1 Τα παρακάτω θέµατα επιµελήθηκε η φιλόλογος του φροντιστηρίου µας υπεύθυνη του τοµέα Έκθεσης Έκφρασης Βαλογιάννη Σταυρούλα ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Α Οποιαδήποτε απάντηση στο ερώτηµα τι είναι Ευρωπαίος δεν µπορεί ποτέ να καλύψει την πολυµορφία, το πολυδιάστατο και την πολυποικιλία των ανθρώπων που είτε θεωρούν τον εαυτό τους Ευρωπαίο είτε θεωρούνται από τους άλλους Ευρωπαίοι. Κατ αυτό το σκεπτικό, ο κάθε ορισµός του Ευρωπαίου ή µάλλον των Ευρωπαίων είναι ορισµός ελιτίστικος που µπορεί να έχει κάποια αλήθεια όσον αφορά τον κύκλο της διανόησης και της δηµιουργίας του πολιτισµού γενικότερα. Από αυτήν την σκοπιά, νοµίζω ότι ο ορισµός του Ευρωπαίου από τον Paul Valery (θεωρεί στοιχεία του τον αρχαιοελληνικό ορθολογισµό, τη ρωµαϊκή νοµοθετική και διοικητική διευθέτηση της κοινωνίας και την πνευµατικότητα τη χριστιανική) είναι κατά τη γνώµη µου ο πρώτος ορισµός που προσπαθεί να καθορίσει την πνευµατική καταβολή των Ευρωπαίων. Νοµίζω όµως ότι η πορεία της ευρωπαϊκής σκέψης µας επιτρέπει να δώσουµε µια πιο δυναµική εξέλιξη στην εικόνα του Ευρωπαίου. Θεωρώ λοιπόν ότι οι ευρωπαίοι, και µιλάµε εδώ για τους ανθρώπους της σκέψης και της διανόησης, χαρακτηρίζονται από το ότι θέτουν υπό αµφισβήτηση κάθε κατακτηµένο ή κατεστηµένο, µε την πρόθεση όχι µόνο να αναιρέσουν το παλαιό χωρίς να απαρνηθούν τις καταβολές τους αλλά και για να προχωρήσουν προς το άγνωστο. Αυτό µπορεί να θεωρηθεί µια συνεχής µετακίνηση των γνωστικών συνόρων µε απώτερο σκοπό να 1
2 δηµιουργηθεί ένας ευρύτερος χώρος δράσης και αντίδρασης, θέσεων και αντιθέσεων. Β Αυτή η αέναη µετακίνηση οδήγησε τους Ευρωπαίους στην εξερεύνηση νέων δρόµων, στην κατάκτηση αποικιών από την αρχαιότητα ως τις µέρες µας, και αυτό νοµίζω ότι µπορούµε να πούµε ότι είναι η συνεχής ουτοπία (ου τόπος) που κινητοποιεί τον κάθε σκεπτόµενο Ευρωπαίο. Αυτή η ουτοπία, η οποία είναι κατά τη γνώµη µου το βασικό στοιχείο των Ευρωπαίων σήµερα εκδηλώνεται µε την προσπάθειά τους να επιβάλουν αυτό που εκφράζουν τα τέσσερα δέλτα : η ηµοκρατία, τα ικαιώµατα του ανθρώπου, ο ιάλογος και η ιανοµή των Αγαθών. Και αυτό ίσως να είναι και η πιο συγκλονιστική ιστορική ουτοπία. Γ Σε αυτήν τη συνεχή εξάπλωση και συρρίκνωση του ευρωπαϊκού χώρου και πνεύµατος και στην έννοια της Ευρώπης, που δεν είναι µια γεωγραφική έννοια αλλά µια έννοια πολιτισµική, θα πρέπει να ενταχθούν ο νέος Κόσµος και ο πολιτισµός της Αµερικής µε πολλές διαφοροποιήσεις φυσικά. Σήµερα όλα δείχνουν πως για χάρη ενός κοινού πεπρωµένου χρειάζεται να επανεξετάσουµε ορισµένα από τα ιστορικά γεγονότα ή και φαινόµενα του ευρωπαϊκού παρελθόντος. Και οι ιστορικοί αναρωτιούνται µήπως η ιδέα της Ενωµένης Ευρώπης έχει τόσο ωριµάσει, ώστε ακόµα και οι πόλεµοι που έγιναν µεταξύ των Ευρωπαίων ή των ευρωπαϊκών σχηµάτων πρέπει να θεωρούνται εµφύλιοι πόλεµοι. Υπάρχει τελικά Ευρώπη ή δεν υπάρχει; Αν δεχθεί κάποιος την πολυµορφία της Ευρώπης Ευρώπη σλαβική, Ευρώπη ορθόδοξη, προτεσταντική, καθολική, Βόρεια και Νότια Ευρώπη, Ευρώπη της ελιάς και Ευρώπη του αµπελώνα για παράδειγµα καταλήγει µοιραία να δεχθεί ότι η έννοια της Ευρώπης είναι µια ιδέα υπό κατασκευήν. Είναι µια Ευρώπη της οποίας τα διάφορα µέρη µοιράζονται το πνεύµα ενός κοινού ονόµατος και το πεπρωµένο ενός οράµατος που αρχίζει να διαφαίνεται στον παγκόσµιο ορίζοντα. 2
3 Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ Α. Περίληψη Ζητούµενα Να αποδώσετε την περίληψη του κειµένου σε 100 120 λέξεις. 2 Β. Ασκήσεις 1. «Σήµερα όλα δείχνουν πως για χάρη ενός κοινού πεπρωµένου χρειάζεται να επανεξετάσουµε ορισµένα από τα ιστορικά γεγονότα ή και φαινόµενα του ευρωπαϊκού παρελθόντος»: να αναπτύξετε την παραπάνω θεµατική πρόταση σε µία παράγραφο. 2. Να δώσετε τα συνώνυµα των λέξεων: ελιτίστικος, ορθολογισµό, κατεστηµένο, αέναη, πεπρωµένου. 3. Να δώσετε τα αντώνυµα των λέξεων: πολυποικιλία, κινητοποιεί, απώτερο, σκεπτόµενος, µάλλον 3
4 4. Να αναλύσετε την συνοχή του κειµένου. 5. Να εντοπίσετε τους τρόπους πειθούς στα χωρία «Κατ αυτό το σκεπτικό γενικότερα», «Από αυτήν χριστιανική» της Α παραγράφου. Γ. Παραγωγή κειµένου Στις ιδρυτικές πράξεις της Ενωµένης Ευρώπης διακηρύσσεται ότι στόχος αυτής είναι η εξασφάλιση της ευηµερίας, της δηµοκρατίας και της ειρήνης για τους λαούς της. Σε κείµενο που εκφωνείτε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως εκπρόσωπος του σχολείου σας εξετάστε πόσα από τα οράµατα των σκαπανέων της ευρωπαϊκής ιδέας εκπληρώθηκαν και ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιµετωπίζει η Ευρώπη του 21 ου αιώνα. (450 600 λέξεις) 4
5 Ενδεικτικές απαντήσεις των θεµάτων Β. Ασκήσεις 1. Επανεξέταση απαιτούν τα εξής γεγονότα του παρελθόντος: ρωµαϊκό imperium, κατακτήσεις Καρλοµάγνου, Φράγκοι, Μεταρρύθµιση, Γαλλική Επανάσταση, Ναπολεόντειοι πόλεµοι, ανταγωνισµός αποικιοκρατικών δυνάµεων, εθνικιστικά κινήµατα, Βαλκανικοί πόλεµοι, 1 ος και 2 ος Παγκόσµιος πόλεµος.το κοινό πεπρωµένο των ευρωπαϊκών λαών είναι η ιστορική αναγκαιότητα για σύµπραξη και συνεργασία και όχι ο εθνικός αποµονωτισµός (= αναχρονιστική και παράκαιρη η εθνική αποµόνωση). 2. ελιτίστικος = αλαζονικός ορθολογισµός = ευθυκρισία, σύνεση, περίσκεψη κατεστηµένο = status quo, κατάσταση, καθεστηκυία τάξη αέναη = διαχρονική, σταθερή, διηνεκής πεπρωµένο = µοίρα, ειµαρµένη, ριζικό 3. πολυποικιλία # οµοιοµορφία, ισοπέδωση, µαζοποίηση, οµοιογενοποίηση κινητοποιεί # αδρανεί, καθηλώνει απώτερο # εγγύς σκεπτόµενος # εφησυχασµένος µάλλον # σίγουρα 5
6 4. Με τον όρο συνοχή εννοούµε το δέσιµο των παραγράφων του κειµένου µε διαρθρωτικές λέξεις. Συγκεκριµένα η συνοχή της Α και Β παραγράφου επιτυγχάνεται µε την φράση «συνεχής µετακίνηση» και την συνώνυµή της «αέναη µετακίνηση» και µε την επαναληπτική αντωνυµία «αυτή» (αρχή της Β παραγράφου). Η συνοχή της Β παραγράφου της την Γ παράγραφο εξασφαλίζεται µε την επαναληπτική αντωνυµία «αυτήν» (αρχή της Γ παραγράφου). Η συνοχή της Γ παραγράφου της της παράγραφο γίνεται µέσω του «τελικά» που είναι συµπερασµατικός σύνδεσµος. 5. Στο χωρίο «Κατ αυτό γενικότερα» γίνεται επίκληση στη λογική µε τεκµήριο µε την µορφή επιστηµονικής αλήθειας. Στο χωρίο «Από την σκοπιά τη χριστιανική» γίνεται επίκληση στην αυθεντία. Γ. Παραγωγή κειµένου Προτεινόµενο Σχεδιάγραµµα Αγαπητοί εταίροι, Πρόλογος 1 η παράγραφος βιώνουµε την εποχή της παγκοσµιοποίησης η συµπόρευση µε την παγκοσµιοποίηση αποτελεί κέλευσµα των καιρών της η ένταξη κάθε ευρωπαϊκής χώρας στην Ενωµένη Ευρώπη κρίνεται ως ανάγκη επιτακτική η ενοποίηση συνεπάγεται οφέλη αλλά και ελλοχεύει κινδύνους 6
7 Κύριο µέρος 2 η παράγραφος (απάντηση στο 1 ο ζητούµενο) : γεωγραφική ενοποίηση και άρση συνόρων ελεύθερη διακίνηση αγαθών και ανθρώπων άρση προκαταλήψεων και ρατσιστικών αντιλήψεων αναβάθµιση των δηµοκρατικών θεσµών επίλυση διεθνοποιηµένων προβληµάτων βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και της ποιότητας ζωής 3 η παράγραφος (απάντηση στο 2 ο ζητούµενο) : πολιτική ενοποίηση και εµπέδωση της ηµοκρατίας ουσιαστική οικονοµική σύγκλιση και άρση των ανισοτήτων Βορρά Νότου επίλυση της ανεργίας και εξάλειψη των νεοφασιστικών κινηµάτων εκπόνηση, θέσπιση και αδέκαστη εφαρµογή του Ευρωπαϊκού Συντάγµατος 4 η παράγραφος (απάντηση στο 2 ο ζητούµενο) : αδυσώπητος ανταγωνισµός των κρατών µε στόχο την πρόοδο επικράτηση του στυγνού ορθολογισµού και της στείρας τεχνοκρατικής αντίληψης ο µεσσιανισµός και ο πατερναλισµός από τα ισχυρά κράτη αλλοίωση της εθνικής και πολιτιστικής ταυτότητας κάθε κράτους µαζοποίηση Ευρώπη δύο ταχυτήτων Επίλογος 5 η παράγραφος (τρόποι άρτιας λειτουργίας της Ενωµένης Ευρώπης) : ατοµική και εθνική αυτογνωσία 7
8 µελέτη της εθνικής και ευρωπαϊκής ιστορίας αρετή της ανεκτικότητας (= σεβασµός της ετερότητας του άλλου) γόνιµος διάλογος και συνεργασία αφύπνιση και ενηµέρωση της κοινής γνώµης υποδειγµατική στάση των πολιτικών ηγετών Ευχαριστώ για το αµέριστο ενδιαφέρον σας... 8