Αλάιπζε κεηνρώλ ζε πξνηάζεηο ζηα θείκελα ησλ Λαηηληθώλ Οη επηξξεκαηηθέο θαη νη επηζεηηθέο κεηνρέο κπνξνύλ λα αλαιπζνύλ ζην αληίζηνηρν είδνο πξόηαζεο. Γηα λα πξνρσξήζνπκε ζηελ αλάιπζε ηεο κεηνρήο, ζα πξέπεη λα γλσξίδνπκε ηνλ ηξόπν εηζαγσγήο θαη εθθνξάο ηνπ αλάινγνπ είδνπο πξόηαζεο. Θα πξέπεη, επίζεο, λα ιακβάλνπκε ππόςε καο ην ρξόλν ζηνλ νπνίν βξίζθεηαη ην ξήκα εμάξηεζεο (αξθηηθόο ηζηνξηθόο). Αξθηηθνί ρξόλνη είλαη: Δλεζηώηαο, Μέιινληαο, Παξαθείκελνο, πληειεζκέλνο Μέιινληαο. Ιζηνξηθνί ρξόλνη είλαη: Παξαηαηηθόο, Παξαθείκελνο κε ζεκαζία Ανξίζηνπ, Τπεξζπληέιηθνο. Μηα κεηνρή Ελεζηώηα ζα ηξαπεί ζε ξήκα Δλεζηώηα, αλ εμαξηάηαη από αξθηηθό ρξόλν ή ζε Παξαηαηηθό, αλ εμαξηάηαη από ηζηνξηθό ρξόλν. (Η έγθιηζε ηνπ ξήκαηνο εμαξηάηαη από ην ζύλδεζκν εηζαγσγήο) Μηα κεηνρή Παξαθεηκέλνπ ζα ηξαπεί ζε ξήκα Παξαθεηκέλνπ, αλ εμαξηάηαη από αξθηηθό ρξόλν ή ζε Τπεξζπληέιηθν, αλ εμαξηάηαη από ηζηνξηθό ρξόλν. H έγθιηζε ηνπ ξήκαηνο εμαξηάηαη από ην ζύλδεζκν εηζαγσγήο Μηα κεηνρή Μέιινληα ζα ηξαπεί ζε Οξηζηηθή Μέιινληα ή ζε Τπνηαθηηθή Δλεζηώηα ή Παξαηαηηθνύ Δλεξγεηηθήο Πεξηθξαζηηθήο πδπγίαο. Είλαη ζεκαληηθό λα γλσξίδνπκε όηη: ε κεηνρή Ελεζηώηα δειώλεη ην ζύγρξνλν, ε κεηνρή Παξαθεηκέλνπ ην Πξνηεξόρξνλν, ε κεηνρή Μέιινληα ην πζηεξόρξνλν. Ελαληησκαηηθέο Μεηνρέο [Οη ελαληησκαηηθέο πξνηάζεηο είλαη δεπηεξεύνπζεο επηξξεκαηηθέο πξνηάζεηο. Δθθξάδνπλ κηα πξαγκαηηθή θαηάζηαζε παξά ηελ νπνία ηζρύεη ην πεξηερόκελν ηεο θύξηαο πξόηαζεο. Δηζάγνληαη κε ηνπο ζπλδέζκνπο etsi, tametsi, quamquam + Οξηζηηθή θαη κε ηνπο ζπλδέζκνπο cum θαη licet + Υπνηαθηηθή.] absens: Δλαληησκαηηθή Μεηνρή, Δλεζηώηα, κε ξήκα εμάξηεζεο Ιζηνξηθνύ ρξόλνπ (factus est: Παξαθείκελνο). Η κεηνρή δειώλεη ην ζύγρξνλν, κε ηελ πξάμε πνπ εθθξάδεη ην ξήκα εμάξηεζεο, θαη ζα κεηαηξαπεί ζε ρξόλν Παξαηαηηθό. etsi aberat (Οξηζηηθή Παξαηαηηθνύ) licet abesset (Τπνηαθηηθή Παξαηαηηθνύ)
Αηηηνινγηθέο Μεηνρέο [Οη αηηηνινγηθέο πξνηάζεηο είλαη πξνηάζεηο επηξξεκαηηθέο. Γειώλνπλ ηελ αηηία ηνπ πεξηερνκέλνπ κηαο άιιεο πξόηαζεο, ζπλήζσο ηεο θύξηαο. Δηζάγνληαη κε ηνπο ζπλδέζκνπο quod, quia, quoniam (quando). Όηαλ ε αηηηνινγία είλαη αληηθεηκεληθά απνδεθηή, ηόηε ε έγθιηζε πνπ αλακέλεηαη είλαη ε Οξηζηηθή. Αληίζεηα, όηαλ ε αηηηνινγία είλαη ππνζεηηθή ή ππνθεηκεληθή (δειαδή εθθξάδεη ηελ άπνςε ηνπ ππνθεηκέλνπ ηεο θύξηαο πξόηαζεο), ε έγθιηζε είλαη ινγηθά ε Υπνηαθηηθή. Αηηηνινγηθέο πξνηάζεηο εηζάγνληαη θαη κε ην ζύλδεζκν cum θαη εθθέξνληαη πάληνηε κε Υπνηαθηηθή. Ο ιόγνο πνπ έρνπκε ηελ Τπνηαθηηθή είλαη επεηδή ζπλήζσο ε αηηηνινγία είλαη ην απνηέιεζκα κηαο εζσηεξηθήο ινγηθήο δηεξγαζίαο. Όηαλ ζηελ αηηηνινγηθή πξόηαζε ππάξρεη Τπνηαθηηθή, ηεξείηαη γεληθά ε αθνινπζία ησλ ρξόλσλ.] appensum: Αηηηνινγηθή Μεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην Πξνηεξόρξνλν. Δμαξηάηαη από ξήκα Ιζηνξηθνύ ρξόλνπ: dedit (ΠΡΚ), νπόηε ζα ηξαπεί ζε ρξόλν quod illic appensum erat (Οξηζηηθή Τπεξζπληέιηθνπ. Αληηθεηκεληθή Αηηηνινγία) quod illic appensum esset (Τπνηαθηηθή Τπεξζπληέιηθνπ. Τπνθεηκεληθή/Τπνζεηηθή Αηηηνινγία) cum illic appensum esset (Τπνηαθηηθή Τπεξζπληέιηθνπ. Η αηηηνινγία παξνπζηάδεηαη σο απνηέιεζκα κηαο εζσηεξηθήο ινγηθήο δηεξγαζίαο) Κείκελν 24 indignatus: Αηηηνινγηθή Μεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην Πξνηεξόρξνλν. Δμαξηάηαη από ξήκα Ιζηνξηθνύ ρξόλνπ: inquit (ΠΡΚ), νπόηε ζα ηξαπεί ζε ρξόλν quod Ennius indignatus erat (Οξηζη. Τπεξζπληέιηθνπ. Αληηθεηκεληθή Αηηηνινγία) quod Ennius indignatus esset (Τπνη. Τπεξζπληέιηθνπ. Τπνθεηκεληθή Αηηηνινγία) cum Ennius indignatus esset (Τπνη. Τπεξζπληέιηθνπ. Δζσηεξηθή ινγηθή δηεξγαζία) Κείκελν 27 desideranti: Αηηηνινγηθή Μεηνρή, Δλεζηώηα, πνπ δειώλεη ην ύγρξνλν. Δμαξηάηαη από ξήκα ηζηνξηθνύ ρξόλνπ (legit: Παξαθείκελνο), νπόηε ζα ηξαπεί ζε ρξόλν Παξαηαηηθό, ώζηε λα δεισζεί ην ζύγρξνλν ζην παξειζόλ. quod desiderabat (Οξηζη. Παξαηαηηθνύ. Αληηθεηκεληθή Αηηηνινγία) quod desideraret (Τπνη. Παξαηαηηθνύ. Τπνθεηκεληθή Αηηηνινγία) cum desideraret (Τπνη. Παξαηαηηθνύ. Απνηέιεζκα εζσηεξηθήο ινγηθήο δηεξγαζίαο) Κείκελν 31 confisus: Αηηηνινγηθή Μεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην Πξνηεξόρξνλν. Δμαξηάηαη από Ιζηνξηθό ρξόλν: ruit (ΠΡΚ), νπόηε ζα ηξαπεί ζε ρξόλν
quod confisus erat (Οξηζη. Τπεξπληέιηθνπ. Αληηθεηκεληθή Αηηηνινγία) quod confisus esset (Τπνη. Τπεξζπληέιηθνπ. Τπνθεηκεληθή Αηηηνινγία) cum confisus esset (Τπνη. Τπεξζπληέιηθνπ. Δζσηεξηθή ινγηθή δηεξγαζία) permotus: Αηηηνινγηθή Μεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην Πξνηεξόρξνλν. Δμαξηάηαη από Ιζηνξηθό ρξόλν: ruit (ΠΡΚ), νπόηε ζα ηξαπεί ζε ρξόλν quod permotus erat (Οξηζηηθή Τπεξζπληέιηθνπ. Αληηθεηκεληθή Αηηηνινγία) quod permotus esset (Τπνη. Τπεξζπληέιηθνπ. Τπνθεηκεληθή Αηηηνινγία) cum permotus esset (Τπνη. Τπεξζπληέιηθνπ. Δζσηεξηθή ινγηθή δηεξγαζία) Κείκελν 38 fessa: Αηηηνινγηθή Μεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην Πξνηεξόρξνλν. Δμαξηάηαη από Ιζηνξηθό ρξόλν: rogavit (ΠΡΚ), νπόηε ζα ηξαπεί ζε ρξόλν quod fessa erat quod fessa esset cum fessa esset (Οξηζη. Τπεξζπληέιηθνπ. Αληηθεηκεληθή Αηηηνινγία) (Τπνη. Τπεξζπληέιηθνπ. Τπνθεηκεληθή Αηηηνινγία) (Τπνη. Τπεξζπληέιηθνπ. Δζσηεξηθή ινγηθή δηεξγαζία) Κείκελν 45 veritus: Αηηηνινγηθή Μεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην Πξνηεξόρξνλν. Δμάξηεζε από Ιζηνξηθό ρξόλν: constituit (ΠΡΚ) (Ιζηνξηθόο Δλεζηώηαο ζύκθσλα κε ην Υξήζην Καλειιόπνπιν). Η κεηνρή ζα ηξαπεί ζε ρξόλν Τπεξζπληέιηθν, ώζηε λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν. quod veritus erat quod veritus esset cum veritus esset (Οξηζη. Τπεξζπληέιηθνπ. Αληηθεηκεληθή Αηηηνινγία) (Τπνη. Τπεξζπληέιηθνπ. Τπνθεηκεληθή Αηηηνινγία) (Τπνη. Τπεξζπληέιηθνπ. Δζσηεξηθή ινγηθή δηεξγαζία) Κείκελν 48 instinctam: Αηηηνινγηθή Μεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην Πξνηεξόρξνλν. Δμαξηάηαη από ηζηνξηθό ρξόλν: persuasit (ΠΡΚ), νπόηε ζα ηξαπεί ζε ρξόλν quod instincta etat (Οξηζη. Τπεξζπληέιηθνπ. Αληηθεηκεληθή Αηηηνινγία) quod instincta esset (Τπνη. Τπεξζπληέιηθνπ. Τπνθεηκεληθή Αηηηνινγία) cum instincta esset (Τπνη. Τπεξζπληέιηθνπ. Δζσηεξηθή ινγηθή δηεξγαζία) Κείκελν 49 velut elapso: Αηηνινγηθή Μεηνρή, Τπνθεηκεληθήο ή Τπνζεηηθήο αηηηνινγίαο, θαζώο ζπλνδεύεηαη από ην velut, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην Πξνηεξόρξνλν. quod elapsus esset (Τπνη. Τπεξζπληέιηθνπ. Τπνθεηκεληθή / Τπνζεηηθή Αηηηνινγία)
Υπνζεηηθέο Μεηνρέο Η ππνζεηηθή κεηνρή αλαιύεηαη ζε πξόηαζε αλάινγα κε ην είδνο ηνπ ππνζεηηθνύ ιόγνπ πνπ ζρεκαηίδεη. [ηε ιαηηληθή γιώζζα ππάξρνπλ ηξία είδε ππνζεηηθώλ ιόγσλ: 1) Σν πξώην είδνο εθθξάδεη Τπόζεζε Αλνηθηή, ρσξίο δειαδή λα δειώλεηαη αλ αιεζεύεη ή όρη: si + Οξηζηηθή νπνηνπδήπνηε ρξόλνπ Απόδνζε: νπνηαδήπνηε έγθιηζε. 2) Σν δεύηεξν είδνο εθθξάδεη Τπόζεζε Αληίζεηε πξνο ηελ πξαγκαηηθόηεηα (ή ην απξαγκαηνπνίεην): si + Υπνη. Παξαηαηηθνύ (ππόζεζε θαη απόδνζε) γηα ην παξόλ, si + Υπνη. Υπεξζπληέιηθνπ (ππόζεζε θαη απόδνζε) γηα ην παξειζόλ. 3) Σν ηξίην είδνο εθθξάδεη Τπόζεζε Γπλαηή ή Πηζαλή: si + Υπνη. Ελεζηώηα (ππόζεζε θαη απόδνζε) γηα ην παξόλ-κέιινλ] Κείκελν 45 intercepta: Τπνζεηηθή Μεηνρή, Γλήζηα Αθαηξεηηθή Απόιπηε, Παξαθεηκέλνπ, πνπ ζρεκαηίδεη εμαξηεκέλν ππνζεηηθό ιόγν. intercepta epistula ne... cognoscantur (Βνπιεηηθή Πξόηαζε) Εμαξηεκέλνο Υπνζεηηθόο Λόγνο Si intercepta sit (Τπνηαθηηθή Παξαθεηκέλνπ) ne cognoscantur (Τπνη. Παζ. Δλεζηώηα) Επζύο Υπνζεηηθόο Λόγνο Si intercepta erit (Οξηζη. πλη. Μέιινληα) ne cognoscantur (ne + Τπνη. Δλεζηώηα, πνπ ηζνδπλακεί κε Απνηξεπηηθή Τπνηαθηηθή) Ο Τπνζεηηθόο Λόγνο πνπ ζρεκαηίδεηαη αλήθεη ζην πξώην είδνο: Αλνηθηή Τπόζεζε ζην κέιινλ. Χξνληθέο Μεηνρέο [ε ζρέζε κε ηελ πξόηαζε πνπ πξνζδηνξίδνπλ, νη ρξνληθέο πξνηάζεηο εθθξάδνπλ: 1. Κάηη ην ζύγρξνλν: ηελ πεξίπησζε απηή εηζάγνληαη κε ηνπο ζπλδέζκνπο: dum, quoad, quadium θαη εθθέξνληαη κε Οξηζηηθή. Δηδηθόηεξα, ν ζπγρξνληζκόο πεξηιακβάλεη δύν θαηεγνξίεο: α) Παξάιιειε δηάξθεηα (= εθόζνλ, όζν). β) Μηα ζπλερηδόκελε πξάμε (= ρξνληθή πξόηαζε), ζηε δηάξθεηα ηεο νπνίαο ζπκβαίλεη κηα άιιε πξάμε (= θύξηα πξόηαζε). Η ρξνληθή πξόηαζε εηζάγεηαη κόλν κε ην dum (= ελώ) θαη εθθέξεηαη πάληα κε ηελ Οξηζηηθή ηνπ Ελεζηώηα, νπνηνζδήπνηε θη αλ είλαη ν ρξόλνο ηεο θύξηαο πξόηαζεο. 2. Κάηη ην πξνηεξόρξνλν. ηελ πεξίπησζε απηή νη ρξνληθέο πξνηάζεηο εηζάγνληαη κε ηνπο ζπλδέζκνπο: postquam (=αθνύ), ubi, ut (=όηαλ, κόιηο), simulac (simul atque), cum primum (=κόιηο). Δθθέξνληαη κε Οξηζηηθή, πνπ γηα ην παξειζόλ είλαη ζπλήζσο ε Οξηζηηθή ηνπ Παξαθεηκέλνπ (ή ηνπ Υπεξζπληειίθνπ). 3. Κάηη ην πζηεξόρξνλν. ηελ πεξίπησζε απηή νη ρξνληθέο πξνηάζεηο εηζάγνληαη κε ηνπο ζπλδέζκνπο antequam (ant quam), priusquam (prius quam), dum, donec, quoad. Δθθέξνληαη κε Οξηζηηθή, όηαλ ε πξάμε ελδηαθέξεη κόλν από ρξνληθή άπνςε, θαη κε Υπνηαθηηθή, όηαλ ε πξάμε πεξηγξάθεηαη σο πξνζδνθία ή επηδίσμε.
Γηα ηηο δηεγήζεηο ηνπ παξειζόληνο ρξεζηκνπνηείηαη πνιύ ζπρλά ν ζύλδεζκνο cum κε Υπνηαθηηθή Παξαηαηηθνύ (γηα πξάμε ζύγρξνλε) θαη Υπεξζπληειίθνπ (γηα πξάμε πξνηεξόρξνλε). Ο cum απηόο, πνπ απνδίδεηαη κε ην «όηαλ», είλαη γλσζηόο σο ηζηνξηθόο ή δηεγεκαηηθόο. Ο ρξνληθόο cum κε Οξηζηηθή καο πιεξνθνξεί απιώο γηα ην ρξόλν πνπ έγηλε θάηη. Αληίζεηα, ν ηζηνξηθόο cum ππνγξακκίδεη ηε βαζύηεξε ζρέζε ηεο δεπηεξεύνπζαο κε ηελ θύξηα πξόηαζε δεκηνπξγεί κηα ζρέζε αηηίνπ θαη αηηηαηνύ αλάκεζά ηνπο. Δίλαη θαλεξόο εδώ ν ξόινο ηνπ ππνθεηκεληθνύ ζηνηρείνπ πνπ ππάξρεη ζηελ Τπνηαθηηθή. α) Ο cum κε Υπνηαθηηθή (ηζηνξηθόο-δηεγεκαηηθόο) ρξεζηκνπνηείηαη κόλν γηα ην παξειζόλ. β) Ο cum κε Οξηζηηθή ρξεζηκνπνηείηαη θαη γηα ην παξόλ θαη γηα ην παξειζόλ θαη γηα ην κέιινλ. [Ο cum κε Οξηζηηθή έρεη κηα ζεηξά από ηδηαίηεξεο ρξήζεηο, ζηηο νπνίεο δελ κπνξεί λα ηνλ αληηθαηαζηήζεη ν ηζηνξηθόο cum. Δθθξάδεη δειαδή ηελ επαλάιεςε (επαλαιεπηηθόο), ην μαθληθό γεγνλόο (αληίζηξνθνο cum) θηι.] abeuntes: Υξνληθή Μεηνρή, Δλεζηώηα, πνπ δειώλεη ην ζύγρξνλν dum iam abeunt (dum + Οξηζηηθή Δλεζηώηα. Μηα ζπλερηδόκελε πξάμε, ζηε δηάξθεηα ηεο νπνίαο ζπκβαίλεη κηα άιιε.) cum abirent (ηζηνξηθόο cum + Τπνηαθηηθή Παξαηαηηθνύ. Με βάζε ηελ Αθνινπζία ησλ Υξόλσλ, ην ύγρξνλν ζην Παξειζόλ, δειώλεηαη κε Τπνη. Πξη., όηαλ έρνπκε εμάξηεζε από ηζηνξηθό ρξόλν: secutus est: Οξηζη. Παξαθεηκέλνπ) rogatus: Υξνληθή Μεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην πξνηεξόρξνλν postquam rogatus est (postquam + Οξηζηηθή Παξαθεηκέλνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν ζην παξειζόλ) cum rogatus esset (ηζηνξηθόο cum + Τπνη. Τπεξζπληειίθνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν ζην παξειζόλ, ζύκθσλα κε ηνπο θαλόλεο ηεο Αθνινπζίαο ησλ Υξόλσλ, κε εμάξηεζε από ηζηνξηθό ρξόλν reversus est) Κείκελν 25 ostendens: Υξνληθή κεηνρή, Δλεζηώηα, πνπ δειώλεη ην ζύγρξνλν. dum ostendit (dum + Οξηζηηθή Δλεζηώηα) cum ostenderet (ηζηνξηθόο cum + Τπνη. Παξαηαηηθνύ, ζύγρξνλν ζην παξειζόλ, κε εμάξηεζε από ηζηνξηθό ρξόλν inquit) Κείκελν 28 rediens: Υξνληθή κεηνρή, Δλεζηώηα, πνπ δειώλεη ην ζύγρξνλν ζην παξόλ dum redis (dum + Οξηζηηθή Δλεζηώηα, γηα λα δεισζεί ην ζύγρξνλν ζην παξόλ) Η κεηνρή δελ κπνξεί λα αλαιπζεί κε ηνλ ηζηνξηθό cum, γηαηί απηόο ν ζύλδεζκνο ρξεζηκνπνηείηαη κόλν γηα δηεγήζεηο ηνπ παξειζόληνο. Κείκελν 40 interrogatus: Υξνληθή κεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην πξνηεξόρξνλν ζην παξειζόλ postquam interrogatus est (postquam + Οξηζη. Παξαθεηκέλνπ = Πξνηεξόρξνλν)
cum interrogatus esset (ηζηνξηθόο cum + Τπνη. Τπεξζπληειίθνπ = Πξνηεξόρξνλν ζην παξειζόλ, κε εμάξηεζε από ηζηνξηθό ρξόλν noluit) Κείκελν 43 ingredienti: Υξνληθή κεηνρή, Δλεζηώηα, πνπ δειώλεη ην ζύγρξνλν dum ingrederis (dum + Οξηζηηθή Δλεζηώηα = ύγρξνλν) cum ingredereris (ηζηνξηθόο cum + Τπνη. Παξαηαηηθνύ = ύγρξνλν ζην παξειζόλ, κε εμάξηεζε ηζηνξηθνύ ρξόλνπ cecidit / Αθνινπζία ησλ ρξόλσλ) Κείκελν 44 exulantem: Υξνληθή κεηνρή, Δλεζηώηα, πνπ δειώλεη ην ζύγρξνλν dum exulat (dum + Οξηζη. Δλεζηώηα = ζύγρξνλν) cum exularet (ηζηνξηθόο cum + Τπνη. Παξαηαηηθνύ = ζύγρξνλν ζην παξειζόλ, εμάξηεζε από ηζηνξηθό ρξόλν dixisse) Κείκελν 48 emissa: Υξνληθή κεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην πξνηεξόρξνλν postquam cerva emissa est a servo (postquam + Οξηζη. Παξαθεηκέλνπ = πξνηεξόρξνλν) cum cerva emissa esset a servo (ηζηνξηθόο cum + Τπνη. Τπεξζπληειίθνπ = πξνηεξόρξνλν ζην παξειζόλ, κε εμάξηεζε ηζηνξηθνύ ρξόλνπ introrupisset) Κείκελν 49 vocatus: Υξνληθή κεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην πξνηεξόρξνλν postquam vocatus est (postquam + Οξηζη. Παξαθεηκέλνπ = πξνηεξόρξνλν) cum vocatus esset (ηζηνξηθόο cum + Τπνη. Τπεξζπληειίθνπ = πξνηεξόρξνλν ζην παξειζόλ, κε εμάξηεζε ηζηνξηθνύ ρξόλνπ venit) Απόιπηεο Μεηνρέο [Απόιπηε αθαηξεηηθή. Όηαλ ην ππνθείκελν ηεο κεηνρήο δελ έρεη θακία ζρέζε κε ην ππνθείκελν ή ην αληηθείκελν ηνπ ξήκαηνο, ηόηε ε κεηνρή θαη ην ππνθείκελό ηεο ηίζεληαη ζε πηώζε αθαηξεηηθή, πνπ νλνκάδεηαη απόιπηε αθαηξεηηθή. ηα ιαηηληθά ε ρξήζε ηεο απόιπηεο κεηνρήο είλαη πνιύ πην ζπρλή από ό,ηη ζηα αξραία ειιεληθά. Απηό νθείιεηαη ζην γεγνλόο όηη ε ιαηηληθή δε δηαζέηεη ελεξγεηηθή κεηνρή γηα ην παξειζόλ. Δληειώο ηδηόκνξθε είλαη ε απόιπηε αθαηξεηηθή πνπ απνηειείηαη από έλα «ππνθείκελν» θαη έλα νπζηαζηηθό (πνπ δειώλεη αμίσκα, ειηθία, επάγγεικα) ή εηδηθό επίζεην.] Ιδηόκνξθε Απόιπηε Αθαηξεηηθή Μεηνρή Brenno duce: Ιδηόκνξθε Αθαηξεηηθή Απόιπηε Υξνληθή κεηνρή, πνπ δειώλεη ην ζύγρξνλν
dum Brennus dux est (dum + Οξηζηηθή Δλεζηώηα = ζύγρξνλν) cum Brennus dux erat (ρξνληθόο cum + Οξηζηηθή Παξαηαηηθνύ) cum Brennus dux esset (ηζηνξηθόο cum + Τπνη. Παξαηαηηθνύ, ζύγρξνλν ζην παξειζόλ, εμάξηεζε από ηζηνξηθό ρξόλν everterunt) Κείκελν 30 patre imperatore: Ιδηόκνξθε Αθαηξεηηθή Απόιπηε Υξνληθή κεηνρή, πνπ δειώλεη ην ζύγρξνλν dum pater imperator est (dum + Οξηζηηθή Δλεζηώηα = ζύγρξνλν) cum pater imperator erat (ρξνληθόο cum + Οξηζηηθή Παξαηαηηθνύ) cum pater imperator esset (ηζηνξηθόο cum + Τπνη. Παξαηαηηθνύ, ζύγρξνλν ζην παξειζόλ, εμάξηεζε από ηζηνξηθό ρξόλν fuit) Νόζε Αθαηξεηηθή Απόιπηε Χξνληθή Μεηνρή Η κεηνρή απηή απνθαιείηαη λόζε, γηαηί ην ππνθείκελό ηεο είλαη επί ηεο νπζίαο ην ίδην κε ην ππνθείκελν ηνπ ξήκαηνο, ηίζεηαη εληνύηνηο ζε αθαηξεηηθή θαη ιεηηνπξγεί σο απόιπηε. deletis legionibus [a Gallis]: Νόζε αθαηξεηηθή απόιπηε ρξνληθή κεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην πξνηεξόρξνλν. Δμαξηάηαη από ηζηνξηθό ρξόλν: everterunt (ΠΡΚ). postquam Galli legiones deleverunt (postquam + Οξηζηηθή Παξαθεηκέλνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν ζην παξειζόλ) cum Galli legiones delevissent (ηζηνξηθόο cum + Τπνηαθηηθή Τπεξζπληειίθνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν) quibus interemptis [a Camillo]: Νόζε αθαηξεηηθή απόιπηε ρξνληθή κεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην πξνηεξόρξνλν. Δμαξηάηαη από ηζηνξηθό ρξόλν: recepit (ΠΡΚ). postquam Camillus eos interemit (postquam + Οξηζηηθή Παξαθεηκέλνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν ζην παξειζόλ) cum Camillus eos interemisset (ηζηνξηθόο cum + Τπνηαθηηθή Τπεξζπληειίθνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν) Κείκελν 29 audita salutatione [a Caesare]: Νόζε αθαηξεηηθή απόιπηε ρξνληθή κεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην πξνηεξόρξνλν. Δμαξηάηαη από ηζηνξηθό ρξόλν: dixit (ΠΡΚ). postquam Caesar salutationem audivit (postquam + Οξηζηηθή Παξαθεηκέλνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν ζην παξειζόλ)
cum Caesar salutationem audivisset (ηζηνξηθόο cum + Τπνηαθηηθή Τπεξζπληειίθνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν) Κείκελν 34 abiectis armis [a praedonibus]: Νόζε αθαηξεηηθή απόιπηε ρξνληθή κεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην πξνηεξόρξνλν. Δμαξηάηαη από ηζηνξηθό ρξόλν: appropinquaverunt (ΠΡΚ). postquam praedones arma abiecerunt (postquam + Οξηζηηθή Παξαθεηκέλνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν) cum praedones aram abiecissent (ηζηνξηθόο cum + Τπνηαθηηθή Τπεξζπληειίθνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν) Κείκελν 40 occupata urbe [a Sulla]: Νόζε αθαηξεηηθή απόιπηε ρξνληθή κεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην πξνηεξόρξνλν. Δμαξηάηαη από ηζηνξηθό ρξόλν: coegerat (Τπεξζπληέιηθνο). postquam Sulla urbem occupavit (postquam + Οξηζηηθή Παξαθεηκέλνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν) cum Sulla urbem occupavisset (ηζηνξηθόο cum + Τπνηαθηηθή Τπεξζπληειίθνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν) Κείκελν 47 hac re audita [ab Augusto]: Νόζε αθαηξεηηθή απόιπηε ρξνληθή κεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην πξνηεξόρξνλν. Δμάξηεζε από ηζηνξηθό ρξόλν: voluit (ΠΡΚ). postquam Augustus hanc rem audivit (postquam + Οξηζηηθή Παξαθεηκέλνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν) cum Augustus hanc rem audivisset (ηζηνξηθόο cum + Τπνηαθηηθή Τπεξζπληειίθνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν) Κείκελν 48 admissis amicis [a Sertorio]: Νόζε αθαηξεηηθή απόιπηε ρξνληθή κεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην πξνηεξόρξνλν. Δμαξηάηαη από ηζηνξηθό ρξόλν: dixit (ΠΡΚ). postquam Sertorius amicos admisit (postquam + Οξηζηηθή Παξαθεηκέλνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν) cum Sertorius amicos admisisset (ηζηνξηθόο cum + Τπνηαθηηθή Τπεξζπληειίθνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν)
Γλήζηα Αθαηξεηηθή Απόιπηε Χξνληθή Μεηνρή Κείκελν 23 occiso Scriboniano: Γλήζηα αθαηξεηηθή απόιπηε ρξνληθή κεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην πξνηεξόρξνλν. Δμαξηάηαη από ηζηνξηθό ρξόλν: trahebatur (ΠΡΣ). postquam Scribonianus occisus est (postquam + Οξηζηηθή Παξαθεηκέλνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν) cum Scribonianus occisus esset (ηζηνξηθόο cum + Τπνηαθηηθή Τπεξζπληειίθνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν) Επηζεηηθέο Μεηνρέο Οη επηζεηηθέο κεηνρέο ηξέπνληαη ζε Αλαθνξηθέο πξνηάζεηο, πνπ εηζάγνληαη κε ηελ αλαθνξηθή αλησλπκία qui-quae-quo. Μηα κεηνρή Ελεζηώηα ζα ηξαπεί ζε ξήκα Δλεζηώηα, αλ εμαξηάηαη από αξθηηθό ρξόλν ή ζε Παξαηαηηθό, αλ εμαξηάηαη από ηζηνξηθό ρξόλν. Μηα κεηνρή Παξαθεηκέλνπ ζα ηξαπεί ζε ξήκα Παξαθεηκέλνπ, αλ εμαξηάηαη από αξθηηθό ρξόλν ή ζε Τπεξζπληέιηθν, αλ εμαξηάηαη από ηζηνξηθό ρξόλν. divisam: Δπηζεηηθή κεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην Πξνηεξόρξνλν θαη πξνζδηνξίδεη ηε ιέμε praedam quae non divisa erat (Οξηζηηθή Τπεξζπληειίθνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν, αθνύ έρνπκε εμάξηεζε από ηζηνξηθό ρξόλν, factus est/fuerat) Κείκελν 23 interroganti: Δπηζεηηθή κεηνρή, Δλεζηώηα, πνπ δειώλεη ην ύγρξνλν θαη πξνζδηνξίδεη ηε ιέμεη marito qui interrogabat (Οξηζηηθή Παξαηαηηθνύ, γηα λα δεισζεί ην ζύγρξνλν ζην παξειζόλ, αθνύ έρνπκε εμάξηεζε από ηζηνξηθό ρξόλν, respondebat) cohibitae Δπηζεηηθή κεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην Πξνηεξόρξνλν θαη πξνζδηνξίδεη ηε ιέμε lacrimae quae cohibitae erant (Οξηζηηθή Τπεξζπληειίθνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν, αθνύ έρνπκε εμάξηεζε από ηζηνξηθό ρξόλν, vincerent) Κείκελν 24 quaerenti: Δπηζεηηθή κεηνρή, Δλεζηώηα, πνπ δειώλεη ην ύγρξνλν θαη πξνζδηνξίδεη ηε ιέμε eique qui quaerebat (Οξηζηηθή Παξαηαηηθνύ, γηα λα δεισζεί ην ζύγρξνλν, αθνύ έρνπκε εμάξηεζε από ηζηνξηθό ρξόλν dixisset) Κείκελν 28
notus: Δπηζεηηθή κεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην Πξνηεξόρξνλν θαη πξνζδηνξίδεη ηε ιέμε Licinus qui notus erat: (Οξηζηηθή Τπεξζπληειίθνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν, αθνύ έρνπκε εμάξηεζε από ηζηνξηθό ρξόλν fugit) Κείκελν 29 tenens: Δπηζεηηθή κεηνρή, Δλεζηώηα, πνπ δειώλεη ην ύγρξνλν θαη πξνζδηνξίδεη ηε ιέμε homo qui tenebat (Οξηζηηθή Παξαηαηηθνύ, γηα λα δεισζεί ην ζύγρξνλν, αθνύ έρνπκε εμάξηεζε από ηζηνξηθό ρξόλν occurrit) Κείκελν 30 susceptum: Δπηζεηηθή κεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην Πξνηεξόρξνλν θαη πξνζδηνξίδεη ηε ιέμε flagitium quod susceptum erat (Οξηζηηθή Τπεξζπληειίθνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν, αθνύ έρνπκε εμάξηεζε από ηζηνξηθό ρξόλν obiecerunt) deportatum: Δπηζεηηθή κεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην Πξνηεξόρξνλν θαη πξνζδηνξίδεη ηε ιέμε flagitium quod deportatum erat (Οξηζηηθή Τπεξζπληειίθνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν, αθνύ έρνπκε εμάξηεζε από ηζηνξηθό ρξόλν obiecerunt) Κείκελν 31 natus: Δπηζεηηθή κεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην Πξνηεξόρξνλν θαη πξνζδηνξίδεη ηε ιέμε T. Manlius qui natus erat (Οξηζηηθή Τπεξζπληειίθνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν, αθνύ έρνπκε εμάξηεζε από ηζηνξηθό ρξόλν praefuit) Κείκελν 36 missum: Δπηζεηηθή κεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην Πξνηεξόρξνλν θαη πξνζδηνξίδεη ηε ιέμε pondus quod missum erat (Οξηζηηθή Τπεξζπληειίθνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν ζην παξειζόλ, αθνύ έρνπκε εμάξηεζε από ηζηνξηθό ρξόλν attulissent) Κείκελν 38 congruens: Δπηζεηηθή κεηνρή, Δλεζηώηα, πνπ δειώλεη ην ύγρξνλν θαη πξνζδηνξίδεη ηε ιέμε vox quae congruebat (Οξηζηηθή Παξαηαηηθνύ, γηα λα δεισζεί ην ζύγρξνλν, αθνύ έρνπκε εμάξηεζε από ηζηνξηθό ρξόλν audiretur) Κείκελν 41 obsoleto: Δπηζεηηθή κεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην Πξνηεξόρξνλν θαη πξνζδηνξίδεη ηε ιέμε sermone
qui obsoletus est (Οξηζηηθή Παξαθεηκέλνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν, αθνύ έρνπκε εμάξηεζε από Αξθηηθό ρξόλν uteris: Οξ. Δλεζηώηα) Κείκελν 42 nascentem: Δπηζεηηθή κεηνρή, Δλεζηώηα, πνπ δειώλεη ην ύγρξνλν θαη πξνζδηνξίδεη ηε ιέμε coniurationem que nascebatur (Οξηζηηθή Παξαηαηηθνύ, γηα λα δεισζεί ην ζύγρξνλν ζην παξειζόλ, αθνύ έρνπκε εμάξηεζε από ηζηνξηθό ρξόλν confirmaverunt) Κείκελν 45 conscriptam: Δπηζεηηθή κεηνρή, Παξαθεηκέλνπ, πνπ δειώλεη ην Πξνηεξόρξνλν θαη πξνζδηνξίδεη ηε ιέμε epistulam quae conscripta est (Οξηζηηθή Παξαθεηκέλνπ, γηα λα δεισζεί ην πξνηεξόρξνλν, αθνύ έρνπκε εμάξηεζε από Αξθηηθό ρξόλν mittit) Κείκελν 46 parens: Δπηζεηηθή κεηνρή, Δλεζηώηα, πνπ δειώλεη ην ύγρξνλν θαη πξνζδηνξίδεη ηε ιέμε vir qui paret (Οξηζηηθή Δλεζηώηα, γηα λα δεισζεί ην ζύγρξνλν ζην παξόλ, αθνύ έρνπκε εμάξηεζε από αξθηηθό ρξόλν consulit) Κείκελν 49 molientem: Δπηζεηηθή κεηνρή, Δλεζηώηα, πνπ δειώλεη ην ύγρξνλν θαη πξνζδηνξίδεη ηε ιέμε te qui moliris (Οξηζηηθή Δλεζηώηα, γηα λα δεισζεί ην ζύγρξνλν ζην παξόλ, αθνύ έρνπκε εμάξηεζε από αξθηηθό ρξόλν non est)