ΤΟ ΣΤΥΛ ΗΓΕΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΠΟΝΗΤΗ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΝΕΑΡΩΝ ΑΘΛΗΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ ΤΟΥΣ ΠΡΟΘΕΣΗ, ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥΣ ΣΕ ΑΚΑΔΗΜΙΕΣ ΚΑΛΑΘΟΣΦΑΙΡΙΣΗΣ Σχοινάκης Σ., Ταξιλδάρης Κ., Μπεμπέτσος Ε., Αγγελούσης Ν. Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, 69100 Κομοτηνή Περίληψη Ο σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να εξετάσει τις σχέσεις μεταξύ του κλίματος ηγεσίας, της ικανοποίησης των αθλουμένων από τη συμμετοχή τους σε μια ομάδα καλαθοσφαίρισης και της πρόθεσης της μελλοντικής τους συμπεριφοράς. Το δείγμα της παρούσας εργασίας αποτέλεσαν 242 αθλούμενοι αναπτυξιακών ηλικιών στην καλαθοσφαίριση (Ν=242). Οι 191 από αυτούς ήταν αγόρια και οι 51 κορίτσια. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι η πρόθεση παραμονής ή εγκατάλειψης της ομάδας (ή/και του αθλήματος), από ένα αθλούμενο αναπτυξιακής ηλικίας, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την προπονητική καθοδηγητική ικανότητά του προπονητή του, τη δημοκρατική και θετικά ανατροφοδοτική συμπεριφορά του, αλλά και από την πρόοδο του αθλούμενου στο άθλημα. Λέξεις κλειδιά: ηγεσία, ικανοποίηση αθλητών, συμπεριφορική πρόθεση, ακαδημίες καλαθοσφαίρισης Σχοινάκης Στυλιανός Διεύθυνση : Σεφέρη 53, Καβάλα, Τ.Κ. 65500 Τηλ. : 2510 441646 e-mail : sschoina@phyed.duth.gr
COACHING STYLE AND LEADERSHIP IN RELATION TO THE SATISFACTION OF YOUNG ATHLETES NEEDS AS IT DERIVES FROM BEHAVIOURAL PATTERNS, EMERGING FROM THEIR PARTICIPATION IN BASKETBALL ACADEMIES S. Schoinakis, K. Taxildaris, E. Bebetsos, N. Aggelousis Democritus University of Thrace, Department of Physical Education and Sport Science, 69100 Komotini Abstract The purpose of this study was to examine the correlation between the coaching style and leadership, the satisfaction athletes receive from their participation in a basketball team and their behavioural intention. The sample of the study consisted of 242 athletes, who participated in basketball academies (N=242), 191 of which were boys and 51 girls. The results of this study highlighted that whether an athlete at a developmental age remains on or abandons a team (and/or sport), depends to a large extent on his/her coach s instructive capacity, his democratic behaviour and will to provide positive feedback, but also on the athlete s progress as far as the sport in question (basketball) is concerned. Key words: leadership, athlete satisfaction, behavioural intention, basketball academies Stylianos Schoinakis Address:Seferi 53, Kavala, 65500 Telephone number: 0030 2510 441646 e-mail : sschoina@phyed.duth.gr
ΤΟ ΣΤΥΛ ΗΓΕΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΠΟΝΗΤΗ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΝΕΑΡΩΝ ΑΘΛΗΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ ΤΟΥΣ ΠΡΟΘΕΣΗ, ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥΣ ΣΕ ΑΚΑΔΗΜΙΕΣ ΚΑΛΑΘΟΣΦΑΙΡΙΣΗΣ Εισαγωγή Οι προπονητές των ομάδων νεαρών αθλούμενων είναι ταυτόχρονα δάσκαλοι και προπονητές. Ευρήματα ερευνητικών εργασιών υποδεικνύουν ότι οι προπονητές επηρεάζουν παράγοντες όπως η μάθηση των δεξιοτήτων του αθλήματος (Chelladurai, 1984), η ικανοποίηση από την αθλητική απόδοση και τα αποτελέσματα της απόδοσης (Horn, 2002). Η άποψη που επικρατεί ότι δηλαδή υπάρχει μία ισχυρή σχέση μεταξύ της ικανοποίησης των αθλητών και της απόδοσης τους, υπογραμμίζει τη σημασία διερεύνησης της ικανοποίησης των αθλητών. Μια ανασκόπηση ερευνητικών εργασιών έδειξε ότι οι αθλητές ήταν ικανοποιημένοι από την ηγεσία των προπονητών, όταν αυτοί έδιναν έμφαση στην τεχνική καθοδήγηση, το συντονισμό της ομάδας και τη θετική ανατροφοδότηση (Chelladurai, 1993). Η πρόθεση επαναπρομήθειας μιας υπηρεσίας και η σύσταση του οργανισμού σε άλλους καθώς και η μικρότερη ευαισθησία ως προς την τιμή της υπηρεσίας (Zeithaml, Berry, & Parasuraman, 1996) θεωρούνται ως σημαντικές εκφράσεις της πίστης των καταναλωτών. Σκοπός της ερευνητικής αυτής εργασίας ήταν να εξετάσει τις σχέσεις μεταξύ του κλίματος ηγεσίας, της ικανοποίησης των αθλουμένων από τη συμμετοχή τους σε μια ομάδα καλαθοσφαίρισης και της πρόθεσης της μελλοντικής τους συμπεριφοράς. Μέθοδος Εξεταζόμενοι Το δείγμα της παρούσας εργασίας αποτέλεσαν 242 αθλούμενοι αναπτυξιακών ηλικιών στην καλαθοσφαίριση (Ν=242). Οι 191 από αυτούς ήταν αγόρια και οι 51 κορίτσια. Η μέση ηλικία του δείγματος ήταν τα 14,04 χρόνια (Τυπική απόκλιση = 1,525) και μέση ενασχόλησή τους με το άθλημα έφτανε τα 3,87 χρόνια (Τυπική απόκλιση = 4,789). Μέσα συλλογής των δεδομένων Το όργανο μέτρησης αποτελούνταν από 59 ερωτήσεις ή δηλώσεις, χωρισμένες σε 4 ενότητες. Για τις μετρήσεις στις 3 πρώτες ενότητες χρησιμοποιήθηκαν, κυρίως, όργανα προηγούμενων ερευνητικών εργασιών, που μετεφράσθηκαν στα ελληνικά με τη μέθοδο της παλίνδρομής μετάφρασης. Οι 4 ενότητες ήταν: 1) Κλίμα Ηγεσίας με 40 ερωτήσεις της κλίμακας των Chelladurai and Saleh (1980) «Κλίμακα Ηγεσίας στον Αθλητισμό». Καταγραφή σε 5/βάθμια κλίμακα τύπου Likert, σημείο 1 «Ποτέ», σημείο 5 «Πάντοτε». 2) Ικανοποίηση Αθλούμενων με 11 ερωτήσεις. Δέκα από την «Κλίμακα Ικανοποίησης Αθλητών» των Chelladurai, Inamura, Yamaguchi, Oinuma και Miyauchi (1988) όπως
προσαρμόστηκε για τον Ελληνικό πληθυσμό από τους Θεοδωράκη και Μπεμπέτσο (2003). Προστέθηκε μια ακόμη για τον προσδιορισμό της ικανοποίησης από την πρόοδο στην τεχνική. Καταγραφή σε 7/βάθμια κλίμακα τύπου Likert, σημείο 1 «Απόλυτα δυσαρεστημένος», σημείο 7 «Απόλυτα ικανοποιημένος». 3) Συμπεριφορική Πρόθεση με 4 ερωτήσεις, στο πνεύμα προηγούμενων ερευνητικών εργασιών και απόψεων (Zeithaml et al., 1996). Καταγραφή σε 5/βάθμια κλίμακα τύπου Likert, σημείο 1 «Καθόλου», σημείο 5 «Απόλυτα». 4) Δημογραφικά Στοιχεία με 4 ερωτήσεις, που προσδιόριζαν φύλο, ηλικία, χρόνο εμπειρίας στο άθλημα και χρόνο εμπειρίας με τον ίδιο προπονητή. Για τον έλεγχο του οργάνου μέτρησης εφαρμόστηκε μια διερευνητική παραγοντική ανάλυση, μεταξύ των 55 δηλώσεων και ερωτήσεων, των 3 πρώτων παραγόντων και αναλύσεις αξιοπιστίας, μεταξύ των μεταβλητών που αποτελούσαν τον κάθε παράγοντα. Η διερευνητική παραγοντική ανάλυση απέδωσε 7 έγκυρους και αξιόπιστους παράγοντες, ήτοι: Κλίμα ηγεσίας-προπόνηση και Καθοδήγηση (Μεταβλητές 6, α=0,719), Κλίμα ηγεσίας-θετική Ανατροφοδότηση (Μεταβλητές 4, α=0,710), Κλίμα ηγεσίας- Κοινωνική Υποστήριξη (Μεταβλητές 3, α=0,701), Κλίμα ηγεσίας-δημοκρατική Συμπεριφορά (Μεταβλητές 3, α=0,703), Ικανοποίηση- Ικανοποίηση από Ηγεσία (Μεταβλητές 7, α=0,896), Ικανοποίηση- Ικανοποίηση από Απόδοση (Μεταβλητές 4, α=0,814),συμπεριφορική Πρόθεση (Μεταβλητές 4, α=0,724). Διαδικασία συλλογής των δεδομένων Το δείγμα επιλέχθηκε από ομάδες καλαθοσφαίρισης της Ανατολικής Μακεδονίας. Η συμπλήρωση των ερωτηματολογίων ήταν προαιρετική. Σχεδιασμός Χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της πολλαπλής γραμμικής παλινδρόμησης. Για τη διερεύνηση της σχέσης της ικανοποίησης με το κλίμα ηγεσίας εφαρμόσθηκαν δύο πολλαπλές γραμμικές παλινδρομήσεις. Ως εξαρτημένες μεταβλητές ελήφθησαν εναλλάξ η «Ικανοποίηση από τη Ηγεσία και η «Ικανοποίηση από την Απόδοση», ενώ ως ανεξάρτητες, σε αμφότερες τις παλινδρομήσεις, οι 4 παράγοντες του «Κλίματος Ηγεσίας». Για τη διερεύνηση της σχέσης της πρόθεσης μελλοντικής συμπεριφοράς (παραμονή ή εγκατάλειψη της ομάδας) με την ικανοποίηση από τη συμμετοχή, εφαρμόσθηκε μια πολλαπλή γραμμική παλινδρόμηση. Στατιστική ανάλυση Για την επεξεργασία των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε η τεχνική της πολλαπλής παλινδρόμησης, με χρήση της μεθόδου Enter. Η τεχνική αυτή χρησιμοποιείται όταν τόσο η εξαρτημένη όσο και οι ανεξάρτητες μεταβλητές είναι ποσοτικές. Αποτελέσματα
Από τη διερεύνηση της σχέσης της ικανοποίησης με το κλίμα ηγεσίας βρέθηκε ότι στην πρώτη παλινδρόμηση με τιμή Sig. F 4,237=0,000<0,01 και τιμή του δείκτη R 2 =26%, η «Προπόνηση και Καθοδήγηση» (β=0,290, p=0,00), η «Θετική Ανατροφοδότηση» (β=0,205, p=0,002) και η «Δημοκρατική Συμπεριφορά» (β=0,130, p=0,035) σχετίζονται θετικά, σε στατιστικά σημαντικό βαθμό και μπορούν να προβλέψουν το βαθμό της «Ικανοποίησης από την Ηγεσία». Στην δεύτερη παλινδρόμηση με τιμή Sig. F 4,237=0,002<0,01 και τιμή του δείκτη R 2 =7% οι παράγοντες «Προπόνηση και Καθοδήγηση» (β=0,166, p=0,019) και «Δημοκρατική Συμπεριφορά» (β=0,171, p=0,014) σχετίζονται επίσης θετικά, σε στατιστικά σημαντικό βαθμό και μπορούν να προβλέψουν το βαθμό της «Ικανοποίησης από την Απόδοση». Ωστόσο, η «Θετική Ανατροφοδότηση» σχετίζεται αρνητικά, σε στατιστικά σημαντικό βαθμό με την «Ικανοποίηση από την Απόδοση» (β=-0,168, p=0,023). Από την παλινδρόμηση της διερεύνησης της σχέσης της πρόθεσης μελλοντικής συμπεριφοράς με την ικανοποίηση από τη συμμετοχή με τιμή Sig. F 2,239=0,000<0,01 και τιμή του δείκτη R 2 = 22% προκύπτει ότι τόσο η «Ικανοποίηση από την Ηγεσία» (β=0,294, p=0,00), όσο και η «Ικανοποίηση από την Απόδοση» (β=0,234, p=0,001) σχετίζονται θετικά, σε στατιστικά σημαντικό βαθμό και μπορούν να προβλέψουν το ύψος της «Συμπεριφορικής Πρόθεσης». Συζήτηση - Συμπεράσματα Από τα αποτελέσματα προκύπτει ότι το κλίμα ηγεσίας και συγκεκριμένα οι παράμετροί του προπόνηση-καθοδήγηση, θετική ανατροφοδότηση και δημοκρατική συμπεριφορά, μπορούν να καθορίσουν το ύψος της ικανοποίησής των αθλουμένων από την ηγεσία του προπονητή. Παρομοίως, οι παράμετροι προπόνηση-καθοδήγηση και δημοκρατική συμπεριφορά, μπορούν να καθορίσουν το ύψος της ικανοποίησής των αθλουμένων από την απόδοσή τους. Στον αντίποδα, προέκυψε ότι η παράμετρος της κοινωνικής υποστήριξης δεν σχετίζεται με την ικανοποίηση από την ηγεσία του προπονητή, ενώ σχετίζεται αρνητικά με την ικανοποίηση των αθλουμένων από την απόδοσή τους. Το ύψος της ικανοποίησης και από τις δύο παραμέτρους της, δηλαδή την ηγεσία και την απόδοση, φαίνεται πως είναι καθοριστικό για την πρόθεση των νεαρών αθλουμένων να συνεχίσουν να αθλούνται στο πλαίσιο της ίδιας ομάδας. Βιβλιογραφία ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ, Ν. & ΜΠΕΜΠΕΤΣΟΣ, Ε. (2003). Διερεύνηση της Ικανοποίησης Αθλητών: Μία πρώτη προσέγγιση. Αναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή & τον Αθλητισμό, 1, 197-203. Retrieved from: www.hape.gr/mag.asp
CHELLADURAI, P. (1984). Discrepancy between preferences and perceptions of leadership behavior and satisfaction of athletes in varying sports. Journal of Sport Psychology, 6, 27-41. CHELLADURAI, P. (1993). Leadership. In R.N. Singer, M. Murphey & L.K. Tennant (Eds.). Handbook of research on sport psychology (pp. 647-671). New York: MacMillan. CHELLADURAI, P., INAMURA, H., YAMAGUCHI, Y., OINUMA, Y., & MIYAUCHI, T. (1988) Sport leadership in a cross-national setting: The case of Japanese and Canadian university athletes. Journal of Sport & Exercise Psychology 10, 374-389. CHELLADURAI, P., & SALEH, S. D. (1980). Preferred leadership in sports. Journal of Sport Psychology, 2, 34-45. HORN, T. (2002). Advances in Sport Psychology. Champaign, IL: Human Kinetics. ZEITHAML, V., BERRY, L. and PARASURAMAN, A. (1996). The behavioural consequences of service quality, Journal of Marketing, 60, 31 46.