Θέμα: Εργασία των νηπίων με το λογισμικό Inspiration και τον κειμενογράφο Word Επιμορφούμενη: Παναγιώτα Παπαδημητρίου Νηπιαγωγός Ε.Α. Αθήνα, Μάιος 2010 1
Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές Το πρόγραμμα του νηπιαγωγείου οργανώνεται κάθε φορά γύρω από ένα «θέμα» που ενδιαφέρει τα νήπια και κρίνεται παιδαγωγικά κατάλληλο. Οι δραστηριότητες που αναπτύσσονται γύρω από το θέμα ή το σχέδιο εργασίας αφορούν στην Γλώσσα, στην Επικοινωνία, στα Μαθηματικά, στην Μελέτη Περιβάλλοντος, στην Δημιουργική έκφραση (εικαστικά), στην Τεχνολογία. Τα «θέματα» που επεξεργαζόμαστε στο νηπιαγωγείο προσπαθούμε να δίνουν έμφαση στη διαθεματικότητα, στην ολιστική αντίληψη της γνώσης, στην προαγωγή της συνεργασίας και κοινωνικοποίησης των νηπίων και να αξιοποιούν τις προϋπάρχουσες ιδέες και γνώσεις των παιδιών και να στηρίζονται σε αυτές. Τάξεις στις οποίες μπορεί να απευθύνεται. Το τμήμα συνεκπαίδευσης του 130 ου Νηπιαγωγείου Αθηνών στο οποίο υπηρετώ, όπως δηλώνει η ονομασία του είναι ένα τμήμα νηπιαγωγείου που απευθύνεται τόσο σε παιδιά χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, όσο και σε παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Στο τμήμα μας φοιτούν 17 νήπια, 13 αγόρια και 4 κορίτσια, αλλοδαπά και ελληνόπουλα. Στο σύνολο των παιδιών είναι και 2 νήπια με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Ένα νήπιο με διαταραχή λόγου και ομιλίας και ένα νήπιο με ελαφρά νοητική υστέρηση (Σύνδρομο Down). Στο τμήμα συνεκπαίδευσης εργαζόμαστε δύο νηπιαγωγοί, μία της γενικής και μία της ειδικής αγωγής. Το πρόγραμμα αγωγής των νηπίων εκπονείται, διαμορφώνεται και υλοποιείται και από τις δυο μας με το σύνολο των νηπίων. Μ αυτό τον τρόπο προσπαθούμε να πετύχουμε ισότιμη συμμετοχή όλων των νηπίων στην καθημερινή ζωή του νηπιαγωγείου και πιστεύουμε ότι διασφαλίζουμε με τον καλύτερο τρόπο η ένταξη των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Όπως γίνεται λοιπόν φανερό από τα παραπάνω οι ανάγκες των παιδιών είναι αυτές που μας υποδεικνύουν τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του προγράμματος σπουδών των νηπίων. Συμβατότητα με το Α.Π.Σ. και το Δ.Ε.Π.Π.Σ. για το Νηπιαγωγείο Το Σενάριο είναι συμβατό με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών του Νηπιαγωγείου, αφού αναπτύσσεται με κεντρικούς άξονες τους στόχους που τίθενται, περιγράφονται και αναπτύσσονται στο Α.Π.Σ. Ενθαρρύνεται και διευρύνεται ο τρόπος επικοινωνίας μεταξύ των νηπίων τόσο στο σχολικό, όσο και στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Προάγεται η δημιουργικότητα των νηπίων με την χρήση και άλλων υλικών εκτός των συνηθισμένων σε μια τάξη νηπιαγωγείου και αξιοποιούνται παιδαγωγικά και τεχνολογικά εργαλεία των Τ.Π.Ε. στην εκπαιδευτική πράξη. 2
Αφορμή για την επιλογή του θέματος «Ο γύρος του κόσμου». Το ενδιαφέρον των παιδιών για τα μέσα μεταφοράς αποκαλύφθηκε από μία συζήτηση που είχαμε κατά την διάρκεια μιας μαθηματικής- διερευνητικής δραστηριότητας για την έννοια και την χρησιμότητα των αριθμητικών συμβόλων στην καθημερινή μας ζωή. Συζητώντας και αναπτύσσοντας τα νήπια τις ιδέες, τις γνώσεις και τις απόψεις τους για τους αριθμούς, αποφασίσαμε να καταγράψουν στο σπίτι τους σε ένα χαρτί πόσα και ποια είναι τα αγαπημένα τους παιχνίδια και αφού το φέρουν στο σχολείο κάθε παιδί να κάνει την παρουσίασή του. Από την καταγραφή αυτή προέκυψε ότι τα περισσότερα παιδιά μας αγαπούν να παίζουν με αυτοκίνητα, τρένα, αεροπλάνα, ελικόπτερα, καράβια, άμαξες και κούκλες που μετακινούνται και κάνουν βόλτες με άμαξες, αυτοκίνητα, άλογα, κλπ. Ρωτήσαμε κατόπιν τα παιδιά να μας πουν αν γνωρίζουν και στην καθημερινή ζωή μας πως ονομάζονται όλα, γιατί οι μεγάλοι τα κατασκευάζουν, που κινούνται και αν θέλουν να ασχοληθούμε και να μάθουμε περισσότερα γι αυτά. Η απάντηση ήταν ενθουσιώδης και αποφασίσαμε να συλλέξουμε πληροφορίες για τα μέσα συγκοινωνίας και να ασχοληθούμε με αυτά. Γνώσεις και πρότερες ιδέες ή αντιλήψεις των μαθητών. Επιλέξαμε να ασχοληθούμε με την κατασκευή του εννοιολογικού χάρτη στον ηλεκτρονικό υπολογιστή και να εργαστούμε με το λογισμικό inspiration προς το τέλος της επεξεργασίας του θέματος και αφού έχουν προηγηθεί όλες οι δραστηριότητες που συνοπτικά θα παραθέσουμε, ώστε το συγκεκριμένο εργαλείο να χρησιμοποιηθεί ως μία επιπλέον δραστηριότητα εμπέδωσης, κατανόησης, μετασχηματισμού των ιδεών των νηπίων. 3
Δραστηριότητες που προηγήθηκαν: 1. Παρουσίαση, συζήτηση, επεξεργασία και ανάρτηση του υλικού και των πληροφοριών που συγκέντρωσαν τα παιδιά, το καθένα με τον τρόπο του και έφεραν στην τάξη.(εικ. 1) 2. Με την χρήση της υδρόγειου σφαίρας και ενός παγκόσμιου χάρτη αφού έγινε κατανοητό από τα παιδιά και αποσαφηνίσθηκαν προϋπάρχουσες λανθασμένες ιδέες για τα μεταφορικά μέσα, (ότι δηλαδή δεν μπορούμε να ταξιδέψουμε με το τρένο όπου θέλουμε, το καράβι το παίρνουμε μόνο από το λιμάνι κ.λ.π.), προβήκαμε στα μαθηματικά σε ταξινόμηση καρτελών των μέσων μεταφοράς που έχουμε κατασκευάσει με κριτήριο το μέσον στο οποίο κινούνται ( ξηρά, αέρας, νερό). (εικ. 2) 4
3. Τα νήπια συμπλήρωσαν τους «δεσμούς» σε εννοιολογικό χάρτη υπό μορφή φύλλου εργασίας που τους δόθηκε. (εικ. 3). 4. Ομαδική κατασκευή του «εννοιολογικού χάρτη» σε μεγάλη επιφάνεια με χαρτοκολλητική και ζωγραφική. Γράψαμε σε χαρτιά τα ονόματα των μεταφορικών μέσων, τα κολλήσαμε. Ενώσαμε τα μεταφορικά μέσα με το μέσον στο οποίο μετακινούνται. Ονομάσαμε τις γραμμές αυτές «δεσμούς». (εικ. 4) 5. Πίνακας αναφοράς που απεικονίζει τα μεταφορικά μέσα και την ονομασία τους, ώστε τα νήπια να συνδέσουν την εικόνα του μέσου με την ανάγνωση και την γραφή. 5
6. Φύλλο εργασίας, στο οποίο τα νήπια αντιγράφουν με μολύβι το όνομα του εικονιζόμενου αντικειμένου. (εικ. 5) 7. Ζωγραφική 8. Ψυχοκινητικά παιχνίδια. 9. Ακρόαση ήχων των μεταφορικών μέσων. 10. Παραμύθι. 11. Τραγούδια. Σκοπός και διδακτικοί στόχοι. Να αναπτύξουν ικανότητες συνεργασίας. Να κατανοούν την αξία της ομαδικής εργασίας και της από κοινού ανακάλυψης. Να συνειδητοποιούν και να σέβονται τις ομοιότητες και τις διαφορές τους με τα άλλα παιδιά. Να περιγράφουν, εξηγούν και να ερμηνεύουν. Να συμμετέχουν σε συζητήσεις, χρησιμοποιώντας στοιχειώδη επιχειρηματολογία. Να προάγουν και να εμπλουτίζουν τον προφορικό τους λόγο. Να αποκτήσουν φωνολογική επίγνωση. Να εξοικειώνονται με βασικές ερευνητικές διαδικασίες. Να «διαβάζουν» απλά σύμβολα, σχεδιαγράμματα και χάρτες. Να αποκτήσουν θετικές στάσεις και συμπεριφορές για το περιβάλλον. Να αντιληφθούν την συμβολή των μέσων μεταφοράς και επικοινωνίας στην μετακίνηση και επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, στην ανταλλαγή ιδεών και στην μεταφορά προϊόντων.(διαπολιτισμική διάσταση του θέματος) 6
Να αναπτύσσουν την γλώσσα και την επικοινωνία και να αξιοποιούν την τεχνολογία. Να ταυτίζουν του υπολογιστή με μια μηχανή που βοηθάει τον άνθρωπο στην εργασία του. Να εντοπίζουν γράμματα και αριθμούς στο πληκτρολόγιο και να γράφουν. Να τοποθετούν τον δείκτη του ποντικιού σε συγκεκριμένη θέση στην οθόνη και να μπορούν να επιλέγουν. Να διατυπώνουν απορίες ή να θέτουν προβλήματα και να επιλέγουν ή να παράγουν κατάλληλο για την επίλυση των προβλημάτων υποστηρικτικό υλικό. Να οικοδομούν σταδιακά την έννοια των αριθμών. Να προσεγγίζουν και να αποσαφηνίζουν βασικές χωροχρονικές έννοιες και να αντιλαμβάνονται την χρονική ακολουθία των γεγονότων. Να πειραματίζονται με διάφορα υλικά, να ζωγραφίζουν, να κόβουν και να κολλάνε. Να «ερμηνεύουν» γενικά στοιχεία του κόσμου που τα περιβάλλει, μέσα από διαδικασίες παρατήρησης και περιγραφής, σύγκρισης, ταξινόμησης, αντιστοίχισης, σειροθέτησης και συμβολικής αναπαράστασης. Να χαίρονται και να εκφράζονται μέσα από το τραγούδι. Να αναπτύσσουν την ακουστική τους διάκριση και αντίληψη. Να αναπτύσσουν την σωματική τους δραστηριότητα. Να αποδέχονται την τήρηση κανόνων ασφαλείας και να χειρίζονται κατάλληλα το εκπαιδευτικό υλικό. Νέες Τεχνολογίες και Προσχολική Αγωγή Η εισαγωγή των Νέων Τεχνολογιών στο νηπιαγωγείο διευρύνει, διαφοροποιεί και αλλάζει τον ρόλο του/της νηπιαγωγού, δίνοντάς του ένα χαρακτήρα διαμεσολαβητικό και καθοδηγητικό σε μια διαδικασία βιωματικής προσέγγισης της γνώσης. Η εκπαιδευτική χρήση των Νέων Τεχνολογιών δημιουργεί ένα νέο περιβάλλον μάθησης, οικείο πλέον στα περισσότερα παιδιά, ελκυστικό και ευχάριστο. Το νήπιο εκδηλώνει την επιθυμία για ενεργό συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσα σε ένα διαδραστικό περιβάλλον, γεγονός που το καθιστά εκτός από συνδιαμορφωτή του καθημερινού προγράμματος δραστηριοτήτων και συν-δημιουργό της πληροφορίας και της γνώσης. Με τη χρήση Εκπαιδευτικού Λογισμικού, δηλαδή του λογισμικού που «σχεδιάζεται και χρησιμοποιείται για τους σκοπούς της διδασκαλίας και της μάθησης», επιδιώκεται η αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι ΤΠΕ για τη δημιουργία πλούσιου και ελκυστικού 7
μαθησιακού περιβάλλοντος. Ενός δυναμικού περιβάλλοντος που θα προκαλεί το παιδί να πειραματίζεται, να δημιουργεί και «να μαθαίνει ενεργώντας». Αποτελεί μία διαφορετική και αναγκαία πλέον προσέγγιση και εμπλουτισμό της μάθησης. Κατά την εργασία στον υπολογιστή τα παιδιά της μικρής ηλικίας αναπτύσσουν μια πληθώρα κοινωνικών αλληλεπιδράσεων τόσο με τα άλλα παιδιά (αλληλοπαρατήρηση, σχολιασμοί, αλληλοβοήθεια και μοίρασμα της χρήσης του υπολογιστή), όσο και με τον/την νηπιαγωγό τους (σχόλια σε σχέση με την εργασία, παρέμβαση σε περίπτωση ενοχλητικού και διασπαστικού παιχνιδιού, παροχή βοήθειας στο παιδί) (Heft & Swaminathan, 2002). Σημαντική επίδραση στη γνωστική ανάπτυξη έχει καταγραφεί και σε παιδιά 5 6 ετών που χρησιμοποιούσαν υπολογιστή, με την/τον νηπιαγωγό να έχει το ρόλο του διαμεσολαβητή που βοηθούσε τα παιδιά να συγκεντρωθούν στο έργο τους, τα ενθάρρυνε να σκεφτούν και να ρυθμίζουν τη συμπεριφορά τους (Nir-Gal & Klein, 2004). Έχουν καταγραφεί σημαντικά οφέλη στην ευφυΐα, στη δημιουργικότητα και στην αυτοεκτίμηση σε μικρά παιδιά τα οποία χρησιμοποίησαν αναπτυξιακά κατάλληλα λογισμικά σε συνδυασμό με συμπληρωματικές δραστηριότητες σε σχέση με παιδιά που χρησιμοποίησαν αναπτυξιακά κατάλληλα λογισμικά χωρίς συμπληρωματικές δραστηριότητες, παιδιά που χρησιμοποίησαν λογισμικό πρακτικής και εξάσκησης (drill-and-practice) και παιδιά που δε χρησιμοποίησαν καθόλου υπολογιστή (Haugland, 1992). Η χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή ως εργαλείου μάθησης με κατάλληλα προγράμματα ως προς τη δομή και το περιεχόμενό τους, είναι σήμερα αναγκαία και επιβεβλημένη και για τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Όλη η ομάδα οδηγήθηκε σε έναν συστηματικό τρόπο σκέψης μέσα από την ενεργή συμμετοχή, τον πειραματισμό και την σε βάθος παρατήρηση. Τα παιδιά ήταν χαρούμενα και ενθουσιώδη. Παρατηρούμε ότι η εργασία σε ζεύγη, όπως είναι και ερευνητικά αποδεδειγμένο, ενθαρρύνει τις μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις και προωθεί την κοινωνικοποίησή τους (Clemens et al, 1993). Ο υπολογιστής δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για να δημιουργηθούν φιλίες, να αναπτυχθούν οι κοινωνικές δεξιότητες και να προαχθεί η ομαδική εργασία. Διαπιστώθηκε η χρησιμότητα της ένταξης και ενσωμάτωσης του ηλεκτρονικού υπολογιστή μέσα στο χώρο της τάξης (Ντολιοπούλου, 2002, Κόμης, 2004, Δαφέρμου, κ.α., 2006) και όχι σε ξεχωριστή αίθουσα ή εργαστήριο πληροφορικής. Σε επίπεδο εργονομικής διαμόρφωσης χώρου θα ήταν ίσως ιδανικότερες οι συνθήκες με ανάλογο εξοπλισμό προσαρμοσμένο και για παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, όπως ρυθμιζόμενο τραπέζι εργασίας, πληκτρολόγιο μεγάλων πλήκτρων ή με εικόνες και έννοιες, ποντίκι μοχλός ή ποντίκι μπίλια (Φύτρος, 2005) ή συμβατικό ποντίκι μικρότερου μεγέθους. 8
Χρονική διάρκεια του θέματος. Η ενασχόλησή μας με «τα μέσα συγκοινωνίας» διήρκεσε περισσότερο από δύο εβδομάδες. Το θέμα αρχίσαμε να το επεξεργαζόμαστε στο τέλος του Απριλίου και ολοκληρώθηκε το πρώτο δεκαήμερο του Μαΐου. Για την παραγωγή του ημιδομημένου εννοιολογικού χάρτη με το πρόγραμμα INSPIRATION τα νήπια εργάστηκαν συνεχόμενα περίπου δύο ώρες. Οργάνωση της διδασκαλίας και απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή. Το σενάριο μπορεί να πραγματοποιηθεί στην τάξη του νηπιαγωγείου με την χρήση ενός βιντεοπροβολέα και ενός Η/Υ. Τα παιδιά μπορούν να χρησιμοποιήσουν το λογισμικό είτε σε ζεύγη, είτε σε μικρές ομάδες, συνεργατικά. Στον Η/Υ εγκαταστήσαμε το πρόγραμμα INSPIRATION, που ανήκει στα συστήματα εννοιολογικής χαρτογράφησης και αφορά σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα. Κατηγορία λογισμικού, Θεωρίες Μάθησης. Το παρόν λογισμικό στηρίζεται στις Θεωρίες των προϋπαρχουσών γνώσεων. Σύμφωνα με τις σύγχρονες αντιλήψεις για τη γνώση και τη μάθηση (εποικοδομητιστικές και κοινωνικοπολιτισμικές προσεγγίσεις) το λογισμικό οφείλει να είναι αναπτυξιακά κατάλληλο για τις ηλικίες στις οποίες προορίζεται. Στο πλαίσιο αυτό (Haughland & Wright, 1997; NAEYC Position Statement, 1996) πρέπει: Να είναι ανοικτού και διερευνητικού τύπου και να επιτρέπει την ενεργό μάθηση και τη λήψη αποφάσεων από τα παιδιά. Να ελέγχεται από το παιδί και να του επιτρέπει τη διερεύνηση χωρίς το φόβο να κάνει λάθη. Να είναι κατάλληλο ηλικιακά, να αντανακλά και να χρησιμοποιεί ως αφετηρία αυτά που το παιδί ήδη γνωρίζει. Να χρησιμοποιεί πραγματικά προβλήματα και να συνδέεται με ρεαλιστικές καταστάσεις. Να προκαλεί την αφύπνιση και να ενθαρρύνει τη γλωσσική έκφραση. Να είναι τεχνικά άρτιο, με όμορφα χρώματα και γραφικά και να εμπλέκει πολλές αισθήσεις Να είναι εύχρηστο και να επιτρέπει την αυτόνομη χρήση από το παιδί. Να μην απαιτεί δεξιότητες ανάγνωσης, να βασίζεται στη χρήση του ποντικιού και στις οθόνες αφής. 9
Η βασισμένη στον Η/Υ δημιουργία εννοιολογικών χαρτών και η διδακτική αξιοποίησή τους. Οι εννοιολογικοί χάρτες αποτελούν πολύτιμα εργαλεία στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η χρήση τους στη διδασκαλία αναπτύχθηκε αρχικά από τον J. D. Novak με βάση τη θεωρία του Ausubel που τόνιζε τη σημασία της προϋπάρχουσας γνώσης για τη δυνατότητα κατάκτησης νέων εννοιών. Η «μάθηση με νόημα», όπως την αποκαλούσε, σήμαινε την προσαρμογή των νέων εννοιών στις υπάρχουσες γνωστικές δομές. Η εκμάθηση νέων εννοιών λοιπόν διευκολύνεται από τη συσχέτιση τους με άλλες σχετικές έννοιες. Οι σχέσεις και οι συνδέσεις ανάμεσα στις έννοιες μπορούν να παρουσιαστούν αποτελεσματικά μέσα από έναν εννοιολογικό χάρτη. Από την άλλη, η οργανωμένη παρουσίαση της γνώσης βοηθά στην κατανόηση, αποθήκευση και ανάκληση της γνώσης αυτής. Το κυριότερο πλεονέκτημα των εννοιολογικών χαρτών πού τους καθιστά χρήσιμους είναι ότι βοηθούν μέσω μιας γραφικής απεικόνισης να καθίστανται ορατά διαπλεκόμενα πεδία και περιβάλλοντα δράσης ή και γνώσης τα οποία μαζί αποτελούν μια διαδικασία ή μια βασική έννοια. Οι εννοιολογικοί χάρτες βασίζονται στην θεωρία της δραστηριότητας και οι μαθητές είναι ενεργά υποκείμενα τα οποία συμμετέχουν στην αξιολόγηση και στους στόχους. Οι εννοιολογικοί χάρτες βοηθούν στον μετασχηματισμό των εννοιών και στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να αναφέρω πως όλες οι παραπάνω δραστηριότητες με τις Τ.Π.Ε. βρίσκονται αναρτημένες στο ιστολόγιο που γι αυτό τον λόγο δημιουργήσαμε και που είναι το: http://feladakiblogspotcom.blogspot.com/ και το οποίο φιλοξενεί δύο ακόμα ιστολόγια, στα οποία αναρτούμε διάφορες δραστηριότητες για τα νήπια και τα οποία είναι: http://helidonaki.blogspot.com/ και http://petaloudakia.blogspot.com/ Λίγα λόγια για τον κειμενογράφο. Η πορεία και η διαδικασία για την κατάκτηση του αλφαβητικού και του αριθμητικού μας συστήματος είναι βιωματική, λειτουργική και αναδύεται μέσα από καταστάσεις όπου τα παιδιά θεωρούν φυσικό και αναγκαίο να αναφερθούν και να ασχοληθούν με αυτά τα 2 συστήματα γραφής. Έτσι τελειώνοντας μια εργασία τους στον Υπολογιστή ατομική ή ομαδική είναι αυτονόητο για τα παιδιά ότι θα πρέπει να γράψουν το όνομά τους σ αυτήν. Αυτό συμβαίνει από τις πρώτες κιόλας μέρες τους στο σχολείο, όπου σχεδόν κανένας δεν ξέρει τα γράμματα, όπου ελάχιστα παιδιά ξέρουν να γράφουν το όνομά τους. Παρ όλα αυτά έχοντας δίπλα τους έναν πίνακα αναφοράς ονομάτων 10
αρχίζουν την διαδικασία της πληκτρολόγησης μέσω της αντιστοίχησης των γραμμάτων του πίνακα και του πληκτρολογίου. Τα παιδιά ενθαρρύνονται να μετασχηματίζουν λεκτικά - φωνητικά το αντίστοιχο σύμβολο κατά την διαδικασία της πληκτρολόγησης. Όλα αυτά λειτουργώντας μέσα σ ένα ευρύτερο μαθησιακό πλαίσιο των ανωτέρω στόχων και σύμφωνα με τις νέες διαδικασίες της δομητικής προσέγγισης του γραπτού λόγου, όπως αυτός επιχειρείται να εφαρμοστεί στο χώρο του νηπιαγωγείου, οδηγούν τα παιδιά με σίγουρα βήματα στην συνειδητοποίηση και σταδιακή κατάκτηση του αλφαβητικού και αριθμητικού μας συστήματος. Όπως ήδη αναφέρθηκε, βλέπουμε τον Υπολογιστή σαν ένα νέο εργαλείο δουλειάς. Ένα μηχάνημα δηλαδή που θα μας βοηθήσει να πετύχουμε καλύτερα τους στόχους μας. Έχοντας αυτό ως θέση συνεχίζουμε λίγο παραπάνω από εκεί που σταματά η ζωγραφική, τα χρώματα, τα σχήματα, η δημιουργική τους συσχέτιση. Η χρήση των Τ.Π.Ε. λειτουργεί σαν ένα δεύτερο ή και τρίτο επίπεδο συμπληρωματικής μάθησης ήδη βιωμένης στο χώρο και το χρόνο. Ο επεξεργαστής κειμένου είναι μια ειδική κατηγορία λογισμικού που χρησιμοποιείται για την παραγωγή, επεξεργασία, τροποποίηση, σελιδοποίηση και επικοινωνία κειμένων σε ψηφιακή μορφή. Σε επίπεδο εννοιών ο επεξεργαστής κειμένου συνιστά μια νέα μέθοδο γραφής, η οποία είναι ποιοτικά διαφορετική από την παραδοσιακή γραφή με χαρτί και μολύβι. Δείχνει την εξέλιξη στη γραφής, τον αναστοχασμό. Είναι υπερμεσικό εργαλείο και ευνοεί την πολυτροπικότητα. 11
Παράρτημα Φύλλο Εργασίας Δραστηριοτήτων για τα παιδιά Δραστηριότητα 1: Τα νήπια συμπληρώνουν χειρόγραφα τον εννοιολογικό χάρτη. Στο τέλος γράφουν όνομα και ημερομηνία. Δραστηριότητα 2: Γράφουν τις λέξεις που βλέπουν μέσα στο πλαίσιο: α) χειρόγραφα, β) στον Η/Υ με την βοήθεια του κειμενογράφου. Τον πίνακα αναφοράς τον συμβουλεύονταν όσα τον χρειαζόντουσαν για να γράψουν σε χαρτί τα ονόματα των μεταφορικών μέσων, όταν κατασκευάζαμε ομαδικά με χαρτοκολλητική τον εννοιολογικό χάρτη της εικόνας 4. 12
(1)Ενώνουμε με μια γραμμή το κάθε μεταφορικό μέσο με τον τρόπο που ταξιδεύει. Ìå ôé ôáîéäåýïõìå; ÊÁÑÁÂÉ áýñáò íåñü ÁÅÑÏÓÔÁÔÏ ÅËÉÊÏÐÔÅÑÏ ÐÏÔÁÌÏÐËÏÉÏ ÁÅÑÏÐËÁÍÏ Ó ÏËÉÊÏ ÌÇ ÁÍÇ ÁÌÁÎÁ îçñü ÅËÊÇÈÑÏ ÁÕÔÏÊÉÍÇÔÏ ÔÑÅÍÏ ÊÁÌÇËÁ ËÅÙÖÏÑÅÉÏ ÅËÅÖÁÍÔÁÓ 13
Πίνακας αναφοράς με τα μέσα συγκοινωνίας. ΕΛΚΗΘΡΟ ΚΑΡΑΒΙ ΑΜΑΞΑ ΣΧΟΛΙΚΟ ΤΡΕΝΟ ΛΕΩΦΟΡΕΙΟ ΕΛΙΚΟΠΤΕΡΟ 14
Πίνακας αναφοράς με τα μέσα συγκοινωνίας. ΠΟΤΑΜΟΠΛΟΙΟ ΚΑΜΗΛΑ ΑΕΡΟΠΛΑΝΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ ΕΛΕΦΑΝΤΑΣ ΜΗΧΑΝΗ ΑΕΡΟΣΤΑΤΟ 15
(2)Γράψε και εσύ τη λέξη μέσα στο ορθογώνιο πλαίσιο. ΤΑΞΙΔΕΥΟΥΜΕ ΑΕΡΑΣ 16
Γράψε και εσύ τη λέξη μέσα στο ορθογώνιο πλαίσιο. ΞΗΡΑ ΝΕΡΟ 17
Γράψε και εσύ τη λέξη μέσα στο ορθογώνιο πλαίσιο. ΕΛΙΚΟΠΤΕΡΟ ΕΛΚΗΘΡΟ 18
Γράψε και εσύ τη λέξη μέσα στο ορθογώνιο πλαίσιο. ΑΕΡΟΠΛΑΝΟ ΑΕΡΟΣΤΑΤΟ 19
Γράψε και εσύ τη λέξη μέσα στο ορθογώνιο πλαίσιο. ΠΟΤΑΜΟΠΛΟΙΟ ΚΑΡΑΒΙ 20
Γράψε και εσύ τη λέξη μέσα στο ορθογώνιο πλαίσιο. ΤΡΕΝΟ ΛΕΩΦΟΡΕΙΟ 21
Γράψε και εσύ τη λέξη μέσα στο ορθογώνιο πλαίσιο. ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ 22
Γράψε και εσύ τη λέξη μέσα στο ορθογώνιο πλαίσιο. ΜΗΧΑΝΗ ΕΛΕΦΑΝΤΑΣ 23
Γράψε και εσύ τη λέξη μέσα στο ορθογώνιο πλαίσιο. ΚΑΜΗΛΑ ΑΜΑΞΑ 24
Επέκταση- Αξιολόγηση. Το θέμα που επιλέξαμε να επεξεργαστούμε μπορεί και πρέπει να επεκταθεί και να συνδεθεί με : 1. Την αντίληψη και συνειδητοποίηση των κινδύνων που διατρέχουν οι άνθρωποι στους δρόμους και της καλλιέργειας της Κυκλοφορικής Αγωγής, ώστε το παιδί να μάθει να κυκλοφορεί με ασφάλεια και να σέβεται τους Κανόνες Οδικής Κυκλοφορίας. 2. Την αλλαγή στάσεων και νοοτροπιών και την απόκτηση οικολογικής συνείδησης. 3. Την συσχέτιση των μέσων μεταφοράς με την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων και την διαπολιτισμική αγωγή. 4. Την σύνδεση του θέματος με την έννοια της ανακύκλωσης, της «πράσινης ενέργειας», το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Το Σενάριο ολοκληρώθηκε με μεγάλη επιτυχία. Τα νήπια εργάστηκαν με ενθουσιασμό και όλοι οι στόχοι επιτεύχθηκαν. Η εργασία των παιδιών με τις Τ.Π.Ε. στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία, τα νήπια κινήθηκαν στο περιβάλλον του Η/Υ με μεγάλη άνεση, πολλή περισσότερη απ όσο είχαμε αρχικά φανταστεί. Πηγές 1:Βιβλιογραφία ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟ ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ, ΥΠ.Ε.Π.Θ., Π.Ι., Σεπτέμβριος 2002. Δαφέρμου, Χ., Κουλούρη, Π. & Μπασαγιάννη, Ε. (2006). Οδηγός Νηπιαγωγού, Εκπαιδευτικοί σχεδιασμοί, Δημιουργικά περιβάλλοντα μάθησης. ΥΠΕΠΘ Αθήνα: ΟΕΔΒ, Έκδοση Α. Κασιάρου Ευανθία, Παπαγιάννη Παρασκευή, Παπαδάκη Σταυρούλα, Ρόζη Θωμαϊς, Σχέδιο εργασίας 4: «Η Τεχνολογία». Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Επιτροπή Ερευνών, Τμήμα Φ.Π.Ψ., Κέντρο Διαπολιτισμικής Αγωγής, Αθήνα 2003. 1ο Εκπαιδευτικό Συνέδριο «Ένταξη και Χρήση των ΤΠΕ στην Εκπαιδευτική Διαδικασία». Κόμης, Β. (2004). «Εισαγωγή στις εκπαιδευτικές εφαρμογές των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών». Αθήνα: Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών. Κουτσουβάνου, Ε. (2005). «Προγράμματα προσχολικής εκπαίδευσης και η διαθεματική διδακτική προσέγγιση». Αθήνα: Οδυσσέας (Δ έκδοση). Ντολιοπούλου, Ε. (2005). «Σύγχρονα προγράμματα για παιδιά προσχολικής ηλικίας». Αθήνα: Τυπωθήτω (Β έκδοση). 25
Ντολιοπούλου, Ε. (2002). «Σύγχρονες τάσεις της προσχολικής αγωγής». Αθήνα: Τυπωθήτω (Β έκδοση). Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (1997). «Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών Πληροφορικής». Αθήνα. Τζαβάρα, Α. (2008). 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο: «Διδακτική της Πληροφορικής», Πάτρα, Ελλάδα, σελ. 571 576. Τσαμπαρλή, Α. & Τσιμπιδάκη, Α. (2002). «Η χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών από νήπια με σωματικές δυσκολίες στο σχολικό περιβάλλον». Θέματα Ειδικής Αγωγής 19 (4), 3-18. ΥΠΕΠΘ Π.Ι. (2003). Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών Ειδικής Αγωγής για μαθητές με μέτρια και ελαφριά νοητική καθυστέρηση. Αθήνα: ΟΕΔΒ. Sue Bredekamp- Carol CoppleQ «Καινοτομίες στην προσχολική εκπαίδευση: Αναπτυξιακά κατάλληλες πρακτικές στα προσχολικά προγράμματα». Εισαγωγή- επιμέλεια : Έλση Ντολιοπούλου, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1998. 2 Διαδίκτυο http://www.ictscenarios.gr/?p=184 http://nip-kapar.voi.sch.gr/index.htm http://www.netschoolbook.gr/epimorfosi/theories.html http://www.netschoolbook.gr/pedagogy.html http://www.e-yliko.gr/resource/supportmaterial/suppsoft.aspx http://www.e-yliko.gr/htmls/amea/vivlio_pi/vivlio.aspx http://www.netschoolbook.gr/index.html eidi-xarton-kidspiration.ppt 674KB Jan 17 2008 - Σχόλια στη χρήση... http://users.sch.gr/nikbalki/ 26