57 مقاله پژوهشي بررسي ارتباط علاي م روانپزشكي با اعتياد به اينترنت دردانشجويان دانشگاه هاي شهر اصفهان سيد سلمان علوي* دكتر محمدرضا مرآثي** فرشته جنتي فرد*** دكتر مهدي اسلامي**** دكتر محمد حقيقي***** پذيرش : 89/4/15 88/11/7 دريافت : چكيده: مقدمه و هدف : برخي مطالعات نشان داده اند كه 14 درصد از كاربران اينترنت مبتلا به علاي م رفتارهاي وسواسي حالت روانشيدايي افسردگي و جز اينها هستند.همچنين در مطالعاتي به ويژگيهايي نظير انزواي اجتماعي عزت نفس پايين و... اشاره شده است. اين مطالعه به تعيين ارتباط ميان اعتياد به اينترنت و علاي م روانپزشكي مي پردازد. روش كار : در اين مطالعه توصيفي- مقطعي تعداد 120 نفر از كاربران دانشجوي شهر اصفهان به روش نمونه گيري سهميه اي انتخاب شدند. پرسشنامه هاي اطلاعات دموگرافيك تشخيصي اعتياد به اينترنت (YDQ) پرسشنامه اعتياد به اينترنت يانگ( IAT ) و پرسشنامه S-CL-90-R توسط گروه نمونه تكميل شده و در نهايت نمرات علاي م روانپزشكي از روي نمرات اعتياد به اينترنت آنان پيش بيني شد. همچنين ميانگين نمرات علاي م روانپزشكي در افراد معتاد به اينترنت و غير معتاد نيز مقايسه شد. اطلاعات بدست آمده با استفاده از آزمونهاي آماري آناليز كواريانس چندمتغيره و رگرسيون لجستيك توسط نرم افزار 12 SPSS مورد تجزيه و تحليل قرارگرفت. نتايج: بر اساس يافته هاي اين مطالعه تفاوت معني داري ميان ميانگين علاي م روانپزشكي در تمامي خرده مقياسهادر پرسشنامه S-CL-90-R و سه شاخص GSI,PSDI,PST در دو گروه معتاد به اينترنت و كاربر عادي وجوددارد.( P<0.001 ). همچنين نتايج نشان داد كه همبستگي مثبت و معني داري بين نمرات علاي م روانپزشكي (نظير افسردگي اضطراب خودبيمارانگاري وسواس حساسيت بين فردي پرخاشگري پارانويا فوبيا و روانپريشي ( و سه شاخص GSI,PSDI,PST با اعتياد به اينترنت وجوددارد. (0.01>P). همچنين اعتياد اينترنتي با كنترل جنسيت بر علاي م روانپزشكي نه گانه تاثيرگذار بود. نتيجه نهايي: با توجه به نتايج اين مطالعه جاي آن دارد به پديده اعتياد اينترنتي به عنوان يك مشكل رواني كه اغلب گريبانگير نسل جوان و آينده ساز جامعه مي باشد توجه جدي مبذول گردد و متخصصين روانپزشكي و روانشناسي كه در امر بهداشت روان فعاليت مي كنند لازم است تا در مورد مشكلات رواني ناشي از اعتياد اينترنتي نظير اضطراب افسردگي پرخاشگري نارضايتي شغلي و تحصيلي در ميان معتادان به اينترنت آگاهي داشته باشند. كليد واژه ها: : اينترنت / دانشجويان / علاي م روانپزشكي مقدمه : دسترسي به اينترنت پديدهاي رو به گسترش است و هر روز تعداد بيشتري از افراد در زمره استفاده كنندگان اينترنت قرار ميگيرند. اينترنت در همه جا حضور دارد: در خانه مدرسه دانشگاه و...تعداد كاربران اينترنت بطور شگفت آوري در حال افزايش است و تا دسامبر سال 2002 ميلادي تعداد استفاده كنندگان از اينترنت 665 ميليون نفر در جهان گزارش شده است( 1 ). آمار در مورد ايران كمي متفاوت است. بين سالهاي 2000 تا 2006 تعداد كاربران اينترنتي در ايران بيش از * كارشناس ارشد روانشناسي مركز تحقيقات علوم رفتاري دانشگاه علوم پزشكي اصفهان ** استاديار گروه پزشكي اجتماعي دانشكده پزشكي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان *** كارشناس بهداشت اداره آموزش و پرورش استان اصفهان **** روانپزشك ***** استاديار گروهروانپزشكي و عضو مركز تحقيقات اختلالات رفتاريوسوء مصرف مواد دانشگاه علوم پزشكي همدان( haghighi@umsha.ac.ir )
ارتباط علاي م روانپزشكي با اينترنت سيدسلمان علوي و همكاران 58 3100 درصد افزايش يافته است و در حال حاضر به بيش از 11/5 ميليون نفر بالغ مي شود( 2 ). بيشترين كاربران اينترنت جوانان هستند. نتايج تحقيقات انجام شده در ايالات متحده نشانگر آن است كه استفاده از اينترنت در ميان جوانان بيش از هر گروه سني ديگري است.كودكان نيز به عنوان گروه سني متفاوت در شمار روبه فزوني كاربران اينترنت قرار مي گيرند و در سال 2005 بيش از 77 ميليون كودك وارد فضاي سايبر شدهاند (3). اعتياد به اينترنت يا استفاده بيش از حد از ديگر آسيب هاي فردي و تا حدودي اجتماعي اينترنت است كه گاهي از اين بيماري تحت عنوان اعتياد مجازي و مشهورتر از آن با عنوان «اختلال اعتياد به اينترنت» نام برده مي شود. اختلال اعتياد به اينترنت يك پديده بين رشته اي است و علوم مختلف پزشكي رايانه اي جامعه شناسي حقوق اخلاق و روان شناسي هر يك از زواياي مختلف اين پديده را مورد بررسي قرار داده اند( 4 ). كينگ استورم طي مطالعه اي دريافت كه افرادي كه اعتياد اينترنتي دارند تنها كمرو و خجالتي بوده و دچار افسردگي مي باشند( 5 ). كوبي و همكارانش در پژوهش خود بيان كردند كه استفاده زياد و تفريح گونه از اينترنت با آسيبهاي جدي در عملكرد فردي نظير مشكلات تحصيلي تنهايي مشكلات خواب و غيره مرتبط است( 6 ). حجم رو به رشدي از تحقيقات صورت گرفته پيرامون اعتياد اينترنتي حكايت از آن دارد كه اختلال اعتياد اينترنتي نوعي اختلال روانشناختي اجتماعي است كه از مشخصههاي آن تحمل علاي م كنارهگيري اختلالات عاطفي و ازهمگسيختگي روابط اجتماعي است( 7 ). اين اعتياد در اكثر موارد منجر به شكست در ازدواج و بيثباتي در روابط خانوادگي نيز ميشود (8). پژوهشگري در تحقيق خود به اين نتيجه رسيد كه نوجواناني كه از تماسهاي اجتماعي كنارهگيري ميكنند از اينترنت بعنوان ابزاري براي فرار از واقعيت استفاده ميكنند (9). تحقيقات ديگر نيز نشان دادهاند كه يكي از آثار وابستگي به اينترنت اين است كه افراد وابسته زمان كمتري را با خانواده خود ميگذرانند. از علاي م اين وابستگي گوشه گيري اختلال در الگوي خواب احساس نياز به تنها بودن و فراموش كردن مسي وليتهاي خانوادگي است. از سوي ديگر بايد به اين امر اذعان داشت كه همين عامل انزواي اجتماعي باعث تشديد اعتياد اينترنتي در بين افراد ميگردد( 4 ). در مطالعهاي گزارش شده است كه افرادي كه اعتياد اينترنتي دارند كساني هستند كه به سادگي خسته و ملول ميشوند تنها كمرو خجالتي افسرده و دچار ساير انواع اعتيادها هستند (10). براساس نتايج مطالعه يانگ و همكاران 5 تا 10 درصد از جمعيت آنلاين جهان در زمان مطالعه وي معتادند. حدود 54 درصد از معتادان اينترنت سابقه افسردگي و 34 درصد از آنها نيز سابقه اضطراب و نگراني دارند (4 11). يانگ در مطالعه ديگري پيرامون اعتياد اينترنتي بدين نتيجه رسيد كه افراد معتاد به اينترنت دچار علاي م خاصي بوده و با پيامدهايي مواجه اند كه دقيقا مشابه پيامدهاي افرادي است كه به الكل شرطبندي(قماربازي) خريد و ساير رفتارهاي وسواسي دچار هستند. طبق نظر وي افسردگي خفيف تا شديد با استفاده بيمارگونه از اينترنت رابطه دارد وي بيان نمود كه عزت نفس پايين انگيزه ضعيف ترس از طرد شدن و تاييدطلبي با افسردگي رابطه داشته و اين افسردگي با ميزان استفاده از اينترنت نيز رابطه دارد. طبق نظر يانگ تحقيقات موجود در زمينه اعتياد اينترنتي مويد آن است كه اعتياد اينترنتي با آسيبهاي جدي در حوزه عملكرد فردي اجتماعي و شغلي افراد رابطه دارد( 12 ). در اين زمينه پژوهش ديگري نيز نشان داد كه كسانيكه مدت زمان زيادي از اينتزنت استفاده مي كنند اين استفاده بيش از حد عامل مشكلات بين فردي اجتماعي و تحصيلي آنان مي شود( 13 ). معيدفر و همكاران براساس يافته هاي تحقيق خود به اين نتيجه رسيدند كه آن دسته از افرادي كه استفاده اعتيادي از اينترنت ميكنند احساس مسي وليت كمتري نسبت به جامعه و محيط پيرامون خود دارند بيشتر دچار انزواي اجتماعي ميگردند دچار ناكامي تحصيلي و كاري بيشتري ميشوند از حمايت اجتماعي كمتري برخوردار ميباشند و احساس خودارزشي آنان نيز پايينتر است. براساس نتايج آن دسته از افرادي كه معتاد به اينترنت هستند
59 احساس خودارزشي پاييني دارند.بنابراين ميتوان گفت كه يكي از پيامدهايي كه از پديده اعتياد به اينترنت منشا ميگيرد پايين بودن احساس خود ارزشي ميباشد (4). با توجه به اين مسي له كه در اكثر تحقيقات به رابطه اعتياد اينترنتي و مشكلات روانشناختي نظير اضطراب افسردگي عزت نفس پايين و... اشاره شده است كيم و همكارانش در پژوهش خود پيرامون اعتياد اينترنتي و پيامدهاي روانشناختي آن در نمونه هاي مورد بررسي هيچكدام از علاي م روانشناختي همبود با اعتياد اينترنتي را گزارش نكرده اند. در اين پژوهش نمونه ها نمرات پاييني را در افسردگي و افكار خودكشي گزارش كرده اند( 14 ). با توجه به پژوهشهاي گذشته و يافته هاي گاه متناقض و با توجه به گسترش و فراگيرشدن استفاده از اينترنت در جامعه ما بويژه در قشر دانشجو و با عنايت به اينكه مسي له اعتياد به اينترنت در بسياري از جوامع صنعتي و پيشرفته مورد بحث و بررسي بوده به نظر مي رسد با افزايش روزافزون استفاده از اينترنت در ايران اين امر مي تواند بهداشت رواني و جسماني جوانان و نوجوانان را متاثرساخته و در آينده شاهد معضلات ناشي از اعتياد به اينترنت باشيم. لذا ضروري است پس از شناسايي الگوي استفاده از اينگونه ابزارهاي الكترونيكي به بررسي آن پرداخته تا علاوه بر افزايش دامنه دانش خود از آثار آن در زندگي خود آگاه شويم. بهمين منظور اين مطالعه به بررسي رابطه علاي م روانپزشكي و اعتياد به اينترنت در كاربران دانشجوي دانشگاههاي شهر اصفهان مي پردازد. روش كار: روش اين مطالعه توصيفي مقطعي و جامعه آماري آن آماري تمام كاربران دانشجوي دانشگاههاي سطح شهر اصفهان(دانشگاه اصفهان علوم پزشكي صنعتي و دانشگاه آزاد اسلامي واحد خوراسگان) در نيمسال اول تحصيلي 88-89 بودند. روش نمونه گيري بصورت سهميه اي Sampling) (Quota و حجم نمونه درنظرگرفته شده تعداد 136 نفر بود. در ابتدا تعداد كل دانشجويان هر دانشگاه به تفكيك و سپس در مجموع محاسبه شد (دانشگاه اصفهان 14000 نفر دانشگاه علوم پزشكي 5700 نفر دانشگاه صنعتي 12000 نفر و دانشگاه آزاد اسلامي خوراسگان 10500 نفر و در مجموع 42200 نفر) اين آمار از طريق تماس تلفني با روابط عمومي يا با مراجعه به سايت اينترنتي هر دانشگاه بدست آمد. بر اساس حجم نمونه محاسبه شده( 136 نفر) و به تناسب از هر دانشگاه نمونه هايي بصورت سهميه انتخاب شدند (طبق تناسب انجام شده) لذا تعداد 18 نفر از دانشگاه علوم پزشكي 45 نفر از دانشگاه اصفهان 34 نفر از دانشگاه آزاد خوراسگان و 39 نفر از دانشگاه صنعتي در اين طرح شركت كردند. پس از محاسبه حجم نمونه به تفكيك هر دانشگاه با مراجعه به سايت مركزي هر دانشگاه نمونه هاي محاسبه شده از بين كاربران آن بصورت تصادفي انتخاب شدند. علت انتخاب ومراجعه به سايت مركزي هر دانشگاه به دليل آن بود كه در اين مكان از دانشگاه جنبه تصادفي بودن نمونه ها از نظرمتغيرهاي زمينه اي نظير رشته جنس تا هل نوع مدرك تحصيلي سال ورود به دانشگاه (سال اول دوم و... ( دانشكده محل تحصيل مقطع تحصيلي و غيره كاملا رعايت شود.لازم به ذكر است كه محاسبات نهايي پس از حذف اطلاعات ناقص(تعداد 16 نفر از مطالعه خارج شدند) بر اساس 120 نفر انجام شد. ابزارهاي مورد استفاده در اين طرح عبارت بودند از : 1- پرسشنامه اطلاعات دموگرافيگ كه در آن ويژگيهايي نظير سن جنس ميزان تحصيلات و سال ورود به دانشگاه وضعيت تاهل ميزان ساعات استفاده از اينترنت و ميزان و دلايل استفاده ازسايتهاي مختلف در روز را سوال مي كند. 2- پرسشنامه تشخيص اعتياد اينترنتي (Young Diagnostic Questionnaire) اين پرسشنامه بر اساس ملاكهاي تشخيصي اعتياد اينترنتي (كه مبتني بر نشانه شناسي اختلال كنترل تكانه Disorder(ICD)) (Impulse Control مي باشد و استفاده از آن در تحقيقات مختلف به اثبات رسيده است طراحي شده و پاسخ مثبت به 5 سوال يا بيشتر از آن نشانگر وجود اختلال اعتياد اينترنتي در فرد مي باشد( 17-15). پايايي اين پرسشنامه به روش تنصيف برابر با 0/72 و مقدار آلفاي كرونباخ براي آن برابر با 0/71 محاسبه شده است( 18 ). علوي و همكاران روايي محتوايي اين پرسشنامه را با نظرخواهي از متخصصان مناسب ارزيابي كرده و روايي افتراقي آن را برابر با (0/62=r) روايي همزمان آن را برابر با (0/50=r) همچنين پايايي فرم ايراني اين پرسشنامه
ارتباط علاي م روانپزشكي با اينترنت سيدسلمان علوي و همكاران 60 را به روش آلفاي كرونباخ برابر با 0/65 ذكر كرده اند( 19 ). 3- پرسشنامه اعتياد به اينترنت( Test (Internet Addiction اين پرسشنامه توسط كيمبرلي يانگ و در سال 1998 ساخته شده است. اين پرسشنامه در 20 آيتم طراحي شده و به روش ليكرت نمره گذاري مي شود. گزاره هاي اين آزمون بر اساس ملاكهاي DSM-IV براي تشخيص قماربازي اينترنتي و وابستگي به الكل طراحي شده است. نمرات بدست آمده براي هر فرد وي را در سه زمينه طبقه بندي مي كند : كاربر عادي اينترنت كاربري كه در اثر استفاده زياد دچار مشكلاتي شده است و كاربر معتاد كه استفاده بيش از حد وي را وابسته كرده و نياز به درمان دارد.اين پرسشنامه جنبه هاي مختلف اعتياد به اينترنت را مي سنجد و تعيين مي كند آيا استفاده بيش از حد از اينترنت بر جنبه هاي مختلف زندگي فرد تاثير دارد يا نه (15). روايي و پايايي اين پرسشنامه در پژوهشهاي چندي ذكر شده است بعنوان مثال ويديانتو و مك موران روايي صوري اين پرسشنامه را بسيار بالا ذكر كرده اند همچنين از طريق تحليل عوامل شش عامل برجستگي استفاده بيش از حد بي توجهي به وظاي ف شغلي فقدان كنترل مشكلات اجتماعي تاثير بر عملكرد را بدست آوردند كه همه اينها نشان دهنده روايي آن است( 20 ). علوي و همكاران در پژوهش خود براي نسخه فارسي پرسشنامه 5 عامل «صرف زمان بيش از حد در اينترنت» «استفاده از اينترنت جهت كسب آرامش رواني» «برجستگي» «استفاده مرضي از چت روم» «بي توجهي به وظاي ف شغلي و تحصيلي» را استخراج نموده اند و علاوه بر اين براي اين پرسشنامه دو نوع روايي ديگر(محتوايي و افتراقي( r=0/5 ) و سه نوع پايايي (بازآزمايي (0/79=r) همساني دروني( α=0/88 ) و تنصيف (0/82=r) بدست آوردند و بهترين نقطه برش باليني اين پرسشنامه را 44 ذكر كرده اند( 21 ). 4- پرسشنامه علاي م روانپزشكي( Checklist-90-R (Symptom فهرست 90 سوالي تجديدنظرشده نشانه هاي بيمارگون از جمله پرسشنامه هاي تشخيصي است كه كاربرد گسترده اي دارد و براي اندازه گيري 9 بعد آسيب شناسي رواني كه بوسيله تحليل عاملي تعيين شده اند طراحي شده است. اين ابعاد عبارتند از: جسماني كردن(مانند اختلال در نفس كشيدن) مشكلات وسواس فكري و عملي ( OCD ) حساسيت ميان فردي (مانند احساس حقارت در برابر ديگران) افسردگي اضطراب پرخاشگري(خصومت) فوبيا افكار پارانوييد و روانپريشي گرايي.هدف اين پرسشنامه اراي ه نيمرخي از آسيب شناسي رواني براي هر درمانجو است( 22 ). اين پرسشنامه به روش ليكرت(از هيچ تا به شدت) و از امتياز صفر تا چهار نمره گذاري مي گردد. امتياز كلي 360 و پايين ترين امتياز صفر مي باشد.روايي و پايايي اين پرسشنامه در تحقيقات متعدد به اثبات رسيده است به عنوان مثال هاشمي در پژوهش خود ضريب آلفاي كرونباخ كليه زير مقياسهاي اين پرسشنامه را بالاتر از 0/7 گزارش كرده است. همچنين براساس نظر ساير محققين ضريب روايي همزمان ابعاد نه گانه اين آزمون را با پرسشنامه چندوجهي مينه سوتا ( MMPI )در دامنه 0/36 تا 0/73 گزارش كرده است( 23 ). عسگري به نقل از طالب زاده ضريب پايايي اين پرسشنامه را بين 0/58 تا 0/95 گزارش كرده است (24). پايايي اين پرسشنامه در پژوهش حاضر به روش آلفاي كرونباخ برابر با 0/96 محاسبه شد كه نشاندهنده پايايي بسيار مطلوب آن است. پرسشنامه هاي پژوهش حاضر(اطلاعات دموگرافيك پرسشنامه تشخيص اعتياد اينترنتي پرسشنامهS-CL-90-R ) توسط گروه نمونه تكميل شد. از گروه نمونه خواسته شد كه صادقانه پاسخ دادن به سو الات پاسخ دهند و درصورت عدم تمايل به به سو الات پرسشنامه را تحويل دهند. همچنين بر اساس معيار هاي ورود و خروج دانشجوياني كه داراي نقص عضو قابل مشاهده بوده يا تحت درمان يك اختلال روانپزشكي بودند وارد مطالعه نشدند پس از اجرا و بررسي نتايج آزمون اعتياد اينترنت يانگ( IAT ) پرسشنامه تشخيصي اعتياد به اينترنت (YDQ) نظر روانپزشك و ميزان ساعات استفاده از اينترنت دو گروه (افرادي كه معتاد به اينترنت تشخيص داده شده اند با گروه كاربران عادي) مقايسه شدند و در نهايت رابطه اعتياد اينترنتي با هر كدام از علاي م روانپزشكي بررسي شد. براي دسترسي به اهداف مورد نظر از روشهاي آماري MANCOVA, Logistic Regression استفاده شد. تمامي مراحل اجرا و تجزيه و تحليل اطلاعات بدست آمده زير نظر متخصص آمار و توسط نرم افزارSPSS محاسبه شد. نتايج: براساس پرسشنامه اطلاعات دموگرافيك 46 نفر از گروه نمونه مرد و 74 نفر زن بودند همچنين طبق
61 اطلاعات استخراج شده از پرسشنامه ها و پس از بررسي علاي م اعتياد به اينترنت توسط روانپزشك طبق نظر وي %15 كاربر معتاد به اينترنت و %85 كاربر عادي اينترنت تشخيص داده شدند. براي مقايسه علاي م روانپزشكي و مقايسه آن در دوگروه پس از اجراي پرسشنامه S-CL-90-R بر روي جمعيت هدف ميانگين و انحراف استاندارد آن محاسبه شد كه نتايج آن در جدول 1 اراي ه شده است. جدول : 1 ميانگين و انحراف استاندارد نمرات پرسشنامه S-CL-90-R و علاي م نه گانه به همراه شاخصهاي رواني دركاربران معتاد به اينترنت وكاربران عادي ميانگين معتاد به اينترنت انحراف استاندارد 49/64 كاربر عادي ميانگين انحراف استاندارد 42/47 56/97 101 نمرات S-CL-90-R جسمي سازي وسواس حساسيت بين فردي افسردگي اضطراب پرخاشگري ترس مرضي پارانويا روانپريشي 6/42 5/23 4/95 7/93 6/69 3/53 2/79 4/11 4/95 42/51 9/19 0/61 6/99 7/49 5/47 9/28 6/36 3/57 2/42 5/48 5/30 57/03 48/56 1/06 6/66 7/91 6/20 8/88 5/52 4/88 4/478 4/28 6/87 49/67 10/74 0/56 * Global Severity Index ** Positive Symptom Total *** Positive Symptom Distress Index 11/28 14/06 10/50 15/61 10/78 6/78 6/06 7/61 9/67 101/10 58/09 1/64 GSI* PST** PSDI*** مقايسه ميانگين علاي م روانپزشكي و سه شاخصGSI PST وPSDI در دو گروه معتاد به اينترنت با كاربران عادي در تمامي علاي م تفاوت معنادار را نشان مي دهد( P<0.01 ). براي بررسي ارتباط بين علاي م روانپزشكي و سه شاخص رواني با اعتياد به اينترنت از ضريب همبستگي پيرسون استفاده شد. نتايج نشان داد كه همبستگي مثبت و معني داري بين علاي م روانپزشكي و اعتياد به اينترنت وجوددارد. (0.01>P). شدت ارتباط بين اعتياد به اينترنت و علاي م OCD بيشتر اما در علاي م ديگر روانپزشكي در شدت پايين تري قراردارد(جدول 2). جدول : 2 نتايج ضريب همبستگي پيرسون بين علاي م روانپزشكي و اعتياد به اينترنت اعتياد به اينترنت و نمرات S-CL-90-R جسمي سازي OCD حساسيت بين فردي افسردگي اضطراب پرخاشگري ترس مرضي پارانويا روانپريشي GSI PST PSDI مقدار همبستگي 0/40 0/26 0/41 0/39 0/34 0/27 0/25 0/36 0/28 0/34 0/40 0/40 0/41 ارزشP =0/004 =0/002 =0/006 =0/002 براي تجزيه و تحليل ارتباط ميان اعتياد اينترنتي و علاي م نه گانه روانپزشكي از مدل MANCOVA Covariance) (Multivariate analysis of با متغيرهاي كمكي تاهل سن تحصيلات مقدار ساعات استفاده از اينترنت استفاده شد كه پس از حذف متغيرهاي غير تاثيرگذار درمدل نهايي جنسيت بعنوان متغيرتعديل كننده درنظر گرفته شد و با استفاده از مدل مذكور نتيجه گرفته شد كه اعتياد اينترنتي در حالت كلي با كنترل جنسيت بر علاي م روانپزشكي نه گانه تاثيرگذار مي باشد.(Wilk's Lambda Value=0.79, F(9,107)=3.03, P<0.001)) همچنين آزمون بين گروهها نشان داد كه با كنترل جنسيت تمام علاي م روانپزشكي تحت تاثير اعتياد اينترنتي قرار دارند. با استفاده از مدل رگرسيون لجستيك چندگانه ميزان تاثير متغيرهاي 9 گانه علاي م روانپزشكي از قبيل افسردگي وسواس و... به همراه سن جنس تحصيلات و ميزان ساعات استفاده از اينترنت به عنوان متغيرهاي تعديل كننده بر روي اعتياد به اينترنت مورد تجزيه و تحليل قرارگرفت كه پس از حذف متغيرهاي غيرتاثيرگذار با درنظرگرفتن اندازه برازندگي مدل Fit) (Goodness of تنها متغيرهاي جنس تاهل و وسواس در مدل باقي ماندند بدين معني كه مردان 1/8 برابر نسبت به زنان بيشتر در معرض خطر اعتياد به اينترنت هستند مجردين در حدود 3/5 برابر در معرض خطر بوده و به ازاء هر واحد افزايش نمره وسواس در حدود 1/1 برابر خطر ابتلاء به اينترنت افزايش خواهد داشت.
ارتباط علاي م روانپزشكي با اينترنت سيدسلمان علوي و همكاران 62 بحث: يافته هاي مطالعه حاضر نشان داد مردان 1/8 برابر نسبت به زنان در معرض خطر اعتياد به اينترنت هستند و مجردين چيزي در حدود 3/5 برابر در معرض خطر آن مي باشند. اين نتيجه در تفاوتهاي جنسيتي مطابق با گزارشات قبلي در زمينه اعتياد به اينترنتي است (25). يافته هاي درگاهي و رضوي نيز تمايل نوجوانان مجرد به اينترنت و در معرض خطر بودن آنها به اعتياد اينترنتي را بسيار بيشتر از گروههاي سني ديگر مي داند( 26 ). پژوهشگري در تحقيقات خويش بر روي دانشجويان دانشگاهها متوسط استفاده افراد وابسته به اينترنت را 11 ساعت در هفته شناسايي كرده است. همچنين وي دريافت كه 72 درصد از وابستهها مرد بودند( 27 ). بر اساس نتايج مطالعه اي ديگر بر روي دانشجويان 10 درصد از پاسخگويان داراي معيارهاي وابستگي به اينترنت بوده و اكثريت كساني هم كه استفاده اعتيادي از اينترنت داشتند مرد و از دانشجويان علوم فني و مهندسي بودهاند (28). احتمال ارتباط مرد بودن ابتلا به افسردگي عزت نفس پايين و عملكرد پايين در روابط خانوادگي با اعتياد به اينترنت نيز در مطالعه كو و همكاران ذكرشده است( 29 ). اما با اين حال در گزارشي بيان شده كه احتمال اعتياد زنان و مردان به اينترنت برابر است( 30 ). اين تفاوت در يافته هاي ذكرشده مي تواند ناشي از تفاوتهاي فرهنگي در زمينه استفاده از اينترنت يا بر اثر ميزان متغير استفاده از اينترنت در جامعه هاي مختلف باشد همچنين تعداد كاربران اينترنت مرد در جامعه ما بيشتر از زنان مي باشد كه اين امر مي تواند در ابتلاء مردان به اعتياد اينترنتي موثر باشد. طبق اهداف و فرضيه مطالعه ميانگين علاي م روانپزشكي در دو گروه معتاد به اينترنت و كاربر عادي تعيين و با يكديگر مقايسه شدند ميانگين نمرات علاي م روانپزشكي در كاربران عادي برابر با 56/97±42/47 و در گروه معتاد به اينترنت برابر با 101±49/62 بود و تفاوت نمرات علاي م روانپزشكي در دو گروه از لحاظ آماري معني دار بود. با اين نتايج مشخص مي شود كه سلامت رواني در گروه كاربر عادي نسبت به گروه معتاد در وضعيت بهتري قراردارد و با مقايسه دو گروه اينگونه تحليل مي شود كه هرچه اعتياد اينترنتي بيشتر باشد علاي م روانپزشكي در شخص بيشتر مشاهده مي شود. در كاربران معتاد ميانگين كل نمرات علاي م روانپزشكي و همچنين ميانگين تمام خرده مقياسهاي اين علاي م بالاتر از گروه كاربران عادي اينترنت بود در مطالعه يانگ هم بيان شده است كه نوجواناني كه از كامپيوتر زياد استفاده مي كنند علاي م جدي اجتماعي- روانپزشكي از خود نشان مي دهند( 31 ). كروت هم گزارش داد نتايج استفاده زياد از اينترنت تاثير منفي آن بر سلامت رواني افراد است( 32 ). كيم و همكاران هم در پژوهش خود ذكر كرده اند كه افراد مبتلاء به اعتياد اينترنتي نمرات پايين در پرسشنامه «سبكهاي زندگي در ارتقاء سلامت» مي گيرند( 33 ) يافته هاي مطالعه حاضر نشان داد همبستگي مثبت و معناداري ميان ساعات استفاده از اينترنت و نمرات علاي م روانپزشكي وجود دارد همانطور كه فيوريتو و همكارانش بيان كردند كه ارتباط معني دار و واضحي ميان ساعات هفتگي استفاده از اينترنت و نمرات سلامت روان وجود دارد. يافته هاي آنان نشان داد ارتباط ميان استفاده از اينترنت و اختلالات رواني احتمالا رو به افزايش است( 34 ). مي توان اينگونه نتيجه گيري كرد كه هرچه ميزان ساعات استفاده از اينترنت افزايش يابد نمرات علاي م روانپزشكي نيز افزايش يافته و انتظار مي رود با افزايش علاي م روانپزشكي كاهش سلامت عمومي را شاهد باشيم. همچنين نتايج نشانداد كه همبستگي مثبت و معني داري بين نمرات علاي م روانپزشكي(نظير افسردگي اضطرابو... ( و اعتياد به اينترنت وجوددارد. ناتان و همكاران در مطالعه خود ذكر كرده اند كه استفاده زياد و بيمارگونه از اينترنت ممكن است با افسردگي درماندگي آسيبهاي كاركردي و اختلالات محورI در DSM-IV-TR مرتبط باشد( 35 ). در يافته هاي ما در بين اين عوامل شدت ارتباط بين اعتياد به اينترنت و علاي م OCD بيشتر است و مطابق نتايج مطالعاتي است كه نشان مي دهد كه %14 از كاربران اينترنت دچار علاي م رفتارهاي وسواسي افسردگي و جز اينها هستند( 4 ). در مطالعه چن براساس تجزيه و تحليل به روش رگرسيون نشان داده شد كه علاي م وسواسي بيشترين علاي م مرتبط با هر دو جنس در اعتياد به اينترنت است( 36 ). پژوهش هيون و همكارانش نشان داد اعتياد اينترنتي ارتباط معناداري با علاي م وسواسي و افسردگي دارد اما
63 تجزيه و تحليل چند متغيري نشان داد افسردگي رابطه نزديكتري با آن دارد( 37 ). اين مطلب دقيقا بيانگر آن است كه علاي مي كه افراد معتاد به اينترنت از خود نشان مي دهند بيانگر يك تفكر و رفتار وسواسگونه در آنان است. همانگونه كه اعتياد بعنوان يك وابستگي وسواسگونه و غير قابل كنترل نسبت به مواد رفتار و...بيان شده كه به نتايج شديد هيجاني رواني و جسمي منجر مي شود ارتباط ميان ICD و OCD نيز در پژوهشي گزارش شده است( 38 ). پژوهشهايي قبلي نيز شباهتهايي ميان اعتياد به مواد اعتياد به كامپيوتر اختلال كنترل تكانه اعتياد به اينترنت و اختلال OCD را گزارش كرده اند( 14 ). در مطالعه روبين هم به را بطه استفاده از اينترنت با اضطراب اجتماعي ضعف خود اضطراب و افسردگي پرداخته شده است( 39 ) همچنين مطالعاتي حاكي از آن است كه استفاده از اينترنت به جهت هدفي غير از رابطه با ديگران پيش بيني كننده افسردگي و اضطراب اجتماعي در نوجوانان و جوانان است( 40 ). در پژوهش ايجدن و همكارانش در يك مطالعه طولي استفاده از اينترنت مخصوصا استفاده از سيستم ارسال پيام فوري(محيطي شبيه به چت روم) ارتباط مثبتي با ابتلاء به افسردگي پس از 6 ماه گزارش شده است( 41 ). دراين زمينه پژوهشهاي ديگري نيز به رابطه اعتياد به اينتر نت و افسردگي پرداخته اند( 42-44 ). ين و همكارانش در پژوهش خود به رابطه اعتياد اينترنتي با اختلات روانپزشكي نظير پرخاشگري افسردگي اضطراب اجتماعي اشاره كرده است و اعلام نموده است كه با خصومت بيشتر در مردان ارتباط داشتهو رابطه اعتياد به اينترنت و افسردگي در هردو جنس مشاهده مي شود( 43 ). كو و همكاران در پژوهش خود بيان كردند كه نوجوانان مبتلا به اعتياد اينترنتي بيشتر از خود رفتارهاي پرخاشگري نشان مي دهند و اين پرخاشگري در جوانان سالهاي اول دانشگاه نسبت به دانشجويان سالهاي بالاتر بيشتر است( 25 ). در پژوهشهاي ديگر همبستگي مثبت و معنادار ميان استفاده زياد و آسيب رسان از اينترنت با هيجانات منفي (نظير اضطراب افسردگي و خستگي) گزارش شده است( 45-46 ). اين يافته ها حاكي از آن است كه اينترنت احتمالا محيطي را براي فرد براي رهايي از استرس در دنياي واقعي فراهم مي كند و اين با پرخاشگري فرد ارتباط دارد. اما اين مطلب كه ارتباط علي ميان پرخاشگري و اعتياد اينترنت برقرار است نياز به يك ارزيابي بيشتر در مطالعات طولي و آينده نگر دارد. در پژوهشهاي انجام شده در اين زمينه نيز گزارشهايي وجود دارد كه رابطه اعتياد اينترنتي با افسردگي و اضطراب يا ناكامي اجتماعي را را نشان نمي دهد( 14 47 48 ). علت اين امر مي تواند جمعيت هدف در پژوهشهاي مختلف كم بودن حجم نمونه و عدم تشخيص يكسان در مورد بعضي علاي م روانپزشكي در جوامع مختلف باشد. علت دقيق رابطه ميان علاي م روانپزشكي نظير اضطراب افسردگي و...با اعتياد به اينترنت هنوز مشخص نشده است شايد اين اختلالات فرد را براي ابتلاء به اعتياد به اينترنت مستعد كند يا همينطور ممكن است اين اختلالات ناشي از اعتياد به اينترنت باشديعني افراديكه به اينترنت معتاد مي شوند پيامدهاي منفي حاصل از آن مانند افسردگي و اضطراب و غيره را تجربه كنند و اين موضوع نياز به مطالعات بيشتر دارد ولي در مجموع سلامت عمومي كاربران معتاد نسبت به كاربران عادي در معرض خطر بيشتري قرار دارد. اين مطالعه محدوديتهايي نيز داشت. اول اين يك مطالعه مقطعي بوده و مطالعه در زمينه اعتياد اينترنت و علاي م روانپزشكي نيازمند مطالعات دقيقتر طولي براي تاييد روابط علي ميان اعتياد به اينترنت پرخاشگري و...مي باشد و مطالعات بيشتري نياز است تا ارتباط مستقيم ميان سلامت روان و وابستگي به اينترنت را بررسي كرده و ماهيت اين مطلب كه اعتياد به اينترنت منجر به اختلالات رواني مي شود را بدرستي بررسي كند. نتيجه نهايي: اعتياد به اينترنت به عنوان يك اختلال رواني اخيرا مورد توجه قرار گرفته است و به تدريج به تعداد مددجوياني كه به اين دليل به درمانگاه هاي روان پزشكي مراجعه مي كنند افزوده مي شود( 49 ) اينترنت دشمن نيست اما مردم به دلايل مختلف به آن وابسته مي گردند زيرا آن ها را از زندگي واقعي دورمي كند و تاثيرات منفي بر زندگي آنها مي گذارد. از آن جا كه پيشگيري بر درمان مقدم است و با توجه به نتايج اين مطالعه جاي آن دارد به اين پديده به عنوان يك مشكل رواني كه اغلب گريبانگير نسل جوان و آينده ساز جامعه مي باشد توجه جدي مبذول گردد و از طري ق
ارتباط علاي م روانپزشكي با اينترنت سيدسلمان علوي و همكاران 64 8. Fenichel, M. Internet addiction: Addictive behavior, Transference or More?".2003; Availeable at URL :www.fenichel.com/addiction. shtml. Accessed 27 Jul 2009. 9. Jin-Sook Lim, Young-Kwon Bae, Seong-Sik Kim. A learning system for internet addiction prevention, proceedings of the IEEE international conference on advanced learning technologies (ICALT 04).2004:1-2 10. Chebb Pi, Kai S, Koong, Lai Liu. Some observations on internet addiction disorder research, graduate dtudies program in computer information systems southern university at New Orleans New Orleans, LA 70126, USA. J Info Sys Educ 2000;11(3-4):97-104 11. Young KS. Evalution and treatment of internet addiction. In: L.VandeCreek & T.L.Jackson (eds). Innovations in clinical practice : A Source book 1999 ; 17:19-31 12. Young KS, Rogers RC. The relationship between depression and internet addiction. Cyberpsychol Behav 1998;1(1):25-28 13. Niemz K, Griffiths M, Banyard P. Prevalence of pathological internet use among university students and correlations with self-esteem,the gerenal health questionnaire(ghq),and disinhibition, Cyberpsychol Behav 2005; 8(6): 562-570. 14. Kim K, Ryu E, Chon MY, Yeun EJ, Choi SY, Seo JS, et al.. Internet addiction in Korean adolescents and its relation to depression and suicidal indeation: A questionnaire survey. Int J Nurs Stud 2006 Feb;43(2):185-92. 15. Murali V,George S. Lost online : an overview of internet addiction. Adv Psychiatr Treat 2007;13: 24-30 16. Cao F,Su L. Internet addiction among Chinese adolescents: prevalence and psychological features. Compilation 2006;33(3):275-281 17. Widyanto L, Griffiths M. Internet Addiction : A Critical Review. Int J Ment Health Addict 2006; 4:31-51 18. Cao F, Su L, Liu T, Gao X. The relationship between impulsivity and Internet addiction in a sample of Chinese dolesdents. Eur Psychiatry. 2007 Aug ; 22: 466-471 19. Alavi S, Jannatifard F, Bornamanesh A, Marasi M. [The psychometric properties of young diagnostic questionnaire(ydq) in students internet users of Isfahan universities]. The 9 th consecutive annual meeting of the Iranian psychiatric association. November24-27 th 2009 (Persian) 20. Widyanto L, Mc Murran M. The psychometric properties of the internet addiction test. Cyberpsychol Behav 2004 Aug ;7(4):443-50 21. Alavi S, Jannatifard F, Maracy MR, Eslami M, Rezapour H, Najafi M. [The psychometric properties of young internet addiction test(iat) in students internet users of isfahan universities. آموزش در خانواده ها مدارس و دانشگاه ها فرهنگ استفاده صحيح از كامپيوتر اينترنت و امكا نات آن جايگزين شيوه هاي غلط گردد. متخصصين روانپزشكي و روانشناسي كه در امر بهداشت روان فعاليت مي كنند لازم است تا در مورد مشكلات رواني ناشي از اعتياد اينترنتي نظير اضطراب افسردگي پرخاشگري نارضايتي شغلي و تحصيلي در ميان معتادان به اينترنت آگاهي داشته باشند. ذكر مساي ل و مشكلات ناشي از اينترنت گوياي اين مسي له است كه بايد در اين زمينه فرهنگ سازي مناسب و آموزش صحيح در سطح جامعه و خانواده ها براي استفاده مناسب و موثر از اينترنت انجام شود. سپاسگزاري: بدينوسيله از زحمات كليه مسي ولين مركز تحقيقات علوم رفتاري دانشگاه علوم پزشكي اصفهان و مسي ولين سايتهاي دانشكده هاي مختلف دانشگاههاي شهر اصفهان كه ما را در انجام اين پژوهش ياري كردند تشكر و قدرداني مي نماي يم. منابع : 1. Arashloo H. [The survey and comparision of internet on identity and mental health]. MA dissertation of psychology. Azad University of Roodehen branch, 2006. (Persian) 2. Shahghassemy A. [Review on effect of virtual space fields on communication theories.global Media Journal 2006 ; 2:20. (Persian) 3. Ghamamy M. [Risk of cyber for children. Modification & education monthly]. State Prisons and Security and Corrective Measures Organization, 2005 May;4(37):45-47. (Persian) 4. Moeedfar S, Habbibpoor E, Getabi K, Ganjee A. [Study of internet addiction between adolescent & young 15-25 years in Tehran University]. Global Media Journal 2007 ;2(4):55. (Persian) 5. King Storm A. Internet addiction. Is the internet addictive, or are addicts using the internet. December 1996,. [Web Page]. Retrieved November 20, 2003, from the World Wide Web: http://www.webpages.charter.net/stormking/iad. html 6. Kubey RW, Lavin MJ, Barrows JR. Internet use and collegiate academic performance decrements: Early findings. J Commun 2001:366-382. 7. Ferris RJ. Internet addiction disorder: Causes, symptoms, and consequences, Psychology Virginia Tech, 2002.[Web Page]. Retrieved may 20, 2009, from the World Wide Web: http:// www.files.chem.vt.edu/chem-dept/dessy/ honors/ papers/ ferris.html.
65 Final report of research design. No 287149. vice chancellery for research,isfahan University of Medical Sciences, 2009. (Persian) 22. Lindsay SJE, Powel GE. [The handbook of clinical psychology]. 2nd ed. Translated by Hamayak Aviasisyans, Mohammad Reza Nikkhoo. Tehran: Sokhan publisher, 2009. (Persian) 23. Seiiedhashemi H. [Standardization of diagnostic questionnaire mental status (SCL-90-R) in high school students of Zarrinshahr city]. MA dissertation. psychology and educational sciences faculty of Isfahan university, 2001. (Persian) 24. Asgari P. [Manual of psychological tests]. 1th ed. Ahwaz : Azad Uiversity of Ahwaz, 2009. 25. Ko CH, Yen JY, Chen CC. Proposed diagnostic criteria of internet addiction for adolescents. J Nerv Ment Dis. 2005;193:728-33 26. Dargahi H, Razavi M. [Internet addiction and factors related with it in Tehran city]. J Payesh 2007;6(3): 265-272. (Persian) 27. Omidvar A,Saremy A. [Description, Ethiology, prevention,treatment & scales of assessment internet addiction test]. Mashhad: Tamrin,2002. (Persian) 28. DeAngelis T. Is internet addiction real? More research is being conducted to explore the way people use-and misuse-the Internet. Monit Psychol 2000 Apr ;31(4):24 29. Ko Chih-Hung, Yen Ju-Yu, Liu Shu-Chun, Chi- Fen Huang, Yen Cheng-Fang. The associations between aggressive behaviors and internet addiction and online activities in adolescents. J Adolesc Health 2009 Jun;44(6):598-605 30. Bullen Pat,Harré Niki. The internet: Its effects on fatety and behaviour implications for adolescents, Department of Psychology, University of Auckland, November 2000 31. Yang C-K. Sociopsychiatric characteristics of adolescents who use computers to excess. Acta Psychiatr Scand, 2001; 104: 217 222. 32. Kraut R, Kiesler S,Boneva B. Internet paradox revisited. J Soc Issues 2002;58:49-74 33. Kim JS, Chun BC. Association of internet addiction with health promotion lifestyle profile and perceived health status in adolescents. J Prev Med Public Health 2005 Feb;38(1):53-60. 34. Favaretto G, Morandin I, Gava M, Binotto F. Internet and psychopathology: an analysis of the use of the Web by 1075 students at secondary school. Epidemiol Psichiatr Soc 2004 Oct-Dec ; 13(4):249-54 35. Nathan AS, Toby DG, Paul EKJr, Uday M. Khosla SL. McElroy. Psychiatric features of individuals with problematic internet use. J Affect Disord 2000 Jan-Mar;57(1-3):267-72 36. Chien Chou, Linda C, John CB. A review of the research on internet addiction. Educ Psychol Rev 2005 Dec;17(4): 363-388 37. Jee Hyun H, Yeon K, Soojeong CB, Hyungjun Kim, Minyoung S, Kyoon L, Soo Churl S. Depression and internet addiction in adolescents. Psychopathology 2007;40(6):424-430. 38. Potenza M, Koran S. The relationship between impulse control disorders and obsessive compulsive disorder: A current Underestanding and future research directions. Psychiatr Res 2009 Nov; 170(1): 22-31 39. Robin-Marie Shepherd, Robert JE. Reasons for internet use and social anxiety.personality and Individual differences. 2005 Oct;39(5):949-958. 40. Maarten HW, Selfhout, Susan JT, Branje M. Delsing, Tom F.M. ter Bogt, Wim H.J. Meeus. Different types of Internet use, depression, and social anxiety: The role of perceived friendship quality. J Adolesc 2009 Aug; 32(4): 819-833 41. Van den Eijnden RJ, Meerkerk GJ, Vermulst AA, Spijkerman R, Engels RC. Online communication, compulsive Internet use, and psychosocial well-being among adolescents: a longitudinal study.dev Psychol 2008 May; 44(3): 655-65. 42. Huang RL, Lu Z, Liu JM, You M, Pan ZQ, Wei Z, et al. Features and predictors of problematic internet use in Chinese college students. Behav Inform Technol 2009 Sep; 28(5): 485-490 43. Yen Ju-Yu, Ko Chih-Hung, Yen Cheng-Fang, Hsiu-Yueh Wu, Yang Ming-Jen. The comorbid psychiatric symptoms of internet addiction: attention deficit and hyperactivity disorder (adhd), depression, social phobia, and hostility. J Adolesc Health 2007 July; 41(1): 93-98 44. Ozcan NK,Buzlu S. Internet use and its relation with the psychosocial situation for a sample of university students.cyberpsychol Behav 2007 Dec; 10(6) :767-72 45. Marcantonio MS, Benjamin L, Ana VN, Giovanni BM. The role of metacognitions in problematic Internet use. Comput Hum Behav 2008 Sep;24(5): 2325-2335 46. Henaro C, Flores N, Gomez-Vela M,Gonzalez- Gil F,Caballo C. Problematic internet and cellphone use : Psychological,behavioral and health correlates. Addic Res Ther 2007;15(3):309-320 47. Sammis J. Video game addiction &depression relates among video game player. A PHD dissertation. The Wright Institute, 2008. 48. Campbell AJ, Cumming SR, Hughes I. Internet use by the socially fearful: addiction or theraoy? Cyberpsychol Behav 2006 Feb; 9(1) : 69-81 49. Christensne MH, Orzack MH, Babington LM, Patsoaughter CA. Computer addiction when monitor becomes control center. J Psychosoc Nurs Ment Health Serv 2001 Mar;39(3): 40-7.