8. DVD-Video, DVD-Audio & Super Audio CD (SACD) και ανερτόμενα οπηικά μέζα αναπαραγφγής

8. DVD-Video, DVD-Audio & Super Audio CD (SACD) και ανερτόμενα οπηικά μέζα αναπαραγφγής 8.1 DVD-Video Σν DVD-Video ήηαλ ε αξρηθή ηδέα θάησ από ηελ νπνία δεκηνπξγήζεθε αξρηθά ην DVD. Καζώο ην DVD πξνζθέξεη ηόζν κεγάιεο ρσξεηηθόηεηεο είλαη εθηθηή ε απνζήθεπζε κίαο νιόθιεξεο ηαηλίαο βίληεν θαη ήρνπ θαη όρη κόλν, ζε έλα κόλν δηζθάθη θαη ζε εμαηξεηηθή ςεθηαθή πνηόηεηα. 8.2 Εικόνα στο DVD-Video Η εηθόλα ζην DVD θσδηθνπνηείηαη ζπλήζσο από ηηο πξσηόηππεο ςεθηαθέο ηαηλίεο ησλ studio ζε κνξθή MPEG-2 (αλ θαη ην DVD ππνζηεξίδεη θαη MPEG-1). Η ηερλνινγία ηεο θσδηθνπνίεζεο MPEG (Moving Picture Experts Group) ππήξρε πξηλ ην DVD θαζώο ρξεζηκνπνηείην παιαηόηεξα ζην Video-CD θαη ζε άιιεο εθαξκνγέο. Η θσδηθνπνίεζε MPEG είλαη νπζηαζηηθά κία κνξθή ζπκπίεζεο (νλνκαδόκελε lossy compression) όπνπ απνβάιιεη «άρξεζηεο» πιεξνθνξίεο κε ζθνπό λα θαηαιακβάλεη όζν ην δπλαηόλ ιηγόηεξν ρώξν πιεξνθνξίαο ρσξίο όκσο λα αιινηώλεηαη αηζζεηά ε πνηόηεηά ηεο. Σν MPEG πεξηιακβάλεη δύν βαζηθέο ηερληθέο, ηελ Interpicture Compression θαη ηελ Intrapicture Compression. H Interpicture Compression βαζίδεηαη ζηελ ηδέα όηη ζηελ θηλνύκελε εηθόλα ηα πεξηζζόηεξα frames είλαη ζην κεγαιύηεξν κέξνο ηνπο παξόκνηα κε ηα δηπιαλά frames. Με απηή ηε ινγηθή ην MPEG ρξεζηκνπνηεί δηάθνξεο ηερληθέο γηα λα απνβάιιεη ηελ πεξηηηή επαλάιεςε πιεξνθνξίαο θαη έηζη κεηώλεη ζεκαληηθά ην ζπλνιηθό κέγεζνο πιεξνθνξίαο ηεο θηλνύκελεο ςεθηαθήο εηθόλαο. ύκθσλα κε απηή ηε ηερληθή ηα frames ρσξίδνληαη ζε ηξεηο ηύπνπο: I-pictures (Intra pictures), ηα νπνία είλαη ηα frames αλαθνξάο θαη θσδηθνπνηνύληαη σο έρνπλ, P-pictures (Predicted pictures), όπνπ θσδηθνπνηνύληαη ζύκθσλα κε ην frame πνπ αθνινπζεί κε ηελ ηερληθή forward prediction (εκπξόζζηα πξόβιεςε) θαη B-pictures (Bidirectional pictures) ζηα νπνία ρξεζηκνπνηνύληαη ηα επόκελα αιιά θαη ηα πξνεγνύκελα frames γηα ηελ δεκηνπξγία ηνπο. Η Intrapicture Compression από ηελ άιιε ζπκπηέδεη ην θάζε frame μερσξηζηά ζαλ εηθόλα ρξεζηκνπνηώληαο ηελ ηερλνινγία ηνπ JPEG (Joint Photographic Expert Group) ην νπνίν είλαη αληίζηνηρα κία πεξίπινθε κέζνδνο ζπκπίεζεο ηνπ κεγέζνπο αθίλεησλ ςεθηαθώλ εηθόλσλ. Η ςεθηαθή εηθόλα ραξαθηεξίδεηαη από ηέζζεξηο παξάγνληεο: Frame Rate (frames αλά δεπηεξόιεπην, π.ρ. 25fps) Resolution (θάζεηε θαη νξηδόληηα αλάιπζε, π.ρ. 720 x 576) Colour Space (ζύζηεκα ρξώκαηνο, RGB για PC monitors, YCbCr για TV, CMYK γηα εθηππσηέο) Image Quality (ςεθηαθή πνηόηεηα bit-rate, π.ρ. 24bit - 16,7 εθ. ρξώκαηα) 89

Σν DVD ππνζηεξίδεη δύν κνξθέο ζπκπίεζεο ην MPEG-1 θαη MPEG-2 θαη δύν ζπζηήκαηα βίληεν, ην επξσπατθό PAL (Phase Alternation Line) θαη ην ακεξηθάληθν NTSC (National Television System Committee). Σα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο θαηαγξάθνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα: PAL/SECAM resolutions NTSC resolutions PAL/SECAM frame rate NTSC frame rate MPEG-2 720 x 576 704 x 576 352 x 576 352 x 288 720 x 480 704 x 480 352 x 480 352 x 240 25 fps (frames αλά δεπη.) 24 ή 30 fps (frames αλά δεπη.) MPEG-1 352 x 576 352 x 288 352 x 480 351 x 240 25 fps (frames αλά δεπη.) 24 ή 30 fps (frames αλά δεπη.) Επεηδή ηα δύν ζπζηήκαηα PAL θαη NTSC έρνπλ δηαθνξεηηθά frame rates, θαηά ηελ θσδηθνπνίεζε ηεο εηθόλαο ρξεζηκνπνηνύληαη νη ηερληθέο Telecine θαη Inverse Telecine όηαλ ρξεηάδεηαη, νη νπνίεο πξνζζέηνπλ θαη αθαηξνύλ αληίζηνηρα έλα αξηζκό frames γηα ηελ κεηαηξνπή ηνπ βίληεν ζην θάζε frame rate. Έλαο αθόκε ζεκαληηθόο παξάγνληαο ζην MPEG είλαη ν βαζκόο ζπκπίεζεο άξα θαη πνηόηεηαο, πνπ νλνκάδεηαη θαη απηόο bit rate ή data rate, πνπ ζπλδέεηαη άκεζα κε ην κέγεζνο πιεξνθνξίαο πνπ θαηαιακβάλεηαη. Ο παξάγνληαο απηόο κεηξηέηαη ζην ρξόλν θαη ζε bits ή bytes ηο δεσηερόλεπηο (kilobytes per second kb/s) θαη όζν πςειόηεξνο ηόζν θαιύηεξε ε πνηόηεηα, άιια ζπγρξόλσο ηόζν κηθξόηεξε ε ζπκπίεζε άξα θαη ηόζν κεγαιύηεξνο ν ρώξνο πνπ θαηαιακβάλεηαη. Έλα ελδηαθέξνλ ραξαθηεξηζηηθό ηεο ηερλνινγίαο ηνπ MPEG είλαη πσο ππνζηεξίδεη ζηαζεξό (Constant Bit Rate - CBR) αιιά θαη κεηαβιεηό (Variable Bit Rate - VBR) bit ή data rate. Απηό ζεκαίλεη πσο είλαη δπλαηόλ ε θηλνύκελε εηθόλα λα ζπκπηεζηεί ζε VBR έηζη ώζηε ζηα frames πνπ δελ ρξεηάδνληαη πνιύ πιεξνθνξία, π.ρ. ηα ζθνηεηλά ή κνλόρξσκα frames ην data rate λα κεηώλεηαη ζεκαληηθά, ελώ ζηα θσηεηλά θαη πνιύρξσκα πνπ ρξεηάδνληαη αξθεηή πιεξνθνξία λα αλεβαίλεη. Με απηή ηε κέζνδν εμνηθνλνκείηαη αθόκα πεξηζζόηεξνο ρώξνο θαη κε ηνλ ίδην κέζν όξν data rate επηηπγράλεηαη ζπλνιηθά θαιύηεξε πνηόηεηα από ην CBR. Επίζεο ηα format ηεο εηθόλαο (aspect ratios) πνπ ππνζηεξίδεη ην DVD-Video είλαη ηξία: Widescreen (2,35:1), Letterbox (16:9), Pan & Scan (4:3). Εικ 8.1: Σα aspect ratios ηοσ DVD-Video 90

8.3 Ήτος στο DVD-Video Σν DVD-Video κπνξεί λα απνζεθεύζεη κέρξη νθηώ (8) μερσξηζηά θαη παξάιιεια ηκήκαηα ήρνπ ζε δηάθνξα format ή θσδηθνπνίεζε. Κάζε ηκήκα κπνξεί λα πεξηέρεη από 2 (stereo) έσο 6 (surround) θαλάιηα. Ο πνιπθάλαινο ήρνο κημάξεηαη ζε stereo από ηα players όηαλ δελ ππάξρεη απνθσδηθνπνηεηήο surround. Επίζεο Σα format θσδηθνπνίεζεο δηαθέξνπλ θάπσο κεηαμύ PAL ζε NTSC. Σα πνιιαπιά ηκήκαηα ήρνπ επηηξέπνπλ δηαθνξεηηθέο γιώζζεο (κεηαγιώηηηζε) ήρνπ ζηνλ ίδην δίζθν κε ηελ επηινγή ηνπ ρξήζηε. Ο αξηζκόο ηκεκάησλ ήρνπ εμαξηάηαη θαη από ηε ρσξεηηθόηεηα, ηνλ αξηζκό θαλαιηώλ ζε θάζε ηκήκα, ηελ θσδηθνπνίεζε θαη ην bit rate. Σα format θσδηθνπνίεζεο ήρνπ γηα ην DVD-Video είλαη ηα: LPCM, MPEG-1, MPEG-2, Dolby Digital θαη DTS. LPCM: Σν Linear PCM (γξακκηθό PCM) πξνζθέξεη έλα ελαιιαθηηθό ερεηηθό format αζπκπίεζην, παξόκνην κε απηό ηνπ CD-Audio αιιά κε κεγαιύηεξε δεηγκαηνιεςία θαη bit rate. Σν LPCM πξνζθέξεη κέρξη 8 θαλάιηα 48 ή 96kHz δεηγκαηνιεςία θαη 16, 20 ή 24 bits. Σν κεγαιύηεξν data rate θηάλεη ηα 6,144Mb/s πνπ είλαη πνιύ κεγαιύηεξν από ηα άιια format. Σν LPCM πξνζθέξεη πςειή πνηόηεηα αιιά ε κεγάιε ρσξεηηθόηεηα πνπ θαηαιακβάλνπλ νη πιεξνθνξίεο δελ αθήλνπλ πνιύ ρώξν γηα ην βίληεν. MPEG-1: Σν MPEG-1 audio (όπσο θαη ην MPEG-2 audio) είλαη θαη απηό από ηελ πιεπξά ηνπ ήρνπ κία αληίζηνηρε κε ην MPEG εηθόλαο, κέζνδνο ειαρηζηνπνίεζεο ηνπ κεγέζνπο πιεξνθνξηώλ κε lossy compression, απνβάιινληαο δειαδή ηηο ςεθηαθέο πιεξνθνξίεο πνπ δελ ρξεηάδνληαη. Σν MPEG-1 layer II πνπ ππνζηεξίδεη ην DVD ππνζηεξίδεη 2 θαλάιηα (stereo), θαη κπνξεί λα έρεη κόλν CBR κε data rate κέρξη θαη 224 kb/s. Σν MPEG Layer III γλσζηό σο MP3 δελ ππνζηεξίδεηαη από ηνπο δίζθνπο DVD, αλ θαη ηα πεξηζζόηεξα πηα players κπνξνύλ λα αλαπαξάγνπλ MP3 αξρεία. MPEG-2: To MPEG-2 είλαη κία επέθηαζε ηνπ MPEG-1 πνπ ππνζηηξίδεη όκσο πνιπθάλαιν ήρν. Μπνξεί λα είλαη 5.1 ή 7.1 surround θαη λα έρεη CBR ή VBR, κεηαμύ 32kb/s θαη 912kb/s (384kb/s ην πην ζπλεζηζκέλν) ελώ ην sample rate είλαη 48kHz. Η θσδηθνπνίεζε γηα ηνλ ζηεξενθσληθό ήρν είλαη παλνκνηόηππε ζην MPEG-1 θαη MPEG-2, επνκέλσο ην MPEG-2 είλαη ζπκβαηό κε ην MPEG-1. Dolby Digital: Επίζεο γλσζηή σο AC-3, ε επίζεο lossy θσδηθνπνίεζε απηή ηεο εηαηξίαο Dolby είλαη καθξάλ ε δεκνθηιέζηεξε όζν αθνξά ηηο θηλεκαηνγξαθηθέο παξαγσγέο θαη ην DVD-Video. To AC-3 πξνζθέξεη 5.1 θαλάιηα surround θαη data rates από 64 (mono) έσο 448kb/s. Ο ήρνο surround 5.1 απαηηεί ηνπιάρηζην 384kb/s, αιιά ε Dolby ζπληζηά ην κάμηκνπκ ησλ 448kb/s. To stereo θσδηθνπνηείηαη ζπλήζσο ζηα 192kb/s. Σα DVD players κεηαηξέπνπλ ηνλ ήρν Dolby Digital ζε Dolby Surround (Prologic) από ηελ αλαινγηθή stereo έμνδν όηαλ δελ ππάξρεη απνθσδηθνπνηεηήο AC-3. DTS: Σν Digital Theatre Systems (DTS) είλαη έλα ελαιιαθηηθό format ήρνπ 5.1 θαλαιηώλ πνπ έρεη γίλεη αξθεηά δεκνθηιέο ζην DVD-Video. Σν DTS ρξεζηκνπνηεί ηελ ίδηα κέζνδν ζπκπίεζεο όπσο ην MPEG θαη AC-3 (lossy compression) θαη ππνζηεξίδεη 48kHz δεηγκαηνιεςία θαη κέρξη 20bits αλά δείγκα. Σν data rate κπνξεί λα θπκαίλεηαη κεηαμύ 64 θαη 1,536 Mb/s κε ηππηθέο ηηκέο ηα 768 θαη 1536. 91

ηνλ παξαθάησ πίλαθα αλαγξάθνληαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ερεηηθώλ format πνπ ππνζηηξίδεη ην DVD-Video. PCM MPEG-1 MPEG-2 Dolby Digital DTS Max data rate 6,144 Mbps 384 Kbps 912 Kbps 448 Kbps 1,536 Mbps Σστνότητα 48 ή 96 khz 48 khz 48 khz 48 khz 48 khz Κανάλια 8 ή 4 2 μέχρι 8 6 6 8.4 Άλλα ταρακτηριστικά στο DVD-Video Κεθάλαια (Chapters): εκαληηθό ραξαθηεξηζηηθό ηνπ DVD είλαη ηα chapters δειαδή θεθάιαηα, κε ηα νπνία έλα βίληεν κπνξεί λα ρσξηζηεί (99 ην κάμηκνπκ) παξέρνληαο έηζη άκεζε πξόζβαζε ζε ζπγθεθξηκέλα ζεκεία ηνπ βίληεν. Υπόηιηλοι (Subtitles): Εθηόο από ηα 8 δηαθνξεηηθά θαη παξάιιεια ηκήκαηα ήρνπ, ην DVD- Video ππνζηηξίδεη θαη 32 (κάμηκνπκ) μερσξηζηνύο ππόηηηινπο, όπνπ κπνξνύλ λα πεξηέρνπλ κεηάθξαζε ζε δηάθνξεο γιώζζεο ή άιιεο πιεξνθνξίεο θαη λα εκθαλίδνληαη κόλν κεηά από επηινγή ηνπ ρξήζηε όπνπ κπνξεί λα είλαη ζε δηάθνξα format όπσο subtitles ζε κνξθή θεηκέλνπ, closed-captions, subpictures θαη άιια. Video Streams - Γφνίες κάμερας (Video Camera Angles): ην DVD-Video ππάξρεη θαη ε δπλαηόηεηα επηινγήο κέρξη 9 δηαθνξεηηθώλ γσληώλ θάκεξαο ζηελ ίδηα ζθελή. ηε πξαγκαηηθόηεηα απηό επηηπγράλεηαη κε ηελ απνζήθεπζε δηαθνξεηηθώλ βίληεν θαλαιηώλ ζε ηεκαρηζκέλα ηκήκαηα αλαθαηεκέλα κεηαμύ ηνπο έηζη ώζηε λα κπνξεί λα ππάξρεη άκεζε πξόζβαζε από ην έλα ζην άιιν. Απηή ε κέζνδνο πάλησο έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηε κείσζε ηνπ data rate ηνπ βίληεν. Μενού (Menus): Σν DVD-Video ππνζηηξίδεη θαη ηελ αλαπαξαγσγή κελνύ πνιιαπιώλ επηινγώλ όπνπ αλάινγα κε ηε δνκή ηνπο, δίλνπλ ηε δπλαηόηεηα επηινγήο από ηνλ ρξήζηε, ηνπ ερεηηθνύ ηκήκαηνο, ππόηηηισλ θαζώο θαη παξέρνπλ άκεζε πξόζβαζε ζε ζπγθεθξηκέλα ζεκεία (chapters) ηνπ δίζθνπ. Σα κελνύ κπνξεί λα πεξηέρνπλ θίλεζε / βίληεν θαζώο θαη ήρν. Φρόνοι αναπαραγφγής: Όπσο είλαη θαλεξό ζην DVD-Video αληίζεηα από ην CD ν ρξόλνο δηάξθεηαο κπνξεί λα κεηαβάιιεηαη θαζώο εμαξηάηαη από ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πιηθνύ πνπ απνζεθεύεη. Οη βαζηθέο πξνδηαγξαθέο ηνπ DVD-Video αλαθέξνπλ ρξόλν αλαπαξαγσγήο ζε έλα δίζθν DVD 4,7GB, 133 ιεπηά βίληεν θαη ήρνπ, πςειήο πνηόηεηαο. Με ζπκπίεζε βίληεν MPEG-2 ρξεηάδεηαη ην ιηγόηεξν έλα data rate 3500Κb/s. Ο ήρνο surround 5.1 ρξεηάδεηαη αθόκα 384kb/s (Dolby Digital) θαη κε ηηο επηπξόζζεηεο πιεξνθνξίεο επηπιένλ δηαιόγσλ ζε άιιεο γιώζζεο θαη ππόηηηινπο θαη ε ρσξεηηθόηεηα απμάλεηαη ζε 4692kb/s ζε θάζε δεπηεξόιεπην κίαο ηαηλίαο 133σλ ιεπηώλ (έλα κίληκνπκ 4Mb/s ρξεηάδεηαη γηα πςειήο πνηόηεηαο εηθόλα). Σν άζξνηζκα ππνινγίδεηαη ζηα 4,68GB. Τςειόηεξα data rates κπνξνύλ ζαθώο λα πξνζθέξνπλ θαιύηεξε πνηόηεηα, θαζώο ηo κάμηκνπκ data rate είλαη 9,8Mb/s γηα βίληεν θαη ήρν καδί κε ηηο ππόινηπεο πιεξνθνξίεο 10,08Mb/s. Καζώο όκσο ε ηερλνινγία ηεο ζπκπίεζεο MPEG βειηηώλεηαη επηηπγράλεηαη θαιύηεξε πνηόηεηα κε κηθξόηεξα data rates. Σν απνηέιεζκα πάλησο είλαη όηη κία ηαηλία πνπ αλαπαξάγεηαη από έλα DVD-Video έρεη αξθεηά θαιύηεξε πνηόηεηα από ηελ νηθηαθή βηληενθαζέηα ππνζέηνληαο όηη ε εηθόλα έρεη 92

θσδηθνπνηεζεί κε ην κίληκνπκ data rate πνπ ζπληζηάηαη. ηνπο δίζθνπο δηπιήο ζηξώζεο (DVD-9) ε ρσξεηηθόηεηα απμάλεηαη ζε 240 ιεπηά ελώ ζηνπο δίζθνπο δύν πιεπξώλ (DVD-10) ζα ρσξέζεη ιίγν παξαπάλσ από 266 ιεπηά. Δομή και αρτειοθέηηζη: Όπσο έρνπκε πξναλαθεξζεί ην DVD ρξεζηκνπνηεί ην ζύζηεκα αξρείσλ UDF (Universal Disc Format). Κάησ από απηό ην ζύζηεκα, ην DVD-Audio πεξηέρεη βίληεν, ήρν θαη άιιεο πιεξνθνξίεο ρξεζηκνπνηώληαο κία ζπγθεθξηκέλε δνκή θαη αξρεηνζέηεζε. Σα αξρεία θαη ηα directories ηνπνζεηνύληαη κέζα ζην θάθειν VIDEO_TS. Κάζε DVD ρσξίδεηαη ζε αξρεία VTS (Video Title Sets). Σν DVD-Video απνηειείηαη από ηελ ηεξαξρηθή δνκή πνπ θαίλεηαη παξαθάησ: Εικ 8.2: Η αρτειοθέηηζη ηοσ DVD-Video αλ κίληκνπκ ζα ππάξρεη έλα VMG (Video Manager) ην νπνίν πεξηέρεη ζπλνιηθά ζηνηρεία θαη πιεξνθνξίεο ξνήο ηνπ DVD. Οη πιεξνθνξίεο απηέο πεξηιακβάλνπλ θαη ζηνηρεία γηα ηηο πνιιαπιέο γιώζζεο, γεσγξαθηθέο πεξηνρέο θαη ειέγρνπ γνλέσλ (parental control) γηα ην θιείδσκα αθαηάιιεισλ ηίηισλ γηα παηδία. Σν VGM επίζεο ηππηθά πεξηέρεη ην θύξην κελνύ (main menu) γηα ηελ πινήγεζε ηνπ δίζθνπ θαη εηζαγσγηθά βίληεν όπσο νη αλαθνηλώζεηο δηθαησκάησλ. ηα αξρεία ηνπ DVD-Video ζα ππάξρεη επίζεο θαη έλα ηνπιάρηζην VTS (Video Title Set), αλ θαη ηππηθά ζα ππάξρνπλ παξαπάλσ από έλα έηζη ώζηε ηα πεξηερόκελα ηνπ DVD λα νξγαλώλνληαη ζε πην ινγηθά γθξνππ θαη λα πεξηέρνπλ δηαθνξεηηθά είδε πιηθνύ θαη format ζηνλ ίδην δίζθν. Κάζε ζεη πιεξνθνξηώλ VTS πεξηιακβάλεη πιεξνθνξίεο ειέγρνπ θαη αξρεία Video Objects (VOB) ην θύξην ζηνηρείν ηνπ δίζθνπ, ην νπνίν πεξηιακβάλεη βίληεν, ήρν θαη ππόηηηινπο αιιά θαη ζηνηρεία πινήγεζεο. Γηα έλα DVD-5 δελ ζα ππάξρνπλ πάλσ από 5 title VOB αξρεία, ελώ έλα DVD-9 ζα έρεη κέρξη 9 title VOB αξρεία. Κάζε VOB εκπεξηέρεη αηνκηθά θειηά πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε Program Chains (PGCs) πνπ ρξεζηκνπνηνύλ απιή γιώζζα πξνγξακκαηηζκνύ γηα λα ειέγρνπλ ηελ αλαπαξαγσγή ηνπ βίληεν ηνπ ήρνπ, ηνπο ππόηηηινπο, λα δείρλνπλ ηνπο ηίηινπο θαη λα ππαθνύλε ζε άιιεο εληνιέο. Περιγραθή αρτείοσ VIDEO_TS.IFO VIDEO_TS.VOB VIDEO_TS.BUP VTS_01_0.IFO VTS_01_0.VOB VTS_01_0.BUP Video Manager Information VMGI αξρείν (πιεξνθνξίεο Video Manager) VOB αξρείν γηα ην κελνύ VMG VMGI backup αξρείν VTSI αξρείν Video Object ξπζκηζκέλν γηα ην VTS κελνύ VTSI backup αξρείν VTS_01_1.VOB Πξώην Title Video Object αξρείν VTS_01_2.VOB Δεύηεξν Title Video Object αξρείν............ VTS_01_n.VOB Σειεπηαίν Title Video Object αξρείν (n < 10) 93

Περιοτές (regions): Γηα ιόγνπο ρξνληθήο δηαθνξάο ηεο παξνπζίαζεο ησλ θηλεκαηνγξαθηθώλ ηαηληώλ ζηα δηάθνξα κέξε ηνπ θόζκνπ, κεηά από ζπλελλόεζε ησλ θαηαζθεπαζηώλ θαη studio θηλεκαηνγξάθνπ, ζηα DVD-Video (δίζθνπο θαη players) δεκηνπξγήζεθαλ ηα regions όπνπ κε εηδηθή θσδηθνπνίεζε δελ επηηξέπεηαη ζε έλα δίζθν DVD-video από κία πεξηνρή ηεο γεο λα αλαπαξαρζεί ζε κία άιιε αλ δελ αλήθεη ζην ίδην region. Σα regions απηά είλαη ηα εμήο: Region 1 Region 2 Region 3 Region 4 Region 5 Region 6 Region 7 Region 8 ΗΠΑ, Καλαδάο Επξώπε, Μέζε Αλαηνιή, Νόηηα Αθξηθή, Θαπσλία Ννηηναλαηνιηθή Αζία, Σατβάλ Κεληξηθή θαη βόξηα Ακεξηθή,Μεμηθό, Απζηξαιία, Νέα Ζειαλδία Ρσζηθή νκνζπνλδία, Αθξηθή (κέξνο), Θλδία, Παθηζηάλ Κίλα Απξνζδηόξηζην Γηα ρξήζε από αεξνπνξηθέο εηαηξίεο θηι. Εικ 8.3: Οι περιοτές (regions) ζε γεφγραθική όυη 94

8.5 DVD Audio Σν DVD-audio ζρεδηάζηεθε γηα λα απνζεθεύεη ήρν πςεινηάηεο πνηόηεηαο θαη πην ζεκαληηθά, ππνζηεξίδνληαο ηηο πξνδηαγξαθέο ηνπ πνιπθάλαινπ ήρνπ surround, θαη παξόιν πνπ είλαη ην ίδην format κε ην DVD-Video έρεη ην πξνηέξεκα όηη ππνζηεξίδεη ήρν PCM ζε 9,6 Mb/s data rate αληί ησλ 6,144 Mb/s πνπ είλαη ην αλώηαην ζην DVD-Video. Παράμεηρος Audio Object (AOB) Video Object (VOB) Τύπος ήτοσ LPCM ή MLP LPCM ή Dolby Digital Δειγμαηοληυία (khz) 44.1 to 176.4, 48 to 192 48/96 Bits ζε κάθε δείγμα (bit rate) 16/20/24 16/20/24 Μέγιζηος αριθμός καναλιών 6 (96kHz), 2 (176.4/192kHz) 6 ή 8 Μέγιζηο data rate (Mb/s) 9.6 (γηα PCM) 6.144 Όπσο δείρλεη ν παξαπάλσ πίλαθαο ην DVD-Audio πξνζθέξεη ηε δπλαηόηεηα δεηγκαηνιεςίαο κέρξη θαη 192kHz γηα stereo θαη ήρν κέρξη θαη 6 θαλάιηα ζηα 96kHz κέγηζην γηα surround ήρν. 8.6 Χαρακτηριστικά DVD-Audio MLP: Η ρξήζε 6 θαλαιηώλ 96kHz/24bit κε θσδηθνπνίεζε PCM ζα είρε έλα data rate 13Mb/s, αξθεηά πςειόηεξν από ην 9,6Mb/s πνπ είλαη ην αλώηεξν επηηξεπηό. Αθόκα ε δηάξθεηα ζα ήηαλ κόλν 40 ιεπηά πεξίπνπ γηα έλα δίζθν DVD-5. Γη απηό ην ιόγν κία κνξθή ζπκπίεζεο ρξεηάδεηαη γηα λα ππνζηεξίδεη ηελ θαιύηεξε δπλαηή πνηόηεηα ζηνλ ήρν surround. Έηζη νη θαηαζθεπαζηέο επηιέμαλε ην Meridian Lossless Packing (MLP) ηεο αγγιηθήο εηαηξίαο Meridian Audio. Σν MLP είλαη ζρεδηαζκέλν κε ηέηνην ηξόπν ώζηε λα επεξεάδεη ειάρηζηα ην ερεηηθό ζήκα ελώ μνδεύεη ζρεηηθά κηθξή ππνινγηζηηθή δύλακε. Σν MLP επίζεο είλαη αξθεηά επέιηθην θαζώο επηηξέπεη νπνηαδήπνηε επηινγή bit rate, όπσο π.ρ. 22bit αληί γηα κόλν 16, 20 ή 24. Παξαθάησ βιέπνπκε κεξηθά παξαδείγκαηα ρσξεηηθόηεηαο πνπ θαηαιακβάλεη ην MLP. Κανάλια ήτοσ Φαρακηηριζηικά Φρόνος Αναπαραγφγής Μονή ζηρώζη Διπλή ζηρώζη 2 θαλάιηα 192kHz/24bits 120 ιεπηά 215 ιεπηά 6 θαλάιηα 96kHz/24bits 86 ιεπηά 156 ιεπηά 2 θαλάιηα 44,1kHz/16bits 13 ώξεο 23,6 ώξεο Σα αξρεία ζην DVD-Audio ηνπνζεηνύληαη ζην AUDIO_TS θάθειν θαη απνηεινύληαη από ηα: SAMG (Simple Audio Manager) παξόκνην κε ηνλ πίλαθα πεξηερνκέλσλ ηνπ Audio CD (TOC). AMG (Audio Manager) είλαη ν πίλαθαο πεξηερνκέλσλ γηα ην video θαη ην audio πεξηέρνληαο πιεξνθνξίεο θαη κελνύ. ASVS (Audio Still Video Set) πνπ πεξηέρεη εηθόλεο γηα όια ηα audio tracks. AOB (Audio Objects) αληίζηνηρα ησλ VOB αξρείσλ, πνπ πεξηέρνπλ ηηο ερεηηθέο πιεξνθνξίεο. 95

Δομή/αρτειοθέηηζη: Όπσο θαη ζην CD-Audio, ζην DVD-Audio ππάξρνπλ tracks θαη indexes πνπ όκσο είλαη αξρεηνζεηεκέλα κε δηαθνξεηηθό ηξόπν. Κάζε πιεπξά ηνπ DVD-Audio δίζθνπ νλνκάδεηαη album θαη ην θάζε album ρσξίδεηαη ζε 9 γκροσπ (ην πεξηζζόηεξν), ην θάζε γθξνππ ζε 99 tracks θαη ην θάζε track ζε 99 indexes. Γηα ιόγνπο πινήγεζεο ππάξρεη έλα επηπιένλ επίπεδν κεηαμύ ησλ γθξνππ θαη ησλ tracks, ηα ATT (Audio Titles). Σν θάζε γθξνππ κπνξεί λα έρεη έλα ε πεξηζζόηεξα ATT θαη θάζε ΑΣΣ κπνξεί λα ζπλδέεηαη κε έλα ε πεξηζζόηεξα tracks. Σα ATT αγλννύληαη από ηα player κόλν ήρνπ. Εικ 8.4: Η ιεραρτία ζηη δομή ηοσ DVD-Audio Εικόνες & βίνηεο: Σν DVD-Audio επίζεο ππνζηεξίδεη ηελ εκθάληζε εηθόλσλ πνπ νλνκάδνληαη Audio Still Video (ASV), αιιά θαη ππνηίηισλ (subpictures) θαηά ηελ αλαπαξαγσγή. Οη εηθόλεο κπνξεί λα είλαη ζπκβαηέο είηε κε PAL είηε κε NTSC. Αθόκα γηα ζπκβαηόηεηα κε ηα θάδξα 4:3 θαη 16:9 θαη ηα δύν απαηηνύληαη. Σν DVD-Audio κπνξεί λα πεξηέρεη θαη ζηνηρεία βίληεν κε κεξηθέο ιεηηνπξγίεο όκσο όπσο ην θιείδσκα ηίηισλ, έιεγρνο πεξηνρώλ θαη άιια λα κελ ππνζηεξίδνληαη. ε απηή ηε πεξίπησζε ην ερεηηθό κέξνο κπνξεί λα αλαπαξαρζεί θαη ρσξίο ην βίληεν. Κείμενο & μενού: Κείκελν (ην αληίζηνηρν text ζην CD) κε πιεξνθνξίεο όπσο ηα πεξηερόκελα, νλόκαηα θαιιηηερλώλ, ζηνίρνη, δηεπζύλζεηο internet θαη άιια, κπνξνύλ επίζεο λα αλαπαξάγνληαη. ηαηηθό θείκελν κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα γεληθέο πιεξνθνξίεο ελώ δπλακηθό θείκελν είλαη θαηάιιειν γηα ζηνίρνπο πνπ αιιάδνπλ θαηά ηελ αλαπαξαγσγή ηνπ ήρνπ. Σέινο κελνύ θαη ζηνηρεία πινήγεζεο κπνξνύλ επίζεο λα πεξηέρνληαη όπσο θαη ζηνπο δίζθνπο DVD-Video, όκσο κε κεξηθνύο πεξηνξηζκνύο. Μπνξνύλ λα ρξεζηκνπνηεζνύλ αθίλεηεο εηθόλεο, subpictures, θαη ζηνηρεία πινήγεζεο. Οη πεξηζζόηεξνη δίζθνη DVD-Audio κπνξνύλ λα αλαπαξαρζνύλ από ηα ππάξρνληα DVD players. Μεξηθά παξαδείγκαηα ζπζθεπώλ είλαη ηα DVD-Audio only players (κόλν γηα DVD- Audio) όπσο απηά ησλ απηνθηλήησλ, ή ηα Universal players πνπ κπνξνύλ λα αλαπαξάγνπλ DVD-Audio θαη Video δίζθνπο. Γηα ηελ ρξήζε όισλ ησλ δπλαηνηήησλ ηνπ DVD-Audio, όπσο ηνλ surround ήρν, ηνλ πςειήο πνηόηεηαο ήρν ηα κελνύ θαη ην θείκελν, είλαη αλαγθαία ε πξόζβαζε ζε επηπιένλ ζπζθεπέο όπσο εληζρπηέο θαη ερεία surround θαη νζόλε. Σν DVD-Audio ηέινο ππνζηεξίδεη ζύκθσλα κε ηνπο θαηαζθεπαζηέο θαιύηεξε πξνζηαζία αληηγξαθήο από ην DVD-Video, κε ην ζύζηεκα Content Protection for Pre-recorded Media (CPPM). 96

8.7 Super Audio CD (SACD) και Direct Stream Digital (DSD) To Super Audio CD, εμειίρηεθε από ηελ Sony θαη ηελ Philips κε ζθνπό ηελ ςεθηαθή ερεηηθή αλαπαξαγσγή πςειήο πνηόηεηαο. Οη βαζηθέο δπλαηόηεηεο ηνπ SACD πεξηιακβάλνπλ: Μέρξη θαη 100kHz εύξνο θαη 120dB δπλακηθή πεξηνρή Πιήξε πνηόηεηα γηα όια ηα θαλάιηα Τβξηδηθνί δίζθνη - κπνξνύλ λα πεξηέρνπλ CD θαη DVD formats Αλώηαηε πξνζηαζία αληηγξαθήο Κείκελν, γξαθηθά θαη video. Ο δίζθνο SACD κπνξεί λα είλαη ζπκβαηόο κε ηα ππάξρνληα CD- Players. Ο ηξόπνο πνπ επηηπγράλεηαη απηό είλαη κε ην λα ρξεζηκνπνηνύληαη δύν ζηξώζεηο όπνπ ε κία πεξηέρεη ηηο πιεξνθνξίεο Εικ 8.5: ηρώζεις ηοσ SACD (CD & DVD) ζε CD format ελώ ε άιιε πεξηέρεη ηηο ίδηεο πιεξνθνξίεο ζε κία εκηδηαθαλή ζηξώζε, απηό ην format όκσο δελ είλαη ζπκβαηό κε πνιιά DVD-Audio players αλ θαη νη θαηλνύξηεο ζπζθεπέο ηώξα ην ππνζηεξίδνπλ. Επίζεο νη δίζθνη απηνί είλαη δπζθνιόηεξνη ζηελ θαηαζθεπή θαη έηζη πην αθξηβνί. Σν SACD ηέινο πεξηέρεη πξνζηαζία αληηγξαθήο από ηηο πιένλ πεξίπινθεο πνπ έρνπκε δεη σο ηώξα. Αλ θαη θαλείο δε κπνξεί λα εγγπεζεί όηη απηή ε πξνζηαζία ζα είλαη αξθεηή, ζίγνπξα θάλεη ηελ αληηγξαθή ησλ SACD εμαηξεηηθά δύζθνιε. Οη πξνδηαγξαθέο ηνπ SACD πεξηέρνληαη ζην Scarlet Book (πνξθπξό βηβιίν). Oη δίζθνη SACD είλαη ζηε πξαγκαηηθόηεηα δίζθνη DVD δηόηη ρξεζηκνπνηνύλ ην ίδην κέγεζνο sectors, ίδην ζύζηεκα δηόξζσζεο ζθαικάησλ, θαζώο θαη ην ίδην ζύζηεκα αξρείσλ (UDF). Η ζεκαληηθόηεξε δηαθνξά ηνπ SACD από ην DVD-audio αιιά θαη από νπνηνδήπνηε άιιν ςεθηαθό ερεηηθό format, είλαη όηη ρξεζηκνπνηεί έλα εληειώο λέν ςεθηαθό ερεηηθό αιγόξηζκν κεηαηξνπήο, πνπ νλνκάδεηαη DSD (Direct Stream Digital - ψηφιοποίηση εσθείας ροής) θαη είλαη ηειείσο δηαθνξεηηθόο από ηελ ηππηθή PCM ηερλνινγία. Σν DSD όζν θη αλ θαίλεηαη παξάμελν, ιεηηνπξγεί ζηα 1-bit αλάιπζε θαη 2,8224MHz δεηγκαηνιεςία. Απηή ε ηερλνινγία, κέζσ δηαθόξσλ ηερληθώλ, ζεσξεηηθά απνθεύγεη ην θηιηξάξηζκα από ην νπνίν πεξλάεη ν «ηεηξαγσληζκέλνο» ςεθηαθόο ήρνο γηα λα γίλεη αλαινγηθόο ζηα ζπκβαηηθά 16-bit/44.100kHz, 24-bit/96kHz θηι. Εάλ ην αλαινγηζζεί θαλείο, νη πεξηζζόηεξνη κνληέξλνη θνηλνί A-D converters ζηελ πξαγκαηηθόηεηα αλαιύνπλ ην αλαινγηθό ζήκα ζε δεηγκαηνιεςία πνιύ πςειόηεξε από ηελ δεηνύκελε, θνηλώο 128 θνξέο παξαπάλσ, αιιά κε αξθεηά κηθξή αλάιπζε - bit-rate. Όηαλ ε δεηγκαηνιεςία γίλεηαη ζε ηόζν πςειά επίπεδα ηα δείγκαηα δελ αιιάδνπλ ηδηαίηεξα από ην έλα ζην άιιν θαη έηζη ην κόλν πνπ ρξεηάδεηαη είλαη λα πξνζδηνξηζηεί εάλ ην επόκελν δείγκα κεγαιώλεη ή κηθξαίλεη ζε ζρέζε κε ην πξνεγνύκελν. ηε ζπλέρεηα δηάθνξεο πεξίπινθεο δηεξγαζίεο αθνινπζνύλ θαηά ηηο νπνίεο ε πςειόηαηε δεηγκαηνιεςία θαη ρακειή αλάιπζε κεηαηξέπνληαη ζε αξθεηά ρακειόηεξε δεηγκαηνιεςία (π.ρ. 44.1kHz θηι) θαη πςειή αλάιπζε αληίζηνηρα (π.ρ. 24-bit). Η αληίζηξνθε επεμεξγαζία ρξεζηκνπνηείηαη θνηλώο γηα ζηνπο D-A converters, κε ην ςεθηαθό ζήκα λα δεηγκαηνπνηείηαη ζε πςειόηαηεο ηηκέο θαη κε ρακειή 97

αλάιπζε γηα ηελ αλα-κεηαηξνπή ηνπ ζε αλαινγηθό. Οη converters απηνί είλαη γλσζηνί σο delta-sigma converters, νη νπνίνη έρνπλ πνιιά ηερληθά θαη νηθνλνκηθά πιενλεθηήκαηα ζε ζρέζε κε ηνπο πεξηζζόηεξν πνιύπινθνπο θαη αθξηβνύο παιαηόηεξνπο converters πςειήο multi-bit αλάιπζεο. Παξόια απηά ε δηαδηθαζία A-D πεξηιακβάλεη αλαγθαζηηθά ηε δεθαδηθνπνίεζε θαη ην ςεθηαθό θηιηξάξηζκα γηα ηε δεκηνπξγία ηνπ PCM ζήκαηνο, ελώ ην D- A πεξηιακβάλεη μαλά θηιηξάξηζκα γηα ηε κεηαηξνπή ηνπ ζήκαηνο ζηελ άιιε πιεπξά. Η πξνζέγγηζε ηνπ DSD απιά παξαιείπεη ηηο παξαπάλσ δηαδηθαζίεο, επηιέγνληαο λα θαηαγξάςεη θαηεπζείαλ ηηο πιεξνθνξίεο όπσο ζην delta-sigma, ρσξίο όκσο παξαπέξα επεμεξγαζία. Έηζη ην ζύζηεκα θαηαγξάθεη κόλν έλα bit γηα θάζε δείγκα - απιά 1 ή 0 γηα ην εάλ ην θάζε δείγκα είλαη κεγαιύηεξν ε κηθξόηεξν από ην πξνεγνύκελν, αιιά κε δεηγκαηνιεςία 64 θνξέο κεγαιύηεξε από ηελ ηηκή ηνπ 44.1kHz, ζηα 2.8224MHz. Γηα ηνπο παξαπάλσ ιόγνπο νη θαηαζθεπαζηέο ππνζηεξίδνπλ πσο ην SACD είλαη ερεηηθά πνηνηηθά αλώηεξν κέζν από ην DVD-Audio. Η Philips θαη ε Sony ζπληζηνύλ ηώξα αθόκε θαη ζηα studio ερνγξάθεζεο λα ρξεζηκνπνηνύλ DSD θαη όηαλ ρξεηάδεηαη, λα κεηαηξέπνπλ ζε CD audio ρξεζηκνπνηώληαο κία κέζνδν πνπ νλνκάδεηαη Super Bit Mapping Direct. Εικ 8.6: Κφδικοποίηζη Direct Stream Digital Φαίλεηαη ηδαληθό, όκσο όπσο θαη κε όιεο ηηο ςεθηαθέο ηερλνινγίεο, έηζη θαη κε ην DSD ηα πξάγκαηα είλαη πεξηζζόηεξν πνιύπινθα θαη ζπκβηβαζηηθά από όζν θαίλνληαη αξρηθά. Καηαξρήλ δελ είλαη πξαθηηθό λα εθηειεζηεί νπνηαδήπνηε ινγηθή επεμεξγαζία ζήκαηνο ζε ξνή δεδνκέλσλ ελόο bit. Γη απηό ην ζήκα ηνπ DSD πξέπεη λα κεηαηξαπεί ζε ζήκα ησλ 4σλ ε 5- bits γηα ην κεγαιύηεξν κέξνο ηεο επεμεξγαζίαο, νπόηε ζηελ ηειηθή πεξηιακβάλεη ηελ ίδηα δεθαδηθνπνίεζε πνπ επηρεηξείηαη αξρηθά λα απνθεπρζεί. Αθόκε είλαη ακθίβνιν εάλ ππάξρνπλ DSD converters πνπ λα παξάγνπλ απεπζείαο ςεθηαθό ζήκα ελόο bit. Οη πεξηζζόηεξνη θαίλεηαη λα παξάγνπλ ιίγα bits κέζσ ησλ ζπκβαηηθώλ ζηαδίσλ ηνπ delta-sigma θαη ζηε ζπλέρεηα κεηαηξέπνπλ ην παξαπάλσ ζηε απαηηνύκελε DSD έμνδν. Αθόκε νη θαηαζθεπαζηέο αλαθέξνληαη ζε δπλακηθό εύξνο ζηα επίπεδα ησλ 100kHz θαζώο θαη ζε πνιύ κεγάιν δπλακηθό εύξνο ζηελ κπάληα αθνπζηόηεηαο, πξάγκα όκσο πνπ δεκηνπξγεί έλα κεγάιν πνζό ππεξερεηηθνύ ζνξύβνπ [δεκηνπξγνύκελνπ από ηελ ηερληθή ζρήκαηνο ζνξύβνπ (noise-shape) πνπ εθαξκόδεηαη γηα ηελ επίηεπμε δπλακηθνύ εύξνπο ζηελ κπάληα αθνπζηόηεηαο] ην νπνίν ελδέρεηαη λα δεκηνπξγήζεη απξόβιεπηα πξνβιήκαηα ζε θάπνηνπο εληζρπηέο. Σν ζίγνπξν είλαη πάλησο πσο ην DSD, όληαο θαηλνύξην θαη παηεληαξηζκέλν ζύζηεκα ςεθηαθήο ηερλνινγίαο, ελδερνκέλσο λα απνβεί αξθεηά θεξδνθόξν γηα ηελ Sony θαη Philips γηα ηα δηθαηώκαηα εθκεηάιιεπζεο ηνπ. Επίζεο ε κεηαηξνπή αλαινγηθνύ ζε ςεθηαθό ζήκα ζην DSD είλαη εμαηξεηηθά απιή θαη θηελή επηηξέπνληαο ηελ θαηαζθεπή ζπζηεκάησλ πνιπθάλαινπ ήρνπ, κε αξθεηά θηελόηεξν θόζηνο παξαγσγήο από ηα ζπκβαηηθά ζπζηήκαηα ίδηαο ερεηηθήο πνηόηεηαο. Πάλησο ε πνηόηεηα ηνπ SACD κε DSD ζηελ πξάμε είλαη ζίγνπξα θαιύηεξε από ηα CD ησλ 16-bit/44.1kHz αιιά ππάξρνπλ αθόκε ακθηβνιίεο όζν αθνξά ηε ζύγθξηζή ηνπ κε ηα 24-bit/96kHz ελόο ζπκβαηηθνύ ςεθηαθνύ PCM ζπζηήκαηνο. Καζώο όιν θαη πεξηζζόηεξα studios ππνζηεξίδνπλ DSD παξάιιεια κε PCM νη ζπδεηήζεηο θαη νη απόςεηο είλαη ζίγνπξν πσο ζα ζπλερηζηνύλ γηα θαηξό αθόκε. 98

8.8 Blu-ray Disc Οη δίζθνη Blu-ray αλακελόηαλ κε ελδηαθέξνλ ήδε από ην 2001 όηαλ θαη αλαθνηλώζεθε γηα πξώηε θνξά όηη νη θπξηόηεξεο εηαηξίεο ειεθηξνληθώλ κέζσλ βξηζθόηαλ ζηελ πνξεία ηεο εμέιημεο ελόο λένπ ςεθηαθνύ νπηηθνύ δίζθνπ πνπ ζα πξνζέθεξε αξθεηά κεγαιύηεξε ρσξεηηθόηεηα από ηνλ δίζθν DVD. Καηά πνξεία απηή δεκηνπξγήζεθε έλαο ζύλδεζκνο πνπ νλνκάζηεθε Blu-ray Disc Association (BDA) θαη απνηεινύηαλ από ηηο εηαηξίεο Dell, Hitachi, HP, JVC, LG, Mitsubishi, Panasonic, Pioneer, Philips, Samsung, Sharp, Sony, TDK θαη Thomson. Οη εηαηξίεο επέλδπζαλ αξθεηά ζε απηό ην κέζν θαη ην πξνώζεζαλ κε δηάθνξνπο ηξόπνπο, όπσο κε ηελ ζειίδα http://www.blu-ray.com ζην δηαδίθηπν, έηζη ώζηε λα γίλεη ην επόκελν θύξην κέζν αλαπαξαγσγήο θαη απνζήθεπζεο. Σνλ ίδην θαηξό άιιεο εηαηξίεο κε επηθεθαιήο ηελ Toshiba εμέιηζζαλ ην HD-DVD έλα αληαγσληζηηθό κέζν κε παξόκνηεο δπλαηόηεηεο. Η πξνζπάζεηα απηή δελ απέδσζε, θαζώο θηλεκαηνγξαθηθέο εηαηξίεο πξνηίκεζαλ ηνλ Blu-ray, αιιά θη ε ρξήζε ηνπ Blu-ray ζηελ παηρλίδνκεραλή Playstation 3, έδσζε πνιύ κεγαιύηεξε ώζεζε ζην κέζν απηό. αλ απνηέιεζκα ην HD-DVD ζηακάηεζε λα παξάγεηαη ην 2008. Σν Blu-ray ζρεδηάζηεθε γηα λα επηηξέπεη ηελ εγγξαθή, επαλεγγξαθή θαη αλαπαξαγσγή video πςειήο αλάιπζεο (highdefinition video HD 1080p), θαζώο θαη γηα ηελ απνζήθεπζε κεγάινπ κεγέζνπο πιεξνθνξηώλ. Όπσο κε ην DVD όπνπ νη θαηαζθεπαζηέο πέηπραλ ηελ κείσζε ηεο αθηίλαο ηνπ laser από 0,78κm ζε 0,64κm, έηζη θαη κε ην Blu-ray ε αθηίλα κεηώζεθε αθόκα πεξηζζόηεξν ζηα 0,405κm. Απηό δε ζα κπνξνύζε λα επηηεπρζεί ρσξίο ηελ ρξήζε ηνπ εμειηγκέλνπ ηύπνπ laser ρξώκαηνο κπιε-βηνιεηί (blue-violet laser) ην νπνίν έρεη ηελ δπλαηόηεηα κηθξόηεξεο δηακέηξνπ αθηίλαο θαη από ην νπνίν εμάιινπ παίξλεη θαη ην όλνκά ηνπ ν δίζθνο Blu-ray. Ο Εικ. 8.7: Δίζκος blu-ray με cartridge ζε αρτικό ζηάδιο ζπλδπαζκόο ηνπ blue-violet laser, ηεο αιιαγήο αξηζκεηηθήο νπήο θσηόο (numerical aperture) ζε 0.85, θαζώο θαη ηεο κείσζεο εμσηεξηθήο ζηξώζεο από 0,6mm ζην DVD ζε 0,1mm, ηειηθώο επηηεύρζεθε ε ρσξεηηθόηεηα 25GB θαη 50GB γηα δηζθάθηα δηπιήο ζηξώζεο θαζώο θαη ηαρύηεηα κεηαθνξάο δεδνκέλσλ 4.5Mb/sec. Σα λέα απηά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ δίζθνπ δεκηνύξγνύλ αξθεηά πξνβιήκαηα ζηελ βηνκεραληθή θαηαζθεπή ησλ δίζθσλ απηώλ θαζώο ρξεηάδνληαη λέα κεραλήκαηα γηα ην mastering θαη ηελ καδηθή παξαζθεπή θαζώο θαη λέεο ηερληθέο επεμεξγαζίεο. Αξρηθά νη δίζθνη Blu-ray ήηαλ πνιύ επαίζζεηνη ζην ρεηξηζκό θαη έπξεπε λα βξίζθνληαη κέζα εηδηθή κόληκε πιαζηηθή ζήθε (cartridge) ζαλ δηζθέηεο. ηηο αξρέο ηνπ 2004 όκσο Η TDK εθεύξε έλα λέν ζθιεξό πξνζηαηεπηηθό πιηθό όπνπ απαιιάζζεη ην Bluray από ηελ ζήθε πνπ ην θάλεη πην αλζεθηηθό αθόκα θαη από ηα CD-DVD. Αθόκα, γίλεηαη ήδε έξεπλα γηα ηελ αύμεζε ησλ ζηξσκάησλ ζε έλα δίζθν άξα θαη ηελ αύμεζε ηεο ρσξεηηθόηεηαο ζε 100 κε 250GB. 99