Διδακτικι τθσ Γλϊςςασ Ι Ενότθτα 1: Ειςαγωγικά Μαριάννα Κoνδφλθ Σχολι Ανκρωπιςτικϊν και Κοινωνικϊν Επιςτθμϊν Τ.Ε.Ε.Α.Π.Η.
Σκοποί ενότθτασ Να καταρριφκοφν οι προεπιςτθμονικοί μφκοι για τθ γλϊςςα Να αναδειχκεί θ αναγκαιότθτα τθσ γλωςςολογίασ για τθ διδακτικι τθσ γλϊςςασ Να γίνει ειςαγωγι ςτισ ζννοιεσ τθσ εκπαιδευτικισ γλωςςολογίασ 2
Περιεχόμενα ενότθτασ Μφκοι για τθ γλϊςςα Αναγκαιότθτα τθσ γλωςςολογίασ για τθ διδακτικι τθσ γλϊςςασ Τι μελετά θ εκπαιδευτικι γλωςςολογία 3
Μφκοι για τθ γλϊςςα Προεπιςτθμονικζσ κεωριςεισ και μφκοι
1 οσ μφκοσ πλοφςια/-εσ και φτωχι/-ζσ «Υπάρχουν γλϊςςεσ επαρκείσ και ανεπαρκείσ, πολιτιςμζνεσ και πρωτόγονεσ, γλϊςςεσ πλοφςιεσ και φτωχζσ, ανϊτερεσ και κατϊτερεσ, που θα αντιςτοιχοφςαν κατά ςυνζπεια ςε ανϊτερουσ και κατϊτερουσ πολιτιςμοφσ και κοινωνίεσ ή ςτρϊματα». 5
2 οσ μφκοσ ανωτερότθτα τθσ αρχαίασ ελλθνικισ «Η αρχαία ελληνική γλϊςςα είναι ανϊτερη και αυτό αποδεικνφεται από το υψηλό επίπεδο των ζργων τησ αρχαίασ ελληνικήσ γραμματείασ». 6
3 οσ μφκοσ θ γλϊςςα φτωχαίνει από τα δάνεια και φκείρεται από τισ ξζνεσ λζξεισ «Η γλϊςςα φθείρεται από τη χρήςη ξζνων λζξεων». 7
4 οσ μφκοσ ορκότθτα τθσ επίςθμθσ ζναντι των διαλζκτων «λάκθ» ςτθ μθτρικι «Πρζπει να μάθεισ να μιλάσ ςωςτά ελληνικά!» 8
λεξιπενία των νζων 5 οσ μφκοσ «Οι νζοι ςήμερα χρηςιμοποιοφν όλο και λιγότερεσ λζξεισ». κ.ο.κ. Για τθν κατάρριψθ αυτϊν και άλλων μφκων, βλ. Χάρθσ 2001 9
Αναγκαιότθτα τθσ γλωςςολογίασ για τθ διδακτικι τθσ γλϊςςασ
Η θγεμονία αυτισ τθσ μυκολογίασ, που βαςίηεται ςε προεπιςτθμονικζσ κεωριςεισ τθσ γλϊςςασ, εξαπλϊνεται και ςτο ςχολείο. Το ςχολείο με τθ ςειρά του διαιωνίηει τθν εςφαλμζνθ αντίλθψθ για τθ γλϊςςα και ςυρρικνϊνει τθ διδαςκαλία τθσ γλϊςςασ ςτθ διδαςκαλία των προτυποποιθμζνων χριςεϊν τθσ. Ζτςι, τα αποτελζςματά τθσ ωσ προσ το τελικό ηθτοφμενο, που κα ιταν θ γλωςςικι (προφορικι και γραπτι) επικοινωνία ωσ ςτοχοκετθμζνθ κοινωνικοπολιτιςμικι πρακτικι, είναι αμφίβολα. 11
Τι μελετά θ εκπαιδευτικι γλωςςολογία Επιςτθμονικζσ κεωριςεισ για τθ γλϊςςα και βαςικζσ ζννοιεσ τθσ εκπαιδευτικισ γλωςςολογίασ
Τι είναι γλϊςςα και τι ρόλο διαδραματίηει ςτθν κοινωνικι επικοινωνία. Ποιεσ είναι οι ιδθ υπάρχουςεσ γνϊςεισ για τθ γλϊςςα και τον κόςμο μακθτϊν/-τριϊν. Τι και πϊσ χρειάηεται να διδάςκεται θ γλϊςςα ϊςτε να ανταποκρίνεται ςε ουςιαςτικζσ ανάγκεσ. Πϊσ ςυγκροτοφνται προγράμματα γλωςςικοφ γραμματιςμοφ (literacy) ςφμφωνα με τα παραπάνω. 13
Τι εξετάηεται ςτο μάκθμα Θεωριςεισ για τθ γλϊςςα και τα διαφορετικά είδθ διδαςκαλίασ που υπαγορεφουν (γλωςςικι γνϊςθ, χριςθ, επικοινωνιακι ικανότθτα κτλ.). Βαςικζσ γλωςςολογικζσ ζννοιεσ (π.χ. ςφςτθμα, ανάλυςθ και χριςθ τθσ γλϊςςασ κτλ.). Γνϊςεισ και κατακτιςεισ των παιδιϊν κατά τθν πρϊτθ ςχολικι θλικία. Σφγχρονεσ μορφζσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ γλϊςςασ και του γραμματιςμοφ. 14
Τζλοσ Ενότθτασ
Χρθματοδότθςθ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό ζχει αναπτυχκεί ςτo πλαίςιo του εκπαιδευτικοφ ζργου τθσ διδάςκουςασ. Το ζργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα ςτο Πανεπιςτήμιο Πατρών» ζχει χρθματοδοτιςει μόνο τθν αναδιαμόρφωςθ του εκπαιδευτικοφ υλικοφ. Το ζργο υλοποιείται ςτο πλαίςιο του Επιχειρθςιακοφ Προγράμματοσ «Εκπαίδευςθ και Δια Βίου Μάκθςθ» και ςυγχρθματοδοτείται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εκνικοφσ πόρουσ. 16
Σθμειϊματα
Σθμείωμα Αναφοράσ Copyright Πανεπιςτιμιο Πατρϊν, Μαριάννα Κονδφλθ 2014. «Διδακτικι τθσ Γλϊςςασ Ι. Ειςαγωγικά». Ζκδοςθ: 1.0. Πάτρα 2014. Διακζςιμο από τθ δικτυακι διεφκυνςθ: https://eclass.upatras.gr/courses/pn1419/ 18
Σθμείωμα Αδειοδότθςθσ Το παρόν υλικό διατίκεται με τουσ όρουσ τθσ άδειασ χριςθσ Creative Commons Αναφορά, Μθ Εμπορικι Χριςθ, Όχι παράγωγα ζργα, Διανομι 4.0 *1+ ι μεταγενζςτερθ, Διεκνισ Ζκδοςθ. Εξαιροφνται τα αυτοτελι ζργα τρίτων π.χ. φωτογραφίεσ, διαγράμματα κ.λπ., τα οποία εμπεριζχονται ςε αυτό και τα οποία αναφζρονται μαηί με τουσ όρουσ χριςθσ τουσ ςτο «Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/ Ωσ Μη Εμπορική ορίηεται θ χριςθ: που δεν περιλαμβάνει άμεςο ι ζμμεςο οικονομικό όφελοσ από τθν χριςθ του ζργου, για το διανομζα του ζργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομικι ςυναλλαγι ωσ προχπόκεςθ για τθ χριςθ ι πρόςβαςθ ςτο ζργο που δεν προςπορίηει ςτο διανομζα του ζργου και αδειοδόχο ζμμεςο οικονομικό όφελοσ (π.χ. διαφθμίςεισ) από τθν προβολι του ζργου ςε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιοφχοσ μπορεί να παρζχει ςτον αδειοδόχο ξεχωριςτι άδεια να χρθςιμοποιεί το ζργο για εμπορικι χριςθ, εφόςον αυτό του ηθτθκεί. 19
Διατιρθςθ Σθμειωμάτων Οποιαδιποτε αναπαραγωγι ι διαςκευι του υλικοφ κα πρζπει να ςυμπεριλαμβάνει: το Σθμείωμα Αναφοράσ το Σθμείωμα Αδειοδότθςθσ τθ διλωςθ Διατιρθςθσ Σθμειωμάτων το Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων (εφόςον υπάρχει) μαηί με τουσ ςυνοδευόμενουσ υπερςυνδζςμουσ. 20