ΜΑΘΗΜΑ ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΘΗΤΗ ΤΑΞΗ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΝΟΜ/ΜΟ: ΗΜΕΡ/ΝΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗ 09/10/2016 ΚΑΘ/ΤΡΙΑ ΓΕΩΡΓΑ ΖΩΗ ΒΑΘΜΟΣ: /100, /20 ΚΕΙΜΕΝΟ ΝΕΟΙ ΚΑΙ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ Ο τρόπος ψυχαγωγίας των ανθρώπων κάθε εποχής, ιδιαίτερα των νέων βρίσκεται σε συνάρτηση με τις δυνατότητες που παρέχει κάθε φορά η κοινωνία, τις διεξόδους και τις λύσεις που προσφέρει στα αναφυόμενα προβλήματα και παράλληλα αντανακλά το πολιτισμικό επίπεδο, δηλαδή το περιεχόμενο της σκέψης, των αναζητήσεων και των τέρψεων των εν λόγω ατόμων και σκιαγραφεί την ίδια την εικόνα τους. Αυτό σημαίνει πως ο τρόπος ψυχαγωγίας είναι ο καθρέπτης μιας κοινωνίας... Σήμερα, μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται. Η λεγόμενη «βιομηχανία του ελεύθερου χρόνου», χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του Marketing, επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς, όσον αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας. Οι νέοι, για να μην απομονωθούν από τους συνομιλητές τους, αναγκάζονται να τ' αποδεχτούν, δέχονται «να χάσουν το πρόσωπό τους για να μοιάσουν με τους άλλους». Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός, ο αυθορμητισμός, η γνησιότητα. Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα στο πρόγραμμα ένα είδος «ψυχαγωγικού χάπενινγκ». Εφόσον οι νέοι είναι το τραγούδι τους, σήμερα το τραγούδι ελέγχεται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες, που καθορίζουν έναν ενιαίο τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης. Βέβαια, το τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλ' όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους ζωής. Η ετεροκατευθυνόμενη, όμως, διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις [1]
βαθύτερες ανάγκες των νέων, αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του κέρδους. Γι' αυτό, άλλωστε, αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι σαν αυτόνομες προσωπικότητες, με ανεπτυγμένη κρίση, βούληση κι ευαισθησία. Η ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση. Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια παθητικότητα. Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας, όπως ο χορός και το τραγούδι, δε λειτουργούν ως ερεθίσματα, που θα προτρέψουν να εκφραστεί μ' ένα δικό του δυναμικό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας. Αντίθετα, τον ωθούν σε μια παθητική στάση ζωής, σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν απάθεια και αδιαφορία. Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος προβολής των ναρκωτικών, κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και ψυχοφθόρων ιδεολογιών. Σήμερα το μοντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων. Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές, που προωθούνται από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό, που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας λαϊκισμό, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη γλώσσα των νέων παιδιών. Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων. Απλά τους μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων. Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης. Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα, ρέπουν προς έναν ενιαίο τρόπο διασκέδασης. Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρείες, για να διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας, σύμφωνα με τα δικά τους συμφέροντα. Σήμερα, το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των νέων. Μέσα από αυτήν την «ιδεολογία» επιχειρείται η αποεθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της νεολαίας από την εθνική τους κουλτούρα. Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι προσπάθειες, που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν τρόπους και μέσα ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα. Σαράντος Ι. Καργάκος [2]
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου. (90-110 λέξεις) (25 μονάδες ) Β1. Να απαντήσετε με σωστό ή λάθος στις παρακάτω προτάσεις: -ο τρόπος ψυχαγωγίας σχετίζεται με το πολιτιστικό επίπεδο του καθενός -χαρακτηριστικό των ψυχαγωγικών εκδηλώσεων των νέων είναι ο αυθορμητισμός -το μοντέρνο τραγούδι ευθύνεται για την αλλοίωση της γλώσσας -οι νέοι επιλέγουν σε σημαντικό βαθμό μόνοι τους τρόπους ψυχαγωγίας τους -Ο ενιαίος τρόπος διασκέδασης δεν επηρεάζει την εθνική ταυτότητα των λαών (15 μονάδες) Β2. Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε μια από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: αντανακλά, λείπει, αποσκοπείται, αυτόνομες, μεταβάλλει (5 μονάδες) Β3. Να βρείτε στην 3η παράγραφο πέντε διαρθρωτικές λέξεις και να γράψετε τι δηλώνει η καθεμία. (5 μονάδες) Β4. Να βρείτε 2 παραδείγματα μεταφορικής χρήσης της γλώσσας στην 4η παράγραφο του κειμένου. (5 μονάδες) Β5. Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία και ο τρόπος ανάπτυξης της 3ης παραγράφου. (5 μονάδες ) Γ. Σε ένα άρθρο, που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας, να αναφερθείτε στα αποτελέσματα της «νόθης» ψυχαγωγίας και να προτείνετε τρόπους δημιουργικής εκμετάλλευσης του ελεύθερου χρόνου.(400 λέξεις) (50 μονάδες) [3]
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Ο συγγραφέας πραγματεύεται τους τρόπους ψυχαγωγίας των νέων. Αρχικά, θεωρεί ότι αυτή καθορίζεται από τις δυνατότητες της κοινωνίας και αντικατοπτρίζει το επίπεδο του πολιτισμού της. Η καταναλωτική κοινωνία όμως, κατά την άποψή του, επιβάλλει συγκεκριμένα πρότυπα στην ψυχαγωγία, που οι νέοι αποδέχονται άκριτα για να μην απομονωθούν. Άλλωστε, οι νέοι έχουν χάσει τον αυθορμητισμό τους, ενώ ακόμη και το τραγούδι καθορίζεται από τις βιομηχανίες, που σκοπό έχουν το κέρδος. Έτσι, μέσω αυτού καθορίζεται και η συμπεριφορά των νέων που συχνά χαρακτηρίζεται ως προβληματική. Ο συγγραφέας καταλήγει τονίζοντας πως η κατευθυνόμενη ψυχαγωγία έχει ως στόχο την αποξένωση των νέων από την παράδοση και κατά συνέπεια την αποεθνικοποίηση των λαών. Β1. Σωστό Λάθος Σωστό Λάθος Λάθος Β2. αντανακλά: αντικατοπτρίζει λείπει: απουσιάζει αποσκοπείται: επιδιώκεται αυτόνομες: ανεξάρτητες μεταβάλλει: μετατρέπει Β3. εφόσον: αιτιολόγηση βέβαια: επιβεβαίωση αλλά: αντίθεση όμως: αντίθεση αφού: αιτιολόγηση άλλωστε: προσθήκη Β4. - ο νέος κυριεύεται από παθητικότητα - εμβόλιο ανοησίας Β5. Δομικά Στοιχεία Θεματική πρόταση: Από τις ψυχαγωγικές...γνησιότητα Σχόλια-Λεπτομέρειες: Ακόμη και...ευαισθησία Κατακλείδα πρόταση: Η ψυχαγωγία...κατανάλωση [4]
Τρόποι Ανάπτυξης 1. Αιτιολόγηση (αιτιολογείται η θεματική πρόταση) 2. Παράδειγμα (το τραγούδι) Γ. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΜΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Η νόθα ψυχαγωγία επιδρά αλλοτριωτικά στην προσωπικότητα του ανθρώπου. Πιο συγκεκριμένα οδηγεί : στην παθητικοποίηση στο άγχος και την πλήξη στην αντιπνευματικότητα και τον πνευματικό μαρασμό στη μαζοποίηση στην αναπαραγωγή της μοναξιάς έλλειψη επικοινωνίας στην εξασθένιση της κριτικής επιλεκτικής ικανότητας στον εθισμό της ποσότητας και όχι της ποιότητας που προσφέρει η αισθητική απόλαυση στην αλλοίωση του αισθητικού κριτηρίου στην αναπαραγωγή της κυρίαρχης ιδεολογίας στον εφησυχασμό στη φυγή από την κοινωνική πραγματικότητα ασφαλιστική δικλείδα εκτόνωσης των κρίσεων και της κοινωνικής δυσαρέσκειας, προετοιμασία για ακόμα μια αλλοτριωτική και ανιαρή μέρα εργασίας. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΧΡΟΝΟΥ-ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ Διάβασμα. Η ανάγνωση και μελέτη λογοτεχνικών βιβλίων είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους ψυχαγωγίας. Μεταδίδει γνώσεις, διευρύνει τους ορίζοντες, μεταφέρει τον αναγνώστη σε φανταστικούς κόσμους, του επιτρέπει να φαντάζεται, να ονειροπολεί. Διώχνει την πλήξη και την ανία, ενώ ταυτόχρονα γαληνεύει και ηρεμεί την ψυχή. Επαφή με την τέχνη. Η ψυχαγωγία, ως αγωγή της ψυχής, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την τέχνη. Αυτή θα προσφέρει στον άνθρωπο την τέρψη και την αγαλλίαση, θα του καλλιεργήσει την καλαισθησία, θα του χαρίσει μοναδικές συγκινήσεις, θα τον λυτρώσει ψυχικά. Από την άλλη, θα του προσφέρει εμπειρίες και βιώματα, θα τον προβληματίσει, θα τον διδάξει. Στροφή προς το συνάνθρωπο. Με δεδομένη την αλλοτρίωση του σύγχρονου ανθρώπου από το συνάνθρωπο και τα προβλήματα που αυτή προκαλεί, την απομόνωση στα μεγάλα αστικά κέντρα, τη βία και την επιθετικότητα, η ανάπτυξη κοινωνικών σχέσεων, η φιλία, η συντροφιά, η κοινωνική δράση, έχουν πολύ μεγάλη σημασία. Απαλλάσσουν από τη μοναξιά, επιτρέπουν στον άνθρωπο να εκδηλώσει την κοινωνικότητά του και τον βοηθούν να περάσει ευχάριστα και δημιουργικά τις ελεύθερες ώρες του. Επαφή με τη φύση. Μια άλλη μορφή αλλοτρίωσης του σύγχρονου ανθρώπου είναι αυτή από το φυσικό περιβάλλον, που του δημιουργεί πλήθος ψυχολογικά προβλήματα. Γι αυτό, η [5]
«επιστροφή στη φύση», κατά τη ρήση του Ρουσσώ, θα τον ηρεμήσει, θα τον αναζωογονήσει, θα τον γαληνέψει και θα του προσφέρει ψυχική ευεξία και πνευματική διαύγεια. Άθληση. Ένας από τους καλύτερους τρόπους διαφυγής από τις πιεστικές εξαρτήσεις της εργασίας και τη ρουτίνα της καθημερινότητας, είναι ο αθλητισμός, που ταυτίζεται με την αναψυχή, την ξεκούραση, το παιχνίδι, ενώ καλλιεργεί το σώμα, το πνεύμα και την ψυχή. Επίσης, η παρακολούθηση αθλητικών διοργανώσεων τέρπει, χαρίζει συγκινήσεις και ψυχαγωγεί. [6]