ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Αντικείµενο της εργασίας αυτής είναι, σε µεγαλύτερη κλίµακα, η οδός Πειραιώς από το ύψος της οδούς Ερµού (Γκάζι) µέχρι την είσοδο του Πειραιά (Γέφυρα Κεράνη). Σε ειδικότερη κλίµακα µελετάται η περιοχή του Γκαζιού- Κεραµεικού. Αυτές οι δυο διαφορετικές κλίµακες µελέτης αποτελούν στην ουσία τις δυο φάσεις στις οποίες χωρίζεται η εργασία. Η πρώτη φάση εκπονείται µε τη βοήθεια χαρτών κλίµακας της τάξεως του 1/10000, ενώ η δεύτερη µε κλίµακα 1/1000-1/500. Όπως γίνεται κατανοητό, οι παρατηρήσεις και οι παρεµβάσεις αρχικά έχουν πολύ πιο γενική µορφή από ότι ύστερα. Σκίτσα, σχέδια, φωτογραφίες συνοδεύουν τους χάρτες για περαιτέρω υποστήριξη των απόψεων που διατυπώνονται. Και στις δυο φάσεις πρώτα αναφέρονται προβλήµατα της κάθε περιοχής και ύστερα διατυπώνονται λύσεις πάνω σε αυτά τα ζητήµατα. Σηµειώνεται ότι το κείµενο κατά τη διάρκεια της εξέλιξής του συνοδεύεται από διαφόρων ειδών παραποµπές µε σκοπό την κατανόηση των απόψεων που υποστηρίζονται και των παραδειγµάτων που δίνονται. Σηµαντική αρχή των προτάσεων-λύσεων που υποστηρίζονται είναι η απαραίτητη σύνδεση τους µε τις υπόλοιπες. Αυτό γίνεται λόγω του οτι κάθε περιοχή µελέτης ανεξαρτήτου µεγέθους αποτελεί ένα πολυσύνθετο σύνολο που επηρεάζεται από ποικίλους παράγοντες. Οι παράγοντες αυτοί έχουν σχέση µε τις κοινωνικές, οικονοµικές και πολιτικές πλευρές του πολεοδοµικού σχεδιασµού και λαµβάνονται σε όλες τις παρατηρήσεις υπόψη. ΠΡΩΤΗ ΦΑΣΗ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Στην πρώτη φάση, όπως προαναφέρθηκε, γίνονται παρατηρήσεις και παρεµβάσεις στο σύνολο της οδούς Πειραιώς. Γιαναγίνουνόσοτοδυνατόνκαλύτερεςοιιδέες αυτές η Πειραιώς χωρίζεται σε έξι επιµέρους ενότητες που χωρίζονται µεταξύ τους µε κάθετες, ως προς την Πειραιώς, λεωφόρους. Αρχικά, προσδιορίζονται τα προβλήµατα που κυριαρχούν στον δρόµο αυτό στο σύνολο του µε τρεις κύριους άξονες, καθώς και οι γενικές προτάσεις βελτίωσής του. Ο πρώτος είναι ο πολύπλοκος και ασαφής χαρακτήρας των περιοχών της Πειραιώς, καθώς υπάρχει ένα συνοθήλευµα από λειτουργίες σε κάθε περιοχή. Έτσι χάρη σε αυτό το µείγµα λειτουργιών κανένας δεν εξυπηρετείται και υποβαθµίζεται η σηµασία της κάθε µίας. Την κατάσταση αυτή ενισχύει και η ύπαρξη εγκαταλελειµµένων παλιών βιοµηχανιών, οι άπειρες διαφηµιστικές πινακίδες, οι πολλοί αδόµητοι χώροι που έχουν την µορφή σκουπιδαριών και άλλα. Επίσης, διαπιστώνεται και η συνύπαρξη στοιχείων τοπικού χαρακτήρα όπως κατοικίες µαζί µε στοιχεία υπερτοπικού χαρακτήρα, δηλαδή, εµπορικά κέντρα. Για αυτό το λόγο, δίνεται έµφαση στην ενίσχυση του χαρακτήρα που επικρατεί σε κάθε περιοχή και την δηµιουργία υπερτοπικών και τοπικών ενοτήτων. Ακόµη, συνιστάται η αποκατάσταση των παλιών ερειπωµένων βιοµηχανιών προσδίδοντας τους ίδια(βιοµηχανική) ή νέα χρήση(πολιτιστική, εκπαιδευτική). Επιπλέον, κάθε αδόµητος χώρος λαµβάνει κάποια ιδιότητα ανάλογα µε την ανάγκη της περιοχής στην οποία βρίσκεται και για λόγους αισθητικής, κυρίως, είναι σωστό να αποµακρυνθούν όλες οι διαφηµιστικές πινακίδες. Ο δεύτερος άξονας αφορά τα προβλήµατα που προκύπτουν από το κυκλοφοριακό δίκτυο των πεζών,των αυτοκινήτων και των µέσων µαζικής µεταφοράς. Είναι γεγονός πως το δίκτυο αυτό δεν είναι καθόλου ανθρωποκεντρικό αλλά ούτε και φιλικό προς το περιβάλλον. Σηµαντικό είναι, λοιπόν, να γίνουν κάποιες ρυθµίσεις που θα κατευθύνουν τη λειτουργία της οδούς Πειραιώς προς αυτό το σκοπό. Για αυτόν τον λόγο, προτείνεται η ενίσχυση του δικτύου των λεωφορείων και των τρένων. Επίσης, είναι χρήσιµη η αποσυµφόρηση της Πειραιώς από τα αυτοκίνητα µε την χρήση παρακαµπτήριων οδών παράλληλων ή κάθετων σε αυτήν. Έτσι δεν θα αναγκάζεται ο κάθε οδηγός Ι.Χ. να εισέρχεται και να εξέρχεται από την Πειραιώς για να ικανοποιήσει µία ανάγκη του. Ακόµη, σε µερικές περιπτώσεις είναι θετικό να δίνονται πλεονεκτήµατα σε αυτούς που χρησιµοποιούν τα µέσα µαζικής µεταφοράς έτσι ώστε να αποθαρρύνεται η χρήση του Ι.Χ. Ένα τέτοιο παράδειγµα είναι η δηµιουργία parking αυτοκινήτων στους σταθµούς τρένου που βρίσκονται κοντά στον Πειραιά, όπως το Φάληρο. Αυτοί οι σταθµοί αποτελούν κόµβους µετάβασης των κατοίκων του Πειραιά στην Αθήνα και για αυτό τον λόγο είναι σηµαντικά αυτά τα parking γιατί εξαναγκάζουν στην ουσία τους χρήστες Ι.Χ. να πάνε στην Αθήνα µέσω τρένου. Προτείνονται και κάποια parking µικρότερου µεγέθους συνοικιακού χαρακτήρα τα οποία θα βρίσκονται διάσπαρτα σε περιοχές κατά µήκος της Πειραιώς και θα εξυπηρετούν τους κατοίκους των επιµέρους περιοχών. Όσων αφορά στην ανθρωποκεντρική διάσταση που πρέπει να δοθεί στην Πειραιώς, ένα άλλο µέσο που συµβάλλει σε αυτόν τον στόχο, είναι η πεζοδροµήσεις. Πρέπει να σηµειωθεί πως λόγω της µεγάλης κλίµακας του χάρτη της Πειραιώς, οι πεζοδροµήσεις είναι ενδεικτικές. Οι πεζοδροµήσεις αυτές προτείνονται όχι σε τυχαία σηµεία, αλλά µε σκοπό την ενίσχυση κάποιας λειτουργίας κάθε φορά. Έτσι, γίνονται σε περιοχές τοπικού χαρακτήρα που επικρατεί η κατοικία και τα τοπικά µαγαζιά µε σκοπό την ανάδειξη της έννοιας της γειτονιάς και την εξυπηρέτηση των κατοίκων. Ένα άλλο µέτρο που είναι θετικό προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο είναι η δηµιουργία ενός γραµµικού δικτύου ποδηλατοδρόµου παράλληλου προς την Πειραιώς. Πρέπει να ειπωθεί πως το δίκτυο αυτό δεν θα είναι αυστηρά σχεδιασµένο, αλλά θα µπορεί να προχωρήσει και στις πιο µέσα περιοχές. Επίσης, το δίκτυο αυτό θα "διακόπτεται" από διάφορους σταθµούς parking ποδηλάτων σε κοµβικά σηµεία(κέντρα γειτονιών) στους οποίους θα υπάρχει η δυνατότητα κάποιος να αφήσει ή να πάρει ένα ποδήλατο. Ο τρίτος άξονας προβληµατισµού αφορά τον δρόµο της οδούς Πειραιώς αυστηρά καθώς και ότι έχει να κάνει µε αυτόν.
Στην ουσία, η λειτουργία της οδού σαν δρόµος στον οποίο µετακινούνται οχήµατα διατηρείται σε µεγάλο βαθµό. Αυτό ισχύει γιατί στα περισσότερα σηµεία της, υπάρχουν διαφορετικές λειτουργίες στα δεξιά της από ότι στα αριστερά και έτσι ο δρόµος διαχωρίζει τους διαφορετικούς χαρακτήρες. Βέβαια, µετά τις προτάσεις περί ενισχύσεως των επιµέρους τοπικών χαρακτήρων σε δυο σηµεία της Πειραιώς παρατηρείται η παρουσία τοπικού χαρακτήρα δεξιά και αριστερά της. Εποµένως, στα δυο αυτά σηµεία προτείνεται η υποχώρηση του δρόµου προς τα κάτω µε σκοπό από πάνω από τον άξονα κίνησης των οχηµάτων να δηµιουργείται ένα υπαίθριο πλάτωµα που θα ενώνει τις περιοχές δεξιά και αριστερά της Πειραιώς. Εν συνεχεία, για την βελτίωση τηςποιότηταςτουδρόµουέπρεπεναγίνουνκάποιες εγκάρσιες τοµές στον δρόµο. Χάρη σε αυτήν την ενέργεια,δόθηκε έµφαση στο πεζοδρόµιο πάνω στην Πειραιώς. Επειδή, τα κτίρια είναι χτισµένα πάνω στο όριο του δρόµου,τα πεζοδρόµια είναι µικρού πλάτους και έτσι η κυκλοφορία των πεζών δυσκολεύεται σε µεγάλο βαθµό. Για αυτό θα ήταν θεµιτό σε περιοχές τοπικού χαρακτήρα(κατοικίες) και σε ορισµένες υπερτοπικού(εµπορικά κέντρα) να υπάρχει στο µέρος τους που βλέπει το δρόµο µεγάλου πλάτους πεζοδρόµιο. Όπως είναι ευνόητο, κάτι τέτοιο δεν θα είχε νόηµα σε ορισµένες άλλες περιοχές υπερτοπικού χαρακτήρα, όπως βιοµηχανίες, γιατί δεν θα εξυπηρετούσε κάποιον ιδιαίτερο σκοπό. Επίσης, µία πολλή σηµαντική παρατήρηση είναι πως η χωρική µετάβαση από υπερτοπικές λειτουργίες,όπως η βιοµηχανία, στην γειτονιά των κατοικιών δεν γίνεται άµεσα, αλλά µε τη µεσολάβηση ενοτήτων τοπικού εµπορίου( µε το πεζοδρόµιο πάντα να ωφελεί την τοπική ενότητα). Πρέπει να τονιστεί πως και οι τρεις αυτοί άξονες προβληµατισµού, γενικώς, για την οδό Πειραιώς έχουν άµεση σχέση ο ένας µε τον άλλον. Με την ίδια λογική µε την οποία κάποιο πρόβληµα επηρεάζει και τους τρεις τοµείς, έχει δοθεί προσοχή στις προτάσεις-λύσεις κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να βελτιώνουν συνολικά την Πειραιώς και όχι σε ένα συγκεκριµένο τοµέα της. Σε αυτό το σηµείο θα ήταν καλό να παρουσιαστούν κάποιες γενικές ιδέες για τα έξι κοµµάτια, διαδοχικά, που έχει χωριστεί η Πειραιώς για λειτουργικούς λόγους, παραµένοντας στην ίδια κλίµακα(1/10000). Αδόµητοι χώροι. Μπέρδεµα ύπερτοπικών-τοπικών λειτουργιών. Ερειπωµένες παλιές βιοµηχανίες. Μπέρδεµα λειτουργιών. υσκολία στην µετακίνηση πεζών. Υπερτοπική λειτουργία. ΚΟΜΜΑΤΙΑ. Το πρώτο κοµµάτι οριοθετείται µεταξύ της πλατείας Οµόνοιας και της συµβολής της Ιεράς οδούς και της Πειραιώς. Τα προβλήµατα εδώ αφορούν την δυσκολία στην κυκλοφορία των πεζών καθώς και στο κυκλοφοριακό χάος που επικρατεί. Επίσης, παρατηρείται η έλλειψη πολιτιστικών κέντρων, κέντρα που θα ήταν πολύ χρήσιµα στην περιοχή αυτή, ιδιαιτέρως για τους µετανάστες που ζουν και εργάζονται στην περιοχή αυτή. Για τους λόγους αυτούς, προτείνεται η αποσυµφόρηση του κυκλοφοριακού χάους µε παρακαµπτήριες οδούς.στον χάρτη αυτές οι οδοί παριστάνονται µε κόκκινη διακεκοµµένη γραµµή. Επίσης, προτιµάται σχεδόν όλες οι υπηρεσίες καθώς και τα τοπικά εµπόρια να βρίσκονται πάνω στην Πειραιώς, µε σκοπό πιο µέσα να είναι περιοχή κατοίκησης. Στις περιοχές αυτές τοπικού χαρακτήρα καθώς και γύρω από την Βιβλιοθήκη είναι θεµιτό να γίνουν κάποιες πεζοδροµήσεις για την καλύτερη εξυπηρέτηση των πεζών και για να υπάρχει η έννοια της γειτονιάς. Σποραδικά, δηµιουργούνται και χώροι πρασίνου για να εκτονώνονται τα γύρω κτίρια. Τέλος, είναι επιτακτικό για την περιοχή να δηµιουργηθούν ένα-δυο πολιτιστικά κέντρα για τους µετανάστες. Η δεύτερη περιοχή βρίσκεται µεταξύ της Ιεράς οδούς και της Πέτρου Ράλλη. Σε αυτό το κοµµάτι υπάρχει επίσης πρόβληµα µε την κυκλοφορία των πεζών και των αυτοκινήτων. Μάλιστα, ιδιαίτερα τις βραδινές ώρες γύρω από µέρη αναψυχής παρατηρείται µποτιλιάρισµα αυτοκινήτων, τα οποία επειδή είναι και πολλά σε αριθµό δεν βρίσκουν πουθενά να παρκάρουν. Ένα άλλο πρόβληµα είναι το γεγονός ότι το εργοστάσιο του Παυλίδη δεν έχει κάποια απόσταση από τις κατοικίες. Επίσης, η Πειραιώς στο σηµείο που βρίσκεται από την µία πλευρά η Τεχνόπολις του Γκαζιού και από την άλλη ο Άβολη κυκλοφορία πεζών. Ανυπαρξία ορίου µεταξύ του εργοστασίου Παυλίδης και της υπόλοιπης περιοχής.
Κεραµεικός, χωρίζει τις δυο λειτουργίες που έχουν πολιτιστική χρήση. Στην περιοχή τοποθετούνται δυο µικρά συνοικιακά parking για τους µόνιµους κατοίκους. Προτείνεται και πάλι ο σαφής διαχωρισµός των λειτουργιών : ίπλα στο µετρό ακριβώς παραµένουν οι χώροι αναψυχής ως έχουν,στα εσωτερικά επικρατεί ο τοπικός χαρακτήρας µε κατοικίες και τοπικά µέρη αναψυχής. Πάνω στην Πειραιώς από την µία µεριά θα υπάρχει µία ζώνη υπερτοπική µε βιοµηχανίες και από την άλλη πάνω στην οδό Κωνσταντινουπόλεως υπερτοπικού χαρακτήρα συνεργεία. Πρέπει να ειπωθεί πως για να ενισχύεται ο διαχωρισµός των λειτουργιών η πλάτη των υπερτοπικών ενοτήτων συµπίπτει µε την πλάτη των τοπικώνέτσιώστεταµέτωπάτουςναείναιαντίθετα.σε διαφόρους αδόµητους χώρους διαµορφώνονται χώροι πρασίνου. Για την αποσυµφόρηση της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων πεζοδροµούνται οι δρόµοι µε κέντρο το µετρό. Τέλος, στο σηµείο Τεχνόπολις-Κεραµεικός ο δρόµος της Πειραιώς υποχωρεί προς τα κάτω και από πάνω δηµιουργείται υπαίθριος και πεζοδροµηµένος άξονας κίνησης των πεζών. Εν συνεχεία, το επόµενο κοµµάτι µελέτης τοποθετείται µεταξύ της Πέτρου Ράλλη και την οδό Χαµοστέρνας. Εκεί υπάρχουν τα εξής προβλήµατα. Το πολιτιστικό κέντρο µε τους υπαίθριους χώρους άθλησης διαχωρίζεται αρκετά από την πίσω τοπική ενότητα των κατοικιών στην οποία και απευθύνεται στην ουσία. Επίσης, και εδώ, ο τοπικός χαρακτήρας είναι τελείως ανοργάνωτος και τα επιµέρους κοµµάτια του δεν είναι συνδεδεµένα. Ένα άλλο πρόβληµα είναι αυτό που δηµιουργείται από τις παλιές ερειπωµένες βιοµηχανίες χωρίς χρήση. Για τους λόγους αυτούς, αρχικά πρέπει να αποκατασταθούν τα παλιά κτίρια και να τους δοθεί πολιτιστική χρήση δηµιουργώντας έτσι µία ενότητα πολιτισµού σε συνδυασµό και µε το κέντρο νεότητας. Ακόµη, µε την πεζοδρόµηση του κοµµατιού µεταξύ του κέντρου νεότητας και των πίσω κατοικιών ενοποιούνται σε µεγάλο βαθµό οι δυο αυτές λειτουργίες. Από την άλλη µεριά της Πειραιώς πρέπει να γίνει ενίσχυση του τοπικού χαρακτήρα της περιοχής µε ενότητες αγοράς, τοπικού εµπορίου, πλατεία και πεζοδροµήσεις. Η Πειραιώς χωρίζει τον Κεραµεικό µε το Γκάζι. Ερειπωµένες βιοµηχανίες. Από την οδό Χαµοστέρνας µέχρι την σχολή Καλών Τεχνών είναι µία άλλη περιοχή µελέτης. Τα προβλήµατα εδώ έχουν σχέση µε το µπέρδεµα µεταξύ τοπικού και υπερτοπικού χαρακτήρα,τις εγκαταλελλειµένες βιοµηχανίες, την έλλειψη σαφών κυκλοφοριακών αρτηριών που θα διαχωρίζουν τις διαφορετικές λειτουργίες και την δυσκολία στην σύνδεση µε τις εσωτερικές περιοχές. Αρχικά, στο κοµµάτι αυτό δεξιά και αριστερά της Πειραιώς υπάρχει και διατηρείται ο τοπικός χαρακτήρας. Σε αυτό το σηµείο, λοιπόν, επειδή υπάρχουν παρόµοιες λειτουργίες, προτείνεται πάλι η υποχώρηση του δρόµου προς τα κάτω και η ύπαρξη από πάνω υπαίθριου πεζοδροµηµένου χώρου που θα ενώνει τις δυο περιοχές. Ύστερα, παρατηρείται ότι από την µία πλευρά επικρατεί ο τοπικός χαρακτήρας και από την άλλη ο υπερτοπικός. Για την ενίσχυση του διαχωρισµού του χαρακτήρα και για την πιο άνετη κυκλοφορία των πεζών πάνω στην Πειραιώς, χρησιµοποιείται πάλι η µέθοδος µε το πλατύ πεζοδρόµιο από την πλευρά των κατοικιών και του στενότερου από την πλευρά των υπηρεσιών και των πολιτιστικών χρήσεων. Η ενότητα των κατοικιών προτείνεται να έχει µέτωπο προς τα µέσα που θα µπορούσαν να υπάρχουν και άλλες τοπικές λειτουργίες, όπως τοπική αγορά και εµπόριο. Επίσης, το ύφος της γειτονιάς δίνεται και στα εσωτερικά της άλλης πλευράς, η οποία θα έχει και αυτή µέτωπο προς τα µέσα και προς ένα µεγάλο χώρο πρασίνου που διαµορφώνεται. Όσων αφορά στις υπερτοπικές λειτουργίες αυτές είναι βιοµηχανία η οποία έχει αποκατασταθεί, το Ι.Μ.Ε µαζί µε συναυλιακό χώρο και η σχολή Καλών Τεχνών. Το µέτωπο όλων αυτών βρίσκεται προς την Πειραιώς. Το πρόβληµα της σύνδεσης των κοντινών µεταξύ τους περιοχών περιορίζεται µε το δίκτυο των ποδηλάτων που τρέχει παράλληλα µε όλη την Πειραιώς. Ανυπαρξία χαρακτήρα στην περιοχή. Τρισδιάστατη ενδεικτική απεικόνιση διαµορφώσεως του πεζοδροµίου πάνω στην Πειραιώς ανάλογα µε τις χρήσεις. Το φαρδύτερο βρίσκεται µπροστά από ζώνη κατοικίας και το στενότερο µπροστά από βιοµηχανία και υπηρεσίες.
Συνεχίζοντας διαδοχικά, ένα άλλο κοµµάτι είναι από την Καλών Τεχνών µέχρι τον Κηφισό. Πρόβληµα δηµιουργείται από τις πεπαλαιωµένες βιοµηχανίες για µία ακόµη φορά και από την αχρηστία τους. Παρατηρείται επίσης η έλλειψη σύνδεσης οδικής αρτηρίας µε αρτηρία δηµόσιας µεταφοράς και η συνήθης ασάφεια στον χαρακτήρα της περιοχής. Και στις δυο πλευρές πάνω στην Πειραιώς προτείνεται η ενίσχυση του υπερτοπικού χαρακτήρα µε σκοπό να υπάρχουν ενότητες αµιγώς υπερτοπικές. Μάλιστα, θα ήταν καλό τα παλιά κτίρια να αποκτήσουν βιοµηχανική χρήση. Υπηρεσίες και βιοµηχανία µε τη µεσολάβηση υπερτοπικής αναψυχής αποτελούν την εικόνα του κοµµατιού αυτού πάνω στην Πειραιώς. Στα εσωτερικά, αντιθέτως, κυριαρχούν οι τοπικές λειτουργίες. Τέλος, συνιστάται η δηµιουργία ενός µεγάλου υπερτοπικού parking στο σταθµό του τρένου του Μοσχάτου για να επιτευχθεί η σύνδεση οδικής αρτηρίας µε αρτηρία δηµόσιας µεταφοράς. Έτσι, οι πολλοί κάτοικοι του Πειραιά θα µπορούν να αφήνουν το αυτοκίνητο τους και να πηγαίνουν στην Αθήνα µέσω τρένου. Τέλος, από τον Κηφισό µέχρι την είσοδο του Πειραιά (γέφυρα Κεράνη) είναι το τελευταίο κοµµάτι. Και στο τελευταίο αυτό κοµµάτι µπερδεύεται ο υπερτοπικός µε τον τοπικό χαρακτήρα και υπάρχουν εγκαταλελειµµένα κτίρια. Πρόβληµα µπορεί να θεωρηθείκαιτογεγονόςότιτοµέτωποτωνκατοικιών της περιοχής είναι προς την οδό Πειραιώς πράγµα που διαλύει τελείως την ιδέα της γειτονιάς και του τοπικού χαρακτήρα των κατοικιών. Η ύπαρξη του ΤΕΕ σε αυτή την περιοχή σαν µοναδικό στοιχείο εκπαίδευσης προσδιορίζεται ως αδύναµη λειτουργία. Για αυτόν τον λόγο µία θετική κίνηση θα ήταν η αποκατάσταση της ΧΡΩΠΕΙ και τη δηµιουργία ενός πανεπιστηµίου στην θέση αυτή. Έτσι, θα δηµιουργηθεί µια αξιοσηµείωτη υπερτοπική εκπαιδευτική ενότητα στην περιοχή αυτή. Ένα µεγάλο parking στον σταθµό Φάληρο του τρένου θα ωθούσε( όπως και στην περίπτωση του parking στο Μοσχάτο) στην µείωση της χρήσης των Τρισδιάστατη ενδεικτική απεικόνιση της µετάβασης από υπερτοπικό χαρακτήρα σε τοπικό. Μεταξύ των υπερτοπικών λειτουργιών (βιοµηχανία, υπηρεσίες) και των κατοικιών µεσολαβεί µια ζώνη τοπικής αναψυχής και τοπικού εµπορίου. Το πεζοδρόµιο δίνεται στις τοπικές λειτουργίες. Ανυπαρξία χωρικού σχεδιασµού. αυτοκινήτων που κατευθύνονται στην Αθήνα. Προτείνεται, επιπλέον, η ενίσχυση της λειτουργίας των υπερτοπικών εµπορικών καταστηµάτων που βρίσκονται πάνω στην Πειραιώς, σαν συνέχεια του Factory Outlet. Το σύµπλεγµα εµπορικών καταστηµάτων θα συνοδεύεται από µικρούς χώρους parking και χώρους πρασίνου. Εσωτερικά στην περιοχή αυτή θα υπάρχουν τοπικές λειτουργίες, µερικές από τις οποίες θα βρίσκονταν αρχικά στην λάθος θέση(επάνω στην Πειραιώς), την θέση στην οποία υπάρχει η πρόταση να υπάρχει η ενότητα των εµπορικών καταστηµάτων. Προφανώς, είναι καλό οι κατοικίες και λοιπές τοπικές λειτουργίες να έχουν µέτωπο προς τα έσω, πρόθεση που φαίνεται και από τη διαµόρφωση χώρων πρασίνου µπροστά από τις κατοικίες. Αδόµητος χώρος. Factory Outlet. Υπερτοπικός πόλος έλξης. Εγκατελελειµένο εργοστάσιο. Αχρηστία.
ΕΥΤΕΡΗ ΦΑΣΗ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Στην δεύτερη αυτή φάση, όπως προαναφέρθηκε, η µελέτη και η παρέµβαση γίνεται σε αρκετά πιο ειδικό επίπεδο. Η κλίµακα των παρατηρήσεων είναι της τάξεως του 1/1000 µε 1/500. Η ακριβής θέση της περιοχής βρίσκεται ανάµεσα από τα εξής τέσσερα σηµεία. Τη συµβολή της Ιεράς οδούς µε την Πειραιώς, την συµβολή της Ιεράς οδούς µε την οδό Κωνσταντινουπόλεως, την τοµή της Κωνσταντινουπόλεως µε την οδό Ελασιδών και το σηµείο τοµής της Ελασιδών µε την Πειραιώς. Επίσης, στην περιοχή αυτή προστίθεται και ένα µικρό κοµµάτι από την άλλη µεριά της Πειραιώς που αφορά τον Κεραµεικό, δηλαδή τον πεζόδροµο και το µεγάλο χώρο πρασίνου της περιοχής. Όσων αφορά στην µελέτη, κριτική και παρέµβαση στην περιοχή του Γκαζιού-Κεραµεικού, αρχικά πρόκειται να γίνει παρουσίαση της υφιστάµενης κατάστασης και των προβληµάτων που παρουσιάζει και ύστερα διατύπωση διαφόρων προτάσεων και στόχων για το κοµµάτι αυτό. Γίνεται η προσπάθεια, η προτεινόµενη βελτίωση να διέπεται από στοιχεία συµβιβασµού, περιβαλλοντικής ευαισθησίας και ικανοποίησης όλων των κοινωνικών, πολιτικών και οικονοµικών αναγκών που έχει η περιοχή αυτή. Γκάζι. Κεραµεικός. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ. Η περιοχή αυτή χαρακτηρίζεται από πολυσύνθετες λειτουργίες που αφορούν την κατοίκηση, την αναψυχή, τις πολιτιστικές λειτουργίες, τις δηµόσιες υπηρεσίες και τις παραγωγικές διαδικασίες οι οποίες σε ελάχιστα σηµεία είναι ξεκάθαρα διαχωρισµένες, ενώ στην πλειοψηφία τους είναι αρκετά µπλεγµένες. Η κατοίκηση γίνεται σε µεγάλο βαθµό σε πολυκατοικίες. Οι τόποι αναψυχής βρίσκονται στην πλειοψηφία τους πάνω στους δυο πεζόδροµους Βουτάδων και Περσεφόνης καθώς και σε διάσπαρτα σηµεία µέσα στις περιοχές κατοίκησης. Ένα κυρίαρχο στοιχείο της περιοχής είναι τα συνεργεία και τα γκαράζ αυτοκινήτων που τοποθετούνται σε µέγιστο βαθµό στα ισόγεια των πολυκατοικιών που κατοικούνται. Στην περιοχή δεξιά από το µετρό ειδικά είναι η επικρατούσα λειτουργία στα ισόγεια. Επίσης, υπάρχει και µια ζώνη δηµόσιων υπηρεσιών πάνω στην Πειραιώς που στεγάζονται σε πολυκατοικίες στων οποίων τα ισόγεια υπάρχουν λειτουργίες τοπικού εµπορίου. Πάνω στην οδό Κωνσταντινουπόλεως υπάρχουν πολλά τοπικά µαγαζιά των οποίων οι ιδιοκτήτες είναι σεµερικέςπεριπτώσεις, αλλοδαποί. Τογεγονόςαυτόµαςδείχνειπωςηπεριοχή του Γκαζιού είναι πολυπολιτισµική. Τοπόσηµο της περιοχής είναι το συγκρότηµα της Τεχνόπολις στο Γκάζι. Είναι ένας πολύ σηµαντικός φορέας της περιοχής και στο εσωτερικό του φιλοξενούνται ανά τακτά χρονικά διαστήµατα διάφορες εκδηλώσεις. Επίσης, σηµαντικό νέο στοιχείο της περιοχής είναι ο σταθµός µετρό που πρόσφατα άρχισε να λειτουργεί. Ο σταθµός αυτός εξυπηρετεί σε κάποιο βαθµό αλλά θα έπρεπε ίσως η χρήση του να εντατικοποιηθεί. Στο σύνολο της περιοχής σχεδόν όλοι οι δρόµοι είναι άξονες κίνησης αυτοκινήτων, φορτηγών και δικύκλων. Σε κάθε στενό δίπλα από κάθε πεζοδρόµιο,υπάρχουν παρκαρισµένα αυτοκίνητα. Κυρίως τις βραδινές ώρες παρατηρείται έντονη κυκλοφοριακή συµφόρηση χάρη στους επισκέπτες των υπερτοπικών κέντρων αναψυχής αλλά και λόγω κάποιας εκδήλωσης στην Τεχνόπολη. Μέσα στην ηµέρα υπάρχει περισσότερη ηρεµία και οι άνθρωποι Μίξη λειτουργιών. Εστιατόριο-προσωπικές υπηρεσίες. Μπέρδεµα λειτουργιών κατοικίας και συνεργείου. Υφιστάµενη κατάσταση. Οδικό δίκτυο. Στενό πεζοδρόµιο στην Πειραιώς.
που κυκλοφορούν είναι συνήθως εργαζόµενοι και ακόµη παρατηρούνται βαριά οχήµατα που µεταφέρουν υλικά. Η κίνηση των πεζών γενικά είναι σχετικά δύσκολη λόγω των στενών πεζοδροµίων. Οι µόνοι δυο πεζόδροµοι είναι η Βουτάδων και Περσεφόνης, όπως προαναφέρθηκε. Γενικά, ολόκληρη η περιοχή προσεγγίζεται και συνδέεται µε άλλες περιοχές αυστηρά µε οδικές αρτηρίες. Σε δυο-τρία σηµεία πάνω στην Πειραιώς υπάρχουν αδόµητοι χώροι µε τη µορφή σκουπιδαριών. Αδόµητοι χώροι µικρότερης κλίµακας υπάρχουν και στα εσωτερικά της περιοχής σε διάσπαρτα σηµεία. Από την άλλη µεριά του Κεραµεικού υπάρχει η περιοχή µε τα αρχαία η οποία δεν έχει οπτική επαφή µε το Γκάζι λόγω της εκκλησίας που βρίσκεται πάνω στην Πειραιώς. Υπάρχει επίσης, όπως αναφέρθηκε, και µία µεγάλης κλίµακας χώρος πρασίνου µε ένα πεζόδροµο. Πεζόδροµος και διαπλάτυνση. Καλύτερη ποιότητα χώρου. υσκολία στην µετακίνηση και την τροφοδοσία. Υφιστάµενη κατάσταση. Χρήσεις ισογείων. Αδόµητος χώρος- «σκουπιδαριό». ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ. Από την περιγραφή της υφιστάµενης κατάστασης δίνεται, σε ένα βαθµό, µία ιδέα για τα προβλήµατα που επικρατούν στην περιοχή αυτή. Αρχικά, όσων αφορά στις λειτουργίες και τις χρήσεις χώρων της περιοχής µπορούν να γίνουν κάποιες παρατηρήσεις. Υπάρχει σαφέστατα µία µίξη των διαφόρων χρήσεων µεταξύ τους. Γκαράζ και συνέργεια αυτοκινήτων, στα ισόγεια πολυκατοικιών που κατοικούνται, κέντρα είτε µεγάλης είτε µικρής κλίµακας, δίπλα από κατοικίες, υπηρεσίες,συνεργεία δίπλα στην Τεχνόπολη, δρόµοι που περιέχουν διαδοχικά χρήσεις όλων των ειδών αναγκάζοντας και κατοίκους τηςπεριοχής αλλά και άλλων περιοχών να συνωστίζονται σε αυτούς. Το κυκλοφοριακό δίκτυο έχει αρκετά πολλά µειονεκτήµατα. ιευκολύνεται η χρήση του αυτοκινήτου αντί για του µετρό, πράγµα που έχει αρνητικές επιπτώσεις και για το περιβάλλον αλλά και για τον ίδιο τον άνθρωπο. Αυτό ισχύει, γιατί, όλη η περιοχή επιτρέπει τις διαµπερείς κινήσεις των αυτοκινήτων και δεν επιτρέπει στην µετακίνηση των ανθρώπων µε τα πόδια. Η µετακίνηση µε τα πόδια και το µετρό αποθαρύννεται και από την έλλειψη πεζοδρόµησης που υπάρχει, παρόλο πουστην περιοχή αυτή θα ταίριαζε απόλυτα ένα δίκτυο αποκλειστικής κυκλοφορίας πεζών. Έτσι, είναι φυσικό να προτιµά κάποιος να εισέρχεται και να εξέρχεται από την περιοχή µε το αυτοκίνητό του. Λόγω του µεγάλου αριθµού διοχέτευσης των αυτοκινήτων στην περιοχή δηµιουργείται, συνεπώς, και πρόβληµα µε το παρκάρισµα τους. Αυτή είναι µάλιστα και µία παραδοχή που προκύπτει µετά από συνοµιλίες µε κατοίκους της περιοχής. Υπάρχει, επιπλέον, έντονο πρόβληµα στην σύνδεση της περιοχής µε άλλες, µιας και το µόνο συνδετικό µέσο είναι το ΙΧ. Ένα άλλο µειονέκτηµα του δικτύου του Γκαζιού είναι και η δυσκολία που υπάρχει στην τροφοδοσία όλων αυτών των τοπικών και υπερτοπικών µαγαζιών, η οποία προέρχεται από την περιορισµένη σηµασία που έχει δοθεί στη διαδικασία. Η οδός Πειραιώς χωρίζει, θα µπορούσε κάποιος να υποστηρίξει, τις δυο επιµέρους περιοχές του Γκαζιού και του Κεραµεικού, που έχουν στο όριο τους συγγενικές( πολιτιστικές) λειτουργίες. Ένα στοιχείο που χωρίζει ακόµη τις δυο περιοχές είναι και η εκκλησία στον Κεραµεικό. Ένα άλλο πρόβληµα είναι η έλλειψη πρασίνου για την εκτόνωση των γύρω πολυκατοικιών, εκτός του σηµείου του µετρό που τοποθετείται µία ωραία διαµόρφωση και δηµιουργείται µία πλατεία. Τίθεται θέµα αισθητικής, επίσης, καθώς υπάρχουν πολλά παραδείγµατα πολυώροφων κατοικιών δίπλα σε ισόγειες παλιότερης χρονολογίας. Συνεργείο στο ισόγειο κατοικήσιµης πολυκατοικίας. Μπέρδεµα λειτουργιών.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ-ΣΚΟΠΟΣ. Το σύνολο των προτάσεων-λύσεων για την ολοκληρωµένη βελτίωση της ποιότητας περιοχής µελέτης διέπονται από κάποιες παρεµβατικές αρχές. Αυτές είναι η προώθηση του ανθρωποκεντρικού και του περιβαλλοντικούχαρακτήρακαθώςκαιηάρτιαλειτουργίαόλωντων δραστηριοτήτων που λαµβάνουν χώρα καθηµερινά στην περιοχή. Αρχικά, προτείνεται ο σαφής διαχωρισµός των λειτουργιών της περιοχής και η δηµιουργία ενοτήτων στις οποίες δεν θα παρεµβάλλονται ξένα στοιχεία παρά µόνο εκεί που χρειάζεται. Η ενίσχυση του συνόλου των υπηρεσιών που βρίσκονται πάνω στην Πειραιώς κάτω αριστερά στον χάρτη είναι µία κίνηση. Ακόµη, στα εσωτερικά των δυο επιµέρους κοµµατιών δεξιά και αριστερά του πάρκου του µετρό καλό θα ήταν να υπήρχε τοπικός χαρακτήρας µε κατοίκηση και την έννοια της γειτονιάς. Τα µόνα ξένα στοιχεία θα µπορούσαν να είναι κάποια τοπικά εστιατόρια και µαγαζιά που θα εξυπηρετούν τους κατοίκους της περιοχής και τους εργαζόµενους. Ενότητες, επίσης πρέπει να δηµιουργούνται και µε συνεργεία και γκαράζ. Τέτοιες ενότητες θα µπορούσαν να βρίσκονται γραµµικά πάνω στην οδό Κωνσταντινουπόλεως, όπως φαίνεται και στον χάρτη, αλλά και στην οδό Ευµολπίδων. Έτσι, θα µπορούσαν να αποµακρυνθούν κάποια συνεργεία από περιοχές κατοικίας, πράγµα το οποίο δηµιουργούσε πολλά αρνητικά για τους κατοίκους. Η περαιτέρω ενίσχυση της ζώνης της υπερτοπικής αναψυχής στους πεζόδροµους Βουτάδων και Περσεφόνης για καλύτερο ξεκαθάρισµα της από τα υπόλοιπα σηµεία της περιοχής είναι µία ακόµη πρόθεση. Κατά αυτόν τον τρόπο, θα υπάρχει η δυνατότητα διάφοροι υπερτοπικοί χώροι αναψυχής να αποµακρυνθούν από διάσπαρτες θέσεις και να τοποθετηθούν σε αυτή τη ζώνη. Η πιο δυναµική πρόταση, γενικώς, είναι η γενική διευκόλυνση της µετακίνησης των ανθρώπων µε τα πόδια και µε το µετρό και η αποθάρρυνση της χρήσης των αυτοκινήτων. Η πρόταση αφορά το σύνολο των ανθρώπων: µόνιµοι και µη, εισερχόµενοι και εξερχόµενοι από το Γκάζι. Αυτό θα µπορεί να επιτευχθεί µε ποικίλους τρόπους. Καταρχάς, προτείνεται η δηµιουργία ενός δικτύου πεζοδρόµων που όλοι θα καταλήγουν στους δυο κεντρικούς πεζόδροµους δεξιά και αριστερά του µετρό( Βουτάδων και Περσεφόνης). Μάλιστα, θετικό θα ήταν αυτοί οι δυο πεζόδροµοι να προεκτείνονταν µέχρι την Πειραιώς για την καλύτερη προσέγγιση των πεζών στην Τεχνόπολη και για την καλύτερη ανάδειξη της. Το δίκτυο αυτό των πεζοδρόµων, αποκλείει την διαµπερή κίνηση των αυτοκινήτων στην περιοχή µελέτης. Σηµειώνεται πωςόλοιοιπεζόδροµοιθαείναιδρόµοιήπιαςκυκλοφορίαςαυστηράγια τους κατοίκους της περιοχής, τα σκουπιδιάρικα και τα οχήµατα τροφοδοσίας των ποικίλων µαγαζιών. Το δίκτυο αυτό πεζοδρόµησης θα επεκτείνεται και προς τον Κεραµεικό µε µία υπαίθρια ένωση στο επίπεδο του παλιού δρόµου αφού αυτός θα βρίσκεται, πλέον βυθισµένος προς τα κάτω. Έτσι, θα ενώνεται και πρακτικά, όχι µόνο εννοιολογικά, ο Κεραµεικός µε το Γκάζι. Θα υπάρχει η δυνατότητα, λοιπόν, να περπατάει Τρισδιάστατη ενδεικτική απεικόνιση της ένωσης του Γκαζιού µε τον Κεραµεικό. Ο δρόµος υποχωρεί προς τα κάτω και από πάνω δηµιουργείται υπαίθρια ένωση µέσω πλατώµατος µε φύτευση. κάποιος από τα ευχάριστα µέρη αναψυχής προς τον σηµαντικό πολιτιστικό φορέα εν ονόµατει Τεχνόπολις. Ύστερα, θα µπορεί να περνά µε ηρεµία απέναντι, κάνοντας µία στάση στο πλάτωµα στο οποίο θα υπάρχει στην µέση του παλιού δρόµου(ο οποίος θα βρίσκεται από κάτω από αυτό) και στο οποίο θα υπάρχει διαµόρφωση πρασίνου. Απέναντι θα συνεχίζει βλέποντας τα αρχαία του Κεραµεικόυ και θα φτάνει σιγά σιγά στο τρένο του Θησείου. Για να υπάρχει και οπτικήσχέσηµεταξύκεραµεικούκαιγκαζιούπροτείνεταιηριζοσπαστικήµεν αλλά λειτουργική δε,κατεδάφιση της εκκλησίας. Το συνολικό πλάτωµα που θα προκύπτει θα δηµιουργεί ένα πολύ όµορφο τοπίο, τοπίο εξαιρετικά δυσεύρετο σε ολόκληρη την Αθήνα. Εν συνεχεία, για την καλύτερη ανάδειξη της Τεχνοπόλεως θα ήταν θεµιτό στο αδόµητο οικόπεδο που βρίσκεται στα δεξιά της να δηµιουργείτο µια άλλη πολιτιστική λειτουργία που θα δρούσε συνοδευτικά στην λειτουργία της Τεχνοπόλεως. Όσων αφορά για τα parking στην περιοχή, αυτά δεν θα είναι πολλά για να είναι η παρέµβαση, όπως ειπώθηκε προηγουµένως, αποθαρρυντική για την χρήση του αυτοκινήτου. Χώροι στάθµευσης µεγαλύτερης κλίµακας θα υπάρχουν. Ο ένας θα είναι στο κέντρο της περιοχής κατοικιών αριστερά από το µετρό και θα απευθύνεται αποκλειστικά στους κατοίκους της περιοχής. Ο άλλος θα βρίσκεται πάνω στην Ιερά οδό και θα έχει περισσότερο υπερτοπικό χαρακτήρα, δηλαδή, θα µπορούν µερικοί κάτοικοι άλλων περιοχών να παρκάρουν σε αυτόν. Γενικότερα, στους δρόµους( µε µεγαλύτερη πυκνότητα θέσεων) και στους πεζόδροµους(µε αρκετά µικρότερη πυκνότητα θέσεων) έχουν υπολογιστεί θέσεις parking για στάση ή στάθµευση. Αυτές θα αφορούν κατά σειρά προτεραιότητας τους κατοίκους της περιοχής, τους εργαζόµενους(εξυπηρετείται έτσι και η τροφοδοσία) σε αυτήν και τρίτον τους επισκέπτες της. Πρέπει να επανατονιστεί ότι παρόλη την αναφορά στην έννοια του παρκαρίσµατος, ο σκοπός της παρέµβασης είναι να αποφεύγεται η χρήση του αυτοκινήτου και αυτό πιστεύεται οτι γίνεται εφικτό αν αναλύσει κανείς την αναλογία δρόµων και πεζοδρόµων, όπως φαίνεται και στο σχετικό χάρτη. Σε αυτό το σηµείο πρέπει να αναφερθεί και το δίκτυο του ποδηλατόδροµου που προτείνεται να υπάρχει στην περιοχή. Μάλιστα, στην περιοχή θα είναι και το τέρµα του συνολικού δικτύου του που θα τρέχει παράλληλα µε την Πειραιώς συνολικά. Με τη βοήθεια του ποδηλάτου θα γίνεται πιο εύκολη η σύνδεση µε άλλεςπεριοχέςκαι, φυσικά, δενθαεπιβαρύνεταιτοπεριβάλλον. Όσωναφορά στους χώρους πρασίνου, αυτοί µπορεί να τοποθετηθούν και πάλι σε κενά οικόπεδα. Συνοψίζοντας, λοιπόν, υπάρχει η πεποίθηση ότι µε το σύνολο των παραπάνω παρεµβάσεων µε αρχή τον άνθρωπο, το περιβάλλον και τη λειτουργικότητα η κατάσταση στην περιοχή του Γκαζιού και του Κεραµεικού βελτιώνεται αισθητά. Τρισδιάστατη ενδεικτική απεικόνιση της διαµόρφωσης του δρόµου εσωτερικά τουγκαζιού. Φαίνονται οι σχεδιασµένες θέσεις parking, η κίνηση των αυτοκινήτων, το πεζοδρόµιο και η φύτευση.