Μια εισαγωγή στην έννοια της βιωματικής μάθησης Θεωρητικό πλαίσιο Κασιμάτη Κατερίνα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΑΣΠΑΙΤΕ
Τι εννοούμε με τον όρο «βιωματική μάθηση»; Πρόκειται για έναν εναλλακτικό τρόπο μάθησης, ο οποίος, αντί να χρησιμοποιεί βιβλία, προκαθορισμένη διδακτική ύλη και απομνημόνευση, φέρνει σε άμεση επαφή το μαθητή με το διδακτικό αντικείμενο και τον βοηθά να επεξεργαστεί αυτήν την εμπειρία.
Πού διαφοροποιείται σε σχέση με την παραδοσιακή ή ακαδημαϊκή μάθηση; (1) Όσον αφορά τον ρόλο εκπαιδευτικού - μαθητή Ο εκπαιδευτικός δεν είναι η αυθεντία αποκλειστική πηγή γνώσης, αλλά συνεργάζεται με τους μαθητές του για την από κοινού ανακάλυψή της, μέσα σε ένα κλίμα αμοιβαίου ενδιαφέροντος και κατανόησης.
(2) Όσον αφορά τη μαθησιακή διαδικασία Δίνεται έμφαση στη διαθεματική ολιστική προσέγγιση της γνώσης, μέσα από το και την αφομοίωσή βίωμα του στη ζωή του μαθητή μέσα από τα συναισθήματα που αυτό δημιουργεί, ενώ η γνώση πηγάζει από τον ίδιο τον μαθητή, με την παρατήρηση, τη σκέψη και την πράξη.
5 Θεωρητικές προσεγγίσεις John Dewey*: Η εμπειρία ως ακρογωνιαίος λίθος της εκπαίδευσης «Θα πρέπει να μετατρέψουμε τα σχολεία μας σε μικρές πρότυπες κοινότητες με δραστηριότητες που αντανακλούν τη ζωή στην ευρύτερη κοινωνία και διαπνέονται από το πνεύμα της τέχνης, της ιστορίας και της επιστήμης». *(1859-1952) Αμερικανός φιλόσοφος, ψυχολόγος και εκπαιδευτικός μεταρρυθμιστής
David Kolb*: Η διαδικασία της βιωματικής μάθησης Κύκλος τεσσάρων σταδίων βιωματικής μάθησης: Στάδιο συγκεκριμένης εμπειρίας βιώματος (τι παρατηρούμε;, πώς μας κάνει να νιώθουμε;) Στάδιο αναστοχαστικής παρατήρησης επεξεργασίας, κατανόησης (γιατί συνέβη αυτό που παρατηρήσαμε;, πώς ερμηνεύεται το βίωμά μας;) Στάδιο αφηρημένης εννοιοποίησης σύνδεση με παλαιότερες εμπειρίες, γενίκευση (τι σημαίνει το βίωμά μας, τι προσθέτει στη γνώση μας και πώς αξιολογείται;) Στάδιο ενεργού πειραματισμού εφαρμογή (πώς μπορούμε να ενσωματώσουμε τη γνώση που αποκτήθηκε από το βίωμα στη ζωή μας και να την αξιοποιήσουμε στην επόμενη εμπειρία μας;) *(1939-) Αμερικανός θεωρητικός της εκπαίδευσης
Honey & Mumford: Οι τέσσερις τύποι ανθρώπων που αντιστοιχούν στα τέσσερα στάδια βιωματικής μάθησης του Kolb Οι ακτιβιστές (Στάδιο συγκεκριμένης εμπειρίας): Ξεκινούν μια δραστηριότητα και κατόπιν αναλογίζονται τις συνέπειες των ενεργειών τους. Οι αναστοχαστές (Στάδιο αναστοχαστικής παρατήρησης): Συλλέγουν πληροφορίες και μετά από προσεκτική επεξεργασία των πληροφοριών καταλήγουν σε ένα συμπέρασμα. Οι θεωρητικοί (Στάδιο αφηρημένης εννοιοποίησης): Συλλέγουν πληροφορίες και προσπαθούν να δημιουργήσουν μια ενιαία θεωρία για την εμπειρία. Οι πραγματιστές (Στάδιο ενεργού πειραματισμού): Πειραματίζονται με θεωρίες και τεχνικές για να διαπιστώσουν αν ισχύουν στην πράξη.
Laura Joplin: Τα πέντε διαδοχικά στάδια του κύκλου της «καταιγιστικής δράσης» Ο εστιασμός: Καθορισμός του αντικειμένου και των στόχων της δραστηριότητας και προετοιμασία των μαθητών για συμμετοχή στη δράση που θα ακολουθήσει Η δράση: Άμεση επαφή με τη γνώση μέσα από την εμπειρία, η οποία μπορεί να είναι σωματική, νοητική, συναισθηματική ή διαπροσωπική. Η υποστήριξη: Παροχή αίσθησης ασφάλειας και υποστήριξης στον μαθητή, προκειμένου να καταστεί σωματικά, νοητικά και ψυχικά ικανός να ασκήσει την αυτοκριτική του και να συνεχίσει να πειραματίζεται και να προσπαθεί. Η ανατροφοδότηση: Παροχή πληροφοριών στον μαθητή για τον τρόπο δράσης του και την αποτελεσματικότητα της προσπάθειάς του. Η ανασκόπηση της διαδικασίας: Διαχωρισμός και ταξινόμηση των πληροφοριών και εμπλουτισμός τους με προσωπικές αντιλήψεις και πεποιθήσεις.
Ned Herrmann: Η θεωρία των μαθησιακών προτιμήσεων *το αριστερό εγκεφαλικό ημισφαίριο αντιπροσωπεύει την αναλυτική μάθηση και τη λογική σκέψη. *το δεξιό εγκεφαλικό ημισφαίριο αντιπροσωπεύει τη φαντασιακή μάθηση. *το αριστερό στεφανοειδές ημισφαίριο αντιπροσωπεύει τη διαδοχική μάθηση, μέσω της καθοδήγησης με σαφείς οδηγίες, τη διαχείριση του χρόνου και τον προγραμματισμό. *το δεξιό στεφανοειδές ημισφαίριο αντιπροσωπεύει τη διαπροσωπική μάθηση, μέσω της ανταλλαγής ιδεών, των αισθητηριακών ερεθισμάτων και της ομαδικής μελέτης.
Howard Gardner*: Η επίδραση της πολλαπλής νοημοσύνης στην εκπαίδευση Γλωσσική Νοημοσύνη Λογικομαθηματική Νοημοσύνη Χωροταξική νοημοσύνη Μουσική Νοημοσύνη Σωματοκινητική Νοημοσύνη Διαπροσωπική Νοημοσύνη Ενδοπροσωπική Νοημοσύνη *(1943-) Αμερικανός ψυχολόγος
Carl Rogers*: Η αποδοχή του μαθητή *(1902-1987): Αμερικανός ψυχολόγος Οι συνθήκες που ευνοούν τη βιωματική μάθηση: Η αποδοχή και η με σεβασμό αντιμετώπιση των συναισθημάτων και των απόψεων των μαθητών. Η αυθεντικότητα του εκπαιδευτικού και η οικοδόμηση ειλικρινούς σχέσης με τους μαθητές του. Η ενσυναισθητική κατανόηση του εκπαιδευτικού απέναντι στις ανάγκες των μαθητών του και στον τρόπο που τους επηρεάζει η εμπλοκή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Paulo Freire Jean Lave Etienne Wenger: Το κοινωνικό πλαίσιο ως πρωταρχικός συντελεστής της αποτελεσματικής εκπαίδευσης Όλες οι εκπαιδευτικές ενέργειες θα πρέπει να οδηγούν στην πράξη, η οποία ορίζεται ως η συνειδητή και πολιτικοποιημένη δράση με στόχο την κοινωνική αλλαγή. Τα άτομα μαθαίνουν καθώς συμμετέχουν και αλληλεπιδρούν με την κοινότητα (την ιστορία, τις πεποιθήσεις, τις πολιτισμικές αξίες, τους νόμους, τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις) μέσα από τα διαθέσιμα εργαλεία (τεχνολογία, γλώσσα, εικόνες) και τη συμμετοχή σε δραστηριότητες.
Παραδείγματα βιωματικών δραστηριοτήτων Δραστηριότητες εικαστικής δημιουργίας (ζωγραφική, μουσική, θέατρο) Εργαστήρια Τεχνικές λόγου (ημερολόγιο, αφήγηση ιστοριών, δημιουργική γραφή) Μαθητικές επιδείξεις και κοινωνικοπεριβαλλοντικές δράσεις.
Ποια είναι τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της βιωματικής μάθησης; * Βραχυπρόθεσμα, οι μαθητές κατανοούν σε βάθος το διδακτέο αντικείμενο. Μεσοπρόθεσμα, οι μαθητές μαθαίνουν πώς να ανακαλύπτουν μόνοι τους τη γνώση και να την εφαρμόζουν στην καθημερινή τους ζωή ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΠΩΣ ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ. Μακροπρόθεσμα, οι μαθητές ευαισθητοποιούνται για σύγχρονα προβλήματα, απαλλάσσονται από προκαταλήψεις και εμπλέκονται στη μαθησιακή διαδικασία.. *Μαθητική διαδήλωση για τη βία στο Βέλγιο.