ΑΣΠΑΙΤΕ_ΠΕΣΥΠ_ΤΜΗΜΑ Α'_2016-2017 (Β' ΕΞΑΜΗΝΟ) ΜΑΘΗΜΑ: ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΤΗ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: κ. ΟΥΡΑΝΙΑ ΚΑΛΟΥΡΗ ΘΕΜΑ: ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΑ Δ', Ε' και ΣΤ' ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ (ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ, M.Sc) ΝΙΚΟΣ ΦΑΚΟΛΙΑΣ (ΟΜΟΤΙΜΟΣ Δ/ΝΤΗΣ ΕΡΕΥΝΩΝ ΕΚΚΕ) ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ τ. 100, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012, σσ. 101-122 Μ Α Ρ Ι Α Ε Υ Π Α Τ Ρ Ι Δ Ο Υ
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ ΑΡΘΡΟΥ Στη συγκεκριμένη έρευνα εξετάζονται τα χαρακτηριστικά των επαγγελμάτων και των επαγγελματιών, όπως αυτά παρουσιάζονται στα βιβλία Γλώσσας της Δ', Ε' και ΣΤ' Δημοτικού συνθέτοντας ένα είδος άτυπου επαγγελματικού προσανατολισμού, καθώς ο ΣΕΠ δεν εφαρμόζεται θεσμικά σε αυτή τη σχολική βαθμίδα [στην Ελλάδα]... Στις αναπτυγμένες χώρες, διαδικασίες Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού έχουν ενσωματωθεί σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης (σ.101)
Οι συγγραφείς εκφράζουν εξαρχής τον προβληματισμό τους: - η Συμβουλευτική και ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός έχουν λανθασμένα ταυτιστεί με την υποστήριξη για την τελική επιλογή σπουδών και επαγγέλματος - η περίοδος της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι φορτισμένη αρνητικά ως μη κατάλληλη περίοδος έναρξης προβληματισμού για το επαγγελματικό μέλλον του παιδιού και επισημαίνουν τη διά βίου διάσταση της επαγγελματικής ανάπτυξης (που ορίζεται ως): Η ΣΥΝΕΧΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΟΥ ΑΡΧΙΖΕΙ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ
ΣΚΟΠΟΣ Η ΕΝΔΕΛΕΧΗΣ ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑ ΠΟΣΟ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΑΞΕΙΣ Δ', Ε' ΚΑΙ ΣΤ' ΑΣΚΕΙΤΑΙ ΜΙΑ ΜΟΡΦΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ - ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΠΙΡΡΟΗ ΠΡΟΣ ΚΑΠΟΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ; - ΠΡΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΚΑΠΟΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ; (ΠΟΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΠΟΣΟ;) - ΠΡΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ vs ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ; - ΠΡΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ; - ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑμεΑ;
ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ: - ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΑΝΑΦΟΡΩΝ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ - ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ - ΤΡΟΠΟΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ (η σημειολογία παρουσίασης των επαγελμάτων περιλαμβάνει το λεξιλόγιο, τη θέση μέσα στο κείμενο, τις εικόνες κ.λπ.) ΔΕΙΓΜΑ 9 ΤΕΥΧΗ ΓΛΩΣΣΑΣ (Δ', Ε', ΣΤ') 6 ΤΕΥΧΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΓΛΩΣΣΑΣ (Δ', Ε', ΣΤ')
ΕΥΡΗΜΑΤΑ (συνοπτικές κατηγορίες) - ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ - ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ - ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΤΑΞΕΩΝ - ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ: επαγγελματικές κατηγορίες θέση επαγγελματικών αναφορών φύλο και επαγγελματικές αναφορές εκπαίδευση και επαγγελματικές αναφορές επαγγέλματα με προοπτικές και επαγγελματικές αναφορές παραδοσιακά επαγγέλματα και επαγγελματικές αναφορές επαγγέλματα ΑμεΑ - ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ
ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ (Ι) Βρέθηκαν και αναλύθηκαν 642 επαγγελματικές αναφορές σε όλα τα βιβλία συνολικά. Για την καλύτερη επεξεργασία των δεδομένων τα επαγγέλματα ομαδοποιήθηκαν σε 19 επαγγελματικές κατηγορίες, όπως: εκπαίδευση, θετικές επιστήμες, νομικά επαγγέλματα, επαγγέλματα υγείας, στρατιωτικά επαγγέλματα και σώματα ασφαλείας, θεωρητικές επιστήμες, κοινωνικές-ανθρωπιστικές επιστήμες, ΜΜΕ-διαφήμιση, καλλιτενικά επαγγέλματα, αθλητικά επαγγέλματα, εμπόριο-ελεύθεροι επαγγελματίες, τεχνίτες-ειδικευμένοι εργάτες, ανειδίκευτοι εργάτες, αγροτικά επαγγέλματα, ναυτικά επαγγέλματα, εκκλησιαστικά επαγγέλματα, πολιτική, και τεχνολογία-τεχνολογικά επαγγέλματα. Ως προς τις επαγγελματικές εικόνες βρέθηκαν 94 οι οποίες κατηγοριοποιήθηκαν με τη σειρά τους στις παραπάνω 19 επαγγελματικές κατηγορίες. Στις επαγγελματικές κατηγορίες προηγείται η κατηγορία των καλλιτεχνικών επαγγελμάτων ως προς τις επαγγελματικές αναφορές (f=130) και βρίσκεται στη δεύτερη θέση ως προς τις επαγγελματικές εικόνες (f=20).
ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ (ΙΙ) Η ΣΤ' τάξη εμφανίζει τις περισσότερες επαγγελματικές αναφορές 40,65%, ακολουθεί η Δ' τάξη με ποσοστό 34,74% και τέλος η Ε' με ποσοστό 24,61%. Στις αναλυτικές επαγγελματικές αναφορές πρώτος με μεγάλη διαφορά έρχεται ο δάσκαλος (f=41), δεύτερος ο συγγραφέας (f=23), τρίτος ο δημοσιογράφος (f=21) και πολύ κοντά ο ηθοποιός (f=20). Ως προς τις επαγγελματικές εικόνες οι περισσότερες βρίσκονται στα βιβλία της Δ' τάξης (39,36 %), ακολουθεί η ΣΤ' τάξη (36,17 %) και τέλος η Ε' (24,47%). Στις επαγγελματικές εικόνες πρώτος έρχεται ο στρατιώτης (f=12), ακολουθεί ο ηθοποιός (f=8) και την τρίτη θέση μοιράζονται ο ψαράς, ο αγρότης/αλωνιστής και ο τροχονόμος (f=5). Σε σχέση με τα ΑμεΑ, η μόνη αξιόλογη αναφορά που βρέθηκε, η οποία όμως δεν αναφέρεται άμεσα σε ΑμεΑ, αλλά στον επαγγελματία που βοηθάει το ΑμεΑ είναι ο εκπαιδευτής τυφλών (ΣΤ').
ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ (ΙΙΙ) Ως προς το γένος του/της επαγγελματία, ο λόγος των επαγγελματικών αναφορών σε αρσενικό γένος με τις αντίστοιχες σε θηλυκό γένος είναι 7:1. Ως προς το είδος του επαγγέλματος, οι επαγγελματικές αναφορές έχουν σχέση με επαγγέλματα που ασκούνται και από τα δύο γένη σε ποσοστό 64,17%. Ωστόσο οι επαγγελματικές αναφορές που παραπέμπουν σε ανδρικά επαγγέλματα είναι 30 φορές περισσότερες από αυτές που παραπέμπουν σε γυναικεία επαγγέλματα. Το 6,37% των επαγγελματικών αναφορών αφορούν σε παραδοσιακά επαγγέλματα, από τα οποία πολλά έχουν καταργηθεί. Όπως και στις επαγγελματικές αναφορές, έτσι και στις επαγγελματικές εικόνες υπερτερεί το αρσενικό γένος σε σχέση με το θηλυκό (63, 83% σε σχέση με 20,21 %) Το 70 % περίπου των επαγγελματικών αναφορών είναι ακριβείς ως προς την αξιοπιστία περιγραφής του επαγγέλματος, όπως επίσης και η πλειονότητα των εικόνων 90,43 %. Πάνω από τις μισές επαγγελματικές αναφορές βρίσκονται σε ασκήσεις (56,70%), ενώ το 1/3 από αυτά συναντάται σε κεντρικά κείμενα ή ποιήματα. Οι περισσότερες επαγγελματικές εικτόνες βρίσκονται κοντά σε κείμενα ή ποιήματα των βιβλίων.
ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Η ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ, Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ, Η ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ, Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΩΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΠΙΛΟΓΕΣ, Η ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ κ.λπ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Τα βιβλία είναι μεν προσαρμοσμένα στο κλίμα της εποχής, αλλά είναι γραμμένα χωρίς να λαμβάνουν συστηματικά υπόψη τις αρχές της Συμβουλευτικής και του Επαγγελματικού Προσανατολισμού. Δεν παρέχουν πληροφόρηση για βασικά στοιχεία και χαρακτηριστικά των επαγγελμάτων και δεν είναι απαλλαγμένα από παραλείψεις και στερεότυπα σχετικά με τα χαρακτηριστικά των επαγγελμάτων. ΕΡΩΤΗΜΑ: ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η (αμφιλεγόμενη) ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΤΥΠΟΥ ΑΥΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ; ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μονάχα η πραγματικότητα μπορεί να μας μάθει πως να αλλάξουμε την πραγματικότητα Μπέρτολτ Μπρεχτ