ΣΑ 26 Εικόνες από το αρχαίο θζατρο Η Ιώ στον μύθο και την τραγωδία Ευρυδίκη Κεφαλίδου ΑΜ 12341234 Χειμερινό εξάμηνο 2015-2016
Ο μφθος της Ιοφς Θ Ιϊ ιταν μία από τισ πολλζσ κνθτζσ που ερωτεφτθκε ο Δίασ. Σφμφωνα με οριςμζνεσ εκδοχζσ του μφκου, ο κεόσ αναγκάςτθκε να τθ μεταμορφϊςει ςε αγελάδα για να αποφφγει τισ ςκθνζσ ηθλοτυπίασ τθσ Ιρασ. Άλλεσ εκδοχζσ αναφζρουν ότι θ μεταμόρφωςθ ζγινε από τθν εκδικθτικι Ιρα. Σε κάκε περίπτωςθ, θ φφλαξθ τθσ Ιοφσ-αγελάδασ ανατζκθκε από τθν ϋθρα ςτον Άργο, ζναν τερατόμορφο βοςκό, γνωςτό ωσ πανόπτθ ι μυριωπό γιατί είχε πολλά μάτια διάςπαρτα ςε όλο του το ςϊμα. Ζτςι, ακόμθ και να οριςμζνα μάτια «κοιμοφνταν» ςε κάκε ςτιγμι, πάντα κα υπιρχαν κάποια που κα ζμεναν ανοικτά. Με διαταγι του Δία, ο Ερμισ ςκότωςε τον ϋαργο και ελευκζρωςε τθν Ιϊ, αλλά δεν τθ γλφτωςε από τθν Ιρα, θ οποία ζςτειλε μια βοϊδόμυγα, τον Οίςτρο, που τθν κζντριηε ςυνεχϊσ και τθν ζκανε να τρζχει αλαφιαςμζνθ ςε όλθ τθ γθ. ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΠΑΡΟΥΙΑΗ: να αναφζρετε και τισ βαςικζσ πθγζσ του μφκου, π.χ. Όμθροσ, Ηςίοδοσ κτλ.. (τίτλοσ ζργου και ςυγκεκριμζνοι ςτίχοι)
Η εικονογραφία της Ιοφς Μζχρι τα μζςα του 5 ου αιϊνα π.χ. οι αττικοί αγγειογράφοι του μελανόμορφου και ερυκρόμορφου ρυκμοφ απεικονίηουν ςυχνά τον μφκο τθσ Ιοφσ, και ςυγκεκριμζνα το επειςόδιο τθσ δολοφονίασ του ϋαργου. Εδϊ ο Άργοσ είναι διπρόςωποσ («ιανικό» κεφάλι). Λεζάντα για τον αμφορέα..
Σε όλεσ τισ περιπτϊςεισ θ Ιϊ απεικονίηεται μεταμορφωμζνθ ςε αγελάδα Σε κάιε αγγείο γράφουμε τα στοιχεία του: Τι εικονίζει, Σχθμα, Μουσείο, Αγγειογράφο, Χρονολόγηση (βλ. οιόνη αρ. 6)
Ερμισ, Ιώ και Άργοσ (με διάςπαρτα μάτια ςτο ςώμα του) και Ιώ. ΜΟΥΕΙΟ+ΖΩΓΡΑΦΟ+ΧΡΟΝ.
Μια αλλαγι ςυμβαίνει ςτθν απεικόνιςθ του επειςοδίου τθσ Ιοφσ γφρω ςτo 450 π.χ. και εξισ: θ Ιϊ εικονίηεται πλζον ςαν μια κανονικι κοπζλα που φζρει μικρά κζρατα (ι και αυτιά) αγελάδασ. Οι ερευνθτζσ παρατιρθςαν ότι λίγο πριν ςυμβεί αυτι θ αλλαγι διδάχκθκε ο Προμθκεφσ Δεςμώτθσ του Αιςχφλου (πικανόν ςτθ δεκαετία 460-450 π.χ.), όπου θ μεταμορφωμζνθ Ιϊ εικονίηεται επί ςκθνισ (ςτ. 561-906), και όπωσ λζει θ ίδια, θ μορφι τθσ ζχει αλλάξει και είναι πλζον κεραςφόρα. Ερμισ και Ιϊ. Σκφφοσ (A+B όψθ + λεπτομζρεια, επάνω). Παλζρμο, Μουςείο Mormino. Κοντά ςτον Ηωγράφο τθσ Πθνελόπθσ, 440-430 π.χ.
Ο Προμθκεφσ Δεςμώτθσ πρζπει να ιταν το πρϊτο δράμα μιασ τριλογίασ με ενιαία υπόκεςθ, που ονομάςτθκε Προμικεια. Ακολουκοφςαν ο Προμθκεφσσ Λυόμενοσ και ο Προμθκεφσ Πυρφόροσ, ίςωσ και το ςατυρικό δράμα Προμθκεφσ Πυρκαεφσ, για τα οποία όμωσ ελάχιςτα ςτοιχεία μποροφμε να υποκζςουμε. Στθν αιςχφλεια τραγωδία, ο Προμθκζασ είναι αλυςοδεμζνοσ ςτον Καφκαςο, όταν φκάνει εκεί θ Ιϊ, ζνα ακόμθ κφμα του Δία (και τθσ Ιρασ), κακϊσ τρζχει ςε όλο τον κόςμο κυνθγθμζνθ από τον Οίςτρο. Μιλάνε για τα πακιματα και τισ ςυμφορζσ τουσ. και για το πϊσ και πότε κα γλυτϊςουν -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- (586-588).. οὐδ ἔχω μαθεῖν ὅπα πημονὰς ἀλύξω. κλύεις φθέγμα τᾶς βούκερω παρθένου; (673-675) εὐθὺς δὲ μορφὴ καὶ φρένες διάστροφοι ἦσαν, κεραστὶς δ, ὡς ὁρᾶτ, ὀξυστόμῳ μύωπι χρισθεῖσ ἐμμανεῖ σκιρτήματι και να μην ξέρω πού τέλος θα βρουν οι συμφορές μου. Ακούεις της βοϊδοκέρατης παρθένας τη φωνή;. Κι αμέσως μου παράλλαξε η μορφή κι ο νους μου. κ' έτσι με κέρατα στο μέτωπο, ως με βλέπεις, μ' οξύ κεντρί βοϊδόμυιγας φαρμακεμένη.. (μετάφραση Ι. Γρυπάρης)
Λεζάντα για τον κρατήρα.. Είναι επομζνωσ πικανό ότι θ αλλαγι του τρόπου απεικόνιςθσ τθσ Ιοφσ ςτθν εικονογραφία οφείλεται ςτθν επιρροι που δζχκθκαν οι αγγειογράφοι από το κζατρο και ςυγκεκριμζνα από τθ ςκθνικι εμφάνιςι τθσ με μια πρωτότυπθ μάςκα που κα είχε κζρατα αγελάδασ και θ οποία κα ζκανε εντφπωςθ ςτουσ κεατζσ, ανάμεςά ςτουσ οποίουσ ιταν και οι ακθναίοι αγγειογράφοι.
ΕΔΩ ςχολιάηουμε: Η αλλαγι ςτον τρόπο απεικόνιςθσ τθσ Ιοφσ μπορεί να ερμθνευκεί ωσ ζνα ζμμεςο εικονογραφικό κεατρικό μοτίβο = αλλαγι ςτθ ςυνικθ απόδοςθ ενόσ κζματοσ.... Θ νζα εικονογραφία τθσ κεραςφόρασ Ιοφσ υιοκετείται ςτθ ςυνζχεια και από τουσ αγγειογράφουσ τθσ Κάτω Ιταλίασ. Θ Ιϊ κοιτάει τον μεταμορφωμζνο εαυτό τθσ ςτον κακρζφτθ. Λευκανικόσ ςκφφοσ, τζλοσ 5 ου αι. π.χ.
ΣΙ ΠΡΟΕΧΟΤΜΕ 1) Όσο το δυνατόν πιο μεγάλες και ευκρινείς εικόνες 2) Γραμματοσειρά τουλάχιστον μεγέθους 18 (και μεγαλύτερη για τους τίτλους) 3) Έχουμε ετοιμάσει γραπτό κείμενο το οποίο συμβουλευόμαστε (ή διαβάζουμε αλλά προσπαθώντας μην κάνουμε «στεγνή» ανάγνωση) 4) το παραπάνω εκτυπωμένο κείμενο σημειώνουμε με έντονο χρώμα τα σημεία στα οποία πρέπει να αλλάξουμε οθόνη 5) Έχουμε κάνει πρόβες. 10 λεπτά άρα αν σκοπεύουμε να μιλήσουμε ένα λεπτό για κάθε οθόνη θα ετοιμάσουμε 10 οθόνες μόνο.