ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΜΑΘΗΤΗ

ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΜΑΘΗΤΗ

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Εισαγωγή.... 5 Στοιχεία συγγραφέα.... 7 ΤΑΞΗ Γ Δραστηριότητα 1: Γνωριμία με τον ήχο Ρυθμικές δραστηριότητες... 9 Δραστηριότητα 2: Συνοδεία τραγουδιού με ρυθμικά κτυπήματα... 14 Δραστηριότητα 3: Τι είναι μουσική... 18 Δραστηριότητα 4: Φθογγόσημα ή νότες της μουσικής Ψηφιακά μουσικά παιχνίδια... 20 Δραστηριότητα 5: Τραγούδι Χρήση εικονικής ακουστικής ορχήστρας... 24 Δραστηριότητα 6: Το κλειδί του ΣΟΛ και η χρησιμότητά του... 27 Δραστηριότητα 7: Μουσική ανάγνωση και γραφή... 29 ΤΑΞΗ Δ Δραστηριότητα 1: Διαστολές και μέτρο της μουσικής Σημεία επανάληψης... 33 Δραστηριότητα 2: Εκτέλεση μουσικών οργάνων... 35 Δραστηριότητα 3: Στιγμή διαρκείας Χρονική στιγμή... 38 Δραστηριότητα 4: Ρυθμός Μελωδία: Τραγούδι και ρυθμική συνοδεία με κρουστά όργανα... 41 Δραστηριότητα 5: Ρυθμικά σχήματα στο μέτρο 7/8 του Καλαματιανού Ρυθμού... 44 Δραστηριότητα 6: Αερόφωνα Χορδόφωνα Μεμβρανόφωνα Ιδιόφωνα όργανα της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής... 48 Δραστηριότητα 7: Σύνθεση μελωδίας... 50 Δραστηριότητα 8: Μελωδική ανάγνωση Μισό παρεστιγμένο... 52 ΤΑΞΗ Ε Δραστηριότητα 1: Συνοδεία τραγουδιού με μουσικά όργανα Τραγούδι... 55 Δραστηριότητα 2: Μουσική Ηλεκτρονικοί υπολογιστές και internet (Διαθεματική προσέγγιση)... 58 Δραστηριότητα 3: Το ελλιπές μέτρο... 61 Δραστηριότητα 4: Δυναμικά σύμβολα... 63 Δραστηριότητα 5: Πρόσθετη γνωριμία με τα φθογγόσημα, όλες τις παύσεις, τα κλειδιά και άλλα σημεία της μουσικής, μέσα από ψηφιακά μουσικά παιχνίδια... 65 Δραστηριότητα 6: Η συμφωνική ορχήστρα... 68 Δραστηριότητα 7: Μουσική ακρόαση... 70 Δραστηριότητα 8: Μελωδική ανάγνωση τραγουδιού... 73 3

ΤΑΞΗ ΣΤ Δραστηριότητα 1: Τραγούδι Προετοιμασία για μία σχολική εορτή... 75 Δραστηριότητα 2: Είδη ελληνικής παραδοσιακής μουσικής... 78 Δραστηριότητα 3: Ρυθμικά σχήματα Ηχώ... 82 Δραστηριότητα 4: Σώμα Φωνή Μουσικά όργανα... 84 Δραστηριότητα 5: MIDI Μουσική ακρόαση... 86 Δραστηριότητα 6: Studio ηχογραφήσεων... 89 Δραστηριότητα 7: Ψηφιακά μουσικά παιχνίδια: Σχημάτισε με puzzle τα μουσικά όργανα... 92 Δραστηριότητα 8: Θεωρία της μουσικής Μελωδική ανάγνωση Τραγούδι... 94 4

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αγαπητοί μαθητές, Το βιβλίο που έχετε στη διάθεσή σας, μαζί με το μουσικό εκπαιδευτικό λογισμικό Μουσικός Κόσμος, θα σας επιτρέψει να προσεγγίσετε τη μουσική μέσα από ένα διαφορετικό τρόπο. Τη μουσική που αιώνες τώρα συντροφεύει τον άνθρωπο σε όλες σχεδόν τις δραστηριότητές του. Ο Αριστοτέλης πίστευε ότι η μουσική πρέπει να διδάσκεται στους νέους για ευχαρίστηση (ψυχαγωγία) και ανάπαυση, διότι μπορεί να ασκήσει ευεργετική επίδραση στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και να συμβάλει στη διανοητική και στην αισθητική απόλαυση και καλλιέργεια. Στις μέρες μας, με την είσοδο των νέων Τεχνολογιών της Πληροφορικής και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ), τόσο η μουσική όσο και άλλα μαθήματα, όπως η ιστορία, η γεωγραφία, τα μαθηματικά, διδάσκονται με μία νέα «διδακτική φιλοσοφία», σε ένα εμπλουτισμένο τεχνολογικά μαθησιακό περιβάλλον. Το περιβάλλον αυτό υπάρχει σχεδόν σε κάθε σχολική μονάδα, η οποία διαθέτει ένα «σχολικό εργαστήριο πληροφορικής». Στο σχολικό εργαστήριο πληροφορικής θα συναντήσουμε έναν υπολογιστικό και δικτυακό εξοπλισμό. Δηλαδή, ηλεκτρονικούς υπολογιστές κ.ά., τους οποίους μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε (με τα ανάλογα λογισμικά, όπως ο Μουσικός Κόσμος) ως «μαθησιακό εργαλείο». Οι μουσικές δραστηριότητες, όπως: ρυθμικές δραστηριότητες, τραγούδι, χρήση μουσικών οργάνων, μουσική ακρόαση, δημιουργικές εργασίες, μουσική ανάγνωση και γραφή, τις οποίες αναμένεται να εκτελέσετε, με τα μέσα μουσικής έκφρασης, δηλαδή το σώμα, τη φωνή, τα μουσικά όργανα, στηρίζονται και εμπλουτίζονται από τις δυνατότητες των Νέων Τεχνολογιών, από τα νέα μέσα, όπως είναι οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και το μουσικό εκπαιδευτικό λογισμικό Μουσικός Κόσμος. Παραδείγματα όπως: ένα grand piano για να συνοδεύει τις φωνές σας κατά την ανάγνωση των φθόγγων της μουσικής, εικονικές ακουστικές ορχήστρες για να συνοδεύουν με ένα «κλικ» τις φωνές σας στα τραγούδια που επιλέγετε (σε διάφορες τονικότητες, επιτυγχάνοντας οφέλη, όπως τονική ευστάθεια, ορθότερη τοποθέτηση της φωνής, αρτιότερο tempo) κ.ά., είναι μερικά από τα στοιχεία που θα έχετε τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσετε στο εργαστήριο (ή στο σπίτι σας), ακολουθώντας τη μέθοδο-πορεία της δραστηριότητας. Μέσα από την εξερεύνηση και τον πειραματισμό που προωθούν οι δραστηριότητες αυτές θα γνωρίσετε, ασκούμενοι, το μουσικό νόμο (μουσικές γνώσεις και δεξιότητες), τη χαρά της μουσικής και την ικανοποίηση να δημιουργείτε μουσική, ενώ συγχρόνως θα αποκτήσετε, διαθεματικά, γνώσεις και δεξιότητες στις Νέες Τεχνολογίες. Ακολουθήστε τη μέθοδο-πορεία της δραστηριότητας και τις χρήσιμες οδηγίες του εκπαιδευτικού, ο οποίος θα συντονίζει τις προσπάθειές σας και γενικότερα το 5

εργαστήριο πληροφορικής. Αυτοσχεδιάστε με τα σύγχρονα μέσα που έχετε στη διάθεσή σας. Όλοι οι μεγάλοι μουσικοί θα σας ζήλευαν, μιας και τα μέσα αυτά δεν υπήρχαν στην εποχή τους. Καλώς ήλθατε στο μουσικό κόσμο. Ντινόπουλος Κωνσταντίνος Μουσικολόγος καθηγητής μουσικής συνθέτης Διδάκτορας Τμήματος Μουσικών Σπουδών Ιονίου Πανεπιστημίου Διδάσκων στο Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού του Α.Π.Θ. CV: http://www.daedalus.gr/partners/kntinopoulos/cvkntinopoulos.htm E-Mail: kdinopoulos@yahoo.gr 6

Στοιχεία συγγραφέα: Ντινόπουλος Κωνσταντίνος Μουσικολόγος καθηγητής μουσικής συνθέτης Διδάκτορας Τμήματος Μουσικών Σπουδών Ιονίου Πανεπιστημίου Διδάσκων στο Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού του Α.Π.Θ. CV: http://www.daedalus.gr/partners/kntinopoulos/cvkntinopoulos.htm E-Mail: kdinopoulos@yahoo.gr ************************************** Web Site: http://www.kastaniotis.com/new-site/direct.php?book=01144 http://www.makemusic.gr/forum/vbarticles.php?do=article&articleid=5 DINOPOULOS KONSTANTINOS Musicologist, professor of music, composer PhD, Dept. of Music Studies, Ionian University 56, Artakis St., N. Smyrni 171 24, Athens Tel.: +30 6977 716 816 & +30 210 93 70 660 CV: http://www.daedalus.gr/partners/kntinopoulos/cvkntinopoulos.htm E-Mail: kdinopoulos@yahoo.gr 7

ΤΑΞΗ Γ Δραστηριότητα 1 Τάξη: Γ Δημοτικού Θέμα: Γνωριμία με τον ήχο Ρυθμικές δραστηριότητες. Στόχοι: 1. Παραγωγή ήχων και κατανόηση της παραγωγής του ήχου. 2. Κατανόηση της διαφοράς μουσικού ήχου και θορύβου. 3. Οι μαθητές να ερευνούν, να επιλέγουν και να συνδυάζουν ήχους που παράγονται από τη φωνή, το σώμα και τα μουσικά όργανα, με σκοπό να παραράγουν απλές ρυθμικές ηχητικές συνθέσεις. 4. Εκτέλεση ρυθμικών σχημάτων. Μέσα: Ηλεκτρονικοί υπολογιστές (Η/Υ), μουσικό εκπαιδευτικό λογισμικό Μουσικός Κόσμος, κρουστά μουσικά όργανα τάξης Οργάνωση τάξης: 1. Οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες των δύο ατόμων απέναντι από έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή (Η/Υ). 2. Οι μαθητές σχηματίζουν ομάδες μεγαλύτερες των δύο ατόμων για πρόσθετες μουσικές δραστηριότητες. Απαιτούμενος χρόνος: Δύο (2) διδακτικές ώρες Μέθοδος Πορεία: Γίνεται εκκίνηση του μουσικού εκπαιδευτικού λογισμικού Μουσικός Κόσμος. Κάντε ακρόαση του μικρού εισαγωγικού μουσικού συμφωνικού έργου (δύο, τρεις ή και περισσότερες φορές το μικρό συμφωνικό έργο επαναλαμβάνεται χωρίς δική σας πρόσθετη εντολή). Εδώ οι μαθητές καλούνται να περιγράψουν προφορικά αν αυτό που ακούν περιέχει και ανθρώπινες φωνές ή παράγεται μόνο από μουσικά όργανα. Μετά την προφορική τοποθέτηση των μαθητών σημειώνεται από τον εκπαιδευτικό ότι το μουσικό θέμα που ακούσανε δεν περιείχε ανθρώπινες φωνές, αλλά ήταν μόνο «οργανικό», δηλαδή είχε εκτελεστεί μόνο από μουσικά όργανα. Επιλέγεται η ελληνική γλώσσα, κάνοντας κλικ στην ελληνική σημαία. Επιλέξτε το εικονίδιο με την ένδειξη «Επιλογές», κάνοντας κλικ επάνω σε αυτό (βρίσκεται αριστερά και προς το επάνω μέρος της οθόνης, όπως ήδη γνωρίζετε). Κάντε κλικ στη θεματική ενότητα «Τα Πρώτα μας Τραγούδια». Κάντε και πάλι κλικ στο εικονίδιο «Επιλογές». Από τους τίτλους των τραγουδιών που έχουν εμφανιστεί επιλέξτε τον τίτλο του τραγουδιού «Τι Χαρά». Παρατηρήστε το νέο περιεχόμενο της οθόνης (χρώματα, σχήματα κ.ά.). Ακούστε το τραγούδι, κάνοντας κλικ, όπως ήδη γνωρίζετε, στο πρώτο εικονίδιο επάνω δεξιά της οθόνης (απεικονίζεται ένα παιδί που τραγουδάει). Ακούστε προσεκτικά όλο το τραγούδι. Επισημάνετε αν το τραγούδι που ακούτε παρουσιάζεται μόνο από μουσικά όργανα ή και από ανθρώπινες φωνές (το ερμηνεύει κάποιος άνθρωπος, δηλαδή το τραγουδάει). Ακούστε ακόμη μια φορά το τραγούδι. Περιγράψτε αυτό που ακούσατε. Ο εκπαιδευτικός επισημαίνει στους μαθητές, μετά τη δική τους περιγραφή, ότι το τραγούδι που άκουσαν έχει τραγουδηθεί από ανθρώπινη φωνή την οποία συνόδευσαν μουσικά όργανα. 9

Προσέξτε το δεύτερο εικονίδιο επάνω δεξιά της οθόνης (βρίσκεται κάτω από το εικονίδιο με το παιδί που τραγουδάει). Απεικονίζεται ένα συννεφάκι όπου, εκτός των άλλων, υπάρχει και ένα μουσικό όργανο (την ίδια μορφή και σημασία έχει και το παρακάτω εικονίδιο). Επιλέξτε ένα από αυτά, κάνοντας κλικ επάνω του (προτιμήστε το δεύτερο εικονίδιο από επάνω, in C). Ακούστε όλο το τραγούδι και προσέξτε, όπως και προηγουμένως, αν υπάρχουν ανθρώπινες φωνές. Περιγράψτε αυτό που ακούσατε. Ο εκπαιδευτικός επισημαίνει ότι το τραγούδι που ακούστηκε δεν είχε ανθρώπινες φωνές ήταν μόνο «οργανικό», δηλαδή παρουσιάστηκε μόνο από μουσικά όργανα. Ξανακούστε το τραγούδι μόνο «οργανικά», κάνοντας κλικ στα ανάλογα εικονίδια (δηλαδή στα εικονίδια με το συννεφάκι και το μουσικό όργανο). Ο εκπαιδευτικός επιλέγει μερικά από τα κρουστά μουσικά όργανα της τάξης (π.χ. ντέφι, ξυλάκια ή, αν υπάρχει στη σχολική μονάδα, ένα keyboard music, μία κιθάρα ή, έστω, ένας αυλός-φλογέρα). Οι μαθητές παρακολουθούν τον εκπαιδευτικό, από τον οποίο περιμένουν να τους παίξει για λίγα λεπτά της ώρας μια μικρή μουσική σύνθεση (ρυθμική ή μελωδική) με κάποιο από τα παραπάνω μουσικά όργανα. Τη θέση της σύνθεσης, όμως, παίρνουν οι ήχοι της αίθουσας και οι συνδυασμοί αυτών που δημιουργούνται στο χώρο. Κατόπιν οι μαθητές περιγράφουν τους ήχους που ακούσανε, δοκιμάζουν να δημιουργήσουν παρόμοιους ήχους και προσπαθούν να εξηγήσουν «τι είναι ήχος». Με αφορμή την παραπάνω ενότητα, οι μαθητές προσπαθούν να καταλάβουν πώς δημιουργήθηκαν, πώς παράχθηκαν οι διάφοροι ήχοι Οι μαθητές κατανοούν πώς παράγεται ένας ήχος, για παράδειγμα: (α) τρίβοντας τα χέρια τους, (β) κτυπώντας τα χέρια (παλαμάκια) ή τα πόδια τους, (γ) φυσώντας, (δ) τσαλακώνοντας ή κτυπώντας ένα φύλλο χαρτί, (ε) τραγουδώντας μία συλλαβή (π.χ. να, λα κ.ά.) ή λεξικές φράσεις κ.ά. Επισημαίνεται η διαφορά ήχου και θορύβου με κριτήρια, αφενός, τους ήχους που δημιούργησαν οι μαθητές και, αφετέρου, τους «οργανωμένους» ήχους των μουσικών οργάνων, αλλά και της ανθρώπινης φωνής του τραγουδιού «Τι Χαρά» που προήλθε από το λογισμικό Μουσικός Κόσμος. Κατόπιν οι μαθητές συνεχίζουν την εργασία τους στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές (Η/Υ). Επιλέξτε το εικονίδιο με την ένδειξη «Επιλογές», κάνοντας κλικ σε αυτό. Από τη θεματική ενότητα επιλέξτε τα «Ρυθμικά Σχήματα». Ακούστε και στη συνέχεια περιγράψτε αυτό που ακούσατε. Ο εκπαιδευτικός, μετά την περιγραφή των μαθητών, επισημαίνει ότι πρόκειται για κρουστά μουσικά όργανα (όπως εκείνα της τάξης, αλλά περισσότερα και ποιοτικότερα) και ότι οι παραγόμενοι ήχοι τους είναι σε οργανωμένη βάση. Υπογραμμίζει, επίσης, ότι «η οργάνωση των ήχων και των παύσεων (παύση των ήχων) δημιουργεί τη μουσική». Διαβάστε το περιεχόμενο της οθόνης. Εισάγεται ο όρος «ρυθμός». Ο εκπαιδευτικός αναφέρει γενικά παραδείγματα για το ρυθμό και τη σημασία που έχει, για παράδειγμα, οι ρυθμικοί κτύποι της καρδιάς και οι σταθεροί ρυθμικοί κτύποι του ρολογιού (όλοι σε ίσα χρονικά μέρη), αλλά και η ροή του εικοσιτετραώρου, με την εναλλαγή ημέρας και νύχτας, ο κτύπος του σχολικού κουδουνιού την ίδια ώρα κάθε ημέρα κ.ά. Κάντε κλικ στην κόκκινη λέξη «συνοδεύσουμε» που υπάρχει στο κείμενο του διαλόγου που εκφράζει ο νεαρός με τα μαύρα γυαλιά που βλέπετε στην οθόνη του υπολογιστή σας (μπορείτε να δώσετε ένα όνομα στο νεαρό αν επιθυμείτε, π.χ. «Ορφέας»). Παρατηρήστε το περιεχόμενο της νέας οθόνης που ξετυλίγεται μπροστά σας και διαβάστε το κείμενό της. Κάντε κλικ στο πρώτο εικονίδιο (επάνω δεξιά της οθόνης) που απεικονίζει ένα συννεφάκι και κάποια χέρια να κτυπούν παλαμάκια «ρυθμικά». Ακούστε τα ρυθμικά κτυπήματα και κάντε και εσείς το ίδιο. Κάντε κλικ στο αμέσως επόμενο, ίδιο, εικονίδιο και ακούστε το περιεχόμενό του. Επαναλάβετε αρκετές φορές, εναλλάξ. Προσπαθήστε να μιμηθείτε ό,τι ακούτε και συγχρόνως προσπαθήστε να κάνετε και εσείς το ίδιο με τα χέρια σας (επαναλάβετε 10

κτυπώντας ρυθμικά κάποιο σημείο του σώματός σας, π.χ. τους μηρούς). Μόλις γνωρίσατε τα ρυθμικά κτυπήματα. Το λογισμικό θα σας συνοδεύει ακούραστα, για όσο χρόνο εσείς επιθυμείτε και θέλετε να εξασκηθείτε. Πατήστε το κόκκινο βέλος δίπλα στο νεαρό, για να μεταφερθείτε στην προηγούμενη «οθόνη» (περιεχόμενο προηγούμενης οθόνης). Ακούστε και πάλι. Διαβάστε ξανά το κείμενο και πατήστε το κόκκινο βέλος (δεξιά της οθόνης) επάνω από το δεύτερο νεαρό με το σκυλάκι (μπορείτε να δώσετε ένα όνομα στο νεαρό αν επιθυμείτε, π.χ. «Απόλλων») και ακούστε το περιεχόμενό του. Παρατηρήστε τα νέα δεδομένα της οθόνης. Στο μέσον αυτής βλέπετε κάποιες μουσικές νότες πρόκειται για «τέταρτα», όπως ονομάζονται. Όλα μαζί είναι ένα «ρυθμικό σχήμα». Καθένα από αυτά τα «τέταρτα» είναι και ένα ρυθμικό κτύπημα (π.χ. ένα παλαμάκι). Κάντε κλικ στο εικονίδιο (συννεφάκι και χέρια) για να ακούσετε τα «ρυθμικά σχήματα». Επαναλάβετε τη διαδικασία (το ρυθμικό σχήμα που βλέπετε ακούγεται, χωρίς δική σας εντολή, για άλλη μια φορά από την αρχή). Μην ξεχνάτε: κάθε τέταρτο και ένα κτύπημα. Ακούστε ξανά το ρυθμικό σχήμα. Παρατηρήστε με προσοχή: τα τέταρτα βρίσκονται το ένα επάνω στο άλλο, δηλαδή δύο τέταρτα, όσα και τα χέρια σας. Βλέπετε, λοιπόν, συνολικά οκτώ διπλά τέταρτα, δηλαδή τέσσερα και τέσσερα (4 + 4 = 8). Μετά τα τέσσερα (4) διπλά τέταρτα υπάρχει μία κάθετη γραμμούλα και ακολουθούν τα υπόλοιπα τέσσερα (4) τέταρτα. Μιμηθείτε με τα χέρια σας ό,τι ακούτε (το ρυθμικό σχήμα επαναλαμβάνεται). Κάντε το ίδιο αρκετές φορές, κτυπώντας παλαμάκια, κτυπώντας τους μηρούς ή άλλα σημεία του σώματός σας. Ορίστε αριθμητικά τους κτύπους του ρυθμικού σχήματος, δηλαδή, συγχρόνως με τα κτυπήματα μπορείτε να τονίζετε/να λέτε τους αριθμούς: 1, 2, 3, 4, μέχρι την κάθετη γραμμούλα, και ξανά το ίδιο, μέχρι το τέλος του ρυθμικού σχήματος όσα δηλαδή κτυπήματα κάνετε και επαναλαμβάνετε. Οργανώστε τους ήχους που παράγετε, κάντε μουσική. Επαναλάβετε τη δραστηριότητα, χρησιμοποιώντας τα κρουστά μουσικά όργανα της τάξης. Θα πρέπει να γίνεται συνεχής έλεγχος από τον εκπαιδευτικό για την ορθότητα του ρυθμικού σχήματος και το συντονισμό των ομάδων-ηλεκτρονικών υπολογιστών. Οι μαθητές χωρίζονται σε τρεις (3) ομάδες. Παρουσιάστε το ρυθμικό σχήμα που υπάρχει στις οθόνες των υπολογιστών με τα κρουστά μουσικά σας όργανα. «Πρέπει να είστε συγχρονισμένοι, ώστε να πετύχετε το σωστό μουσικό αποτέλεσμα». Η ομάδα (α) μπορεί να εκτελεί το ρυθμικό σχήμα που υπάρχει στις οθόνες των υπολογιστών, με το οποίο πειραματίστηκε προηγουμένως. Τα μουσικά όργανα που θα χρησιμοποιεί μπορεί να είναι, π.χ., μικρά τύμπανα. Η ομάδα (β) μπορεί να κτυπά κάθε φορά το πρώτο από τα τέσσερα τέταρτα, δηλαδή να κτυπά πάντα τον «πρώτο χρόνο» (1). Τα όργανα που θα χρησιμοποιεί μπορεί να είναι, π.χ., κουδουνάκια. Η ομάδα (γ) μπορεί να απαγγέλλει αριθμητικά τους κτύπους του ρυθμικού σχήματος (δηλαδή να λέει πάντα τους χρόνους του ρυθμικού σχήματος: 1, 2, 3, 4). Στον τρίτο (3) χρόνο μπορεί να κτυπά, π.χ., ένα ντέφι. Οι ομάδες εναλλάσσουν τους ρόλους τους. Οι μαθητές συνεχίζουν την εργασία τους στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές (Η/Υ). Στις οθόνες των υπολογιστών εμφανίζεται το προηγούμενο ρυθμικό σχήμα. Παρατηρήστε τα πολύχρωμα κουτάκια-κύβους στο επάνω μέρος της οθόνης. Κάθε κύβος είναι και ένα «ρυθμικό σχήμα». Πατήστε τον «κίτρινο κύβο». Δείτε με προσοχή το νέο ρυθμικό σχήμα που εμφανίστηκε στην οθόνη. Κάντε κλικ στο σχετικό εικονίδιο για να ακούσετε το ρυθμικό σχήμα (όπως ήδη γνωρίζετε, πρόκειται για το εικονίδιο «συννεφάκι-χέρια»). Μόλις ακούσετε το σχήμα, το οποίο επαναλαμβάνεται, θα εμφανιστεί ένα άλλο εικονίδιο (ένα ζεύγος ηχείων με ένα «Χ»). Σύρετε το ποντίκι στο εικονίδιο «Βοήθεια» και γνωρίστε τη σημασία του. Ενώ ακούτε το ρυθμικό σχήμα, διακόψτε 11

τη ροή του κάνοντας κλικ στο σχετικό εικονίδιο (ζεύγος ηχείων με ένα «Χ»). Πειραματιστείτε με αυτές τις εντολές. Ακούστε ολόκληρο το ρυθμικό σχήμα και συνοδέψτε το με παλαμάκια. Τονίστε, απαγγείλετε αριθμητικά τους χρόνους του (αποτελείται από «δύο (2) χρόνους», στοιχείο που ορίζει και ο κλασματικός αριθμός ή το σημείο/σύμβολο στην αρχή του ρυθμικού σχήματος, όπως 2/4, 4/4 κ.ά.). Επαναλάβετε τη διαδικασία, αυτή τη φορά με κτυπήματα σε άλλα σημεία του σώματός σας ή με μουσικά όργανα. Παρουσιάστε το ρυθμικό σχήμα με μεγαλύτερες ομάδες. Αυτοσχεδιάστε και δημιουργήστε ρυθμικές δραστηριότητες. Έχετε αρχίσει να κατακτάτε το «ρυθμό», ένα από τα βασικά στοιχεία της μουσικής. Πατήστε «Έξοδος» για να τερματίσετε το λογισμικό. Αξιολόγηση: 1. Οι μαθητές αξιολογούνται συνεχώς από τον εκπαιδευτικό τόσο κατά τη διάρκεια της εργασίας τους στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, όσο και κατά την εκτέλεση των μουσικών δραστηριοτήτων (είτε σε ομάδες των δύο ατόμων είτε σε μεγαλύτερες ομάδες). 2. Επιλέξτε από τη θεματική ενότητα «Τραγούδια των Σχολικών Εορτών Χριστουγέννων & 25ης Μαρτίου» το τραγούδι «Τρίγωνα Κάλαντα». Αυτό που ακούτε μετά την επιλογή σας είναι μουσικός ήχος ή θόρυβος; ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΗΧΟΣ ΘΟΡΥΒΟΣ 3. Μετά την έναρξη του μουσικού εκπαιδευτικού λογισμικού δείτε και κυρίως ακούστε το βίντεο του πρώτου διαλόγου («Θέλεις να πάμε να παρακολουθήσουμε μουσικής;»). Αυτό που ακούτε είναι «οργανικό» ή περιέχει και ανθρώπινες φωνές (τραγούδι); Είναι οργανικό: ΝΑΙ ΟΧΙ 4. Μετά την έναρξη του μουσικού εκπαιδευτικού λογισμικού δείτε και κυρίως ακούστε το βίντεο του δεύτερου διαλόγου («Όταν ταξιδεύουμε μουσική».). Αυτό που ακούτε είναι «οργανικό» ή περιέχει και ανθρώπινες φωνές (τραγούδι); Είναι οργανικό: ΝΑΙ ΟΧΙ 5. Από τη θεματική ενότητα «Ρυθμικά Σχήματα» και τον τίτλο «Τέταρτα και όγδοα», το ρυθμικό σχήμα που εμφανίζεται στην οθόνη του υπολογιστή: (α) Πόσους χρόνους έχει μέχρι την κάθετη γραμμούλα (οι οποίοι επαναλαμβάνονται); 2 χρόνους 3 χρόνους 4 χρόνους (β) Εκτελέστε το ορθά (με παλαμάκια, κρουστά όργανα ή κτύπους σε σημεία του σώματός σας κ.ά.), συγχρόνως με το λογισμικό. Από τη θεματική ενότητα «Ρυθμικά Σχήματα» και τον τίτλο «Τέταρτα και όγδοα», το ρυθμικό σχήμα που αντιστοιχεί στον «κίτρινο κύβο»: 12

(α) Πόσους χρόνους έχει μέχρι την κάθετη γραμμούλα (οι οποίοι επαναλαμβάνονται); 2 χρόνους 3 χρόνους 4 χρόνους (β) Εκτελέστε το ορθά (με παλαμάκια, κρουστά όργανα ή κτύπους σε σημεία του σώματός σας κ.ά.), συγχρόνως με το λογισμικό. (γ) Εκτελέστε το ορθά (με τα κρουστά όργανα της τάξης), σχηματίζοντας δύο μεγάλες ομάδες, από τις οποίες η πρώτη να κτυπά μόνο στον «πρώτο (1) χρόνο» του ρυθμικού σχήματος. (δ) Αποτελείται από τέταρτα ή από άλλες νότες; Τέταρτα Άλλες νότες 6. Από τη θεματική ενότητα «Ρυθμικά Σχήματα» και τον τίτλο «Τέταρτα και όγδοα», το ρυθμικό σχήμα που αντιστοιχεί στο δεύτερο κύβο (ανοικτό μπλε χρώμα) αποτελείται από τέταρτα; ΝΑΙ ΟΧΙ 7. (α) Ζωγραφίστε τέταρτα. (β) Γράψτε τέταρτα στο τετράδιο της μουσικής. 8. Πλοηγούνται οι μαθητές σωστά στο μουσικό εκπαιδευτικό λογισμικό Μουσικός Κόσμος κατά τη διενέργεια της αξιολόγησης; 9. Έχουν θετική «στάση» απέναντι στη δραστηριότητα, στην αξιολόγησή της και γενικότερα στη μουσική; 13

Δραστηριότητα 2 Τάξη: Γ Δημοτικού Θέμα: Συνοδεία τραγουδιού με ρυθμικά κτυπήματα Στόχοι: 1. Να εκτελούν οι μαθητές ρυθμικά πρότυπα από μνήμης και από σύμβολα. 2. Να πραγματοποιούν εκτελέσεις, ανταποκρινόμενοι σε σημεία ή σύμβολα, συνθήματα και από μνήμης. 3. Κατανόηση της σχέσης «Ρυθμός λόγου». 4. Εισαγωγή στη χρήση κρουστών οργάνων για συνοδεία τραγουδιού. 5. Καλλιέργεια θετικής στάσης προς τη μουσική και τις Νέες Τεχνολογίες. Μέσα: Ηλεκτρονικοί υπολογιστές (Η/Υ), μουσικό εκπαιδευτικό λογισμικό Μουσικός Κόσμος, κρουστά μουσικά όργανα τάξης Οργάνωση τάξης: 1. Οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες των δύο ατόμων απέναντι από έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή (Η/Υ). 2. Οι μαθητές σχηματίζουν ομάδες μεγαλύτερες των δύο ατόμων για πρόσθετες μουσικές δραστηριότητες. Απαιτούμενος χρόνος: Δύο (2) διδακτικές ώρες Μέθοδος Πορεία: Γίνεται εκκίνηση του μουσικού εκπαιδευτικού λογισμικού Μουσικός Κόσμος. Κάντε κλικ στην ελληνική σημαία και κατόπιν στις «Επιλογές». Εκεί επιλέξτε τη θεματική ενότητα «Ρυθμικά Σχήματα». Ακούστε. Επιλέξτε ακόμη μια φορά τις «Επιλογές» και κατόπιν κάντε κλικ στον τίτλο «Τέταρτα και όγδοα». Ακούστε. Περιγράψτε αυτό που ακούσατε και αναγνωρίστε πιθανά μουσικά όργανα-ήχους. Παρατηρήστε το περιεχόμενο της οθόνης στον υπολογιστή σας. Ακούστε το ρυθμικό σχήμα που υπάρχει στην οθόνη σας, κάνοντας κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-χέρια». Παρατηρήστε προσεκτικά το ρυθμικό σχήμα τετάρτων. Ξανακούστε το ρυθμικό σχήμα, κάνοντας κλικ στο ίδιο εικονίδιο. Όπως ίσως παρατηρήσατε, μέχρι την κάθετη γραμμούλα ο πρώτος (1) χρόνος/τέταρτο του ρυθμικού σχήματος είναι ένα κρουστό μουσικό όργανο, ενώ οι υπόλοιποι τρεις (3) χρόνοι/τέταρτα είναι παλαμάκια. Συνολικά, μέχρι την κάθετη γραμμούλα, είναι τέσσερις χρόνοι (1 + 3 = 4) οι οποίοι επαναλαμβάνονται, όπως και όλο το ρυθμικό σχήμα, από την αρχή. Ακούτε συνεχώς το ρυθμικό σχήμα (κάνοντας κλικ κάθε φορά), μέχρι να κατανοήσετε όλα τα παραπάνω. Εκτελέστε το ρυθμικό σχήμα συγχρόνως με το λογισμικό, κτυπώντας στον πρώτο (1) χρόνο το αριστερό χέρι στον «πάγκο εργασίας» (είναι η επιφάνεια -θρανίοστην οποία βρίσκονται οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές), ενώ στους άλλους τρεις (3) χρόνους κτυπήστε ρυθμικά κάποιο σημείο του σώματός σας (π.χ. τους μηρούς). Επαναλάβετε τη δραστηριότητα αρκετές φορές. Να είστε συγχρονισμένοι με αυτό που ακούτε από το λογισμικό. Στη συνέχεια επαναλάβετε χωρίς να ακούτε το ρυθμικό σχήμα από το λογισμικό. Αυτοσχεδιάστε επάνω στο ίδιο ρυθμικό σχήμα, κτυπώντας άλλα σημεία (π.χ. πρώτος χρόνος παλαμάκια και υπόλοιποι τρεις χρόνοι-κτυπήματα στον «πάγκο εργασίας»). 14

Εκτελέστε το ίδιο ρυθμικό σχήμα, χρησιμοποιώντας τα κρουστά μουσικά όργανα της τάξης. Αυτοσχεδιάστε με αυτά. Σχηματίστε τρεις μεγάλες ομάδες μαθητών και κάντε συνδυασμούς με παλαμάκια και κρουστά όργανα κ.ά. (π.χ. η ομάδα (α) να κτυπά παλαμάκια στον πρώτο χρόνο, η ομάδα (β) να κτυπά ντέφια στους υπόλοιπους τρεις χρόνους, η ομάδα (γ) να απαγγέλλει αριθμητικά-ρυθμικά όλους τους χρόνους του ρυθμικού σχήματος, λέγοντας: 1, 2, 3, 4). Κάντε εναλλαγές στους ρόλους των ομάδων. Κάντε κλικ στις «Επιλογές» και στη θεματική ενότητα τα «Πρώτα μας Τραγούδια». Επιλέξτε ακόμη μια φορά τις «Επιλογές» και κάντε κλικ στον τίτλο του τραγουδιού «Τι Χαρά». Κάντε κλικ στο πρώτο εικονίδιο επάνω δεξιά της οθόνης («συννεφάκιπαιδί που τραγουδάει») και ακούστε το τραγούδι. Στη συνέχεια επιλέξτε το εικονίδιο με το κόκκινο κεφαλαίο γράμμα Α (δεξιά και προς τα κάτω της οθόνης). (Μπορείτε να σύρετε το ποντίκι στο εικονίδιο «Βοήθεια» και να διαβάσετε τη σημασία του εικονιδίου «κεφαλαίο κόκκινο γράμμα Α» ανατρέξτε στη «Βοήθεια» κάθε φορά που δεν κατανοείτε ένα εικονίδιο.) Διαβάστε τους στίχους του τραγουδιού που εμφανίζονται. Ξανακούστε το τραγούδι κάνοντας κλικ στο σχετικό εικονίδιο. Προσπαθήστε να το τραγουδήσετε, διαβάζοντας τους στίχους του συγχρόνως με το λογισμικό. Επαναλάβετε τη δραστηριότητα. Ακούστε ξανά το τραγούδι και συνοδέψτε το με παλαμάκια (τέσσερα παλαμάκια, όσα και τα τέταρτα του ρυθμικού σχήματος, τα οποία θα επαναλαμβάνονται συνεχώς). Ξεκινήστε να κτυπάτε παλαμάκια από το σημείο έναρξης των στίχων, δηλαδή από εκεί που ξεκινά η ερμηνεία του τραγουδιού. Προσέξτε: Κάθε συλλαβή των στίχων είναι ένα παλαμάκι, εκτός από ορισμένες που έχουν δύο παλαμάκια, όπως, «Τι χαρά, τι χαρά» (η συλλαβή «-ρά» έχει δύο παλαμάκια). Κατανοήστε τους χρόνους και τη σημασία «ρυθμός λόγου». Πειραματιστείτε με τα παραπάνω. Ο εκπαιδευτικός συντονίζει τις προσπάθειες των μαθητών. Ενώ ακούτε το τραγούδι, όπως και πριν, κτυπήστε στον πρώτο (1) χρόνο (είναι η συλλαβή «Τι») το αριστερό σας χέρι στον «πάγκο εργασίας». Στους υπόλοιπους τρεις (3) χρόνους (είναι οι συλλαβές «χα-ρά», η συλλαβή «-ρά» δύο χρόνοι) κτυπήστε ρυθμικά κάποιο σημείο του σώματός σας (π.χ. τους μηρούς). Επαναλάβετε τη δραστηριότητα αρκετές φορές είναι το ίδιο με το ρυθμικό σχήμα που εκτελέσατε παραπάνω, με τη διαφορά ότι τώρα συνοδεύετε ένα ολόκληρο τραγούδι. Τονίστε τον πρώτο χρόνο του, κτυπώντας λίγο δυνατότερα. Να είστε συγχρονισμένοι με αυτό που ακούτε από το λογισμικό. Εξασκηθείτε με τα ρυθμικά κτυπήματα. Επαναλάβετε αυτή τη φορά χωρίς να ακούτε το τραγούδι από το λογισμικό, αλλά απαγγέλλοντας τους στίχους του τραγουδιού. Εφόσον κατανοήσετε τους χρόνους του τραγουδιού σε σχέση με τους στίχους, και ενώ ακούτε το τραγούδι όπως και πριν, κτυπήστε στον πρώτο (1) χρόνο παλαμάκια και στους υπόλοιπους τρεις (3) χρόνους τον πάγκο εργασίας. Κάντε εναλλαγές στους ρόλους σας. Συνδυάστε τις δύο παραπάνω ρυθμικές συνοδείες. Συνοδέψτε το τραγούδι από την αρχή, πριν αρχίσει η φωνητική του ερμηνεία. Η έναρξη της εισαγωγής θα σας βοηθήσει πολύ στο να κατανοήσετε τους χρόνους του. Μην κτυπάτε με δύναμη, μην προκαλείτε θόρυβο, οργανώστε τους ήχους, δημιουργήστε μουσική. Συνοδέψτε το τραγούδι με τα κρουστά μουσικά όργανα της τάξης. Κτυπήστε με τα όργανα που διαθέτετε (τύμπανο, ντέφι κ.ά.) μόνο τον πρώτο χρόνο, ακούγοντας ταυτόχρονα το τραγούδι από το λογισμικό. Συνεχίζοντας, προσπαθήστε να κτυπάτε με τα κρουστά όργανα το δεύτερο και τέταρτο χρόνο (π.χ. από το δεύτερο στίχο «Το τραγούδι μας τρελό» κτυπάτε αρχικά τις συλλαβές «τρα-» και «-δι»). 15

Πειραματιστείτε όσες φορές θέλετε. Το λογισμικό Μουσικός Κόσμος θα σας συνοδεύει πάντα στις μουσικές σας περιπλανήσεις, προκειμένου να κατανοήσετε όλα αυτά. Αυτοσχεδιάστε με δικές σας ρυθμικές συνοδείες το τραγούδι. Δημιουργήστε μεγαλύτερες ομάδες. Συντονιστείτε και χαρείτε τη μουσική. Αποκτήστε μουσικές εμπειρίες, συμμετέχοντας στις ρυθμικές εκτελέσεις ως άτομα και ως μέλη της ομάδας. Κατανοήστε το ρυθμό. Αξιολόγηση: 1. Οι μαθητές αξιολογούνται συνεχώς από τον εκπαιδευτικό τόσο κατά τη διάρκεια της εργασίας τους στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, όσο και κατά την εκτέλεση των μουσικών δραστηριοτήτων (είτε σε ομάδες των δύο ατόμων είτε σε μεγαλύτερες ομάδες). 2. Από τη θεματική ενότητα «Ρυθμικά Σχήματα» και τον τίτλο «Τέταρτα και όγδοα»: (α) Πόσους χρόνους-τέταρτα έχει το ρυθμικό σχήμα που αντιστοιχεί στον πρώτο κύβο μέχρι την κάθετη γραμμούλα (οι οποίοι χρόνοι-τέταρτα επαναλαμβάνονται); 2 χρόνους 3 χρόνους 4 χρόνους 5 χρόνους (β) Κτυπήστε ρυθμικά με παλαμάκια το ρυθμικό σχήμα που αντιστοιχεί στον πρώτο κύβο, συγχρόνως με το λογισμικό. (γ) Κτυπήστε ρυθμικά με παλαμάκια, συγχρόνως με το λογισμικό, το ρυθμικό σχήμα που αντιστοιχεί στον πρώτο κύβο. (δ) Επιλέξτε το ρυθμικό σχήμα του πρώτου κύβου. Κτυπήστε ρυθμικά τον πρώτο χρόνο του με το αριστερό σας χέρι στον πάγκο εργασίας και τους υπόλοιπους χρόνους κτυπήστε παλαμάκια στην αρχή μαζί με το λογισμικό και στη συνέχεια από μνήμης. (ε) Κτυπήστε ρυθμικά με παλαμάκια, συγχρόνως με το λογισμικό, τον πρώτο και τρίτο χρόνο του ρυθμικού σχήματος που αντιστοιχεί στον πρώτο κύβο. (στ) Κτυπήστε ρυθμικά με παλαμάκια, συγχρόνως με το λογισμικό, το δεύτερο και τέταρτο χρόνο του ρυθμικού σχήματος που αντιστοιχεί στον πρώτο κύβο. 3. Από τη θεματική ενότητα «Ρυθμικά Σχήματα» και τον τίτλο «Τέταρτα και όγδοα»: (α) Πόσους χρόνους-τέταρτα έχει το ρυθμικό σχήμα που αντιστοιχεί στον κόκκινο κύβο μέχρι την κάθετη γραμμούλα (οι οποίοι χρόνοι-τέταρτα επαναλαμβάνονται); 2 χρόνους 3 χρόνους 4 χρόνους (β) Κτυπήστε ρυθμικά με παλαμάκια, συγχρόνως με το λογισμικό, το ρυθμικό σχήμα που αντιστοιχεί στον κόκκινο κύβο. Παράλληλα απαγγέλλετε αριθμητικά τους χρόνους του. 16

(γ) Κτυπήστε ρυθμικά με παλαμάκια, από μνήμης, χωρίς το λογισμικό, το ρυθμικό σχήμα που αντιστοιχεί στον κόκκινο κύβο. Παράλληλα απαγγέλλετε αριθμητικά τους χρόνους του. (δ) Επιλέξτε το ρυθμικό σχήμα του κόκκινου κύβου. Κτυπήστε ρυθμικά τον πρώτο χρόνο του με το αριστερό σας χέρι στον πάγκο εργασίας και τους υπόλοιπους χρόνους κτυπήστε παλαμάκια στην αρχή μαζί με το λογισμικό και στη συνέχεια από μνήμης. (ε) Κτυπήστε ρυθμικά με παλαμάκια, συγχρόνως με το λογισμικό, τον τρίτο χρόνο του ρυθμικού σχήματος που αντιστοιχεί στον κόκκινο κύβο. (στ) Κτυπήστε ρυθμικά με κρουστά όργανα όλους τους χρόνους του ρυθμικού σχήματος που αντιστοιχεί στον κόκκινο κύβο, συγχρόνως με το λογισμικό. 4. Από τη θεματική ενότητα «Ρυθμικά Σχήματα» και τον τίτλο «Τέταρτα και όγδοα»: Εκτελέστε με παλαμάκια ή κρουστά όργανα, συνεχόμενα και από μνήμης, το ρυθμικό σχήμα του πρώτου κύβου και το ρυθμικό σχήμα του κόκκινου κύβου, και αντίστροφα, τονίζοντας πάντα τους πρώτους χρόνους αυτών. 5. Από τη θεματική ενότητα «Τα Πρώτα μας Τραγούδια» και το τραγούδι «Τι Χαρά» απαγγείλετε ρυθμικά τους στίχους του τραγουδιού, κτυπώντας παλαμάκια ρυθμικά. 6. Από τη θεματική ενότητα «Τα Πρώτα μας Τραγούδια» επιλέξτε το τραγούδι «Τι Χαρά» και συνοδέψτε το, συγχρόνως με το λογισμικό, με κρουστά όργανα, όπως ντέφι κ.ά., τονίζοντας πάντα τον πρώτο του χρόνο. 7. Αισθάνεστε όμορφα ή χαρούμενα κάθε φορά που εκτελείτε τις μουσικές δραστηριότητες συγχρόνως με το μουσικό εκπαιδευτικό λογισμικό και χρησιμοποιώντας τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές; ΝΑΙ ΟΧΙ 8. Θέλετε να συνεχιστεί αυτή η εκπαιδευτική διαδικασία; ΝΑΙ ΟΧΙ 17

Δραστηριότητα 3 Τάξη: Γ Δημοτικού Θέμα: Τι είναι μουσική Στόχοι: 1. Να κατανοήσουν οι μαθητές σε ένα βαθμό τι είναι μουσική. 2. Να γνωρίσουν το πεντάγραμμο. Μέσα: Ηλεκτρονικοί υπολογιστές (Η/Υ), μουσικό εκπαιδευτικό λογισμικό Μουσικός Κόσμος Οργάνωση τάξης: 1. Οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες των δύο ατόμων απέναντι από έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή (Η/Υ). Απαιτούμενος χρόνος: Δύο (2) διδακτικές ώρες Μέθοδος Πορεία: Γίνεται εκκίνηση του μουσικού εκπαιδευτικού λογισμικού Μουσικός Κόσμος. Κάντε κλικ στην ελληνική σημαία και μελετήστε τους διαλόγους προσεκτικά. Δείτε και ακούστε τα βίντεο κάθε διαλόγου, κάνοντας κλικ στο εικονίδιο «Βίντεο» (ανατρέξτε στη «Βοήθεια» για να δείτε τη σημασία των εικονιδίων). Για να αποσύρετε την αναπαραγωγή του βίντεο κάντε κλικ στο μικρό εικονίδιο με το γράμμα «x». Όταν θα έχετε διαβάσει, θα έχετε δει και θα έχετε ακούσει τα βίντεο των διάλογων, κάντε κλικ στο μικρό εικονίδιο (βελάκι) του τελευταίου κειμένου (χαρακτήρας: παιδί-σκυλάκι) το οποίο θα σας μεταφέρει στην επόμενη ενότητα. Παρατηρήστε το περιεχόμενο της οθόνης σας. Κατά τη διάρκεια της περιήγησής σας οι δύο παιδικοί χαρακτήρες (το παιδί με τα μαύρα γυαλιά, μπορείτε να τον ονομάσετε «Ορφέα», και το παιδί με το σκυλάκι, μπορείτε να τον ονομάσετε «Απόλλωνα») σας εξηγούν τι συμβαίνει σε αυτή την ενότητα. Διαβάστε προσεκτικά το κείμενο που υπάρχει στην οθόνη του ηλεκτρονικού υπολογιστή σας. Εφόσον διαβάσατε και κατανοήσατε το περιεχόμενό του, κάντε κλικ στο μικρό εικονίδιο (βελάκι) δεξιά της οθόνης για να μεταφερθείτε στην επόμενη ενότητα. Αν επιλέξετε το αριστερό μικρό εικονίδιο (βελάκι) θα πάτε στην προηγούμενη ενότητα. Πειραματιστείτε με αυτές τις εντολές και συνεχίστε. Στην οθόνη σας έχετε ένα κείμενο το οποίο αναφέρεται στο πεντάγραμμο. Διαβάστε το πολύ προσεκτικά, προσέχοντας τα χρώματα και τις λέξεις. Εφόσον το μελετήσετε, κάντε κλικ στο εικονίδιο «Αξιολόγηση και Παιχνίδι». Κάντε την αξιολόγηση παίζοντας. Επιλέξτε το πρώτο ερώτημα «Πόσες γραμμές έχει το πεντάγραμμο;» και απαντήστε σύροντας το ποντίκι στους αριθμούς δίπλα από το ερώτημα. Επιλέξτε αυτό που νομίζετε σωστό. Κάντε το ίδιο με το επόμενο ερώτημα, αλλά και με το τελευταίο. Στις λάθος απαντήσεις σας θα ακούγεται ένας ήχος από σπασμένα κρύσταλλα, ενώ στις σωστές όλοι σας θα χειροκροτούν. Συγχρόνως θα ακούτε τον ανάλογο ήχο και θα βλέπετε τις «Επιδόσεις» σας (πράσινο χρώμα: Σωστή απάντηση, κόκκινο χρώμα: Λάθος απάντηση). 18

Αν δεν τα καταφέρετε, ξεκινήστε τη δραστηριότητα από την αρχή, λαμβάνοντας όλες τις πληροφορίες από την αρχή. Θέλει χρόνο για να κατακτήσει κανείς τη μουσική. Για να βγείτε από την οθόνη της αξιολόγησης πατήστε το κόκκινο βέλος κοντά στον «Ορφέα». Πατήστε «Έξοδος» για να τερματίσετε το λογισμικό. Αξιολόγηση: 1. Ο εκπαιδευτικός ελέγχει την ορθότητα της ψηφιακής αξιολόγησης των μαθητών. 2. Εξηγήστε με απλά λόγια τι είναι μουσική και πού γράφεται; 3. Ζωγραφίστε ένα μουσικό πεντάγραμμο. 4. Ζωγραφίστε ένα μουσικό πεντάγραμμο και βάλτε κόκκινο χρώμα στο πρώτο και στο τρίτο διάστημα. Επίσης, βάψτε πράσινη την πρώτη και την τέταρτη γραμμή του πενταγράμμου. 5. Κατασκευάστε ένα μουσικό πεντάγραμμο με μακαρόνια ή άλλα υλικά. 6. Τι σας έκανε εντύπωση από αυτή τη δραστηριότητα; 19

Δραστηριότητα 4 Τάξη: Γ Δημοτικού Θέμα: Φθογγόσημα ή νότες της μουσικής Ψηφιακά μουσικά παιχνίδια Στόχοι: 1. Να αναγνωρίζουν οι μαθητές το τέταρτο, το ήμισυ, το ολόκληρο, καθώς και τη χρονική τους αξία. 2. Να γνωρίσουν μουσικές γραφές. 3. Να κατανοήσουν ότι η μουσική παράγεται µε διαφορετικούς τρόπους και περιγράφεται µέσω εδραιωμένης και επινοημένης μουσικής σημειογραφίας. Μέσα: Ηλεκτρονικοί υπολογιστές (Η/Υ), μουσικό εκπαιδευτικό λογισμικό Μουσικός Κόσμος Οργάνωση τάξης: 1. Οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες των δύο ατόμων απέναντι από έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή (Η/Υ). 2. Οι μαθητές σχηματίζουν ομάδες μεγαλύτερες των δύο ατόμων για πρόσθετες μουσικές δραστηριότητες. Απαιτούμενος χρόνος: Δύο (2) διδακτικές ώρες Μέθοδος Πορεία: Γίνεται εκκίνηση του μουσικού εκπαιδευτικού λογισμικού Μουσικός Κόσμος. Κάντε κλικ στην ελληνική σημαία και κατόπιν στις «Επιλογές». Εκεί επιλέξτε τον τίτλο «Πού γράφεται η μουσική». Μελετήστε επαναληπτικά το κείμενο που εμφανίζεται στην οθόνη του υπολογιστή (τους δύο διάλογους). Κάντε κλικ στο μικρό εικονίδιο (βελάκι) δεξιά της οθόνης για να μεταφερθείτε στην επόμενη ενότητα. Μελετήστε προσεκτικά το κείμενο της πρώτης παραγράφου. Σύρετε το ποντίκι επάνω στην κόκκινη λέξη «γράμματα» και προσέξτε το περιεχόμενο της εικόνας που εμφανίζεται. Αναζητήστε κεφαλαία γράμματα στην εικόνα (δηλώνουν: αρχαία ελληνική μουσική σημειογραφία), σύμφωνα με το κείμενο που διαβάσατε προηγουμένως. Σύρετε το ποντίκι προς μία κατεύθυνση. Συνεχίστε τη μελέτη από εκεί που σταματήσατε. Κάντε κλικ στην κόκκινη λέξη «φθογγόσημα». Για να εξηγήσετε τη σημασία των εικονιδίων που έχουν εμφανιστεί ανατρέξτε στη «Βοήθεια». Ακούστε το μουσικό θέμα «More», κάνοντας κλικ στο εικονίδιο δεξιά της οθόνης «συννεφάκι-ηχεία». Ακούστε προσεκτικά και δείτε συγχρόνως τις νότες του μουσικού κομματιού που ακούτε. Για να δείτε όλες τις νότες του, ενόσω το ακούτε, κάντε κλικ στα κόκκινα βέλη (δεξιά και αριστερά της οθόνης). Παρατηρήστε τις νότες. Ξανακούστε το μουσικό κομμάτι. Αναγνωρίστε αν είναι οργανικό ή φωνητικό με συνοδεία μουσικών οργάνων. Για να αποσύρετε το περιεχόμενο-παράθυρο που βλέπετε στην οθόνη σας κάντε κλικ στο εικονίδιο που έχει σχήμα ένα μεγάλο κόκκινο «Χ». Συνεχίστε τη μελέτη σας έως και το φθογγόσημο «το τέταρτο». Προσέξτε το σχήμα των μουσικών φθόγγων: ολόκληρο, μισό και τέταρτο, το οποίο γνωρίζετε από τις προηγούμενες ρυθμικές δραστηριότητες. Κάντε κλικ στο εικονίδιο «Αξιολόγηση και παιχνίδι». Επιλέξτε με ένα κλικ αυτό που θέλετε να αναγνωρίσετε (ολόκληρο, ήμισυ, τέταρτο) και αναζητήστε το, κάνοντας κλικ στις νότες που εμφανίζονται. Επαναλάβετε τη δραστηριότητα και για τα υπόλοιπα φθογγόσημα. Ακούστε τους ήχους των απαντήσεών σας (σπάσιμο 20

κρυστάλλων = λάθος, χειροκροτήματα = σωστά). Μάθετε μουσική παίζοντας ψηφιακά. Με κλικ στο εικονίδιο «κόκκινο βέλος» αποσύρετε το περιεχόμενοπαράθυρο «Αξιολόγηση και παιχνίδι» που υπάρχει στην οθόνη σας. Ρυθμός-κίνηση: Σχηματίστε τρεις ομάδες. Κάθε ομάδα θα έχει και ένα όνομα: (α) Η ομάδα του ολοκλήρου η οποία θα κτυπά τέσσερα παλαμάκια-χρόνους, όση είναι και η χρονική αξία αυτού του φθογγόσημου. (β) Η ομάδα του μισού (ή ήμισυ) η οποία θα κτυπά δύο παλαμάκια-χρόνους, όση και η χρονική αξία αυτού του φθογγόσημου. (γ) Η ομάδα του τετάρτου η οποία θα κτυπά ένα παλαμάκι-χρόνος, όση και η χρονική αξία αυτού του φθογγόσημου. Η κάθε ομάδα εκτελεί-κτυπά παλαμάκια και ταυτόχρονα κινείται μέσα στο χώρο του σχολικού εργαστηρίου πληροφορικής τόσα βήματα όσα και τα παλαμάκια που κτυπά (δηλαδή: συγχρόνως παλαμάκια-βήματα ή ρυθμός-κίνηση). Όλες οι ομάδες έχουν την ίδια αφετηρία και κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση. Μόλις οι τρεις ομάδες ολοκληρώσουν τα κτυπήματα-φθογγόσημα, θα πρέπει να παρατηρήσουν την απόσταση που έχει καλύψει η καθεμία από αυτές. Ο εκπαιδευτικός τονίζει τη διαφορά-απόσταση των ομάδων και εξηγεί τους λόγους που συμβαίνει αυτό. Στη συνέχεια οι ομάδες εναλλάσσουν τους ρόλους τους. Το ίδιο μπορεί να γίνει με τρεις μόνο μαθητές κάθε φορά ή, ακόμη, αποτελούμενη η κάθε ομάδα από τόσους μαθητές όσα είναι και τα παλαμάκια κτυπήματα χρόνοι που αναλογούν σε κάθε φθογγόσημο. Οι μαθητές συνεχίζουν την εργασία τους στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Από το σημείο που διακόψατε την εργασία σας (τίτλος: «Πώς γράφεται η μουσική, φθογγόσημα ή νότες» της θεματικής ενότητας «Θεωρία της Μουσικής-Μουσική Γραφή») κάντε κλικ στο εικονίδιο της λέξης «Περισσότερα» (κάτω δεξιά του μεγάλου κειμένου-διαλόγου). Δείτε προσεκτικά την αναλογία: ολόκληρο, μισό, τέταρτο. Παρατηρήστε πόσα μισά και πόσα τέταρτα έχει ένα ολόκληρο. Προσπαθήστε να συσχετίσετε την παραπάνω ρυθμική δραστηριότητα με όσα βλέπετε. Πατήστε το κόκκινο βέλος και στη συνέχεια το εικονίδιο «συννεφάκιηχεία». Δείτε και ακούστε προσεκτικά το περιεχόμενό του. Παρατηρήστε τη γραμμική αναπαράσταση της αξίας των φθογγόσημων που γνωρίσατε (ολόκληρο, μισό, τέταρτο). Ακούστε και δείτε ξανά το περιεχόμενο του εικονιδίου «συννεφάκιηχεία». Η γραμμική αναπαράσταση της αξίας των φθογγόσημων θα σας βοηθήσει, μεταξύ άλλων, να κατανοήσετε ένα από τα χαρακτηριστικά του ήχου: τη «διάρκεια» (δηλαδή πόσο σύντομος ή μακρύς μπορεί να είναι ένας ήχος). Τα υπόλοιπα φθογγόσημα θα διδαχθούν σε άλλη δραστηριότητα. Επαναλάβετε τη δραστηριότητα, κάνοντας κλικ στο συγκεκριμένο εικονίδιο όσες φορές θέλετε. Προσπαθήστε να συσχετίσετε την παραπάνω δραστηριότητα «ρυθμός-κίνηση» με όσα βλέπετε και ακούτε. Αν θελήσετε να αποσύρετε το περιεχόμενο-παράθυρο που υπάρχει στην οθόνη σας, κάντε κλικ στο εικονίδιο που έχει σχήμα ένα μεγάλο κόκκινο «Χ». Ο εκπαιδευτικός συντονίζει τις προσπάθειες των μαθητών και συμβάλλει στην κατανόηση των εννοιών. Γνωρίστε καλύτερα τα παραπάνω φθογγόσημα, παίζοντας ψηφιακά παιχνίδια. Κάντε κλικ στις «Επιλογές». Επιλέξτε με κλικ τα «Μουσικά Παιχνίδια». Διαβάστε τα κείμενα-διαλόγους. Κάντε άλλη μια φορά κλικ στις «Επιλογές» και επιλέξτε το πρώτο ψηφιακό μουσικό παιχνίδι: Overdrive. Δείτε και ακούστε με προσοχή το νέο περιεχόμενο της οθόνης. Έχετε εισέλθει σε μια ακόμη ψηφιακή διασκέδαση. Κάντε κλικ στο εικονίδιο «Play». Διαβάστε προσεκτικά το κείμενο που εμφανίζεται. Διαλέξτε «όχημα» και ορίστε με κλικ επίπεδο δυσκολίας: «Εύκολο». Συνέχισε 21

κάνοντας κλικ στο εικονίδιο «Start». Παρατηρήστε προσεκτικά και διάβασε ό,τι εμφανίζεται στην οθόνη του υπολογιστή. Στο επάνω μέρος της οθόνης υπάρχει το «Επίπεδο: Εύκολο» που ορίσατε προηγουμένως, καθώς και το «Παιχνίδι:1 ο». Το «Παιχνίδι:1 ο» σημαίνει πως όταν ολοκληρώσετε με επιτυχία το παιχνίδι αυτό, θα οδηγηθείτε στο «Παιχνίδι:2 ο». Με τα δύο αυτά παιχνίδια θα γνωρίσετε ακόμη καλύτερα τα φθογγόσημα: ολόκληρο, ήμισυ ή μισό, τέταρτο. Για να ξεκινήσετε το όχημά σας, να το πλοηγήσετε και να κατανοήσετε τι ακριβώς πρέπει να κάνετε, ακολουθήστε τις οδηγίες που εμφανίζονται στην οθόνη του υπολογιστή. Πειραματιστείτε με τα εικονίδια και το πληκτρολόγιο του υπολογιστή. Το «σκορ» του παιχνιδιού δηλώνει σε τι βαθμό κατανοήσατε τα φθογγόσημα αυτά (όσο μεγαλύτερο τόσο περισσότερα κατανοήσατε). Ανακοινώστε το «σκορ» κάθε ομάδας. Αποκτήστε δεξιότητες στη χρήση υπολογιστών μέσα από τη μουσική, μέσα από το Μουσικό Κόσμο. Καλή επιτυχία. Για να αποσυρθείτε από το παιχνίδι κάντε κλικ στο εικονίδιο «Exit» και ύστερα στις «Επιλογές». Εκεί επιλέξτε μία άλλη θεματική ενότητα, εκτός από τα «Μουσικά Παιχνίδια». Πατήστε «Έξοδος» για να τερματίσετε το λογισμικό. Αξιολόγηση: 1. Οι μαθητές αξιολογούνται συνεχώς από τον εκπαιδευτικό τόσο κατά τη διάρκεια της εργασίας τους στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, όσο και κατά την εκτέλεση των μουσικών δραστηριοτήτων (είτε σε ομάδες των δύο ατόμων είτε σε μεγαλύτερες ομάδες). Ο εκπαιδευτικός ελέγχει, επίσης, την ορθότητα της ψηφιακής αξιολόγησης των μαθητών. 2. Ποιο ήταν το «σκορ» στο «Παιχνίδι:1 ο» και στο «Παιχνίδι:2 ο»; «Παιχνίδι:1 ο» «Παιχνίδι:2 ο» 3. Ποια είναι η χρονική αξία του ολοκλήρου, του μισού και του τετάρτου; Ολόκληρο Ήμισυ Τέταρτο 4. Κτυπήστε ρυθμικά με τη «μύτη» του ποδιού σας τη χρονική αξία του ολοκλήρου, του μισού και του τετάρτου. 5. Πώς γραφόταν η μουσική από τους αρχαίους Έλληνες; Πώς γράφεται σήμερα; 6. Γράψτε ολόκληρα, μισά, τέταρτα. Στη συνέχεια γράψτε την αξία τους. 7. Στο πρώτο διάστημα ενός πενταγράμμου γράψτε ολόκληρα, στη δεύτερη γραμμή ενός επόμενου πενταγράμμου γράψτε μισά και στο τρίτο διάστημα ενός άλλου πενταγράμμου γράψτε τέταρτα. 22

8. Από τη θεματική ενότητα «Τα Πρώτα μας τραγούδια» επιλέξτε το τραγούδι «Τι χαρά» και απαντήστε: Πόσα τέταρτα βλέπετε στο πρώτο πεντάγραμμο του τραγουδιού και πόσα ήμισυ; Τέταρτα Ήμισυ 1 2 3 6 10 11 1 2 3 6 10 11 9. Από τη θεματική ενότητα «Τα Πρώτα μας τραγούδια» επιλέξτε το τραγούδι «Τι χαρά» και απαντήστε: Πόσα τέταρτα βλέπετε στο δεύτερο πεντάγραμμο του τραγουδιού, πόσα ήμισυ και πόσα ολόκληρα; Τέταρτα Ήμισυ Ολόκληρα 1 2 8 1 2 8 1 2 8 10. Από τη θεματική ενότητα «Θεωρία της Μουσικής Μουσική Γραφή» επιλέξτε τον τίτλο «Πώς γράφεται η μουσική, φθογγόσημα ή νότες». Κατόπιν επιλέξτε το εικονίδιο «περισσότερα», πατήστε το κόκκινο βέλος, ακούστε τη «Γραμμική αναπαράσταση αξίας φθογγόσημων» και απαντήστε: Ποιος ήχος είναι πιο σύντομος, του ολοκλήρου ή του τετάρτου; Του ολοκλήρου Του τετάρτου 11. Επιθυμείτε να συνεχίσετε τις μουσικές σας περιπλανήσεις, έτσι ώστε να αποκτήσετε και άλλες γνώσεις και δεξιότητες στη μουσική, αλλά και στις Νέες Τεχνολογίες; ΝΑΙ ΟΧΙ 23

Δραστηριότητα 5 Τάξη: Γ Δημοτικού Θέμα: Τραγούδι Χρήση εικονικής ακουστικής ορχήστρας Στόχοι: 1. Να ακούν οι μαθητές προσεκτικά μουσική, να ανταποκρίνονται και να αναγνωρίζουν μουσικά στοιχεία, όπως ύψος, διάρκεια και ρυθμό. 2. Να ανακαλύψουν τη φωνή τους ως εκφραστικό μέσο. 3. Να τραγουδούν, έχοντας ως βάση μια πλήρη συνοδεία σύγχρονης ορχήστρας, σε σταθερό tempo και σωστή τονικότητα, με δυναμικές και καλή ποιότητα φωνής, επιθυμώντας να παρουσιάσουν το αποτέλεσμα όχι μόνο στην αίθουσα, αλλά και σε ένα ακροατήριο. 4. Να αντιληφθούν ακόμη περισσότερο τα οφέλη της διδασκαλίας της μουσικής με τη χρήση των Νέων Τεχνολογιών. Μέσα: Ηλεκτρονικοί υπολογιστές (Η/Υ), μουσικό εκπαιδευτικό λογισμικό Μουσικός Κόσμος, μηχανή προβολής Οργάνωση τάξης: 1. Οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες των δύο ατόμων απέναντι από έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή (Η/Υ). 2. Οι μαθητές σχηματίζουν ομάδες μεγαλύτερες των δύο ατόμων για πρόσθετες μουσικές δραστηριότητες. Απαιτούμενος χρόνος: Δύο (2) διδακτικές ώρες Μέθοδος Πορεία: Γίνεται εκκίνηση του μουσικού εκπαιδευτικού λογισμικού Μουσικός Κόσμος. Κάντε κλικ στην ελληνική σημαία και κατόπιν στις «Επιλογές». Εκεί επιλέξτε τη θεματική ενότητα «Τα Πρώτα μας Τραγούδια». Διαβάστε τα κείμενα-διαλόγους που έχουν εμφανιστεί. Κάντε κλικ και πάλι στις «Επιλογές» και επιλέξτε το τραγούδι «Ήταν ένα μικρό καράβι». Παρατηρήστε το νέο περιεχόμενο της οθόνης του υπολογιστή σας. Ανατρέξτε στη και κατανοήστε τη σημασία των εικονιδίων. Μετακινήστε το ποντίκι προς μία κατεύθυνση. Αρχίζει η εκμάθηση του τραγουδιού. Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-παιδί που τραγουδάει» (πρώτο εικονίδιο δεξιά επάνω της οθόνης) και ακούστε προσεκτικά το τραγούδι που επιλέξατε. Αναγνωρίστε αν το τραγούδι που ακούσατε ήταν οργανικό (μουσική εκτέλεση μόνο από όργανα ή περιείχε και φωνητική ερμηνεία-τραγούδι). Κάντε κλικ στο δεύτερο εικονίδιο κάτω από αυτό που είχατε επιλέξει παραπάνω (επάνω δεξιά της οθόνης, εικονίδιο «συννεφάκι-όργανο» (in A) και ακούστε το τραγούδι από την αρχή. Περιγράψτε τη διαφορά των δύο τραγουδιών. Ο εκπαιδευτικός παρακολουθεί τις περιγραφές των μαθητών και διορθώνει τις όποιες ανακρίβειες. Κάντε κλικ στο εικονίδιο «συννεφάκι-κεφαλαίο κόκκινο γράμμα Α» (κάτω δεξιά της οθόνης) για να δείτε τους στίχους του τραγουδιού. Μελετήστε τους και αναλύστε το νόημά τους. Διαβάστε τους μερικές ακόμη φορές, ώστε να είναι εύκολη η ανάγνωσή τους. Εκτυπώστε τους κάνοντας κλικ στο εικονίδιο «Εκτύπωση» (βρίσκεται κάτω και προς τα αριστερά της οθόνης). Διαβάστε τους στίχους από τις εκτυπωμένες σελίδες και συγχρόνως ακούστε το τραγούδι «Ήταν 24

ένα μικρό καράβι» το οποίο έχετε ορίσει να παίζει, κάνοντας κλικ στο πρώτο εικονίδιο επάνω δεξιά της οθόνης («συννεφάκι-παιδί που τραγουδάει»). Σημειώστε στις εκτυπωμένες σελίδες τα μουσικά μέρη, όπως έναρξη μουσικής (εισαγωγή), φωνητική ερμηνεία τραγουδιού κ.τ.λ. Ο εκπαιδευτικός ελέγχει την ορθότητα των σημειώσεων. Κάντε και πάλι κλικ στο πρώτο εικονίδιο «συννεφάκι-παιδί που τραγουδάει». Προσπαθήστε να προσεγγίσετε το τραγούδι με τη φωνή σας. Τραγουδήστε ταυτόχρονα με αυτό που ακούτε, διαβάζοντας τους στίχους του τραγουδιού είτε από τις εκτυπωμένες σελίδες είτε από την οθόνη του υπολογιστή. Κατανοήστε τα μουσικά μέρη που το απαρτίζουν. Επαναλάβετε τη δραστηριότητα. Οι μαθητές σχηματίζουν μία μεγάλη ομάδα-χορωδία. Το τραγούδι παρουσιάζεται από τη μηχανή προβολής την οποία έχει συνδέσει ο εκπαιδευτικός σε έναν υπολογιστή. Προτείνεται: ένα ζεύγος αυτοενισχυόμενων ηχείων για ορθή συνολική ψηφιακή μουσική ακρόαση. Οι μαθητές παρακολουθούν όλοι μαζί τους στίχους του τραγουδιού μέσω της μηχανής προβολής. Ακούν το τραγούδι και συγχρόνως το τραγουδούν. Ο εκπαιδευτικός χειρίζεται την πλοήγηση. Οι μαθητές παρακολουθούν προσεκτικά, ενόσω τραγουδούν, τις υποδείξεις του εκπαιδευτικού (κινήσεις χεριών κ.ά.). Ο εκπαιδευτικός επιλέγει μία τονικότητα «εικονικής ακουστικής ορχήστρας» από εκείνες που προσφέρει το λογισμικό Μουσικός Κόσμος (προτείνεται η τονικότητα: in C είναι το εικονίδιο «συννεφάκι-μουσικό όργανο in C). Αν το θεωρεί απαραίτητο, ορίζει μία νέα τονικότητα. Με αυτό τον τρόπο γίνεται χρήση μιας σύγχρονης πλήρους εικονικής ορχήστρας από το λογισμικό για τη συνοδεία των μαθητών. Κάντε κλικ στο εικονίδιο με την τονικότητα που επιλέξατε (είναι μόνο οργανικό, για φωνητική συνοδεία) και ξεκινήστε το τραγούδι σας. Αποδώστε σωστά τις «δυναμικές» του τραγουδιού και προσέξτε το ρυθμό του, ώστε να μην ξεφεύγετε από αυτόν να έχετε σταθερό tempo. Τραγουδήστε με καλή ποιότητα φωνής. Μη διστάζετε να τραγουδήσετε, έχετε μια ακούραστη ορχήστρα που σας συνοδεύει για να μάθετε να τραγουδάτε σωστά. Πειραματιστείτε με τη φωνή σας η οποία μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι το πιο εκφραστικό όργανο της ορχήστρας. Οι μαθητές ενθαρρύνονται σε κάθε τους βήμα. Ως κίνητρο για την αύξηση της μουσικής δημιουργικότητας μπορεί να τους γνωστοποιηθεί η ανάπτυξη δραστηριοτήτων, όπως αυτές που ακολουθούν. Πρόσθετες δραστηριότητες: Ένας στόχος μπορεί να είναι η παρουσίαση αυτού του τραγουδιού ή και άλλων, π.χ. στο πλαίσιο μιας σχολικής μουσικής συναυλίας (με κοινό άλλους μαθητές, γονείς κ.λπ.), ή, ακόμη, η ψηφιακή ηχογράφηση του τραγουδιού και η δημιουργία ενός Audio-CD, το οποίο θα αποτελέσει αναμνηστικό των μαθητικών χρόνων με σχετικές φωτογραφίες κ.ά. Επίσης θα μπορούσε να αναρτηθεί στο internet, π.χ. στην ιστοσελίδα της σχολικής μονάδας ή σε άλλη σχετική ιστοσελίδα, π.χ. του σχολικού δικτύου, γεγονός που θα ενθαρρύνει και άλλες ανάλογες προσπάθειες σχολικών μονάδων, ακόμη και μουσικών διαγωνισμών μέσω internet δραστηριότητες τις οποίες υποστηρίζει το λογισμικό Μουσικός Κόσμος. Αξιολόγηση: 1. Οι μαθητές αξιολογούνται συνεχώς από τον εκπαιδευτικό τόσο κατά τη διάρκεια της εργασίας τους στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, όσο και κατά 25

την εκτέλεση των μουσικών δραστηριοτήτων (είτε σε ομάδες των δύο ατόμων είτε σε μεγαλύτερες ομάδες). 2. Χρησιμοποιούν οι μαθητές τη φωνή τους στο σωστό τόνο; 3. Ακούν προσεκτικά τη μουσική συνοδεία, ώστε να τραγουδούν χωρίς να βγαίνουν από το ρυθμό, από το tempo, από το χρόνο του τραγουδιού; 4. Έχουν σωστή άρθρωση των λέξεων; 5. Χρησιμοποιούν σωστά τις δυναμικές, έχοντας συγχρόνως καλή ποιότητα φωνής; 6. Ανταποκρίνονται θετικά στις υποδείξεις του εκπαιδευτικού κατά την εκτέλεση του τραγουδιού; 7. Νιώθετε μεγαλύτερη ικανοποίηση τραγουδώντας με ήχο-συνοδείας ολόκληρης ορχήστρας; ΝΑΙ ΟΧΙ 8. Νιώθετε σίγουροι ότι μπορείτε να παρουσιάσετε το τραγούδι σας σε ένα ακροατήριο; ΝΑΙ ΟΧΙ 9. Επιθυμείτε να ηχογραφηθεί η προσπάθειά σας σε ένα Audio-CD; ΝΑΙ ΟΧΙ 10. Αντιμετωπίζετε πλέον τη μουσική με μεγαλύτερο σεβασμό τώρα που τη γνωρίσατε μέσα από τη χρήση πολυμέσων, όπως το λογισμικό που χρησιμοποιείτε; ΝΑΙ ΟΧΙ 26

Δραστηριότητα 6 Τάξη: Γ Δημοτικού Θέμα: Το κλειδί του ΣΟΛ και η χρησιμότητά του Στόχοι: 1. Αναγνώριση νέων μουσικών συμβόλων. 2. Κατανόηση της σημασίας του κλειδιού του ΣΟΛ. Μέσα: Ηλεκτρονικοί υπολογιστές (Η/Υ), μουσικό εκπαιδευτικό λογισμικό Μουσικός Κόσμος Οργάνωση τάξης: 1. Οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες των δύο ατόμων απέναντι από έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή (Η/Υ). Απαιτούμενος χρόνος: Μία (1) διδακτική ώρα Μέθοδος Πορεία: Γίνεται εκκίνηση του λογισμικού Μουσικός Κόσμος. Κάντε κλικ στην ελληνική σημαία και κατόπιν στις «Επιλογές». Εκεί επιλέξτε τη θεματική ενότητα «Μουσική Ανάγνωση και Τραγούδι» και πατήστε το κόκκινο βέλος που υπάρχει στην οθόνη του υπολογιστή Παρατηρήστε προσεκτικά το πεντάγραμμο, με τους μουσικούς φθόγγους και τα διάφορα άλλα σύμβολα, που έχει εμφανιστεί στην οθόνη σας. Πατήστε το κόκκινο βέλος (κάτω δεξιά της οθόνης) με την ένδειξη «Έναρξη» (μπορείτε αν θέλετε να ανατρέξετε στη «Βοήθεια» για να δείτε και τη σημασία του εικονιδίου). Ακούστε τη μελωδία «Ήλιος» που βλέπετε στο πεντάγραμμο. Προσέξτε την υπογράμμιση του κάθε μουσικού φθόγγου σημαίνει ότι εκτελείται εκείνη τη στιγμή. Επαναλάβετε τη δραστηριότητα. Προσέξτε το πρώτο σύμβολο-σημείο στην αρχή του πενταγράμμου. Είναι το κλειδί του ΣΟΛ το οποίο έχει ιδιαίτερη σημασία για όλους τους φθόγγους του πενταγράμμου. Πατήστε τον «κύβο» με την ονομασία «Θάλασσα» (κάθε κύβος είναι και μια μελωδία) και απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα: Ερώτηση 1: Πόσα κλειδιά του ΣΟΛ βλέπετε στη μελωδία «Θάλασσα»; Ερώτηση 2: Σε ποια σημεία κάθε πενταγράμμου της μελωδίας είναι το κλειδί του ΣΟΛ; Κάντε κλικ στις «Επιλογές». Εκεί επιλέξτε τη θεματική ενότητα «Θεωρία της Μουσικής-Μουσική Γραφή». Κάντε ακόμη μια φορά κλικ στις «Επιλογές» και κατόπιν στον τίτλο «Κλειδιά της μουσικής». Μελετήστε με προσοχή το κείμενο μέχρι και τη δεύτερη παράγραφό του (μέχρι και το κλειδί του ΣΟΛ). Κάντε κλικ στο εικονίδιο «Αξιολόγηση και παιχνίδι», επιλέξτε το πρώτο ερώτημα και απαντήστε, κάνοντας κλικ στην απάντηση που θεωρείτε σωστή. Ακούστε το αποτέλεσμα της απάντησής σας και δείτε τις επιδόσεις σας. Απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα: Ερώτηση 3: Πώς αλλιώς ονομάζονται τα κλειδιά της μουσικής; 27