Παρατηρητήριο Εγνατίας οδού. Παρακολούθηση των χωρικών επιδράσεων του αυτοκινητοδρόμου

Παρατηρητήριο Εγνατίας οδού Παρατηρητήριο Εγνατίας οδού Παρακολούθηση των χωρικών επιδράσεων του αυτοκινητοδρόμου 1

Παρατηρητήριο Εγνατίας οδού 1. Είναι το μοναδικό Ελληνικό Παρατηρητήριο Μεταφορών 2. Αντικείμενο εργασιών: Διαχρονική, ολοκληρωμένη και συστηματική παρακολούθηση και μελέτη των χωρικών επιδράσεων του συστήματος της Εγνατίας Οδού και των κάθετων αξόνων. 3. Στόχοι: i. Υποστήριξη ολοκληρωμένης διαχείρισης του αυτοκινητόδρομου. ii. Υποστήριξη αναπτυξιακού-χωροταξικού σχεδιασμού και περιφερειακού προγραμματισμού. iii. Ενημέρωση πολιτών και φορέων. 4. Εναρμόνιση με κατευθύνσεις και απαιτήσεις Ε.Ε. 2

Παρατηρητήριο Εγνατίας οδού Πληροφοριακό Σύστημα Τεκμηρίωσης, Διαχείρισης Δεδομένων και Παρακολούθησης Δεικτών που βασίζεται στη λειτουργία ειδικά προσαρμοσμένου Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών (GIS) και περιλαμβάνει επεξεργασμένες στατιστικές και χαρτογραφικές πληροφορίες για: την κινητικότητα και την προσπελασιμότητα, την οικονομική και κοινωνική συνοχή, την ισορροπία και δικτύωση των οικισμών, και την ποιότητα περιβάλλοντος, στους Νομούς και στις Περιφέρειες της άμεσης και ευρύτερης περιοχής επιρροής της Εγνατίας Οδού και των κάθετων αξόνων. Σύστημα 50 δεικτών Μηχανισμός παρακολούθησης και πληροφόρησης 3

Παρατηρητήριο Εγνατίας οδού ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΕΙΚΤΩΝ Κοινωνικο-οικονομικοί οικονομικοί & χωροταξικοί δείκτες (19) Περιβαλλοντικοί δείκτες (9) Συγκοινωνιακοί δείκτες (15) 4

Παρατηρητήριο Εγνατίας οδού Κοινωνικο-οικονομικοί οικονομικοί & χωροταξικοί δείκτες (19) SET01 SET02 SET03 SET04 SET05 SET06 SET07 SET08 SET09 SET10 SET11 SET12 SET13 SET14 SET15 SET16 SET17 SET18 SET19 Ωφελούμενος Πληθυσμός Μέγεθος Αγοράς Εργατικό Δυναμικό Επίπεδο Ανάπτυξης και Ευημερίας Επίπεδο Ανεργίας Προσπελάσιμα Μέσα Μεταφοράς Προσπελάσιμες Αναπτυξιακές Ζώνες Προσπελάσιμοι Τόποι Τουριστικού Ενδιαφέροντος Μεταβολή Πληθυσμού ανά ΟΤΑ, Νομό και Περιφέρεια Μεταβολή Πληθυσμού Αστικών Κέντρων Ταξινόμηση Αστικών Κέντρων Πυκνότητα Πληθυσμού Τομεακή Σύνθεση ΑΠΑ Τομεακή Σύνθεση Απασχόλησης Εξωτερικό Εμπόριο Μεταβολή Αστικής Γης Μεταβολή Βιομηχανικής και Εμπορικής γης Μεταβολή Αξίας Γης των Παρόδιων Οικοπέδων Εγκατάσταση Επιχειρήσεων 5

Παρατηρητήριο Εγνατίας οδού Περιβαλλοντικοί δείκτες (9) ENV01 ENV02 ENV03 ENV04 ENV05 ENV06 ENV07 ENV08 ENV09 Έκθεση Πληθυσμού σε Θόρυβο Επιβάρυνση της Ατμόσφαιρας σε Ρύπους Συνοχή Αποκοπή Οικισμών Ποιότητα Ατμόσφαιρας Σηράγγων Βαθμός Αποκατάστασης Τοπίου Αποκοπή Επικοινωνίας Φυσικών Περιοχών Πιέσεις Μεταβολής Χρήσεων Γης Εγγύτητα σε Προστατευόμενες Περιοχές Διασταυρώσεις με Επιφανειακά Νερά 6

Παρατηρητήριο Εγνατίας οδού Συγκοινωνιακοί δείκτες (15) TRA01 TRA02 TRA03 TRA04 TRA05 TRA06 TRA07 TRA08 TRA09 TRA10 TRA11 TRA12 TRA13 TRA14 TRA15 Κυκλοφοριακός Φόρτος Σύνθεση της Κυκλοφορίας Αριθμός Μετακινούμενων Προσώπων Χρόνος Διαδρομής ανά Οδικό Τμήμα Χρονοαπόσταση μεταξύ Πόλεων και Τερματικών Σταθμών Εμπορευματικές Μεταφορές Διανυθέντα Οχηματοχιλιόμετρα Οδική Ασφάλεια Επίπεδο Εξυπηρέτησης Πυκνότητα Οδικού δικτύου Κυκλοφοριακός Φόρτος στο Εθνικό Δίκτυο Κίνηση στους Μεθοριακούς Σταθμούς Συνδυασμένες Μεταφορές Χαρακτηριστικά των Μετακινήσεων επί του Άξονα Μετακινήσεις με Εναλλακτικά Μέσα 7

Δείκτης TRA05: Χρονοαπόσταση μεταξύ πόλεων και τερματικών σταθμών με χρήση ισοχρονικών καμπυλών Στόχος : Επιδράσεις της Εγνατίας στην χρονοαπόσταση Διαδικασία Υπολογισμού : Δημιουργείται σημειακό επίπεδο με τα κέντρα των Επαρχιών. Δημιουργείται η μήτρα χρονοαποστάσεων από ζώνη σε ζώνη πριν την ΕΟ και με την πλήρη λειτουργία της με τη χρήση μοντέλου στο λογισμικό VISUM. Επιλέγεται το σημείο από το οποίο μετρώνται οι χρονοαποστάσεις και εντοπίζεται η ζώνη στην οποία ανήκει. Δεδομένα εισόδου : Μήτρα χρονοαποστάσεων από επαρχία προς επαρχία, πριν και μετά την Εγνατία Οδό Οδικό Δίκτυο πριν την Εγνατία Οδό Οδικό δίκτυο μετά την Εγνατία Οδό Καταγράφεται στον πίνακα χρονοαποστάσεων η διαφορά πριν και μετά την ΕΟ, από την επιλεγμένη ζώνη προς όλες τις υπόλοιπες. Συνδέεται το σημειακό επίπεδο με τον πίνακα χρονοαποστάσεων. Υπολογίζονται οι ισοχρονικές καμπύλες. (Spatial Analyst -> Interpolate to Raster -> Inverse Distance Weighted) 8

Δείκτης TRA10: Πυκνότητα Οδικού Δικτύου Στόχος : Μελέτης εξέλιξης της οδικής υποδομής Διαδικασία Υπολογισμού : Κατηγοριοποίηση οδικού δικτύου Σύνδεση με πληθυσμιακά δεδομένα των νομών- περιφερειών Εύρεση συνολικού μήκους οδικού δικτύου ανά κατηγορία Διαίρεση συνολικού μήκους οδικού δικτύου με το εμβαδό ή τον πληθυσμό κάθε Νομού Δεδομένα εισόδου : Ψηφιακά δεδομένα οδικού δικτύου πριν και μετά την Εγνατία Οδό Όρια Νομών/ Περιφερειών Μόνιμος πληθυσμός Νομών/ Περιφερειών 11

Δείκτης TRA10: Πυκνότητα Οδικού Δικτύου 12

ΔΕΙΚΤΗΣ ENV07: ΠΙΕΣΕΙΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ENV07: ΠΙΕΣΕΙΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ Πρωτογενή δεδομένα: «Πιλοτική Μελέτη Μεταβολών Χρήσεων και Αξιών Γης σε Επιλεγμένες Αστικές Περιοχές της Άμεσης Ζώνης Επιρροής της Εγνατίας Οδού», ΑΠΘ Τομέας Κτηματολογίου, Φωτογραμμετρίας και Χαρτογραφίας του Τμήματος Τοπογράφων της Πολυτεχνικής Σχολής. Στόχος : διερεύνηση των αλλαγών που συμβαίνουν στην άμεση ζώνη επιρροής της Εγνατίας Οδού στις χρήσεις γης, στην εγκατάσταση επιχειρήσεων και στις αξίες γης. Με έτος βάση το 1998 και έτος ελέγχου το 2007, μελετήθηκαν οι παρακάτω περιοχές: 1. Ζώνη 5x5 Km με κέντρο τον Α/Κ Ιωαννίνων. 2. Ζώνη 5x5 Km από Α/Κ Ευκαρπίας (Κ4) προς Α/Κ Ιωνίας (Κ2). 3. Ζώνη 5x5 Km με κέντρο τον Ανατολικό Α/Κ Κομοτηνής. Mεταβολή χρήσεων γης: Αλλαγές από αγροτική σε μη αγροτική χρήση ως αποτέλεσμα των πιέσεων που αναμένεται να προκύψουν σε σημεία του άξονα (ιδιαίτερα κοντά σε οικισμούς, βιομηχανικές περιοχές κλπ.) και ειδικότερα βαθμός μετατροπής (α) γεωργικής γης (καλλιεργούμενες εκτάσεις) σε αστική γη (β) φυσικών περιοχών σε αστική γη και (γ) φυσικών περιοχών σε γεωργική γη. 13

ΔΕΙΚΤΗΣ ENV07: ΠΙΕΣΕΙΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ Α/Κ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Κωδ.. SPOT : 088/268 IKONOS-2 Παγχρωματική και πολυφασματική εικόνα 14

ΔΕΙΚΤΗΣ ENV07: ΠΙΕΣΕΙΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ Ενδεικτική λήψη δειγμάτων σε εικόνα SPOT και IKONOS αντίστοιχα προκειμένου να ταξινομηθούν οι δύο εικόνες Τμήμα της ταξινομημένης εικόνας SPOT και IKONOS αντίστοιχα 15

ΔΕΙΚΤΗΣ ENV07: ΠΙΕΣΕΙΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ Tμήμα της εικόνας SPOT και το αντίστοιχο τμήμα της εικόνας IKONOS, όπου φαίνεται τι παρέμεινε ίδιο κατά την χρονική περίοδο 1998-2007 Τμήμα της εικόνας IKONOS στο οποίο σημειώνονται οι μεταβολές κατά την περίοδο 1998-2007 16

ΔΕΙΚΤΗΣ ENV07: ΠΙΕΣΕΙΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ 17

Δείκτης SET01: Ωφελούμενος Πληθυσμός Στόχος : Υπολογισμός του ωφελούμενου πληθυσμού και των τάσεων μεταβολής του, στη ζώνη επιρροής της Εγνατίας Οδού Βήμα 1 : Προσδιορισμός των κέντρων αναφοράς. ( Ζώνη επιρροής ΙΙ ) 20

Δείκτης SET01: Ωφελούμενος Πληθυσμός Προετοιμασία Οδικού Δικτύου (Τοπολογία Δικτύου) 21

Δείκτης SET01: Ωφελούμενος Πληθυσμός Προετοιμασία Οδικού Δικτύου (Τοπολογία Δικτύου) Αποστάσεις έως 50 Km πάνω στο Οδικό Δίκτυο (καθημερινές μετακινήσεις) 22

Δείκτης SET01: Ωφελούμενος Πληθυσμός Δίκτυο 50 Km γύρω από το τοπικό κέντρο 23

Δείκτης SET01: Ωφελούμενος Πληθυσμός Επιλογή Δημοτικών Διαμερισμάτων που έρχονται σε επαφή με το Δίκτυο των 50 Km γύρω από το τοπικό κέντρο 24

Δείκτης SET01: Ωφελούμενος Πληθυσμός Καταμέτρηση του Πληθυσμού, καταγραφή των μεταβολών, στα επιλεγμένα Δ.Δ. 25

Δείκτης SET01: Ωφελούμενος Πληθυσμός Επανάληψη της διαδικασίας για όλα τα κέντρα της Ζώνης επιρροής ΙΙ 26

Δείκτης SET01: Ωφελούμενος Πληθυσμός ΔΥΝΗΤΙΚΑ ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ, 2001 (σε απόσταση 50 km απότιςέδρεςνομώντηςζώνηςεπιρροήςιι) Πόλη Μόνιμος Ωφελούμενος Πληθυσμός Ποσοστό 1 Ηγουμενίτσα 53.773 2% 2 Ιωάννινα 162.189 6% 3 Γρεβενά 119.065 4% 4 Κοζάνη 208.050 8% 5 Βέροια 436.061 16% 6 Θεσσαλονίκη 1.257.267 46% 7 Σέρρες 210.104 8% 8 Καβάλα 283.394 10% 9 Ξάνθη 261.049 10% 10 Κομοτηνή 226.199 8% 11 Αλεξανδρούπολη 142.591 5% Σύνολο Ωφελούμενου για 50 χλμ (Χωρίς Επικαλύψεις) 2.729.837 Σύνολο Ζώνης Επιροής ΙI 2.319.052 Πηγή Δεδομένων: ΕΣΥΕ, 2001 Σύνολο Ζώνης Επιροής ΙV 3.894.511 27

Δείκτης SET01: Ωφελούμενος Πληθυσμός Παραλλαγή του Δείκτη με τα κέντρα των περιφερειών (Ζώνη επιρροής IV) Και απόσταση 150 Km. ΔΥΝΗΤΙΚΑ ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ, 2001 σε απόσταση 150 km από τις Έδρες Περιφερειών Πόλη Μόνιμος Ωφελούμενος Πληθυσμός Ποσο στό 1 Ιωάννινα 429.880 12% 2 Κοζάνη 2.202.174 60% 3 Θεσσαλονίκη 2.305.540 63% 4 Κομοτηνή 535.233 15% 5 Λάρισα 1.634.805 45% Σύνολο Ωφελούμενου για 150 Km (Χωρίς Επικαλύψεις) 3.653.115 Σύνολο Ζώνης Επιρροής ΙV Πηγή Δεδομένων: ΕΣΥΕ, 2001 3.894.511 28

Δείκτης ENV06: Αποκοπή επικοινωνίας Φυσικών Περιοχών Στόχος : Επιδράσεις της Εγνατίας στην ενότητα των φυσικών τόπων Δεδομένα εισόδου : Επίπεδο κάλυψης χρήσεων γης (CORINE Land Cover) Οδικό Δίκτυο πριν την Εγνατία Οδό Οδικό δίκτυο μετά την Εγνατία Οδό Διαδικασία Υπολογισμού : (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΕΑ)) : Anthropogenic fragmentation of potential semi- natural and natural areas http://ec.europa.eu/agriculture/publi/landscape/ch5. ://ec.europa.eu/agriculture/publi/landscape/ch5.htmhtm Ομαδοποίηση χρήσεων γης σε τέσσερις βασικές κατηγορίες Αστικές περιοχές (Πίεση) Αγροτικές Καλλιέργειες (Πίεση) Φυσικές περιοχές Υδάτινα Οικοσυστήματα Μετατροπή σε GRID 250m Εφαρμογή (merge) Οδικού Δικτύου Υπολογισμός «συνοχής συνεκτικότητας γειτονικών κελιών» Σύνολο Συνδεδεμένων Cells * Γενικό πλήθος πολυγώνων * 16 2 Δείκτης = -------------------------------------------------------------------------- Γενικό Σύνολο Cells * Γενικό Σύνολο Cells 29

Δείκτης ENV06: Αποκοπή επικοινωνίας Φυσικών Περιοχών Σύνολο Συνδεδεμένων Cells * Γενικό πλήθος πολυγώνων * 16 2 δείκτης = ------------------------------------------------------------------------ Γενικό Σύνολο Cells 2 Σημ.: Κάθε pixel έχει μέγεθος 250 m, οπότε 4x4 = 16 pixels αντιπροσωπεύουν 1 km² ΚΛΙΜΑΚΑ ΔΕΙΚΤΗ Τιμή < 0,01 0,01 0,1 0,1-1 1-10 10-100 > 100 Χαρακτηρισμός Ελάχιστη Μικρή Μέση Μέτρια Ισχυρή Πολύ ισχυρή Πηγή Μοντέλου: DG AGRI, EUROSTAT, ISPRA, EEA, From Land Cover to Landscape Diversity in the European Union, 2000 30

Αυτοματοποίηση Υπολογισμού Δεικτών Δείκτης ENV09: Διασταυρώσεις με επιφανειακά νερά 31

Αυτοματοποίηση Υπολογισμού Δεικτών Δείκτης ENV09: Διασταυρώσεις με επιφανειακά νερά 32

Αυτοματοποίηση Υπολογισμού Δεικτών Δείκτης ENV08: Εγγύτητα σε προστατευόμενες περιοχές 33

GIS Παρατηρητηρίου Εγνατίας Οδού Α.Ε. Βασική Υποδομή Hardware Παρατηρητήριο - Μποτζώρλος Ι GIS Workstations laptop PC 1 PC 2 Τμήμα ΙΤ - Μποτζώρλος ΙΙ κεντρικός server Τμήμα Περιβάλλοντος Μποτζώρλος ΙΙ Τμήμα Κυκλοφορίας & Τηλεματικής Περιφερειακή Υπηρεσία Ιωαννίνων PC/GIS workstation PC/GIS workstation PC/GIS workstation 34

ArcGIS: Βασική Αρχιτεκτονική 1ο Επίπεδο / Tier 1 ArcGIS (floating licenses) ArcInfo ArcEditor - ArcView χρήστης 1 χρήστης 2 χρήστης 3 χρήστης 4... χρήστης n ArcIMS Server (Internet Map Server) 2ο Επίπεδο / Tier 2 ArcSDE internet 3ο Επίπεδο / Tier 3 Βάσεις δεδομένων & file servers Database (Oracle) Main File Server Geodatabase intranet (ΕΟΑΕ) 35

Παρατηρητήριο Εγνατίας Oδού χρήση του ArcGIS στο Παρατηρητήριο βάση καταχώρησης και επεξεργασίας χωρικών δεδομένων υπολογισμός δεικτών χωρική ανάλυση επιδράσεων Προετοιμασία χωρικών δεδομένων Προετοιμασία Περιγραφικών Δεδομένων Διασύνδεση χωρικών με περιγραφικά Δεδομένα. Παραγωγή Θεματικών Χαρτών. Αυτοματοποίηση Υπολογισμού Δεικτών Αυτοματοποίηση στην παραγωγή Περιγραφικών δεδομένων. Αυτοματοποίηση επεξεργασίας χαρτογραφικών δεδομένων. 36

Παρατηρητήριο Εγνατίας Oδού http://www.egnatia.eu http://observatory.egnatia.gr 37