.415 5.383 6.032 8.360-2,54 Συλλογή Αρχ/κη Αλεξανδρούπολης 0 0 0 - Συλλογή Αρχ/κη Τραϊανούπολης 0 0 0 - Νομός Ημαθίας 3.228 4.164 1.852 6.732 7.705 10.140 214,13 Βέροιας Βυζαντινό 3.152 3.169 899 3.864 4.136 4.963 57,46 Βέροιας Αρχαιολογικό 76 (**) 995 953 2.868 3.569 5.177 6.711,84 Νομός Θεσπρωτίας 21 1.633 918 5.109 4.213 - Μουσείο Ηγουμενίτσας 21 1.633 918 5.109 4.213 - Νομός Θεσσαλονίκης 106.072 84.961 101.111 194.434 270.224 395.359 272,73 Αρχαιολογικό Θεσσαλονίκης 53.159 29.179 33.258 74.509 91.018 106.006 99,41 Βυζαντινού Πολιτισμού 10.210 8.571 8.629 40.450 64.007 78.408 667,95 Λευκού Πύργου 42.703 (***) 47.211 59.224 79.475 115.199 210.945 393,98 Ναός Αγίου Γεωργίου- Ροτόντα 0 0 0 - Ναός Αγίου Δημητρίου- Κρύπτη 0 0 0 - Ναός Αγίου Νικολάου 0 0 0-17

ΝΟΜΟΙ & ΜΟΥΣΕΙΑ ΖΩΝΗΣ IV Ορφανού ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΜΟΥΣΕΙΩΝ 2009-2014 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ΜΕΤΑ- ΒΟΛΗ (%) 2009-2014 Νομός Ιωαννίνων 16.515 25.298 13.651 22.349 28.734 32.123 94,51 Αρχαιολογικό Ιωαννίνων 4.767 (****) 6.422 3.368 12.219 17.197 15.277 220,47 Βυζαντινό Ιωαννίνων 11.748 18.876 10.283 10.130 11.537 16.846 43,39 Κόνιτσας (Φωτ.Έκθεση) 0 (#) 0 (#) 0 (#) 0 (#) 0 0 - Νομός Καβάλας 11.330 14.521 14.104 16.383 17.413 22.072 94,81 Θάσου 8.807 12.152 11.548 12.680 13.420 16.529 87,68 Καβάλας 2.523 2.109 2.341 3.218 3.303 4.695 86,09 Φιλίππων 0 (*****) 260 215 485 690 848 - Νομός Καρδίτσας 1.640 4.466 4.614 - Αρχαιολογικό Καρδίτσας 1.512 3.953 4.069 - Ναός Απόλλωνα (Μητρ Καρδίτσας) 128 513 545 - Νομός Καστοριάς 1.267 0 3.070 4.230 3.443 0-100,00 Βυζαντινό Καστοριάς 1.267 (#) 0 (#) 3.070 (#) 4.230 (#) 3.443 0-100,00 Νομός Κιλκίς 0 0 125 398 394 - Κιλκίς 0 0 125 398 394 - Νομός Κοζάνης 0 0 2.022 5.965 5.148 - Συλλογή Αρχ/κή Κοζάνης 0 0 0 - Μουσείο Αιανής 2.022 5.965 5.148 - Νομός Λάρισας 3.672 2.361 7.474 8.373 8.552 8.254 124,78 Αρχοντικό Γ. Σβάρτς 3.672 2.361 7.474 8.373 8.552 8.254 124,78 Λάρισας 0 0 0 0 - Νομός Μαγνησίας 7.098 5.129 10.340 23.802 30.904 32.958 364,33 Αλμυρού 795 1.018 1.403 1.094 1.663 1.235 55,35 Βόλου 6.303 4.111 8.937 22.708 29.241 31.723 403,30 Νομός Ξάνθης 363 - Αβδήρων 363 - Νομός Πέλλας 3.650 7.900 8.450 9.950 13.850 18.750 413,70 Πέλλας 3.650 7.900 8.450 9.950 13.850 18.750 413,70 Νομός Πιερίας 17.464 15.629 13.726 12.840 13.942 16.344-6,41 Δίου 17.464 15.629 13.726 12.840 13.942 16.344-6,41 Νομός Πρέβεζας 0 0 3.336 2.782 5.569 5.547 - Νικοπόλεως 0 0 3.336 2.782 5.569 5.547 - Νομός Ροδόπης 0 0 868 6.240 7.541 - Κομοτηνής 0 0 702 4.723 6.355 - Αρχοντικό Ταβανιώτη (Μαρώνια) 166 1.517 1.186 - Νομός Σερρών 4.040 3.632 2.755 3.837 4.399 18.183 350,07 Αμφίπολης 4.040 3.632 2.755 3.837 4.399 18.183 350,07 Σερρών 0 0 - Νομός Φλώρινας 2.355 790 579 1.271 2.842 1.857-21,15 Φλώρινας 2.355 790 579 1.271 2.842 1.857-21,15 Νομός Χαλκιδικής 19.768 14.534 5.858 4.050 1.083 6.317-68,04 Πολυγύρου 2.968 2.354 1.308 0 0 0-100,00 18

ΝΟΜΟΙ & ΜΟΥΣΕΙΑ ΖΩΝΗΣ IV ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΜΟΥΣΕΙΩΝ 2009-2014 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ΜΕΤΑ- ΒΟΛΗ (%) 2009-2014 Πύργος Προσφορίου 16.800 (#) 12.180 950 350 0 5.164-69,26 Μονή Ζυγού Ουρανούπολης 0 3.600 3.700 1.083 1.153 - ΖΩΝΗ IV 207.552 187.161 201.003 331.472 446.823 608.926 193,38 ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 2.813.564 3.136.779 3.061.490 2.975.689 3.376.861 4.154.351 47,65 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. 10/2015 (*) Κλειστό λόγω έργων (**) Κλειστό 1/10/06 (***) Κλειστό από 1/6/06 (****) Κλειστό από 1/2/2003 λόγω έργων (*****) Κλειστό (#) Μόνο Ε.Ε.Ε. Όσον αφορά στους Νομούς της Ζώνης IV, την περίοδο 2009-2014 οι Νομοί που παρουσίασαν αύξηση πάνω από 100% είναι ο Νομός Ημαθίας (214,13%), Θεσσαλονίκης (272,73%), Πέλλας (413,70%), Σερρών (350,07%), Λάρισας (124,78%) και Μαγνησίας (364,33%). Αξίζει να σημειωθεί ότι το Μουσείο του Λευκού Πύργου είναι το μόνο στο Νομό Θεσσαλονίκης που παρουσιάζει συνεχή και αξιοσημείωτη αύξηση σε όλη τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου. Στον αντίποδα, ο Νομός στον οποίο ο αριθμός επισκεπτών μειώθηκε κατά το ήμισυ ή και περισσότερο είναι ο Νομός Χαλκιδικής (- 68,04%), ενδεχομένως λόγω της σταδιακής μείωσης των εισιτηρίων του μουσείου του Πολύγυρου σε όλη την εξεταζόμενη περίοδο (από το 2012 και μετά δεν παρουσιάζει καθόλου επισκεψιμότητα) αλλά και τη πολύ σημαντική μείωση των εισιτηρίων στο μουσείο στον Πύργο του Προσφορίου (για το έτος 2013 δεν παρουσιάζει καθόλου επισκεψιμότητα). Επισημαίνεται ότι πολύ μεγάλη μείωση επισκεπτών παρουσιάζει την περίοδο αυτή και ο Νομός Καστοριάς (-100,00%), η οποία οφείλεται όμως στη μηδενική επισκεψιμότητα που παρουσίασε το Βυζαντινό Μουσείο Καστοριάς το 2014. Σχετικά με τις εισπράξεις των μουσείων 6, για την περίοδο 2009-2014 το σύνολο της Ζώνης IV και το σύνολο της Χώρας παρουσιάζουν αύξηση, η οποία στην περίπτωση της Ζώνης IV (61,40%) είναι πολύ μεγαλύτερη από την αντίστοιχη αύξηση της Χώρας (47,39%). Οι εισπράξεις των εισιτηρίων στο σύνολο της Ζώνης IV αντιστοιχούν στο 6,25% των συνολικών εισπράξεων της Χώρας. Αναλυτικότερα, οι εισπράξεις στη Ζώνη IV σημειώνουν μικρή μείωση τη διετία 2009-2010 (-5,91%), οριακή αύξηση τη διετία 2010-2011 (0,20%), νέα μικρή μείωση τη διετία 2011-2012 (-3,19%), ενώ το διάστημα 2012-2014 παρουσιάζουν συνεχή αύξηση (συνολικά το διάστημα 2012-2014 αυξάνονται κατά 76,84%). Από την άλλη, το σύνολο της Χώρας εμφανίζει σημαντική αύξηση εισπράξεων τη διετία 2009-2010 (31,71%), σταδιακή μείωση το διάστημα 2010-2012 (συνολικά για το διάστημα 2010-2012 η μείωση είναι της τάξης του 6 Το 2014 υπάρχει καταγραφή των εισπράξεων στα μουσεία του Νομού Ξάνθης όπως είναι φυσικό από τη στιγμή που από τότε αρχίζει να καταγράφεται η επισκεψιμότητά τους, όπως σημειώθηκε προηγουμένως. 19

22,85%), ενώ το διάστημα 2012-2014 σημειώνει συνεχή αύξηση (συνολικά για το διάστημα 2012-2014 η αύξηση είναι της τάξης του 45,06%). Σε επίπεδο Περιφερειών, την περίοδο 2009-2014, όπως ήταν αναμενόμενο βάσει της επισκεψιμότητας που αναλύθηκε προηγουμένως, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας εμφανίζει τις μεγαλύτερες εισπράξεις (και κατά μέσο όρο αλλά και κατ έτος), οι οποίες αντιστοιχούν στο 84,59% του συνόλου της Ζώνης IV και στο 5,28% του συνόλου της Χώρας. Για την ίδια περίοδο τις λιγότερες εισπράξεις καταγράφει η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, που αντιστοιχούν στο 0,38% του συνόλου της Ζώνης IV και στο 0,02% του συνόλου της Χώρας. Σε επίπεδο Νομών, εξαιρώντας τους Νομούς Θεσπρωτίας, Κιλκίς, Κοζάνης, Ροδόπης Καρδίτσας και Ξάνθης που δεν έχουν καταγεγραμμένες εισπράξεις για ολόκληρη την περίοδο 2009-2014, τους Νομούς Άρτας και Πρέβεζας που παρουσιάζουν μηδενικές εισπράξεις τα έτη 2009 και 2010 και το Νομό Καστοριάς που εμφανίζει μηδενικές εισπράξεις σε όλη τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου, τις μεγαλύτερες αυξήσεις (πάνω από 100%) σημειώνουν οι Νομοί Ημαθίας (124,45%), Πέλλας (318,47%), Μαγνησίας (107,73%), Σερρών (167,60%) και Καβάλας (100,10%). Ο Νομός Θεσσαλονίκης τη περίοδο αυτή επίσης παρουσιάζει αύξηση των εισπράξεων του (74,24%), η οποία είναι μικρότερη όμως από τις αντίστοιχες αυξήσεις των προαναφερόμενων Νομών. Όλοι οι υπόλοιποι Νομοί καταγράφουν μείωση εισπράξεων, η οποία κυμαίνεται από -4,81% (Νομός Ιωαννίνων) μέχρι -72,55% (Νομός Χαλκιδικής). ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΜΟΥΣΕΙΩΝ (σε ευρώ) 2009-2014 ΝΟΜΟΙ & ΜΟΥΣΕΙΑ ΖΩΝΗΣ IV 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ΜΕΤΑ- ΒΟΛΗ (%) 2009-2014 Νομός Άρτας 0 0 1.901 2.028 6.792 7.698 - Ναός Παρηγορήτισσας 0 0 (****) 0 (****) 0 (****) 4.140 5.481 - Μουσείο Άρτας 1.901 2.028 2.652 2.217 - Νομός Δράμας 1.575 1.197 1.105 1.081 1.122 1.023-35,05 Δράμας 1.575 1.197 1.105 1.081 1.122 1.023-35,05 Νομός Έβρου 18.641 12.054 13.396 11.898 11.294 12.256-34,25 Σαμοθράκης 18.641 12.054 13.396 11.898 11.294 12.256-34,25 Συλλογή Αρχ/κη Αλεξανδρούπολης 0 (#) 0 (#) 0 (#) - Συλλογή Αρχ/κη Τραϊανούπολης 0 (#) 0 (#) 0 (#) - Νομός Ημαθίας 1.734 2.335 1.245 2.493 2.708 3.892 124,45 Βέροιας Βυζαντινό 1.677 1.368 473 1.393 1.555 2.145 27,91 Βέροιας Αρχαιολογικό 57 (*) 976 (*) 772 (*) 1.100 1.153 1.747 2.964,91 Νομός Θεσπρωτίας 37 2.074 836 1.792 1.282 - Μουσείο Ηγουμενίτσας 37 2.074 836 1.792 1.282 - Νομός Θεσσαλονίκης 362.664 321.270 342.657 347.069 432.637 631.899 74,24 20

ΝΟΜΟΙ & ΜΟΥΣΕΙΑ ΖΩΝΗΣ IV Αρχαιολογικό Θεσσαλονίκης Βυζαντινού Πολιτισμού Λευκού Πύργου ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΜΟΥΣΕΙΩΝ (σε ευρώ) 2009-2014 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ΜΕΤΑ- ΒΟΛΗ (%) 2009-2014 191.665 146.305 152.197 151.718 177.581 217.294 13,37 45.782 36.722 38.928 44.268 57.852 75.450 64,80 125.217 (*****) 138.243 (*****) 151.532 (*****) 151.083 197.204 339.155 170,85 Ναός Αγίου Γεωργίου-Ροτόντα 0 (#) 0 (#) 0 (#) - Ναός Αγίου Δημητρίου- 0 (#) 0 (#) 0 (#) - Κρύπτη Ναός Αγίου Νικολάου 0 (#) 0 (#) 0 (#) - Ορφανού Νομός Ιωαννίνων 26.408 31.058 21.369 18.626 23.505 25.137-4,81 Αρχαιολογικό Ιωαννίνων 4.108 (**) 4.866 (**) 3.251 3.677 4.575 4.426 7,74 Βυζαντινό Ιωαννίνων 22.300 26.192 18.118 14.949 18.930 20.711-7,13 Κόνιτσας (Φωτ.Έκθεση) 0 (*****) 0 (*****) 0 (*****) 0 (*****) 0 - Νομός Καβάλας 14.686 24.135 18.288 20.501 24.090 29.387 100,10 Θάσου 12.377 21.813 16.145 17.949 20.269 24.351 96,74 Καβάλας 2.309 1.798 1.689 1.660 2.409 3.232 39,97 Φιλίππων 0 (***) 524 (***) 454 892 1.412 1.804 - Νομός Καρδίτσας 465 1.626 2.292 - Αρχαιολογικό Καρδίτσας 426 1.488 2.196 - Ναός Απόλλωνα (Μητρ Καρδίτσας) 39 138 96 - Νομός Καστοριάς 0 0 0 0 0 0 - Βυζαντινό Καστοριάς 0 (*****) 0 (*****) 0 (*****) 0 (*****) 0 0 - Νομός Κιλκίς 0 0 206 487 346 - Κιλκίς 0 (#) 0 (#) 206 (#) 487 346 - Νομός Κοζάνης 0 0 1.745 3.252 2.780 - Συλλογή Αρχ/κή 0 (#) 0 (#) 0 (#) - Κοζάνης Μουσείο Αιανής 1.745 3.252 2.780 - Νομός Λάρισας 6.456 3.959 4.828 4.151 4.900 5.954-7,78 Αρχοντικό Γ. 6.456 3.959 4.828 4.151 4.900 5.954-7,78 Σβάρτς Λάρισας 0 (#) 0 (#) 0 (#) 0 0 - Νομός Μαγνησίας 11.052 7.400 13.310 7.801 13.401 22.958 107,73 Αλμυρού 140 200 150 150 81 160 14,29 Βόλου 10.912 7.200 13.160 7.651 13.320 22.798 108,93 Νομός Ξάνθης 193 - Αβδήρων 193 - Νομός Πέλλας 12.450 39.900 37.200 35.500 38.700 52.100 318,47 Πέλλας 12.450 39.900 37.200 35.500 38.700 52.100 318,47 Νομός Πιερίας 53.032 41.825 38.389 30.312 39.918 47.965-9,55 Δίου 53.032 41.825 38.389 30.312 39.918 47.965-9,55 21

ΝΟΜΟΙ & ΜΟΥΣΕΙΑ ΖΩΝΗΣ IV ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΜΟΥΣΕΙΩΝ (σε ευρώ) 2009-2014 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ΜΕΤΑ- ΒΟΛΗ (%) 2009-2014 Νομός Πρέβεζας 0 0 8.618 7.583 11.538 10.891 - Νικοπόλεως 0 0 8.618 7.583 11.538 10.891 - Νομός Ροδόπης 0 0 531 1.342 1.497 - Κομοτηνής 0 (#) 0 (#) 403 (#) 1.106 1.067 - Αρχοντικό Ταβανιώτη 128 236 430 - (Μαρώνια) Νομός Σερρών 6.746 5.935 3.172 3.297 4.074 18.052 167,60 Αμφίπολης 6.746 5.935 3.172 3.297 4.074 18.052 167,60 Σερρών 0 (#) 0 (#) 0 (#) - Νομός Φλώρινας 1.340 1.321 1.022 761 857 662-50,60 Φλώρινας 1.340 1.321 1.022 761 857 662-50,60 Νομός Χαλκιδικής 32.970 24.841 9.721 4.890 1.704 9.051-72,55 Πολυγύρου 3.330 2.841 1.721 0 0 0-100,00 Πύργος Προσφορίου 29.640 22.000 1.800 0 0 6.827-76,97 Μονή Ζυγού Ουρανούπολης 0 0 6.200 4.890 1.704 2.224 - ΖΩΝΗ IV 549.754 517.267 518.295 501.774 625.739 887.315 61,40 ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 8.001.471 10.539.036 9.959.450 8.130.382 9.224.241 11.793.728 47,39 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. 10/2015 (*) Κλειστό λόγω έργων (**) Κλειστό 1/10/06 (***) Κλειστό από 1/6/06 (****) Κλειστό από 1/2/2003 λόγω έργων (*****) Κλειστό (#) Μόνο Ε.Ε.Ε. Σχετικά με την επισκεψιμότητα των αρχαιολογικών χώρων της Ζώνης IV, για την περίοδο 2009-2014 τόσο το σύνολο της Ζώνης IV όσο και το σύνολο της Χώρας εμφανίζουν αύξηση (95,26% και 66,69% αντίστοιχα). Πιο αναλυτικά, και τα δυο εξεταζόμενα σύνολα (Ζώνη IV και Χώρα) εμφανίζουν την ίδια πορεία, καταγράφοντας μείωση της επισκεψιμότητας των αρχαιολογικών τους χώρων τη διετία 2009-2010 (- 22

21,96% για το σύνολο της Ζώνης IV και -7,10% για το σύνολο της Χώρας) και σταδιακή αύξηση το διάστημα 2010-2014, με αξιοσημείωτη τη μεταβολή της διετίας 2012-2013 (46,09% για το σύνολο της Ζώνης IV και 22,02% για το σύνολο της Χώρας). Για την ίδια περίοδο, οι επισκέψεις στους αρχαιολογικούς χώρους της Ζώνης IV αντιστοιχούν στο 4,50% των συνολικών επισκέψεων στη Χώρα. Σε επίπεδο Περιφερειών, όπως ισχύει και στην επισκεψιμότητα των μουσείων, τις περισσότερες επισκέψεις σημειώνουν οι αρχαιολογικοί χώροι της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, συμμετέχοντας κατά 67,08% στο σύνολο της Ζώνης IV και κατά 3,02% στο σύνολο της Χώρας. Αντίθετα, στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας πραγματοποιούνται οι λιγότερες επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους, που αντιστοιχούν στο 1,10% του συνόλου της Ζώνης IV και στο 0,05% του συνόλου της Χώρας. Η μικρή αυτή συμμετοχή της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας πιθανόν να οφείλεται στο γεγονός ότι καταγράφονται οι επισκέψεις μόνο σε κάποιους αρχαιολογικούς χώρους του Νομού Κοζάνης και στο ότι η καταγραφή στο Νομό Καστοριάς αρχίζει από το 2012 και στο Νομό Φλώρινας από το 2013. Σε επίπεδο Νομών, από πλευράς απόλυτων αριθμών επισκέψεων, την περίοδο 2009-2014 ξεχωρίζουν δύο από τους Νομούς της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και συγκεκριμένα ο Νομός Ημαθίας, στον οποίο βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της Βεργίνας, και ο Νομός Πιερίας (με συμμετοχή στο σύνολο της Ζώνης IV: 36,27% και 18,25%, αντίστοιχα). Εξαιρώντας τους Νομούς Θεσπρωτίας, Θεσσαλονίκης, Καστοριάς, Λάρισας, Ροδόπης, Τρικάλων και Φλώρινας, για τους οποίους δεν υπάρχει ολοκληρωμένη χρονοσειρά δεδομένων και το Νομό Κοζάνης που παρουσιάζει μηδενική επισκεψιμότητα τα έτη 2009 και 2010, όλοι οι υπόλοιποι Νομοί την περίοδο 2009-2014 εμφανίζουν αύξηση στην επισκεψιμότητα των αρχαιολογικών τους χώρων. Η μεγαλύτερη αύξηση καταγράφεται στο Νομό Μαγνησίας (1.301,01%) και έπεται ο Νομός Χαλκιδικής (415,75%), ενώ η μικρότερη στο Νομό Πιερίας (11,99%). ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΖΩΝΗΣ IV 2009-2014 ΝΟΜΟΙ & ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ΜΕΤΑ- ΒΟΛΗ (%) 2009-2014 Νομός Έβρου 8.235 5.571 4.337 11.103 15.871 13.231 60,67 Μεσημβρία ζώνη 3.296 1.615 587 7.099 10.525 8.786 166,57 Ιερό Μεγάλων Θεών Σαμοθράκης 4.939 3.956 3.750 4.004 5.346 4.445-10,00 Νομός Ημαθίας 84.567 63.961 76.017 108.317 171.848 195.307 130,95 Ανάκτορο Βεργίνας 0 0 0 0 (***) 0 0 - Βασιλικοί Τάφοι Βεργίνας 84.567 63.961 76.017 108.317 171.848 195.307 - Νομός Θεσπρωτίας 0 24 0 110 1.402 - Αρχαιολογικός χώρος Γιτάνων 0 24 0 34 760 - Αρχαιολογικός χώρος Δυμοκάστρου 0 0 0 0 0 - Αρχαιολογικός χώρος Ντόλιανης 0 0 0 0 0-23

ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΖΩΝΗΣ IV 2009-2014 ΝΟΜΟΙ & ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ΜΕΤΑ- ΒΟΛΗ (%) 2009-2014 Αρχαιολογικός χώρος Πύργου Ραγι 0 0 0 44 156 - Αρχαιολογικός χώρος Ελέας 0 0 0 32 486 - Νομός Θεσσαλονίκης 9.629 14.552 - Ρωμαϊκή Αγορά 9.629 14.552 - Νομός Ιωαννίνων 26.978 21.231 17.973 31.440 38.731 41.608 54,23 Δωδώνη 26.978 21.231 17.973 31.440 38.731 41.608 54,23 Νομός Καβάλας 37.800 32.200 29.166 27.744 36.619 48.380 27,99 Φίλιπποι 37.800 32.200 29.166 27.744 36.619 48.380 27,99 Νομός Καστοριάς 198 1.276 1.593 - Αρχ. χώρος Άργους Ορεστικού 198 1.276 1.593 - Νομός Κοζάνης 0 0 9.792 6.424 389 153 - Αρχ. χώρος Βασιλικής 343 271 83 - Νεκρόπολις Αιανή 0 (*) 0 (*) 9.792 (*) 6.081 (*) 118 70 - Νομός Λάρισας 247 75 - Αρχ. χώρος Περραιβικής 247 75 - Τρίπολης Νομός Μαγνησίας 793 1.068 917 6.816 11.693 11.110 1.301,01 Αρχ. χώρος Φθιώτιδων Θηβών (Ν. Αγχίαλος) 532 2.860 1.791 - Διμήνι 793 1.068 917 6.284 8.833 9.319 1.075,16 Σέσκλο 0 (**) 0 (**) 0 (**) 0 (**) 0 0 - Νομός Πέλλας 8.310 4.850 4.840 6.180 7.051 9.729 17,08 Πέλλα 8.310 4.850 4.840 6.180 7.051 9.729 17,08 Νομός Πιερίας 63.176 47.804 54.473 51.011 64.991 70.749 11,99 Δίον 33.511 26.420 33.047 32.881 42.883 40.709 21,48 Κάστρο Πλαταμώνα 29.665 21.384 21.426 18.130 22.108 30.040 1,26 Νομός Πρέβεζας 23.115 21.565 14.550 11.098 7.581 38.094 64,80 Αρχαιολογικός χώρος Νικόπολης 0 0 0 0 0 - Κασσιώπη 3.786 2.845 1.860 2.188 3.311 2.858-24,51 Νεκρομαντείο Αχέροντα 19.329 18.720 12.690 8.910 4.270 35.236 82,30 Νομός Ροδόπης 574 575 - Αρχ. Χώρος Μαρώνειας 574 575 - Νομός Τρικάλων 1.104 4.700 8.671 - Σπήλαιο Θεόπετρας 1.104 4.700 8.671 - Νομός Φλώρινας 515 894 - Αρχ.χώρος Αγιου Παντελεήμονα 373 803-24

ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΖΩΝΗΣ IV 2009-2014 ΝΟΜΟΙ & ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ΜΕΤΑ- ΒΟΛΗ (%) 2009-2014 Αρχ. χώρος Πετρών 142 91 - Νομός Χαλκιδικής 11.803 8.372 6.614 32.306 57.304 60.874 415,75 Όλυνθος 11.803 8.372 6.614 6.108 7.169 8.909-24,52 Σπήλαιο Πετραλώνων 26.198 50.135 51.965 - ΖΩΝΗ IV 264.777 206.622 218.703 293.741 429.129 516.997 95,26 ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 5.970.999 5.547.053 6.517.645 6.693.845 8.167.889 9.953.161 66,69 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ., 10/2015 (*) Μόνο Ε.Ε.Ε. (**) Κοινό εισιτήριο με Διμήνι (***) Κλειστό Όσον αφορά τις εισπράξεις των αρχαιολογικών χώρων, παρατηρείται ότι συνολικά την περίοδο 2009-2014 τόσο η Ζώνη IV όσο και το σύνολο της Χώρας σημειώνουν αύξηση των εισπράξεών τους (21,07% και 9,76%, αντίστοιχα). Σε επίπεδο Περιφερειών, την περίοδο αυτή η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας εμφανίζει τις μεγαλύτερες εισπράξεις (και κατά μέσο όρο αλλά και κατ έτος), οι οποίες αντιστοιχούν στο 81,93% του συνόλου της Ζώνης IV και στο 2,06% του συνόλου της Χώρας. Για την ίδια περίοδο τις λιγότερες εισπράξεις καταγράφει η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας που αντιστοιχούν μόλις στο 0,02% του συνόλου της Ζώνης IV. Σε επίπεδο Νομών, εξαιρώντας τους Νομούς Θεσπρωτίας, Θεσσαλονίκης, Καστοριάς, Λάρισας, Ροδόπης, Τρικάλων και Φλώρινας, για τους οποίους δεν υπάρχει ολοκληρωμένη χρονοσειρά δεδομένων και το Νομό Κοζάνης που παρουσιάζει μηδενικές εισπράξεις τα έτη 2009, 2010, 2011 και 2013, την περίοδο 2009-2014 αύξηση εισπράξεων παρατηρείται στους Νομούς Ημαθίας (8,08%), Καβάλας (6,99%), Πέλλας (29,86%), Πρέβεζας (39,83%) και Χαλκιδικής (499,04%). Διευκρινίζεται ότι η πολύ μεγάλη αύξηση που εμφανίζει ο Νομός Χαλκιδικής οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι στους αρχαιολογικούς του χώρους προστέθηκε από το 2012 και μετά το Σπήλαιο Πετραλώνων, το οποίο και κατέγραψε σημαντικές εισπράξεις. Στον αντίποδα, μείωση εισπράξεων καταγράφεται στους Νομούς Έβρου (-7,05%), Ιωαννίνων (-30,36%), Μαγνησίας (-17,34%) και Πιερίας (-1,31%). 25

ΝΟΜΟΙ & ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΖΩΝΗΣ IV (σε ευρώ ) 2009-2014 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ΜΕΤΑ- ΒΟΛΗ (%) 2009-2014 Νομός Έβρου 12.872 10.068 9.627 10.211 12.483 11.965-7,05 Μεσημβρία ζώνη 1.955 1.327 1.119 894 1.394 934-52,23 Ιερό Μεγάλων Θεών Σαμοθράκης 10.917 8.741 8.508 9.317 11.089 11.031 1,04 Νομός Ημαθίας 572.336 429.312 438.656 411.840 557.916 618.572 8,08 Ανάκτορο Βεργίνας 0 0 0 0 0 0 - Βασιλικοί Τάφοι Βεργίνας 572.336 429.312 438.656 411.840 557.916 618.572 - Νομός Θεσπρωτίας 0 35 0 183 450 - Αρχαιολογικός χώρος Γιτάνων 0 35 0 36 238 - Αρχαιολογικός χώρος 0 0 0 0 0 - Δυμοκάστρου Αρχαιολογικός χώρος Ντόλιανης 0 0 0 0 0 - Αρχαιολογικός χώρος Πύργου 0 0 0 84 97 - Ραγι Αρχαιολογικός χώρος Ελέας 0 0 0 63 115 - Νομός Θεσσαλονίκης 7.967 14.095 - Ρωμαϊκή Αγορά 7.967 14.095 - Νομός Ιωαννίνων 48.611 38.009 29.449 22.232 28.967 33.853-30,36 Δωδώνη 48.611 38.009 29.449 22.232 28.967 33.853-30,36 Νομός Καβάλας 105.300 90.200 82.646 74.674 92.876 112.660 6,99 Φίλιπποι 105.300 90.200 82.646 74.674 92.876 112.660 6,99 Νομός Καστοριάς 61 232 309 - Αρχ. χώρος Άργους 61 232 309 - Ορεστικού Νομός Κοζάνης 0 (*) 0 (*) 0 (*) 278 0 42 - Αρχ. χώρος Βασιλικής 144 0 23 - Νεκρόπολις Αιανή 0 (*) 0 (*) 0 (*) 134 0 19 - Νομός Λάρισας 117 20 - Αρχ. χώρος Περραιβικής Τρίπολης Νομός Μαγνησίας Αρχ. χώρος Φθιώτιδων Θηβών (Ν. Αγχίαλος) 117 20-1.419 1.687 1.382 1.083 1.297 1.173-17,34 278 551 585-26

ΝΟΜΟΙ & ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΖΩΝΗΣ IV (σε ευρώ ) 2009-2014 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ΜΕΤΑ- ΒΟΛΗ (%) 2009-2014 Διμήνι 1.419 1.687 1.382 805 746 588-58,56 Σέσκλο 0 (**) 0 (**) 0 (**) 0 (**) 0 0 - Νομός Πέλλας 25.320 23.940 21.030 24.030 23.100 32.880 29,86 Πέλλα 25.320 23.940 21.030 24.030 23.100 32.880 29,86 Νομός Πιερίας 193.635 149.530 146.348 132.227 182.797 191.103-1,31 Δίον 136.323 108.065 117.531 106.612 145.583 137.895 1,15 Κάστρο Πλαταμώνα 57.312 41.465 28.817 25.615 37.214 53.208-7,16 Νομός Πρέβεζας 32.402 33.990 22.550 17.882 8.412 45.309 39,83 Αρχαιολογικός χώρος Νικόπολης 0 0 0 0 - Κασσιώπη 5.932 5.360 3.500 3.862 5.674 3.550-40,16 Νεκρομαντείο Αχέροντα 26.470 28.630 19.050 14.020 2.738 41.759 57,76 Νομός Ροδόπης 328 551 - Αρχ. Χώρος Μαρώνειας 328 551 - Νομός Τρικάλων 2.025 7.911 15.018 - Σπήλαιο Θεόπετρας 2.025 7.911 15.018 - Νομός Φλώρινας 57 60 - Αρχ.χώρος Αγιου Παντελεήμονα 57 60 - Αρχ. χώρος Πετρών 0 0 - Νομός Χαλκιδικής 25.704 16.759 14.557 89.568 141.651 153.976 499,04 Όλυνθος 25.704 16.759 14.557 12.647 13.444 18.244-29,02 Σπήλαιο Πετραλώνων 76.921 128.207 135.732 - ΖΩΝΗ IV 1.017.599 793.495 766.280 786.111 1.066.294 1.232.036 21,07 ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 39.058.077 35.612.517 37.982.014 32.422.402 37.780.716 42.869.819 9,76 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ., 10/2015 (*) Μονο Ε.Ε.Ε. (**) Κοινό εισιτήριο με Διμήνι 27

ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ Πηγές Τα πρωτογενή στοιχεία προέρχονται από την ΕΛ.ΣΤΑΤ (10/2015). Επίσης, τα στοιχεία που παρουσιάζονται ακολουθούν τις κατηγορίες δεδομένων που καταγράφει η ΕΛ.ΣΤΑΤ. Οι πίνακες αφίξεων και διανυκτερεύσεων σε τουριστικά καταλύματα αναφέρονται τόσο σε ξενοδοχεία, όσο και σε campings. Μεθοδολογία Τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. εισήχθησαν στο Πληροφοριακό Σύστημα Διαχείρισης Χωρικών Δεδομένων του ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟΥ, όπου έγινε η στατιστική και γεωγραφική επεξεργασία. 28

Χάρτης 1. Αφίξεις στα συλλογικά τουριστικά καταλύματα ανά Νομό της Ζώνης Επιρροής IV, 2014 29