Για μια υποδειγματική Δημόσια Υπηρεσία O Πρόεδρος της Δημοκρατίας πολύ νωρίς μετά την ανάληψη των καθηκόντων του έκανε ξεκάθαρη τη σημασία που αποδίδει στην προσπάθεια για μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας και η Κυβέρνηση προέβη στις απαιτούμενες ενέργειες για δημιουργία του μηχανισμού που θα σχεδιάσει, θα προωθήσει και θα υλοποιήσει τη μεταρρύθμιση. Συγκεκριμένα, προς την επίτευξη του πιο πάνω σκοπού δημιουργήθηκε ο θεσμός της Επίτροπου Μεταρρύθμισης της Δημόσιας Υπηρεσίας, με συγκεκριμένους όρους εντολής, και ορίστηκε Διυπουργική Επιτροπή υπό την προεδρία του Υπουργού Οικονομικών στην οποία συμμετέχουν οι Υπουργοί Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης και ο Υφυπουργός παρά τω Προέδρω. Η μεταρρύθμιση της Δημόσιας Υπηρεσίας αν και είναι απολύτως αναγκαία για να μπορέσουμε να αντεπεξέλθουμε στις σημερινές δύσκολες συνθήκες και να αντιμετωπίσουμε μελλοντικές προκλήσεις, δεν είναι αυτοσκοπός. Στοχεύει στη δημιουργία μιας ευέλικτης, σύγχρονης, παραγωγικής και αποτελεσματικής Δημόσιας Υπηρεσίας προς όφελος του κράτους και των πολιτών. Είναι μια πραγματικότητα ότι η Δημόσια Διοίκηση, παντού στον κόσμο, βρίσκεται σε διαδικασία συνεχούς αναπροσαρμογής, ιδιαίτερα μετά την έναρξη της οικονομικής κρίσης που κατέστησε αναγκαία την αύξηση της παραγωγικότητας και την ταυτόχρονη μείωση των δαπανών. Παράλληλα, οι αρχές της παραδοσιακής Δημόσιας Διοίκησης έχουν σταδιακά τεθεί υπό αμφισβήτηση αφού βασίζονται στην περιορισμένη κινητικότητα των υπαλλήλων, δίδουν βαρύτητα στην αρχαιότητα για σκοπούς ανέλιξης, προϋποθέτουν προκαθορισμένες κλίμακες ανέλιξης και δεν παρέχουν επαρκείς θεραπείες για αντιμετώπιση της μετριότητας
2 στην απόδοση ή ακόμα και της ελλιπούς απόδοσης. Ως αποτέλεσμα οι αρχές της Νέας Δημόσιας Διοίκησης κερδίζουν συνεχώς έδαφος. Αυτές οι αρχές εστιάζουν στα αποτελέσματα και στις μετρήσεις απόδοσης, προάγουν την ευελιξία, προωθούν την ανάπτυξη δεξιοτήτων και την χρήση νέων μεθόδων εργασίας. Μέσα σ αυτά τα πλαίσια δόθηκε εντολή στην Επίτροπο Μεταρρύθμισης της Δημόσιας Υπηρεσίας και στο Γραφείο της για ετοιμασία Σχεδίου Δράσης της Δημόσιας Υπηρεσίας. Το Σχέδιο παρουσιάστηκε και συζητήθηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο την 4 η Σεπτεμβρίου 2013 και τέθηκε ενώπιον του κοινού στις 13 Σεπτεμβρίου 2013 (το πλήρες κείμενο του σχεδίου υπάρχει στο www.presidency.gov.cy). Το Σχέδιο Δράσης είναι ένα προγραμματικό έγγραφο που κινείται σε πέντε άξονες, προσεγγίζοντας τη Δημόσια Υπηρεσία ως ένα ενιαίο οργανισμό σχεδιασμού, παραγωγής πολιτικής, εκτέλεσης έργων και παροχής υπηρεσιών, που έχει την ικανότητα να προσαρμόζεται στις σύγχρονες συνθήκες. Το Σχέδιο έχει δυναμικό χαρακτήρα, δηλαδή οι δράσεις προς τις οποίες παραπέμπει δεν εξαντλούν τη μεταρρυθμιστική προσπάθεια και, ως προγραμματικό έγγραφο, επιδέχεται συζήτησης και εξειδίκευσης. Επισημαίνεται ότι η μεταρρύθμιση της Δημόσιας Υπηρεσίας θα πρέπει να αντιμετωπίζεται και ως μοχλός ανάκαμψης και ανάπτυξης, εφόσον ο εξορθολογισμός δομών και διαδικασιών, η αναβάθμιση της ποιότητας της παραγόμενης πολιτικής, ο συντονισμός δράσεων και η συνάφεια των επιμέρους πολιτικών ανά τομέα, όλα αυτά θα συντελέσουν στην καλύτερη αξιοποίηση πόρων, στην αύξηση της αποδοτικότητας και στην πρόληψη κρίσεων. Οι πέντε άξονες του Σχεδίου αποτελούν τις βασικές προγραμματικές κατευθύνσεις και κάτω από τον καθένα παρατίθεται σειρά μέτρων που είτε ήδη λαμβάνονται, είτε προγραμματίζεται να προωθηθούν.
3 Ο ορίζοντας υλοποίησής του Σχεδίου είναι από τον Σεπτέμβριο του 2013 μέχρι το 2016 με σημαντικότερους χρόνους αλλαγής το 2014 και 2015. ΠΡΩΤΟΣ ΑΞΟΝΑΣ > ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ, ΧΑΡΑΞΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟ Έχει ήδη συσταθεί κεντρικός μηχανισμός για συντονισμό του κυβερνητικού έργου καθώς και μηχανισμός παρακολούθησης του Μνημονίου Συναντίληψης από κεντρική μονάδα στη Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, Συντονισμού και Ανάπτυξης. Τα Υπουργεία θα ετοιμάζουν ετήσια σχέδια δράσης που θα αφορούν στην υλοποίηση των στόχων του Κυβερνητικού προγράμματος, ενώ οι ημικρατικοί οργανισμοί θα ετοιμάζουν και θα υποβάλλουν στο Υπουργικό Συμβούλιο στρατηγικό και επιχειρησιακό σχέδιο. Η αξιολόγηση Υπουργείων θα γίνεται βάσει δεικτών απόδοσης, αφού εκ των προτέρων θα έχουν καθοριστεί οι στρατηγικοί στόχοι κάθε Υπουργείου και θα έχει ετοιμαστεί το ετήσιο σχέδιο δράσης του Υπουργείου. Στη συνέχεια, για κάθε ενέργεια ή και δράση που έχει περιληφθεί στο ετήσιο σχέδιο θα καθορίζονται οι δείκτες απόδοσης. Οι ρυθμίσεις αυτές θα ισχύσουν πιλοτικά περί τα μέσα του 2014, μέχρι την πλήρη εφαρμογή τους από όλα τα Υπουργεία και Υπηρεσίες μέχρι το τέλος του 2015. Θα συσταθούν ομάδες χάραξης πολιτικής και συντονισμού στα Υπουργεία με στόχο τον ενδοϋπηρεσιακό συντονισμό και την προώθηση συνάφειας στη λήψη αποφάσεων. ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΑΞΟΝΑΣ > ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΔΟΜΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ
4 Έχουν δρομολογηθεί μελέτες αναδιοργάνωσης της δομής και διάρθρωσης Υπουργείων και Υπηρεσιών οι οποίες θα πραγματοποιηθούν σταδιακά σε τρεις φάσεις με ορίζοντα ολοκλήρωσης το πρώτο τρίμηνο του 2016. Θα προωθηθεί η οριζοντιοποίηση λειτουργικών υπηρεσιών, όπως για παράδειγμα οι Τεχνικές Υπηρεσίες και τα Χημεία του Κράτους, με στόχο την συγκέντρωση υπηρεσιών κάτω από μία ενιαία υπηρεσία για την καλύτερη αξιοποίηση του προσωπικού και την επίτευξη εξοικονομήσεων. Θα τεθεί σε εφαρμογή ο θεσμός της κινητικότητας και εναλλαξιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων, που αποσκοπεί στον εμπλουτισμό των εμπειριών και δεξιοτήτων του προσωπικού και πρόσθετα, παρέχει τη δυνατότητα βελτιστοποίησης της αξιοποίησης του προσωπικού με μετακινήσεις λειτουργών σε Υπηρεσίες που έχουν μεγάλη ανάγκη ενίσχυσης. Προωθείται η απλοποίηση διαδικασιών. Επί του παρόντος διεξάγεται μελέτη μέσω συγχρηματοδοτούμενου έργου στο Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεων και στο Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας για τη διαδικασία έκδοσης πολεοδομικών αδειών και αδειών οικοδομής, ενώ πρόσθετα θα τεθεί σε ισχύ η ενοποίηση των διαδικασιών φορολόγησης όσον αφορά το Φόρο Προστιθέμενης Αξίας και το Φόρο Εισοδήματος. Επιπλέον, το Εθνικό Πλαίσιο Δράσης για τη Βελτίωση του Ρυθμιστικού Πλαισίου και τη Μείωση του Διοικητικού Φόρτου, που εφαρμόστηκε ήδη, θα περάσει σύντομα στη δεύτερη του φάση κατά την οποία θα προωθηθούν και οι «έξυπνες ρυθμίσεις» δηλαδή ο ανασχεδιασμός των διαδικασιών με γνώμονα τις ανάγκες του πολίτη. Θα προωθηθεί η χρήση σύγχρονων τεχνολογικών μέσων και θα ενισχυθεί η ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Για προώθηση ολοκληρωμένων λύσεων και για προώθηση της ψηφιακής στρατηγικής θα συσταθεί ομάδα δράσης με σκοπό τη λήψη και προώθηση αποφάσεων. Προωθείται η δημιουργία κεντρικού σημείου επαφής για τα Ευρωπαϊκά προγράμματα στη Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Συντονισμού και
5 Ανάπτυξης όπου ετοιμάζεται μία κοινή βάση δεδομένων για τα διαρθρωτικά ταμεία και τα ανταγωνιστικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. ΤΡΙΤΟΣ ΑΞΟΝΑΣ > ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Προωθείται η αναθεώρηση του συστήματος αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων με ορίζοντα υλοποίησης τον Ιούνιο του 2014. Ενισχύεται η στρατηγική και ηγετική ικανότητα διευθυντικών στελεχών μέσω του συγχρηματοδοτούμενου προγράμματος «Εκπαίδευση για Στρατηγική Ηγετική και Διευθυντική Ανάπτυξη της Δημόσιας Υπηρεσίας», που ξεκίνησε περί το τέλος του 2012 και αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2015. Ιδιαίτερη σημασία θα δοθεί στην ανάπτυξη δεξιοτήτων των δημοσίων υπαλλήλων σε ότι αφορά την υλοποίηση έργων, μια δεξιότητα που είναι απόλυτα αναγκαία για καλύτερη αξιοποίηση πόρων από τα Ευρωπαϊκά Προγράμματα αλλά και για την σωστή υλοποίηση και παρακολούθηση αναπτυξιακών έργων. Θα προωθηθεί η εκπαίδευση δημοσίων υπαλλήλων μέσω διαδικτύου, ένα μέτρο που θα διευκολύνει την πρόσβαση των δημοσίων υπαλλήλων σε εκπαιδευτικά προγράμματα και προγράμματα κατάρτισης και απόκτησης νέων δεξιοτήτων. Αλλαγή κουλτούρας και συμπεριφοράς μέσω της συνεχούς εκπαίδευσης και της παροχής εκείνων των κινήτρων που θα ενισχύουν τις επιθυμητές συμπεριφορές. Άλλος τρόπος διαφοροποίησης της συμπεριφοράς είναι και η εφαρμογή ενός δικαιότερου συστήματος αξιολόγησης, το οποίο θα συνδέεται με το μισθολόγιο και θα προάγει την υγιή άμιλλα. ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΑΞΟΝΑΣ > ΕΓΓΥΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΤΟΥ Ο θεσμός των Κέντρων Εξυπηρέτησης του Πολίτη θα επεκταθεί.
6 Σχεδιάζεται η επέκταση των ηλεκτρονικά παρεχομένων υπηρεσιών προς τους πολίτες και η παροχή κινήτρων για τη χρησιμοποίηση τους, σε συνάρτηση με την απαραίτητη τροποποίηση των νομοθεσιών ώστε να νομιμοποιούνται οι ηλεκτρονικές διαδικασίες. Προωθείται η δημιουργία κέντρου τηλε-εξυπηρέτησης του πολίτη. Θα καθιερωθεί η εμπιστευτική αξιολόγηση των Υπουργείων και υπηρεσιών από τους πολίτες μέσω συμπλήρωσης εντύπου που θα αποστέλλεται ηλεκτρονικά. Αναγνωρίζεται το δικαίωμα του πολίτη για ενημέρωση και επικοινωνία για θέματα μεταρρύθμισης. Η επαφή με το κοινό και τους δημόσιους υπαλλήλους θα είναι συνεχής ενώ τον προσεχή Νοέμβρη θα τεθεί σε λειτουργία και ο ιστότοπος του γραφείου Επιτρόπου Μεταρρύθμισης όπου θα δίδεται η δυνατότητα υποβολής εισηγήσεων ανώνυμα ή επώνυμα. ΠΕΜΠΤΟΣ ΑΞΟΝΑΣ > ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΑΞΙEΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ Επαναβεβαιώνεται ο τεχνοκρατικός χαρακτήρας της δημόσιας υπηρεσίας. Προωθείται η εφαρμογή νέου μοντέλου εταιρικής διακυβέρνησης Υπουργείων που αφορά σε ένα νέο σύστημα διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών και καταρτισμού του προϋπολογισμού. Δίδεται έμφαση στη διαχειριστική αυτονομία των Υπουργείων και, αντίστοιχα, στην ανάληψη ευθύνης από κάθε Υπουργείο για δημοσιονομική πειθαρχία και μεγιστοποίηση του οφέλους που προκύπτει από τις δαπάνες. Εισαγωγή και διεύρυνση του θεσμού της διαχείρισης κινδύνου σε όλη τη δημόσια υπηρεσία. Θα ενισχυθεί η συνέργεια δημόσιου και ιδιωτικού τομέα μέσω συμπράξεων δημοσίου-ιδιωτικού τομέα για εκτέλεση έργων (PPPs: Public Private Partnerships), της έγκαιρης προειδοποίησης προσφοροδοτών για μελλοντικές εξαγγελίες προσφορών και της αύξησης του αριθμού συμβάσεων έργων και υπηρεσιών που ανατίθεται στον ιδιωτικό τομέα. Επίσης θα παρέχεται η δυνατότητα μετάβασης
7 δημοσίων υπαλλήλων στον ιδιωτικό τομέα για βραχυπρόθεσμη απασχόληση στοχεύοντας στην αποκόμιση εμπειριών και στην υιοθέτηση καινοτόμων προσεγγίσεων. Για το θέμα της πάταξης της διαφθοράς θα ετοιμαστεί Κώδικας Πάταξης της Διαφθοράς σε συνεργασία με μη Κυβερνητικές Οργανώσεις μέχρι τα μέσα του 2014 ενώ μέχρι το τέλος του 2015 θα προωθηθεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων Νομοσχέδιο για αποκαλύψεις για το δημόσιο συμφέρον (whistleblowing). Σειρά μέτρων που προάγουν την αξιοκρατία και την ισοπολιτεία περιλαμβάνονται στην δέσμη μέτρων που εξαγγείλαμε τον περασμένο Απρίλιο για εκσυγχρονισμό των θεσμών και του κράτους. Για τους σκοπούς του Σχεδίου αυτού αναφέρουμε ότι προωθείται Νομοσχέδιο για πρόσβαση των πολιτών στα δημόσια έγγραφα και η δημιουργία εντός του 2014 Ανεξάρτητης Επιτροπής για προσλήψεις και προαγωγές στους ημικρατικούς οργανισμούς. Τέλος το Σχέδιο προωθεί σειρά μέτρων για περαιτέρω μείωση λειτουργικών εξόδων στη Δημόσια Υπηρεσία. Τα πιο πάνω προωθούμενα μέτρα θα αποφέρουν ουσιαστικά και σημαντικά οφέλη για όλους και για τον καθένα ξεχωριστά. Οι πολίτες θα απολαμβάνουν αμεσότερη και γρηγορότερη και καλύτερη εξυπηρέτηση, ενώ παράλληλα θα είναι υπάρχει μεγαλύτερη διαφάνεια και λογοδοσία για τις πράξεις της διοίκησης και για την χρησιμοποίηση του δημοσίου χρήματος. Οι δημόσιοι λειτουργοί θα αξιολογούνται στη βάση αντικειμενικών κριτηρίων, τα οποία θα συνδέουν την απόδοση με την ανέλιξή τους, και θα έχουν πρόσβαση σε ευκαιρίες εμπλουτισμού των εμπειριών τους και ενίσχυσης των δεξιοτήτων τους. Οι συνθήκες και οι όροι εργασίας που θα προσφέρονται σ αυτούς θα είναι οι καλύτερες που επιτρέπουν οι συνθήκες.
8 Το κράτος θα υποστηρίζεται από μια δημόσια υπηρεσία ευέλικτη και αποτελεσματική που θα μπορεί να προλαβαίνει τα γεγονότα και τις προκλήσεις της εποχής και να ενεργεί αναλόγως ώστε να προλαβαίνει τις κρίσεις και να οδηγήσει τη χώρα σε καλύτερες μέρες.