Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η ενέργεια

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η ενέργεια Έκθεση Περίοδος δειγματοληψίας: Νοέμβριος Δεκέμβριος 2010 Ημερομηνία δημοσίευσης: Ιούνιος 2011 Ειδικό Ευρωβαρόμετρο / Κύμα 74.3 TNS Opinion & Social Η έρευνα ζητήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ο συντονισμός έγινε από τη Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας, τη Μονάδα Παρακολούθησης Κοινής Γνώμης. Το παρόν κείμενο δεν εκφράζει τις θέσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Οι ερμηνείες και απόψεις που περιέχονται στο παρόν εκφράζουν αποκλειστικά και μόνον τους συντάκτες. 1

Ευρωβαρόμετρο 74.3 Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ Εκπονήθηκε από την TNS Opinion & Social για λογαριασμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Τη μελέτη συντόνισε η Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας TNS Opinion & Social 40 Hermann Debroux Avenue 1160 Brussels Belgium

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 2 1. Πώς πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα ενεργειακού εφοδιασμού;... 5 2. Αλληλοβοήθεια σε περίοδο κρίσης;... 10 3. Για την αύξηση της συνεργασίας για την ενέργεια, πού θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα;... 16 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ... 23 1

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εδώ και πολλά χρόνια, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην ενεργειακή κατάσταση της ΕΕ. Πράγματι, είναι ουσιαστικό τόσο για την ΕΕ όσο και για τα κράτη μέλη της να σημειώσουν ταχεία πρόοδο κατά την εφαρμογή μιας κοινής ενεργειακής πολιτικής που θα μπορεί να ανταποκριθεί αποτελεσματικά σε όλες τις προκλήσεις του κλάδου. Πολλοί θυμούνται την κρίση που προκάλεσε η Ρωσία τον χειμώνα 2008-2009, όταν διέκοψε τις παραδόσεις αερίου στην Ουκρανία. Οι συνέπειες είναι ακόμη βαθιά ριζωμένες στη μνήμη των πολιτών. Η ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ ήταν ακόμη πιο προφανής σε εκείνη την περίσταση, δεδομένου ότι παρόμοια συμβάντα είχαν σημειωθεί τον χειμώνα 2005-2006. Παράλληλα με το αέριο, η ΕΕ εξαρτάται από εξωτερικές προμήθειες άλλων πόρων, συμπεριλαμβανομένου του πετρελαίου. Ως εκ τούτου, έχει βρεθεί με την πλάτη στον τοίχο: πώς γίνεται να διασφαλισθεί ο ενεργειακός εφοδιασμός; Τι σχέσεις πρέπει να διατηρηθούν με τις προμηθεύτριες χώρες; Τι δεσμοί θα πρέπει να αναπτυχθούν με οργανώσεις περιφερειακής συνεργασίας; Πώς μπορούμε να διασυνδέσουμε αποτελεσματικά 27 εθνικά δίκτυα; Πώς θα αναπτύξουμε εναλλακτικές πηγές ενέργειας και ποιες; Πώς θα σταθεροποιήσουμε τις τιμές της ενέργειας; Τις παραμονές του πρώτου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που ήταν αφιερωμένο αποκλειστικά σε θέματα ενέργειας και συνήλθε στις 4 Φεβρουαρίου 2011, κρίθηκε σκόπιμο να διερευνηθούν οι αντιλήψεις των Ευρωπαίων σχετικά με το θέμα της ενέργειας και τους ρόλους που αναμένουν να διαδραματίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της στο ζήτημα αυτό. Σε αυτό το πλαίσιο αποφάσισε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να εκπονήσει έρευνα του Ευρωβαρομέτρου. Οι Ευρωπαίοι ερωτήθηκαν για τη γνώμη τους σχετικά με το ενδεχόμενο μεγαλύτερης ενεργειακής συνεργασίας στην Ένωση, μεταξύ άλλων με ερωτήσεις σχετικά με την έννοια της αλληλεγγύης μεταξύ κρατών μελών και του συντονισμού των μέτρων της ΕΕ. Τέλος, οι πολίτες της ΕΕ ερωτήθηκαν σχετικά με τις ενεργειακές πολιτικές στις οποίες πρέπει να δοθεί προτεραιότητα. 2

Η ανάθεση της εκπόνησης της παρούσας έρευνας του Ευρωβαρομέτρου έγινε από τη Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Εκπονήθηκε από την TNS Opinion & Social από τα τέλη Νοεμβρίου έως τα μέσα Δεκεμβρίου 2010. Πραγματοποιήθηκαν προσωπικές συνεντεύξεις με 26.574 άτομα ηλικίας 15 ετών και άνω από τους συνεργάτες του δικτύου του TNS Opinion & Social (το ερωτηματολόγιο διαχειριζόταν ο συνεργάτης στο σπίτι του ερωτηθέντος). Η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε είναι αυτή των ερευνών του Τακτικού Ευρωβαρομέτρου της Γενικής Διεύθυνσης επικοινωνίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου («Μονάδα Παρακολούθησης της Κοινής Γνώμης»). Μια τεχνική σημείωση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο διεξήγαγε τις συνεντεύξεις το δίκτυο της TNS Opinion & Social επισυνάπτεται ως παράρτημα της παρούσας έκθεσης. Στην εν λόγω σημείωση επισημαίνεται η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε για τις συνεντεύξεις καθώς και τα διαστήματα εμπιστοσύνης. Η έρευνα καλύπτει τα 27 κράτη μέλη και εντάσσεται στο EB 74.3. Όλες οι ερωτήσεις που εμφανίζονται στην παρούσα έκθεση τέθηκαν για πρώτη φορά. 3

Σημείωση Στην παρούσα έκθεση, οι χώρες αναφέρονται με την επίσημη συντομογραφία τους. Οι συντομογραφίες που χρησιμοποιούνται και οι αντίστοιχες χώρες είναι: ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΕΕ των 27 Δ.Γ. Ευρωπαϊκή Ένωση (27 κράτη μέλη) Δεν γνωρίζω BE CZ BG DK DE EE EL ES FR IE IT CY LT LV LU HU MT NL AT PL PT RO SI SK FI SE UK Βέλγιο Τσεχική Δημοκρατία Βουλγαρία Δανία Γερμανία Εσθονία Ελλάδα Ισπανία Γαλλία Ιρλανδία Ιταλία Κύπρος Λιθουανία Λετονία Λουξεμβούργο Ουγγαρία Mάλτα Κάτω Χώρες Αυστρία Πολωνία Πορτογαλία Ρουμανία Σλοβενία Σλοβακία Φινλανδία Σουηδία Ηνωμένο Βασίλειο 4

1. Πώς πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα ενεργειακού εφοδιασμού; - Έξι στους δέκα Ευρωπαίους τάσσονται υπέρ της συντονισμένης δράσης για την καταπολέμηση των προβλημάτων ενεργειακού εφοδιασμού - Εκφράστηκε ευρεία συναίνεση υπέρ της κοινής δράσης μεταξύ των διαφόρων κρατών μελών (60%) για την αντιμετώπιση των προβλημάτων εφοδιασμού. Ποσοστό μικρότερο του ενός τρίτου των ερωτηθέντων (32%) θα προτιμούσαν η χώρα τους να δρα μεμονωμένα επί αυτών των ζητημάτων και το 8% ήταν αναποφάσιστοι. 5

Αυτό το αίτημα για μεγαλύτερο συντονισμό σε ευρωπαϊκό επίπεδο είχε ήδη εκφραστεί στο Ευρωβαρόμετρο 74.1 που διενεργήθηκε το διάστημα Αύγουστος- Σεπτέμβριος 2010, το οποίο εστίασε στην οικονομική κρίση. Σε εκείνη την έρευνα, το 52% των Ευρωπαίων δήλωσαν ότι θα ένιωθαν καλύτερα προστατευμένοι έναντι της τρέχουσας κρίσης εάν η χώρα τους ενέκρινε και εφάρμοζε μέτρα σε συντονισμό με τις άλλες χώρες της ΕΕ (σε σύγκριση με το 33% που θα προτιμούσαν η χώρα τους να εγκρίνει και να εφαρμόσει μέτρα μεμονωμένα) 1. Η επιθυμία των ατόμων να δουν τη χώρα τους να προβαίνει σε συντονισμένες ενέργειες με τις άλλες χώρες της ΕΕ είναι ακόμη εντονότερη όταν πρόκειται για το ζήτημα του ενεργειακού εφοδιασμού. Διαφορές μεταξύ κρατών μελών Έχει ενδιαφέρον να επισημάνουμε ότι οι ερωτηθέντες από χώρες μέλη της ευρωζώνης 2 είναι πιθανότερο (62%) να είναι υπέρ κοινών μέτρων από αυτούς από χώρες εκτός ευρωζώνης (55%). Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των χωρών που είναι οι πιο θετικές έναντι της συντονισμένης δράσης σε επίπεδο ΕΕ και αυτών που είναι οι λιγότερο θετικές. Η διαφορά αυτή ενίοτε ανέρχεται και σε 40 ποσοστιαίες μονάδες: - Οι χώρες που τάσσονται περισσότερο υπέρ της δράσης σε επίπεδο ΕΕ είναι το Λουξεμβούργο (80%), η Κύπρος (76%), η Ουγγαρία (75%), η Λιθουανία (74%) και η Σλοβακία και οι Κάτω Χώρες (72% έκαστη). Η χώρα που τάσσεται λιγότερο υπέρ μιας τέτοιας δράσης είναι η Αυστρία με 40%. - Οι ερωτηθέντες που θα τάσσονταν περισσότερο υπέρ της μεμονωμένης δράσης της χώρας τους εντοπίζονται κυρίως στην Αυστρία (η μοναδική χώρα όπου αυτή είναι η άποψη της πλειονότητας 56%), το Ηνωμένο Βασίλειο (43%) και η Φινλανδία (41%). 1 Βλ. τα αποτελέσματα της ερώτησης QC6 του Ευρωβαρομέτρου 74.1. http://www.europarl.europa.eu/pdf/eurobarometre/2010_10/analytical_synthesis_en.pdf 2 Ευρωζώνη: AT, BE, CY, DE, EL, ES, FI, FR, IE, IT, LU, MT, NL, PT, SI, SK Χώρες εκτός ευρωζώνης: BG, CZ, DK, EE (η οποία προσχώρησε στην ευρωζώνη τον Ιανουάριο του 2011, μετά την ολοκλήρωση της έρευνας) HU, LV, LT, PL, RO, SE, UK 6

Κοινωνικοδημογραφική ανάλυση Μια ανάλυση των κοινωνικοδημογραφικών μεταβλητών φωτίζει περισσότερο τις κατηγορίες του πληθυσμού που υποστηρίζουν τη συντονισμένη δράση εντός της ΕΕ ή αυτών που τάσσονται υπέρ της μεμονωμένης δράσης της χώρας τους. - Οι νεαρότεροι ερωτηθέντες τάσσονται περισσότερο υπέρ των κοινών προσπαθειών για την αντιμετώπιση προβλημάτων ενεργειακού εφοδιασμού (64% των ατόμων 15-24 ετών, 56% των ατόμων άνω των 55 ετών). Αντιθέτως, οι μεγαλύτερης ηλικίας ερωτηθέντες είναι πιθανότερο να υποστηρίζουν τη δράση σε εθνικό επίπεδο: το 35% των ατόμων ηλικίας 55 ετών και άνω, σε σύγκριση με το 27% στις ηλικίες 15-24 ετών. 7

- Το ίδιο ισχύει για το μορφωτικό επίπεδο, το οποίο συνιστά σημαντικό παράγοντα διαφοροποίησης: 19 μονάδες είναι η διαφορά μεταξύ των πιο μορφωμένων ερωτηθέντων (68%) και των ατόμων που εγκατέλειψαν το σχολείο σε ηλικία 16 ετών ή νωρίτερα (49%) όσον αφορά την απάντηση «με συντονισμένο τρόπο μαζί με άλλες χώρες της ΕΕ». - Το εάν οι ερωτηθέντες ανήκουν σε πιο προνομιούχο τάξη επίσης φαίνεται να επηρεάζει τις απαντήσεις: το 69% των διευθυντικών στελεχών θα προτιμούσαν η χώρα τους να δρα με συντονισμένο τρόπο με τα άλλα κράτη μέλη, σε σύγκριση με το 55% των ατόμων που ασχολούνται με τα οικιακά. Το ίδιο ισχύει και για το 62% των ατόμων που σχεδόν ποτέ δεν δυσκολεύονται να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους, σε σύγκριση με το 53% των ατόμων που συνήθως αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες. - Οι πολιτικές τοποθετήσεις επίσης φαίνεται να επηρεάζουν τις απαντήσεις. Το 35% των ατόμων δεξιών τάσεων είναι περισσότερο υπέρ της δράσης σε εθνικό επίπεδο (σε σύγκριση με το 29% των ατόμων αριστερών τάσεων), ενώ τα μέτρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν την υποστήριξη του 65% των ερωτηθέντων αριστερών τάσεων (σε σύγκριση με το 60% των υποστηρικτών δεξιών τοποθετήσεων). - Τέλος, η καλή ενημέρωση σχετικά με τις δραστηριότητες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και η υποστήριξη ενός μεγαλύτερου ρόλου για το ΕΚ επίσης φαίνεται ότι επηρεάζουν την προτίμηση της κοινής δράσης εντός της Ένωσης. Άρα, το 65% των ερωτηθέντων που είναι ενημερωμένοι για τις δραστηριότητες του Κοινοβουλίου θα ένιωθαν περισσότερο προστατευμένοι από πιθανά προβλήματα ενεργειακού εφοδιασμού εάν υπήρχε συντονισμένη δράση (σε σύγκριση με το 58% των ατόμων που δεν είναι καλά ενημερωμένα). Ακόμη πιο αξιοσημείωτο είναι ότι υπάρχει μια σημαντική διαφορά 22 μονάδων μεταξύ των ερωτηθέντων που θα ήθελαν να δουν το Κοινοβούλιο να διαδραματίζει σημαντικότερο ρόλο (69%) και αυτών που θα προτιμούσαν να διαδραματίζει μικρότερο ρόλο (47%). 8

QA8 In winter 2008, some European Union Member States were faced with significant energy supply problems, in particular an interruption in gas deliveries. As a citizen, would you say that you would be better protected in the face of such an energy supply risk if? (OUR COUNTRY) adopted and implemented measures individually (OUR COUNTRY) adopted and implemented measures in a coordinated way with the other EU countries Don't know EU27 32% 60% 8% Gender Male 32% 61% 7% Female 33% 58% 9% Age 15-24 27% 64% 9% 25-39 32% 61% 7% 40-54 32% 61% 7% 55 + 35% 56% 9% Education (End of) 15-39% 49% 12% 16-19 34% 59% 7% 20+ 27% 68% 5% Still studying 24% 67% 9% Respondent occupation scale Self- employed 31% 64% 5% Managers 27% 69% 4% Other white collars 31% 64% 5% Manual workers 34% 57% 9% House persons 35% 55% 10% Unemployed 34% 56% 10% Retired 35% 55% 10% Students 24% 67% 9% Left-Right scale (1-4) Left 29% 65% 6% (5-6) Centre 34% 60% 6% (7-10) Right 35% 60% 5% Difficulties paying bills Most of the time 53% 37% 10% From time to time 57% 34% 9% Almost never 62% 31% 7% Information on EP's activities Informed 31% 65% 4% Not informed 33% 58% 9% 9

2. Αλληλοβοήθεια σε περίοδο κρίσης; Ποσοστό μεγαλύτερο των τριών τετάρτων των Ευρωπαίων θα ήταν διατεθειμένο να βοηθήσει άλλο κράτος μέλος που αντιμετωπίζει δυσκολίες - Στο ενδεχόμενο κάθε είδους προβλημάτων ενεργειακού εφοδιασμού που μπορεί να αντιμετωπίσουν οι Ευρωπαίοι, ποιοι λόγοι θα τους έκαναν να βοηθήσουν άλλο κράτος μέλος που αντιμετωπίζει δυσκολίες; Πιστεύουν ότι αυτό θα ωφελήσει την ενεργειακή ασφάλεια της δικής τους χώρας; Και πιστεύουν ότι αυτή η βοήθεια θα ήταν ευκταία σε κάθε περίπτωση, στο όνομα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών; Έχει ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι η συντριπτική πλειονότητα των Ευρωπαίων είναι εξίσου πιθανόν να υποστηρίξουν την πρώτη δήλωση όσο και τη δεύτερη. Ποσοστό μεγαλύτερο των τριών τετάρτων των ερωτηθέντων (77%) θεωρεί ότι αυτή η βοήθεια θα ωφελούσε τη χώρα τους και σχεδόν οκτώ στους δέκα (79%) δήλωσαν ότι αυτό θα ήταν ευκταίο στο όνομα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών. Αυτή η γνώμη της πλειονότητας βρίσκει σύμφωνους ερωτηθέντες από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Μόνο το 16% και το 15% αντίστοιχα δεν συμφωνούν με αυτές τις δύο δηλώσεις. 10

Διαφορές μεταξύ κρατών μελών - Οι ερωτηθέντες που είναι πιθανότερο να ενθαρρύνουν τη βοήθεια προς τα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν δυσκολίες προς το συμφέρον της ενεργειακής ασφάλειας της ίδιας της χώρας τους εντοπίζονται στη Δανία (91%), στη Σουηδία (89%), το Λουξεμβούργο (86%) και το Βέλγιο (85%). - Πιθανότερο να υποστηρίξουν αυτήν τη βοήθεια στο όνομα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης είναι σε μεγάλο βαθμό πολίτες των ίδιων κρατών μελών: Σουηδία, Λουξεμβούργο και Δανία (89% έκαστη), Κύπρος (88%), και Βέλγιο και Γαλλία (αμφότερες 85%). 11

12

Κοινωνικοδημογραφική ανάλυση Εξετάζοντας τις διάφορες κοινωνικοδημογραφικές μεταβλητές, εμφανίζονται ορισμένες ιδιαιτερότητες: - Οι άνδρες είναι ελαφρώς πιθανότερο σε σύγκριση με τις γυναίκες να υποστηρίζουν τη βοήθεια που θα ωφελούσε και τη δική τους χώρα (79% έναντι 75% των γυναικών) και να δηλώσουν ότι αυτή η βοήθεια είναι ευκταία στο όνομα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης (80% έναντι 77%). - Τα άτομα νεαρότερης ηλικίας είναι πιθανότερο σε σύγκριση με τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας να υποστηρίξουν την παροχή βοήθειας σε άλλο κράτος μέλος που αντιμετωπίζει δυσκολίες, ανεξάρτητα από τον βασικό λόγο: το 79% (σε σύγκριση με το 74% των ατόμων ηλικίας 55 ετών και άνω) επιλέγουν την απάντηση «προς το συμφέρον της ενεργειακής ασφάλειας της χώρας τους» και το 82% (έναντι του 75% των ατόμων ηλικίας 55 ετών και άνω) επιλέγουν «στο όνομα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών». - Το μορφωτικό επίπεδο είναι επίσης παράγοντας διαφοροποίησης: το 83% των ερωτηθέντων που συνέχισαν σπουδές και μετά την ηλικία των 19 ετών (σε σύγκριση με το 70% των ατόμων που εγκατέλειψαν το σχολείο στην ηλικία των 16 ετών ή νωρίτερα) τάσσονται υπέρ της παροχής βοήθειας προς το συμφέρον της ίδιας τους της χώρας, ενώ το 85% των ατόμων που παρέμειναν περισσότερο στην εκπαίδευση (έναντι του 70% των ατόμων που εγκατέλειψαν στο σχολείο στην ηλικία των 15 ετών ή νωρίτερα) τάσσονται υπέρ αυτής της βοήθειας στο όνομα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. - Το εάν οι ερωτηθέντες ανήκουν σε ανώτερη κοινωνική τάξη φαίνεται επίσης να επηρεάζει τις απαντήσεις: το 84% των διευθυντικών στελεχών (σε σύγκριση με το 73% των ανέργων) τάσσονται υπέρ της παροχής βοήθειας προς το συμφέρον της ίδιας τους της χώρας και το 87% υποστηρίζουν την παρέμβαση στο όνομα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης (σε σύγκριση με το 76% των ανέργων). - Παρομοίως, το 78% των ερωτηθέντων που σχεδόν ποτέ δεν δυσκολεύονται να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους (σε σύγκριση με το 69% των ατόμων που έχουν συχνά τέτοια προβλήματα) τάσσονται υπέρ της παροχής βοήθειας προς το συμφέρον της χώρας τους. Το 80% επίσης υποστηρίζουν αυτήn τη βοήθεια στο όνομα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης (σε σύγκριση με το 71% των ατόμων που έχουν συχνά οικονομικές δυσκολίες) 13

- Τέλος, το 84% των ατόμων που θα ήθελαν να διαδραματίζει το Κοινοβούλιο σημαντικότερο ρόλο (σε σύγκριση με το 69% των ατόμων που θα προτιμούσαν να διαδραματίζει μικρότερο ρόλο) δηλώνουν ότι η παροχή βοήθειας προς άλλο κράτος μέλος που αντιμετωπίζει δυσκολίες θα ήταν προς το συμφέρον της χώρας τους, και το 86% (έναντι του 70%) επίσης δηλώνουν ότι η παροχή βοήθειας σε άλλο κράτος μέλος θα ήταν δικαιολογημένη στο όνομα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. 14

QA9 Please tell me whether you totally agree, tend to agree, tend to disagree or totally disagree with each of the following statements concerning the question of energy supplies within the EU? It is in the interest of the energy security of (OUR COUNTRY) to provide assistance to another EU Member State facing significant energy supply problems It is in the interest of the energy security of (OUR COUNTRY) to provide assistance to another EU Member State facing significant energy supply problems It is desirable that (OUR COUNTRY) provides assistance to another EU Member State facing significant energy supply problems in the name of European solidarity between Member States UE27 77% 79% Sex Male 80% 80% Female 77% 77% Age 15-24 79% 82% 25-39 79% 81% 40-54 78% 80% 55 + 74% 75% Education (End of) 15-70% 70% 16-19 76% 79% 20+ 83% 85% Still studying 81% 84% Respondent occupation scale Self-employed 79% 81% Managers 84% 87% Other white collars 80% 81% Manual workers 76% 79% House persons 74% 74% Unemployed 73% 76% Retired 73% 75% Students 81% 84% Difficulties paying bills Most of the time 69% 71% From time to time 78% 78% Almost never 78% 80% Preference for the EP's role More important 84% 86% The same 78% 79% Less important 69% 70% 15

3. Για την αύξηση της συνεργασίας για την ενέργεια, πού θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα; - Προτεραιότητα δίνεται στη σταθερότητα των τιμών της ενέργειας και στην ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας - Προκειμένου να διαπιστωθούν οι απόψεις των Ευρωπαίων σχετικά με την αύξηση της συνεργασίας για την ενέργεια μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι ερωτηθέντες κλήθηκαν να επιλέξουν μία μόνο προτεραιότητα μεταξύ τεσσάρων επιλογών. Καμία προτεραιότητα δεν προηγείται σαφώς των άλλων. Όπως ήταν αναμενόμενο (ίσως λόγω των διαδοχικών αυξήσεων των τιμών ορυκτών καυσίμων τους τελευταίους μήνες), η κορυφαία προτεραιότητα που αναφέρουν οι ευρωπαίοι πολίτες είναι η σταθερότητα των τιμών της ενέργειας (29%). Εντούτοις, ακολουθεί με ελάχιστα μικρότερο ποσοστό η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (27%). Η τρίτη προτεραιότητα, την οποία επέλεξε ένας στους πέντε ερωτηθέντες, είναι η διασφάλιση του εφοδιασμού ενέργειας (20%). Τέλος, η τέταρτη προτεραιότητα, που έλαβε το 16% των απαντήσεων, είναι η συμβολή στην εξοικονόμηση ενέργειας, ιδιαίτερα μέσω της προώθησης της ενεργειακής απόδοσης, η οποία συνίσταται στην παραγωγή των ίδιων αγαθών και υπηρεσιών με τη χρήση λιγότερης ενέργειας. Επιπλέον, το 4% των Ευρωπαίων βλέπουν θετικά και τις τέσσερις προτεραιότητες και αυθόρμητα απαντούν ότι και τα τέσσερα αυτά στοιχεία θα πρέπει να ληφθούν υπόψη «ταυτόχρονα». 16

Διαφορές μεταξύ κρατών μελών Πρώτη παρατήρηση: υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των ερωτηθέντων στα κράτη μέλη που προσχώρησαν πριν από το 2004 και αυτών που προσχώρησαν μετά το 2004/2007. Ως εκ τούτου, οι δύο απαντήσεις που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος αναφέρονται συχνότερα από την πρώτη ομάδα χωρών σε σύγκριση με τη δεύτερη ομάδα: - Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όσον αφορά την «ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας», την οποία αναφέρει το 30% της πρώτης ομάδας, αλλά μόλις το 17% της δεύτερης. - Η ίδια τάση, αλλά με μικρότερα ποσοστά, παρατηρείται και για την απάντηση «συμβολή στην εξοικονόμηση ενέργειας, ιδιαίτερα μέσω της προώθησης της ενεργειακής απόδοσης, η οποία συνίσταται στην παραγωγή των ίδιων αγαθών και υπηρεσιών με τη χρήση λιγότερης ενέργειας»: 17% και 13% αντίστοιχα. Αντιθέτως, δύο επίσης αλληλοσυνδεόμενες προτεραιότητες αναφέρονται πιο συχνά από ερωτηθέντες σε κράτη μέλη που προσχώρησαν μετά το 2004/2007. Πρόκειται για τις εξής: - Η σταθερότητα των τιμών της ενέργειας: 34% και 28% αντίστοιχα. - Η διασφάλιση του εφοδιασμού ενέργειας: 24% και 19%. Δεύτερη παρατήρηση: υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τις προτεραιότητες. - Οι διαφορές αναφορικά με τη σταθερότητα των τιμών της ενέργειας (29%) ενίοτε φτάνουν και στις 37 ποσοστιαίες μονάδες: η απάντηση αυτή θεωρείται ουσιαστικά προτεραιότητα για συνεργασία από τους ερωτηθέντες στη Λιθουανία και στην Τσεχική Δημοκρατία (45% έκαστη) και στη Λετονία (40%), ενώ οι ερωτηθέντες που ήταν λιγότερο πιθανό να κάνουν αυτήν την επιλογή ήταν στη Δανία (8%), στη Σουηδία (9%) και στις Κάτω Χώρες (15%). Όπως φαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί, είναι δύσκολο να εντοπιστεί ένα πραγματικά περιφερειακό μοτίβο Ανατολής-Δύσης ή Βορρά- Νότου στα αποτελέσματα αυτά. - Για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (27%), η διαφορά μπορεί να είναι έως και 41 ποσοστιαίες μονάδες: η προτεραιότητα αυτή είναι ιδιαίτερα δημοφιλής μεταξύ των ερωτηθέντων στη Δανία (53%), στη Σουηδία (51%), στις Κάτω Χώρες (48%), στην Κύπρο (41%), στη 17

Φινλανδία (35%) και στη Γαλλία και στο Λουξεμβούργο (33% έκαστη χώρα). - Λιγότερο πιθανό να ταχθούν υπέρ αυτής της περιβαλλοντικής προσπάθειας είναι οι ερωτηθέντες στη Λιθουανία (12%) και στην Τσεχική Δημοκρατία και στη Βουλγαρία (αμφότερες 13%) ή γενικότερα στην ανατολική ΕΕ. - Όσον αφορά τη διασφάλιση του εφοδιασμού ενέργειας (20%), παρατηρούμε μια διαφορά ύψους έως και 21 ποσοστιαίων μονάδων μεταξύ των κρατών μελών: αυτού του τύπου η δράση αναφέρεται κυρίως στη Γερμανία (31%), στην Αυστρία και στην Πολωνία (28% έκαστη), και στη Βουλγαρία και στην Ουγγαρία (26% έκαστη), ενώ μόλις το 6% των ερωτηθέντων στην Κύπρο εξέφρασαν αυτήν την άποψη. - Τέλος, η διαφορά στα ποσοστά που αναφέρουν τη συμβολή της εξοικονόμησης ενέργειας (16%), ιδιαίτερα μέσω της προώθησης της ενεργειακής απόδοσης, η οποία συνίσταται στην παραγωγή των ίδιων αγαθών και υπηρεσιών με τη χρήση λιγότερης ενέργειας, ανήλθε έως και στις 16 ποσοστιαίες μονάδες: η προτεραιότητα αυτή αναφέρεται πιο συχνά στη Σουηδία και στη Φινλανδία (25% έκαστη), στη Λετονία (24%) και στην Ιταλία, στη Δανία, στη Μάλτα και στη Σλοβενία (23% σε αυτές τις τέσσερις χώρες). Εντούτοις, η προτεραιότητα αυτή έλαβε μόλις το 9% των απαντήσεων στην Πολωνία και στην Πορτογαλία. 18

QA7 The European Parliament wants increased energy cooperation between the European Union Member States. With this in mind, do you think that the main priority should be given to? The stability of energy prices Developing renewable energies Guaranteeing energy supplies Contributing to energy savings EU27 29% 27% 20% 16% BE 37% 24% 23% 14% BG 36% 13% 26% 10% CZ 45% 13% 21% 15% DK 8% 53% 14% 23% DE 29% 24% 31% 12% EE 32% 18% 22% 17% IE 27% 30% 22% 14% EL 37% 28% 11% 11% ES 29% 28% 20% 19% FR 36% 33% 10% 17% IT 19% 29% 17% 23% CY 26% 41% 6% 20% LV 40% 15% 15% 24% LT 45% 12% 20% 18% LU 28% 33% 13% 20% HU 23% 24% 26% 19% MT 36% 20% 12% 23% NL 15% 48% 17% 18% AT 21% 29% 28% 15% PL 32% 17% 28% 9% PT 38% 23% 20% 9% RO 35% 15% 20% 12% SI 22% 30% 18% 23% SK 35% 16% 24% 18% FI 21% 35% 17% 25% SE 9% 51% 13% 25% UK 29% 30% 17% 15% Highest percentage per country Highest percentage by item Lowest percentage per country Lowest percentage by item 19

Κοινωνικοδημογραφική ανάλυση - Η ηλικία φαίνεται να είναι μεταβλητή διαφοροποίησης όσον αφορά «τη σταθερότητα των τιμών της ενέργειας» εφόσον το 32% των ερωτηθέντων ηλικίας 55 ετών και άνω επιλέγουν αυτήν την απάντηση, σε σύγκριση με το 21% των ατόμων ηλικίας 15-24 ετών. Αντιθέτως, οι νεαρότεροι ερωτηθέντες είναι πιθανότερο (35% έναντι 23% των μεγαλύτερης ηλικίας ερωτηθέντων) να δηλώσουν ότι προτεραιότητα είναι «η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας». - Το μορφωτικό επίπεδο συνιστά επίσης σημαντική μεταβλητή διαφοροποίησης στην περίπτωση της «ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας», καθώς το 35% των ερωτηθέντων που έχουν σπουδάσει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα τη θεωρεί προτεραιότητα, σε σύγκριση με μόλις το 18% των ατόμων που εγκατέλειψαν το σχολείο στην ηλικία των 15 ετών ή νωρίτερα. Τα άτομα με σπουδές μεγαλύτερης διάρκειας είναι επίσης πιο πιθανό (18%) να αναφέρουν τη «συμβολή της εξοικονόμησης ενέργειας, ιδιαίτερα μέσω της προώθησης της ενεργειακής απόδοσης, η οποία συνίσταται στην παραγωγή των ίδιων αγαθών και υπηρεσιών με τη χρήση λιγότερης ενέργειας» (σε σύγκριση με το 13% των ατόμων που εγκατέλειψαν το σχολείο πριν την ηλικία των 16 ετών). - Οι επιλογές των ερωτηθέντων φαίνεται επίσης ότι επηρεάζονται από την επαγγελματική τους κατηγορία: όχι αδικαιολόγητα, τα κοινωνικά μειονεκτούντα άτομα είναι πιθανότερο να θεωρήσουν προτεραιότητα «τη σταθερότητα των τιμών της ενέργειας» (33% των ανέργων και το 32% των χειρωνακτών εργαζομένων, σε σύγκριση με το 20% των διευθυντικών στελεχών). Αντιθέτως, το 37% των διευθυντικών στελεχών επιλέγουν «την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας» (σε σύγκριση με το 24% των ανέργων και των ατόμων που ασχολούνται με τα οικιακά, και το 21% των συνταξιούχων). Φαίνεται ότι η περιβαλλοντική προσπάθεια που προτείνεται ήταν σημαντικό ζήτημα για τους ερωτηθέντες που βιώνουν τις μικρότερες οικονομικές δυσκολίες στην καθημερινή ζωή: μια «πολυτέλεια» που μπορούν να απολαύσουν οι εύπορες τάξεις, ας πούμε... - Ευλόγως, οι ερωτηθέντες που δυσκολεύονται συχνά να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους τάσσονται υπέρ της προώθησης «της σταθερότητας των 20

τιμών της ενέργειας» (38% σε σύγκριση με το 27% των ατόμων που δεν δυσκολεύονται σχεδόν καθόλου). Αντιθέτως, τα άτομα που σχεδόν ποτέ δεν έχουν οικονομικές δυσκολίες είναι πιθανότερο να επιλέξουν τη «διασφάλιση του εφοδιασμού ενέργειας» (22% σε σύγκριση με το 15% των ατόμων με οικονομικά προβλήματα) και την «ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (29% έναντι 21%). 21

22

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η πλειονότητα των Ευρωπαίων που ερωτήθηκαν στο πλαίσιο της παρούσας έρευνας ζήτησαν αυξημένη ευρωπαϊκή συνεργασία σε ενεργειακά ζητήματα. Οι ερωτηθέντες γνωρίζουν πολύ καλά την ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία που θα μπορούσε να συνεισφέρει ο καλύτερος συντονισμός της ενεργειακής πολιτικής. Επίσης, ανυπομονούν να δουν μεγαλύτερη αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών σε ενδεχόμενη κρίση εφοδιασμού (έξι στους δέκα Ευρωπαίους συμφωνούν). Έξι στους δέκα Ευρωπαίους θα ήθελαν περισσότερο ευρωπαϊκό συντονισμό για την αντιμετώπιση των κινδύνων που σχετίζονται με τα προβλήματα εφοδιασμού ενέργειας. Ποσοστό μεγαλύτερο των τριών τετάρτων των ερωτηθέντων θα ήταν διατεθειμένοι να εξετάσουν το ενδεχόμενο παροχής βοήθειας από τη χώρα τους σε άλλο κράτος μέλος που αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα ενεργειακού εφοδιασμού, είτε προς το συμφέρον της χώρας τους είτε γενικότερα στο όνομα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών. Τέλος, οι Ευρωπαίοι δηλώνουν ότι η αυξημένη ενεργειακή συνεργασία στην Ένωση απαιτεί τόσο μια ιδιαίτερη προσοχή στο ζήτημα της σταθεροποίησης των τιμών της ενέργειας (29%) όσο και μια περιβαλλοντική προσπάθεια που θα περιλάμβανε την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (27%). 23