Υπεύθυνη καθηγήτρια Αλεξάνδρα Κουρουτάκη

1 Tμήματα: Α1, Α2 & Α3 Υπεύθυνη καθηγήτρια Αλεξάνδρα Κουρουτάκη

2 Στην ομάδα (Μουσικής και Ζωγραφικής) ανήκουν οι παρακάτω ομάδες με μαθητές από τα τμήματα: Α1, Α2 & Α3: Η ομάδα SMILE περιλαμβάνει : Αλέξη Άννα-Μαρία Α1 Αποστολάκη Αναστασία Α1 Μίνοβα-Ευγενίοβα Νελίνα Α3 Δρικάκη Αναστασία A2 Η ομάδα Ονειροπαγίδα περιλαμβάνει : Καλογεράκη Ιωάννα Α2 Μηλιαρά Μαρία Α3 Κουκάκη Ουρανία Α2 Κλωθάκη Σταυρούλα Α2

3 Η ομάδα CRAZY MOFOS περιλαμβάνει : Μουζουράκη Ερασμία Α3 Μπασία Αμαλία Α3 Μπονατάκη Μαρίνα Α3 Μανόκου Κατερίνα Α3 Λέσι Χριστίνα Α2 Η ομάδα Τα Μαγικά Πινέλα περιλαμβάνει τους: Καλαμαράκης Μιχάλης Α2 Μιχαλιός Μιχάλης Α3 Λουράκης Ιωάννης Α2

4 Η ομάδα Τα μικρόφωνα που περιλαμβάνει : Γκόγκο Μπετζέλντα Ιβανέσκου Ντενίσα-Ελένα Μποντούρη Άντζελα Η ομάδα B-boys περιλαμβάνει : Λιονής Άκης A2 Κοκκινάκης Παναγιώτης A2 Βουρλώτας Ηρακλής A1 Μπελώνης Δημήτριος A3

5 Το θέμα του άγχους στην εφηβεία επιλέχτηκε από εμάς τους ίδιους τους μαθητές, γιατί είναι ένα πολύ επίκαιρο πρόβλημα στις μέρες μας, που σταδιακά αρχίζει να αυξάνεται όλο και περισσότερο, με ακραίο αποτέλεσμα να επηρεάζει τη ζωή μας και να αλλάζει την προσωπικότητα μας. Παρ όλα αυτά, χάρις στη Βιωματική αυτή δράση πιστεύουμε ότι θα μπορέσουμε να μάθουμε τρόπους αντιμετώπισης του στρες μέσα από τη τέχνη (τη ζωγραφική και τη μουσική). Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε πότε το άγχος είναι καταστρεπτικό για την υγεία μας. Επίσης ελπίζουμε να αποκτήσουμε γνώσεις όπως να αναγνωρίζουμε τα σημάδια του stress και να καταλαβαίνουμε τα αποτελέσματά του στην ψυχική και σωματική μας υγεία. Παράλληλα θα προσπαθήσουμε να αναπτύξουμε τις δεξιότητες μας στον χορό, στη μουσική και στη ζωγραφική, πράγμα θετικό, γιατί χάρις σ` αυτές τις τέχνες θα αντιμετωπίσουμε το άγχος μας και δεν θα του επιτρέψουμε να διαταράσσει την ψυχική μας υγεία. Ελπίζοντας έτσι όλοι μας να βγάλουμε εις πέρας όλες μας τις προσδοκίες, κάναμε το σταυρό μας και ξεκινήσαμε!

6 ΣΚΟΠΟΣ ΘΕΜΑΤΟΣ Σύμφωνα με το έντυπο που μας έδωσε η καθηγήτριά μας, το θέμα εντάσσεται στη θεματική ενότητα ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΩ, ΑΙΣΘΑΝΟΜΑΙ ΕΙΜΑΙ Ο ΕΑΥΤΟΣ ΜΟΥ. Ο σκοπός είναι να μπορούν οι μαθητές να εξηγούν τι σημαίνει άγχος, να το συνδέουν με συναισθήματα και σωματικές αλλαγές που βιώνουν και να υιοθετούν τη στρατηγική αντιμετώπισης του στρες «Μετουσίωση» Sublimation, (βλ. Νέο Σχολείο, σχολική και κοινωνική ζωή, οδηγός εκπαιδευτικού, Δευτεροβάθμια εκπαίδευση, σελ. 31), ώστε να ελέγχουν τον εαυτό τους και τα δυσάρεστα συναισθήματα διοχετεύοντας την ενέργειά τους σε δραστηριότητες τέχνης που τους ηρεμούν, τους ξεκουράζουν και τους ψυχαγωγούν. Επίσης επιδιώκεται η εξοικείωση των μαθητών με δύο σημαντικές μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης, οι οποίες κυρίως θα αντιμετωπίζονται ως τρόποι αισθητικής επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων. Μέσα από απλές δραστηριότητες, οι μαθητές θα ανακαλύψουν ποικίλες όψεις της καλλιτεχνικής (εικαστικής και μουσικής έκφρασης) ως θεραπεία στην ένταση και ανησυχία που τους προκαλεί το άγχος. Επιπρόσθετα καλό θα ήταν να τονίσουμε ότι η βιωματική δράση πραγματοποιήθηκε σε κλίμα δημιουργικότητας, δράσης και ευχαρίστησης! Όλα αυτά θα τα διαπιστώσετε στις παρακάτω φωτογραφίες μας,και όχι μόνο:

7 Φτιάχνοντας το έργο τέχνης μας όπου πλέον είναι σε κοινή θέα. 5ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΧΑΝΙΩΝ 2Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΜΟΥΣΙΚΟ ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ

8 ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ Η συμμετοχή μας στη δράση μας γέμισε εμπειρίες και μας βοήθησε να αποκτήσουμε γνώσεις και δεξιότητες (που σχετίζονται με τους σκοπούς του θέματος. Οι πηγές νέων εμπειριών και γνώσεων ήταν: Ο εαυτός μας και η παρατήρηση της συμπεριφοράς μας απέναντι στα προβλήματα - πηγές άγχους αλλά και η ενασχόληση με την τέχνη ως αγχολυτική εμπειρία και ως ευκαιρία αυτογνωσίας. Η συζήτηση μέσα στην τάξη για τα παραπάνω θέματα. Η συνεργασία στα πλαίσια των ομάδων εργασίας αλλά και με το σύνολο των μαθητών (ολομέλεια) για την τελική εργασία Η μελέτη άρθρων, βιβλίων, σχετικά με το άγχος στην εφηβεία Η μελέτη παρατήρηση-σχολιασμός έργων τέχνης (μελέτη συγκεκριμένων περιπτώσεων)

9 Η μελέτη ακρόαση σχολιασμός μουσικών έργων (μελέτη περιπτώσεων) Η δημιουργία και η έκθεση έργων τέχνης : 1. Collage για τη Μεσόγειο : Δημιουργήσαμε ένα πίνακα μεικτής τεχνικής με ακρυλικά χρώματα, χαρτοπολτό, γύψο και φυσικά υλικά (βότσαλα, άμμο, κοχύλια), με θέμα τη Μεσόγειο. «Méditerranée, notre mer à tous». Εκφράζουμε τις πιο θερμές μας ευχαριστίες Στην εικαστικό κ. Στέλλα Καρναλή που μας βοήθησε με χαρά και ενθουσιασμό να υλοποιήσουμε την έμπνευσή μας σε κλίμα δημιουργικότητας και ευχαρίστησης. Στους γαλλόφωνους μαθητές του Β.3 και Β.4 που έβαλαν την τελευταία πινελιά στο έργο μας. 2. Έργα από τη συμμετοχή μας στο βιωματικό εργαστήρι με θέμα : Στοχαστική σύνθεση και αποδοχή της ζωής με τις αλλαγές και τις αντιθέσεις της - μια ευκαιρία αυτογνωσίας. Συνθέσαμε σε κύκλο αντίθετες έννοιες-καταστάσεις της πραγματικότητας και της ζωής (π.χ. φως-σκοτάδι, καλοκαίριχειμώνας, χαρά-λύπη). Ο στόχος ήταν να βιώσουμε ένα αίσθημα αρμονίας και ισορροπίας, καθώς ήμασταν ελεύθεροι να φτιάξουμε εικόνες και να εκφραστούμε ελεύθερα. Είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε πάνω στις καλλιτεχνικές μας δημιουργίες που μας έδωσαν τη δυνατότητα να γνωρίσουμε καλύτερα ο ένας τον άλλο. Εκφράζουμε τις πιο θερμές μας ευχαριστίες: Στη ζωγράφο εκπαιδευτικό κ. Ελένη Μανωλαράκη

10 καθώς και Στο ζωγράφο καθηγητή μας κ. Δημήτρη Φρονιμάκη, που μας βοήθησαν να υλοποιήσουμε τα έργα αυτά. Η σύνθεση και μελοποίηση υπερρεαλιστικού ποιήματος με θέμα «Μεσόγειος, η θάλασσα της καρδιάς μας» Στα πλαίσια της βιωματικής δράσης με τίτλο «Αντιμετωπίζοντας το άγχος στην εφηβεία. Ο αγχολυτικός ρόλος της Τέχνης, στο σχολείο μας. Μελέτη περιπτώσεων στη Μουσική και στη Ζωγραφική», οι μαθητές της Α` τάξης του 5ου Γυμνασίου Χανίων σε συνεργασία με τους γαλλόφωνους μαθητές της Γ` τάξης, δημιούργησαν ένα video clip, με θέμα "Μεσόγειος, η θάλασσα της καρδιάς μας" Οι στίχοι, η μελοποίηση, η ερμηνεία και η σκηνοθεσία είναι πρωτότυπη δημιουργία των μαθητών του σχολείου, υπό την καθοδήγηση της καθηγήτριας μας, Αλεξάνδρας Κουρουτάκη. ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ : "Μεσόγειος, η θάλασσα της καρδιάς μας" 1η φωνή: Ρέα Κουκάκη 2η φωνή και απαγγελία: Μαρία Μηλιαρά Στιχουργοί: Κώστας Βαλίνης, Δήμητρα Αγγελάκη, Κατερίνα Βαλσαμάκη, Αχιλλέας Μαρκάκης, Ευαγγελία Κατάκη, Αλεξάνδρα Κοτζαμάνη, Ειρήνη Παπαδαντωνάκη Σκηνοθεσία : Φωτεινή Θεοδωρογλάκη Καλλιτεχνική και στιχουργική επιμέλεια : Κουρουτάκη Αλεξάνδρα Εκφράζουμε τις πιο θερμές μας ευχαριστίες στον εκπαιδευτικό κ. Σωτηρόπουλο Νίκο που ηχογράφησε το τραγούδι και στον καθηγητή κ. Μπομπολάκη Κωνσταντίνο που μας βοήθησε στη βιντεοσκόπηση. Ποίημα: Μεσόγειος, η θάλασσα της καρδιάς μας

11 Όλος ο κόσμος θάλασσα και σήμερα σ` αγκάλιασα. Μες το μυαλό μου θάλασσα, στα όνειρα σε κράτησα και πάνω σου περπάτησα, Μεσόγειος γυναίκα. Απ' τα νησιά μαγεύτηκα, στα δίχτυα σου μπερδεύτηκα και το νερό σου γεύτηκα, μάνα της Αφροδίτης. Όλος ο κόσμος θάλασσα και σήμερα σ` αγκάλιασα. Ταξίδεψε με θάλασσα γλυκά με τη φωνή σου πάρε με μες τα κύματα άλογα που καλπάζουν εκεί που νεράιδες τραγουδούν και τους θνητούς μαγεύουν και συντροφιά πιστή κρατούν στις τρεις σου τις ηπείρους. Μεσόγειος μια αγκαλιά μέσα στη μοναξιά μου όταν κοιτάζω να μεθά ο ήλιος στα νερά σου κι' όταν τα σύννεφα γλιστρούν σαν άσπρα περιστέρια τον Οδυσσέα προσκαλούν να κλέψει τις γοργόνες Όλος ο κόσμος θάλασσα και σήμερα σ` αγκάλιασα. Φοβάμαι...φοβάμαι... Την τραμουντάνα που φυσά και στο βυθό μας πάει και τις σειρήνες που θρηνούν για τα κακά μαντάτα στ' ανθρώπινο ναυάγιο, ο Ποσειδώνας τρέμει θα γίνουν μαύρα τα νερά, μαύρος και ο ουρανός Όλος ο κόσμος θάλασσα και σήμερα σ` αγκάλιασα.

12 Μέχρι τ' αστέρια πέταξα, πιο όμορφη δεν είδα Να γίνεις πάλι γαλανή, θάλασσα της καρδιάς μου Η σύνθεση του υπερρεαλιστικού ποιήματος έγινε με τον ακόλουθο τρόπο: Οι μαθητές προσπάθησαν να φανταστούν και να ανασύρουν από τις αναμνήσεις τους δυνατές εικόνες με τη θάλασσα Οι εικόνες αυτές εμπεριέχουν συμβολισμούς αλλά και πολλά αλληγορικά στοιχεία και παραπέμπουν στη μυθολογία, αλλά και στην επικαιρότητα. Οι μαθητές κατέγραψαν τις εικόνες σε 2-3 στίχους και στη συνέχεια τις ενώσαμε, συνθέτοντας ένα ποίημα. Χαρείτε το ποίημα μας και αναζητείστε κάτω από κάθε φράση του την «υπόνοιαν», την κρυμμένη έννοια, την αφανή αλήθεια Είναι η δική μας αντίδραση στην επιχειρούμενη καταστροφή των χημικών όπλων της Συρίας στη θάλασσα της Μεσογείου! Επίσης νέες καλλιτεχνικές και δημιουργικές εμπειρίες για εμάς ήταν: Το σχολικό και κοινωνικό περιβάλλον : Οι συνεντεύξεις από γονείς μας αλλά και από καθηγητές τους σχολείου μας σχετικά με τον αγχολυτικό ρόλο της τέχνης και τα μαθήματα της μουσικής και των εικαστικών Η συμπλήρωση και ανάλυση ερωτηματολογίων και η καταγραφή στατιστικών δεδομένων Η εκπόνηση ομαδικών εργασιών και η παρουσίασή τους σε power point

13 Η προετοιμασία και υλοποίηση της μουσικής και χορευτικής εκδήλωσης Κατά τη διάρκεια επίσης του project, πραγματοποιήθηκε και εκδήλωση στο πνευματικό κέντρο, στις 23-3-2014, όπου μαθητές της Α Γυμνασίου παρουσίασαν το θέμα: Αφιέρωμα στο Δομίνικο Θεοτοκόπουλο : στο πλαίσιο της Βιωματικής Δράσης Α Γυμνασίου με θέμα Το Άγχος στην εφηβεία και ο αγχολυτικός ρόλος της Τέχνης στο σχολείο μας. Μελέτη Περιπτώσεων στη Μουσική και στη Ζωγραφική Συμμετείχαν οι μαθητές : Μπασιά Αμαλία, Μηλιαρά Μαρία, Παπαδαντωνάκη Ναταλία Λυδία, Λέσι Χριστίνα, Μηλιαρά Μαρία, Πετράκη Χρυσή, Φιωτάκη Χριστίνα, Κουκάκη Ουρανία, Τσίγκου Ελευθερία, Νικολίκκια Μάσσιμο Άλλες καλλιτεχνικές και δημιουργικές εκδηλώσεις και εμπειρίες για εμάς ήταν Η επίσκεψη μας στη Δημοτική Πινακοθήκη για την έκθεση ζωγραφικής του Δ. Ανδρεαδάκη και η συγγραφή άρθρου στον τοπικό τύπο, με δική μας ΤΕΧΝΟΚΡΙΤΙΚΗ!!! Το Μουσικό βιωματικό εργαστήρι σε συνεργασία με το 2ο Γυμνάσιο Αγ. Νικολάου

14 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ - Υποθέματα Οι ομάδες εργασίας έπρεπε να απαντήσουν στα παρακάτω ερωτήματα 1. Πραγματολογικά Ερωτήματα: Τι είναι άγχος; (προσδιορίστε την έννοια), ποια είναι τα είδη του στρες; Πότε το άγχος είναι καταστροφικό για την ψυχική και σωματική υγεία; Με ποιες στρατηγικές μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το άγχος αποτελεσματικά; Τι γνωρίζετε για τη στρατηγική της «Μετουσίωσης» - Sublimation. Ερωτηματολόγιο στην ολομέλεια: 1. Ποιες είναι οι αιτίες του στρες στην εφηβεία; 2. Με ποιες καλλιτεχνικές δραστηριότητες αντιμετωπίζετε το άγχος; 2. Επεξηγηματικά/Δεοντολογικά Ερωτήματα: Α. ΜΟΥΣΙΚΗ Πώς και γιατί η Μουσική λειτουργεί αγχολυτικά; Πώς συσχετίζεται με την ψυχική υγεία; (Η μουσική ως μέσο έκφρασης, λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία, Μουσικοθεραπεία). Μελέτη περιπτώσεων στη μουσική: Πως συσχετίζονται τα παρακάτω μουσικά έργα με συναισθήματα και ποια είναι αυτά; (Σχολιασμός με βάση φύλλο εργασίας).

15 1. Soundtracks (Δύο μουσικά αποσπάσματα από ταινίες φαντασίας: Lord Of The Rings, και V For Vendetta), 2. Το ορχηστρικό έργο «Οι χαρταετοί» του Μίκη Θεοδωράκη, 3. Serenade του Franz Schubert. Β. ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ Πώς και γιατί η Ζωγραφική λειτουργεί αγχολυτικά; Πώς συσχετίζεται με την ψυχική υγεία; (H ζωγραφική ως μέσο έκφρασης, μη λεκτική επικοινωνία, «Art therapy»). Μελέτη περιπτώσεων στη ζωγραφική: Πως και γιατί τα έργα: 1 ΗΚΡΑΥΓΗ, του E. MUNCH 2 «The Persistence of Memory» («Η επιμονή της μνήμης») του Σαλβαντόρ Νταλί απηχούν τα συναισθήματα και τις σκέψεις των δημιουργών σχετικά με το άγχος; (Σχολιασμός και ερμηνεία των έργων με βάση φύλλο εργασίας). Στη συνέχεια, ζωγραφίστε δικά σας έργα που να απηχούν συναισθήματα. Ερωτήματα κριτικής ανάλυσης: Απόψεις- γνώμες ομάδων επί του θέματος Η άποψη των μαθητών : Γιατί κατά τη γνώμη σας η ζωγραφική και η μουσική είναι δημιουργικές ασχολίες που ξεκουράζουν την ψυχή; Ποια είδη μουσικής έχουν αγχολυτική επίδραση σε εσάς;

16 Η άποψη των γονέων : Ερωτηματολόγιο προς τους γονείς που να διερευνά την παρουσία της τέχνης (Μουσική-Ζωγραφική) στην οικογένεια και τον αγχολυτική της επίδραση στους εφήβους. Η άποψη των καθηγητών : Αξιοποιείται η τέχνη (μουσική, εικαστικά) αγχολυτικά στο σχολείο μας; Τι να αλλάξει και να βελτιωθεί στα μαθήματα της Μουσικής και των Εικαστικών; Εμπλουτισμός μαθημάτων, υλικών, πρακτικές, προτάσεις (Συνεντεύξεις από καθηγητές προς όφελος των μαθητών του σχολείου).

17 Πρώτη Ενότητα: Προβληματιζόμαστε και Προγραμματιζόμαστε ως ΤΜΗΜΑ Στο project της βιωματικής δράσης αξιοποιήσαμε όλο το χρόνο μας κάνοντας τα εξής ανά τρίμηνο: Α τρίμηνο Συλλέξαμε πληροφορίες για το βασικό θέμα Εκπονήσαμε τις πρώτες μας εργασίες Αποφασίσαμε για το είδος της καλλιτεχνικής δημιουργίας που θα παρουσιάσουμε στο τέλος της χρονιάς (μουσική και ζωγραφική) Β τρίμηνο Παρουσιάσαμε τις ομαδικές μας εργασίες Συμμετείχαμε σε δύο βιωματικά εργαστήρια Α. Δημιουργήσαμε πίνακα μεικτής τεχνικής με θέμα τη Μεσόγειο. «Méditerranée, notre mer à tous». Φωτογραφία του έργου. (Στο έργο μας αυτό μας βοήθησε η εικαστικός κ. Στέλλα Καρναλή). Β. Ζωγραφίσαμε με θέμα: Στοχαστική σύνθεση και αποδοχή της ζωής με τις αλλαγές και τις αντιθέσεις της - μια ευκαιρία αυτογνωσίας. Είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε, να σχολιάσουμε καθώς και να αναρτήσουμε όλα τα έργα πάνω σε καμβά, για να τα χαρούμε. Υλικά : μολύβι, γομολάστιχα, ξυλεμπορικές ή λαδοπαστέλ, μπλοκ ακουαρέλας. Ακούσαμε, μελετήσαμε και σχολιάσαμε δύο μουσικά αποσπάσματα από ταινίες φαντασίας (Lord Of The Rings, και V For Vendetta), το ορχηστρικό έργο «Οι χαρταετοί» του Μίκη Θεοδωράκη, και τη Serenade του Franz Schubert.

18 Γ τρίμηνο Συνθέσαμε την τελική μας εργασία Ετοιμάσαμε τις διαφάνειες για την παρουσίαση του Τεχνήματος Προετοιμάσαμε τη μουσικοχορευτική μας εκδήλωση Αποτιμήσαμε και αξιολογήσαμε την ατομική μας συμβολή στο έργο της ομάδας, την ομαδική μας εργασία, τις δυσκολίες που συναντήσαμε στα πλαίσια της συνεργασίας και πως τις αντιμετωπίσαμε. Δεύτερη Ενότητα: Είμαστε Ομάδα με Ρόλους, Δράσεις, Δικαιώματα και Υποχρεώσεις Συλλέξαμε, Ταξινομήσαμε,Μελετήσαμε και Παρουσιάζουμε τα δεδομένα μας Οι κανόνες της ομάδας μας και οι ρόλοι που αναλάβαμε τα μέλη της. (Συνεργασία και σεβασμός, Ρόλοι : πρόεδρος, γραμματέας, διαμεσολαβητής) Κατανείμαμε τις δραστηριότητές μας για να απαντήσουμε στα ερευνητικά ερωτήματα, ακολουθώντας την εξής διαδικασία : Μαζέψαμε υλικό σε ατομικό επίπεδο (ερευνητική ατομική εργασία) και στη συνέχεια συνθέσαμε τις ομαδικές μας εργασίες. Πιο συγκεκριμένα Εντοπίσαμε, μελετήσαμε σχετικές πληροφορίες, κατανοήσαμε το περιεχόμενό τους και υπογραμμίσαμε ό,τι αφορά στα ερωτήματά μας (μελέτη βιβλιογραφίας) Αναλύσαμε και ερμηνεύσαμε τα μουσικά και εικαστικά έργα που επιλέξαμε

19 Ρωτήσαμε και μάθαμε πληροφορίες, απόψεις και στάσεις πάνω στο θέμα από τις κοινωνικές ομάδες των καθηγητών και των γονιών μας (χρήση ερωτηματολογίων και συνεντεύξεων). Μελετήσαμε έργα μουσικής και ζωγραφικής τέχνης και καταγράψαμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Βιώσαμε, αισθανθήκαμε και συνειδητοποιήσαμε τον αγχολυτικό ρόλο της τέχνης. Τρίτη Ενότητα: Αξιοποιήσαμε Συνδυαστικά τα Δεδομένα και τις Απαντήσαμε στα Ερευνητικά Ερωτήματα H oμάδα των ΜΑΓΙΚΩΝ ΠΙΝΕΛΩΝ ανέλαβε τα εξής ερωτήματα: Τι είναι άγχος; (προσδιορίστε την έννοια), ποια είναι τα είδη του στρες; Η λέξη «στρες» από τον αγγλικό όρο (stress) είναι αυτό που θα ονομάζαμε στα ελληνικά «ψυχοκοινωνική πίεση». Αφορά ακριβώς στο αίσθημα που έχουμε όταν δεχόμαστε πιέσεις είτε από το εξωτερικό περιβάλλον (π.χ., οικογένεια, σχέσεις, Πανεπιστήμιο, δουλειά) είτε από τον εαυτό μας (προσδοκίες, απαιτήσεις κτλ.) και στον τρόπο με τον οποίο αντιδρούμε όταν δεχόμαστε αυτές τις πιέσεις. Το στρες δεν είναι απαραίτητα κάτι το αρνητικό. Σε μικρή ένταση μάλιστα, μπορεί να είναι και η κινητήριός μας δύναμη. Κανείς μας δεν θα έφερνε σε πέρας για παράδειγμα μία εργασία, αν δεν τον ενεργοποιούσε λίγο στρες. Πρόκειται λοιπόν, για μία φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού σε εξωτερικές ή εσωτερικές απαιτήσεις ή ακόμη και σε κινδύνους, οπότε και στόχος του στρες είναι να μας βοηθήσει να αντιδράσουμε. Δεν χειρίζονται όμως, όλα τα άτομα όλες τις καταστάσεις με τον ίδιο τρόπο. Έτσι, σε πολλούς ανθρώπους, η αντίδραση στο στρες

20 ξεπερνά τα φυσιολογικά επίπεδα και αρχίζει να προκαλεί έντονη δυσφορία και δυσκολίες στην καθημερινή ζωή. Ανάλογα με τη διάρκεια του συναγερμού τον οποίο μας φέρνει ανάλογα με τη συχνότητα με την οποία παρουσιάζεται, τα είδη του άγχους είναι τα ακόλουθα: 1. Στιγμιαίο άγχος. Όταν ο οργανισμός μας αντιδρά σε ένα ερέθισμα, πχ. Τρομάζουμε από έναν δυνατό θόρυβο. 2. Βραχυπρόθεσμο άγχος. Όταν λόγω συγκεκριμένων περιστάσεων είμαστε για μία ή περισσότερες μέρες στο τρέξιμο. 3. Χρόνιο άγχος. Όταν οι αγχώδεις αντιδράσεις γίνονται τρόπος ζωής όταν δηλαδή πλέον η συνηθισμένη συμπεριφορά και οι ρυθμοί ζωής εμπεριέχουν σε καθημερινή βάση αγχώδη συναισθήματα. 4. Γενικό /ειδικό άγχος. Μπορεί το άγχος να είναι σχετικό με μια γενικότερη συμπεριφορά του ανθρώπου, γενικότερη ανησυχία για τα πάντα ή μπορεί να εκδηλώνεται μόνο σε συγκεκριμένες συνθήκες για παράδειγμα σε ιατρικές εξετάσεις. 5. Το καλό ή δημιουργικό άγχος. Μερικοί ονομάζουν έτσι την ευχάριστη, τη θετική αναστάτωση που αυξάνει την επίδοσή μας. Αυτό το είδος άγχους αφορά την εγρήγορση που δεν ξεφεύγει από τον έλεγχό μας και η οποία μας αυξάνει τα κίνητρα και όχι το παρατεταμένο και δυσάρεστο συναίσθημα που μας γεμίζει τρόμο. Πότε το άγχος είναι καταστροφικό για την ψυχική και σωματική υγεία; Τα συμπτώματα του έντονου στρες εκδηλώνονται σε 2 επίπεδα: ψυχικά και σωματικά. Ποικίλουν ανάλογα με την σοβαρότητά τους. Έτσι, αποτέλεσμα του στρες μπορεί να είναι ορισμένες δυσκολίες ή δυσχέρειες, όπως:

21 Ψυχική κατάσταση Στενοχώρια Ανησυχία Σώμα Εφίδρωση Σφιγμένοι μύες Ενοχές όταν κάποιος ξεκουράζεται, επειδή θα έπρεπε να κάνει κάποια δουλειά Εκνευρισμός Συχνοουρία / διάρροια Χέρια που τρέμουν Ξηροστομία Μερικές φορές τα συμπτώματα του στρες γίνονται έντονα και παίρνουν τη μορφή προβλημάτων στη λειτουργικότητα και υγεία. Στήνεται ένας φαύλος κύκλος άγχους και συμπτωμάτων, όπου το ένα επιτείνει το άλλο. Έτσι, η παραγόμενη ανησυχία και οι άλλες αρνητικές συνέπειες ξεφεύγουν από τον έλεγχό μας. Η πίεση που νιώθουμε γίνεται μεγαλύτερη και τα συμπτώματα στη σκέψη, το συναίσθημα, τη συμπεριφορά και στο σώμα μας ακόμα πιο έντονα:

22 Ψυχική κατάσταση Θλίψη πιο έντονα: Άγχος Σύγχυση Γρήγορη εναλλαγή συναισθημάτων (π.χ. ευφορία - άγχος) Θυμός Έντονη ανησυχία για το μέλλον Σώμα Δυσκολίες στον ύπνο Κεφαλαλγίες και άλλοι πόνοι σε διάφορα σημεία του σώματος Διαρκές αίσθημα κόπωσης ή εξάντλησης Αίσθημα πνιγμού και δυσκολία στην αναπνοή / λιποθυμικές τάσεις Ταχυπαλμίες Απώλεια ή αύξηση του σωματικού βάρους Οι συνέπειες του ισχυρού στρες δε σταματούν, δυστυχώς, εδώ. Η ένταση της πίεσης, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, μπορεί να προκαλέσει σοβαρότατα προβλήματα και κινδύνους, όπως:

23 Ψυχική κατάσταση Αίσθημα ακινητοποιήσου Απαισιοδοξία Χαμηλό αυτοσυναίσθημα Διαρκής ανησυχία / φοβίες Κατάθλιψη Σώμα Συχνές αρρώστιες Χρόνιοι πόνοι σε διάφορα σημεία Καρκίνος Εγκεφαλικό Καρδιοπάθειες Προσοχή! Ακόμη και τα μικρής έντασης συμπτώματα θα πρέπει να σημειώνονται και να αντιμετωπίζονται. Συνήθως δε δίνουμε σημασία, για παράδειγμα, σε πονοκεφάλους ή στομαχόπονους και αυτό κυρίως, επειδή τους αποδίδουμε αλλού (το καυσαέριο, το κρύο κτλ.) ή γιατί τους έχουμε πλέον συνηθίσει. Η αλήθεια είναι ότι τέτοια «μικρά» συμπτώματα αποτελούν ενδείξεις ότι κάτι δεν πάει καλά στον τρόπο ζωής που ακολουθούμε και ότι θα πρέπει να βρούμε τρόπους να χειριστούμε τις καθημερινές καταστάσεις κάπως διαφορετικά. ΜΕ ΠΟΙΕΣ ΣΤΡΑΤΙΓΙΚΕΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΟΠΟΙΣΟΥΜΕ ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΑ; ΤΙ ΓΝΩΡΊΖΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΤΡΑΤΙΓΙΚΗ ΤΗΣ <<ΜΕΤΟΥΣΙΩΣΗΣ>> - SIBLIMATION Για να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες που συναντούμε στη ζωή μας καταφεύγουμε σε διάφορες μεθόδους ή στρατηγικές. Κάποιες από τις στρατηγικές που χρησιμοποιούμε μας ωφελούν για λίγο μόνο καιρό. Συνήθως αυτές αφορούν τον ίδιο μας τον εαυτό: προσπαθούμε να αλλάξουμε τα συναισθήματά μας ή προσπαθούμε να ξεχάσουμε ό,τι μας απασχολεί. Έτσι όμως το πρόβλημα παραμένει και εξακολουθεί να

24 δημιουργεί δυσάρεστα συναισθήματα και άλλες αρνητικές συνέπειες. Τέτοιες στρατηγικές είναι η λήψη φαρμάκων, η κατάχρηση αλκοόλ ή καπνού, υπερβολική λήψη τροφής, η αποφυγή των γεγονότων ή των καταστάσεων που μας προκαλούν άγχος. Υπάρχουν όμως και στρατηγικές που βοηθούν και ωφελούν τόσο άμεσα όσο και μακροπρόθεσμα. Οι στρατηγικές αυτές στρέφονται προς το ίδιο το πρόβλημα με στόχο την αντιμετώπισή του και την απαλλαγή μας από αυτό και τις συνέπειές του. Τέτοιες στρατηγικές αντιμετώπισης του στρες είναι και αυτές που παρουσιάζονται παρακάτω. Τρεις συμβουλές για την αντιμετώπιση του στρες: 1. Χαλάρωση από την ένταση 2. Αντιμετώπιση κατευθείαν του προβλήματος με τεχνικές επίλυσης προβλημάτων 3.Αντιμετώπιση των δυσάρεστων σκέψεων Μετουσίωση - SUBLIMATION Είναι ο ψυχοδυναμικός μηχανισμός άμυνας που χαρακτηρίζεται από τη μεταστροφή (υπό την έννοια του εξευγενισμού ή της εξύψωσης) μη αποδεκτών ενορμήσεων σε κανάλια που είναι περισσότερο αποδεκτά σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο. Έτσι, για παράδειγμα, η επιθετικότητα μπορεί να μετουσιώνεται σε ανταγωνιστικά αθλήματα, σε καλλιτεχνία κοκ.

25 Η ομάδα SMILE ανέλαβε τα Ερωτήματα : Ποιές είναι οι αιτίες του "Στρες" στην εφηβεία; Τα περισσότερα παιδιά βιώνουν άγχος κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής τους. Το παιδί ή ο έφηβος βιώνει ένα δυσάρεστο συναίσθημα απέναντι σε μία απροσδιόριστη ή συγκεκριμένη απειλή. Ειδικά στη εφηβεία τα παιδιά βρίσκονται πολύ συχνά σε κατάσταση έντονου άγχους. Το άγχος μπορεί να έχει ψυχογενή προέλευση ή μπορεί να είναι συνέπεια σωματικής πάθησης. Επιπλέον, εξαρτάται από τις γνωστικές, συναισθηματικές διεργασίες, τον τρόπο ζωής του ατόμου και τον τρόπο αντίληψής του. Κάθε άτομο έχει ένα ορισμένο βαθμό άγχους, ο οποίος θεωρείται φυσιολογικός κάτω από ορισμένες περιστάσεις. Σε κάποιες άλλες όμως περιπτώσεις το αυξημένο άγχος προξενεί κακό και συντελεί στο να υπολειτουργεί το άτομο στις δραστηριότητές του και στο να επηρεάζεται αρνητικά η υγεία του. Tα αίτια του stress στην εφηβεία Σε σχετικό ερωτηματολόγιο απαντήσαμε με σειρά προτεραιότητας: Τα μαθήματα στο σχολείο, οι επιδόσεις, οι εξετάσεις Οι σχέσεις με γονείς αδέλφια, συγκρούσεις, (κυρίως τα κορίτσια) Οι σχέσεις με καθηγητές Η εφηβεία και οι συναισθηματικές μεταπτώσεις Η οικονομική κρίση και το μέλλον Οι σχέσεις με συνομηλίκους

26 Τμήμα Α1, Α2, Α3 Όπως ακριβώς οι ενήλικες, έτσι και τα παιδιά και οι έφηβοι, μπορεί να βιώνουν άγχος για διάφορους λόγους όπως: Δυσκολίες σχέσεων με γονείς, εκπαιδευτικούς ή συνομηλίκους. Αγχώδης ιδιοσυγκρασία και προδιάθεση, με έντονες και υπερβολικές αγχώδεις αντιδράσεις. Ύπαρξη ειδικών αγχωδών διαταραχών όπως: γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, φοβίες, κρίσεις πανικού, νοσοφοβίες, ιδεοψυχαναγκασμοί κ.ά Οργανικές αιτίες (π.χ υπερθυρεοειδισμός ). Το κάθε παιδί μπορεί να βιώνει άγχος σχετικά με το σχολείο, για δικούς του λόγους όπως: Άγχος αποχωρισμού από το οικείο περιβάλλον

27 Υψηλοί στόχοι και τελειοθηρία με συνακόλουθο άγχος επιδόσεων. Ανταγωνισμός και ανασφάλεια για το μέλλον. Πίεση και απαιτήσεις από γονείς και διδάσκοντες. Φορτωμένο πρόγραμμα δραστηριοτήτων. Μειωμένη αυτοπεποίθηση. Αντικειμενικές μαθησιακές δυσκολίες. Κακή διαχείριση χρόνου, ενέργειας, κ.ά. Ειδικά το άγχος των εξετάσεων και πολύ περισσότερο των πανελλαδικών, μπορεί να είναι ιδιαίτερα έντονο και αποδιοργανωτικό για ένα μαθητή και εν μέρει ανεξάρτητο από τα παραπάνω, ή από τις «αντικειμενικές» δυνατότητές του. Με ποιές καλλιτεχνικές δραστηριότητες αντιμετωπίζετε το άγχος; Οι θεραπείες μέσω τέχνης, όπως η μουσικοθεραπεία, η εικαστική θεραπεία, η χοροθεραπεία βοηθούν στην απελευθέρωση της μη λεκτικής έκφρασης και επεξεργασίας των συναισθημάτων, καθώς και στην αντιμετώπιση αγχογόνων καταστάσεων με έναν μη λεκτικό και μη εκλογικευμένο τρόπο. Στις θεραπείες μέσω τέχνης το ταλέντο, που έχει ο καθένας, είναι το λιγότερο που έχει σημασία.

28 Η ομάδα ΟΝΕΙΡΟΠΑΓΙΔΑ ανέλαβε τα εξής: Πως και γιατί η Μουσική λειτούργει αγχολυτικά ; Πως συσχετίζεται με την ψυχική υγεία; ( Η Μουσική ως έκφρασης, λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία, Μουσικοθεραπεία ). Η Μουσική αποτελεί ένα εναλλακτικό τρόπο επικοινωνίας. Μπορεί να είναι ένα αποτελεσματικό μέσο έκφρασης ιδιαίτερα για εκείνους τους ανθρώπους για τους οποίους η λεκτική επικοινωνία είναι ανεπαρκής η ανύπαρκτη. Η Μουσικοθεραπεία είναι μια θεραπευτική παρέμβαση μέσω τέχνης κατά την οποία η προσοχή του θεραπευτή εστιάζεται στην δημιουργία και αξιολόγηση της εξελισσόμενης θεραπευτικής σχέσης με την βοήθεια της Μουσικής και των ήχων. Η σχέση αυτή δημιουργείται κυρίως μέσω του μουσικού αυτοσχεδιασμού η της μουσικής ακρόασης, χωρίς βεβαία να αποκλείει την δυνατότητα λεκτικής επικοινωνίας. Επίσης η Μουσική μας βοηθάει στην μείωση του καρδιακού παλμού, ελαττώνεται η αρτηριακή πίεση και ο κίνδυνος εγκεφαλικών επεισοδίων. Επίσης περιορίζεται το στρες και η κατάθλιψη. Επιπλέον τονώνει τα εγκεφαλικά κύτταρα, ενισχύει τις επιδόσεις και συμβάλλει στον υγιή ύπνο. Έχει αποδεδειχθεί ότι το άκουσμα μουσικής μπορεί να μας φτιάξει τη διάθεση, να προκαλέσει ευχαρίστηση και χαλάρωση, να δημιουργήσει αισιοδοξία και ευφορία. Βοηθού στην κοινωνικοποίηση μας και συμβάλει στην ψυχική μας υγεία. Τι είναι η Μουσικοθεραπεία; http://www.musicing.gr/ Η Μουσικοθεραπεία είναι η συστηματική θεραπευτική προσέγγιση που αξιοποιεί τη μουσική για τη φροντίδα της ψυχικής, πνευματικής και σωματικής υγείας. Η δυνατότητα να εκτιμούμε και να ανταποκρινόμαστε στη μουσική είναι μια εγγενής ικανότητα της ανθρώπινης φύσης. Στην κλινική πράξη, η μουσική χρησιμοποιείται με δημιουργικό τρόπο για να επιτύχουμε αλληλεπίδραση και επικοινωνία μεταξύ θεραπευτή και θεραπευομένου. Ως αποτέλεσμα της μουσικής

29 σχέσης, που χτίζεται κατά τη διάρκεια των συνεδριών, επέρχονται αλλαγές στον τρόπο ενεργητικής συμμετοχής του θεραπευόμενου σε διαφορετικές πτυχές της καθημερινής του ζωής. Στην Ε.Ε. και στις HΠA η Μουσικοθεραπεία αποτελεί βασικό τομέα κλινικής και έρευνας (Memorial, London Hospital of Neurodisability, Gemeinschaftskrankenhaus Herdecke κ.α.). Τα Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια εντάσσουν τη Μουσικοθεραπεία στα Προγράμματα Σπουδών Υγείας, Ειδικής Εκπαίδευσης και Θεραπείας, ενώ οι κύριες σπουδές είναι μεταπτυχιακού επίπεδου. Η ειδικότητα του Μουσικοθεραπευτή αναγνωρίζεται ως συμπληρωματικό επάγγελμα υγείας από το Health Professions Council και εντάσσεται στο εθνικό σύστημα υγείας. Πληθώρα έρευνες καταδεικνύουν την αποτελεσματικότητα των μουσικοθεραπευτικών παρεμβάσεων. Δημιουργική Μουσική Θεραπεία (Nordoff & Robbins). Η θεωρία της βασίστηκε στην έρευνα και ανάλυση του κλινικού υλικού των πρωτοπόρων μουσικοθεραπευτών Paul Nordoff και Clive Robbins. Η Δημιουργική Μουσική Θεραπεία εστιάζει στην κλινική χρήση του μουσικού αυτοσχεδιασμού για να οδηγήσει τους θεραπευόμενους σε μη λεκτική επικοινωνία, να τους βοηθήσει να ανακαλύψουν την δημιουργική τους προσωπικότητα και να εκφραστούν. Ο θεραπευόμενος συμμετέχει ενεργά παίζοντας ο ίδιος. Η μουσική γεννιέται λεπτό προς λεπτό.

30 Μελέτη περιπτώσεων στη Μουσική : Πως συσχετίζονται τα παρακάτω μουσικά έργα με συναισθήματα και ποια είναι αυτά; - Lord of The Rings: Soundtrack Compilation Μας προκαλεί χαρά και ευχαρίστηση. Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών: είναι αμερικανική περιπετειώδης ταινία φαντασίας παραγωγής 2001. Απέσπασε δεκάδες βραβεία και υποψηφιότητες, ανάμεσά τους και τέσσερα Όσκαρ. Το άκουσμα του τραγουδιού εμφανίζεται όταν οι ήρωες ετοιμάζονται για επίθεση. Γενικά όταν κορυφώνονται τα συναισθήματα! - V For Vendetta : Μας προκαλεί Θυμό και μας βοηθά να εξωτερικεύουμε την οργή μας. Μας εντυπωσιάζει όμως γιατί στο τέλος δημιουργεί την εντύπωση ότι ακούμε κρότους από πυροτεχνήματα! - Το ορχηστρικό έργο <Οι Χαρταετοί > του Μίκη Θεοδωράκη: Είναι μια μουσική συνυφασμένη με το ελληνικό τοπίο και την ελληνική κουλτούρα. Μας προκαλεί χαρά και μας κάνει να νιώθουμε περήφανοι για την Ελλάδα. Υπέροχο τραγούδι που θέλει να μας δείξει να κοιτάμε ψηλά και να βλέπουμε την ζωή με ενθουσιασμό και χαρά, μακριά από φοβίες. - Serenade του Franz Schubert: Όμορφη μουσική του Schubert, ίσως να είναι ένα τραγούδι για την αγάπη, λίγο πικρό αλλά γεμάτο φωτεινότητα, τρυφερότητα και

31 ελπίδα. Έχει υπέροχη μελώδια που σε χαλαρώνει με τη ηρεμία και το ρυθμό της μουσικής. Σου αγγίζει την ψυχή και την κάρδια. Η ομάδα των CRAZY MOFOS ανέλαβε τα εξής ερωτήματα: Πώς και γιατί η ζωγραφική λειτουργεί αγχολυτικά; Πως σχετίζεται με την ψυχική υγεία. Η θεραπεία μέσω της τέχνης, είναι μια μορφή θεραπείας που χρησιμοποιεί τη δημιουργική διαδικασία μέσω της τέχνης για να βελτιώσει την ψυχική και συναισθηματική ευεξία. Οι εικαστικές αυτές τέχνες σκιαγραφούν τον ψυχικό μας κόσμο, (ελπίδες, προσδοκίες, φόβους, ανησυχίες, βαθιές σκέψεις και φαντασιώσεις). Στην ζωγραφική, μέσα από την αναπαράσταση μιας πραγματικής ή φανταστικής εικόνας, ο δημιουργός κατασκευάζει μια εικόνα του κόσμου όπως ο ίδιος τον βιώνει. Μια εικόνα που μπορεί να αντανακλά τις σκέψεις τους συνθηματικούς προβληματισμούς, βαθιές και ασυνείδητες ανάγκες. Η ζωγραφική επιτρέπει στους ανθρώπους να δημιουργήσουν μια εικόνα του κόσμου όπως τον βιώνουν. Μια εικόνα που να αντανακλά το συναισθηματικό τους κόσμο. Η ζωγραφική εκτός από εργαλείο προσωπικής έκφρασης είναι και μια σημαντική, ανοιχτή πλατφόρμα μη λεκτικής επικοινωνίας ανάμεσα στους ανθρώπους. Ένας κώδικας επαφής με τον εαυτό μας και τους γύρο μας, πλούσιο σε χρώματα, σχήματα, αφηρημένες ή αναπαραστατικές μορφές. Η ζωγραφική βοηθάει ακόμα και ως θεραπεία σε άτομα με ειδικές ανάγκες. Μπορεί να τους προσφέρει έναν τρόπο να ελέγχουν, να βάζουν σε τάξη, να χαρτογραφούν την συγκεκριμένη αίσθηση του σώματος η του περιβάλλοντος τους, του χρόνου και του χώρου και να καταλαβαίνουν τα πράγματα οργανώνοντας τα ή οργανώνοντας τον εαυτό τους σε κάποια παραγωγική δραστηριότητα.

32 Μελέτη περιπτώσεων στην ζωγραφική : πως και γιατί τα έργα: α) Η ΚΡΑΥΓΗ, του E.MUNCH "Ήταν ηλιοβασίλεμα, δίπλα σε ένα φιόρδ και ξαφνικά με καταλαμβάνει ένα ρίγος φόβου και αγωνίας και ένοιωσα σαν ένα ατέλειωτο ουρλιαχτό να διαπερνά όλη τη φύση. Ζωγράφισα τα σύννεφα σαν να ήταν αίμα και έκανα ακόμη και τα χρώματα να ουρλιάζουν", έγραψε ο ίδιος για τον συγκεκριμένο πίνακα. Ο MUNCH ανήκε στην κατηγορία των "καταραμένων" καλλιτεχνών. Γεννημένος το 1863, βίωσε από την παιδική του ηλικία τον θάνατο και την τρέλα στο οικογενειακό του περιβάλλον, που τον σημάδεψαν καθοριστικά και τον ίδιο. Η μητέρα του πέθανε από φυματίωση όταν ήταν 5 χρονών και μία αδελφή του πέθανε επίσης από φυματίωση όταν ήταν 15. Μία άλλη αδελφή του ήταν κλεισμένη σε άσυλο. Ο πατέρας του, στρατιωτικός γιατρός, θρησκομανής, ήταν σε συχνό θρησκευτικό παραλήρημα, όπως αναφέρει στο ημερολόγιό του. Ο ίδιος υπέφερε από συχνές αιμοπτύσεις και κρίσεις βρογχίτιδας. "Η αρρώστια, η τρέλα και ο θάνατος ήταν οι σκοτεινοί φύλακες άγγελοι στην κούνια μου και με συντρόφεψαν σε όλη μου τη ζωή». Αντιμετώπισε την εχθρότητα του πατέρα του για την ενασχόλησή του με τη ζωγραφική. Νεαρός συμμετείχε σε μια ομάδα που ακολουθούσαν έναν ελεύθερο τρόπο ζωής που τον έφερε σε σύγκρουση με το ασφυκτικό συντηρητικό περιβάλλον της εποχής του. Ίσως ήταν αυτό που τον έκανε ικανό για μια επώδυνη έτσι κι αλλιώς αλλά δημιουργική διέξοδο.

33 Το έργο του αντιμετωπίστηκε υποτιμητικά από τους κριτικούς της εποχής του. Επί Χιτλερισμού τα έργα του εξοβελίσθηκαν. Διαμόρφωσε ένα εντελώς προσωπικό στυλ που τον χαρακτηρίζει και θεωρείται από τους θεμελιωτές του εξπρεσιονισμού. Ο ίδιος γράφει: «Ζητάμε κάτι το διαφορετικό, κάτι περισσότερο από την απλή φωτογράφηση της φύσης. Σκοπός μας δεν είναι να ζωγραφίζουμε όμορφους πίνακες για να κρεμαστούν στους τοίχους του σαλονιού. Θα προσπαθήσουμε να βάλουμε τα θεμέλια μιας τέχνης που θα επηρεάζει τον καθένα. Μιας τέχνης φτιαγμένης από το αίμα του καλλιτέχνη». "Στην τέχνη μου προσπαθώ να εξηγήσω τη ζωή και το νόημά της στον εαυτό μου". H αγωνία και ο φόβος φαίνονται στα τρομαγμένα μάτια που φαίνεται να έρχονται σε επαφή με κάποιο τρομακτικό αντικείμενο εκτός του πίνακα θέση των χεριών στο πρόσωπο που προσπαθούν να κλείσουν τα αυτιά για να μην ακούσουν κάτι το εφιαλτικό μας παραπέμπει σε κάτι πολύ τρομακτικό μέρος όπου στέκετε η φιγούρα μοιάζει με γέφυρα και συμβολίζει τον πόλεμο η την φυγή. Στον πίνακα εμφανίζονται άλλοι δύο άνθρωποι που φαίνονται αμυδρά. Δύσκολα διακρίνουμε αν είναι άντρας η γυναίκα. Σε τελική ανάλυση η απειλή που υπάρχει στον πίνακα είναι η απειλή για την ίδια την ύπαρξη. Β) <<The Persistence of Memory>>,του Σαλβαντόρ Νταλί Αναμφίβολα ο πιο αναγνωρίσιμος πίνακας στην ιστορία του σουρεαλισμού είναι αυτός του Νταλί. Η επιμονή της μνήμης είναι ελαιογραφία σε καμβά του 1931 και σήμερα βρίσκεται στο Gala- Salvador Dali Foundation / Artists

34 Rights Society (ARS) Museum, στη Νέα Υόρκη. Το έργο <<The Persistence of Memory>> του Σαλβαντόρ Νταλί είναι το διασημότερο έργο στην ιστορία της τέχνης του 20 ου αιώνα που έχει θέμα: το χρόνο και την μνήμη, και κυρίαρχο αντικείμενο του το ρολόι. Η σκηνή που απεικονίζεται είναι η πραγματική έρημος κοντά στην Καταλονία της Ισπανίας, όπου έμενε ο Νταλί. Τα ρολόγια που λιώνουν αντιπροσωπεύουν το χάσιμο της σημασίας του χρόνου στα όνειρα ή στο υποσυνείδητο. Το τοπίο με τα βράχια που φαίνεται στο βάθος και τη θάλασσα, που επαναλαμβάνεται και σε άλλους πίνακές του, μοιάζει με το Port Ligat που ήταν το σπίτι του Νταλί, όπου έμενε από το 1930 και μετά. Μια ελαφρώς διαγώνια γραμμή προς το πάνω μέρος του πίνακα, διαχωρίζει το τοπίο που είναι φωτεινό με το κάτω μέρος που βρίσκεται στη σκιά, συμβολίζοντας όπως θεωρήθηκε, αυτά που βρίσκονται στο συνειδητό και στο υποσυνείδητο. Στο κέντρο σχεδόν του πίνακα βρίσκετε κάτι σαν ψάρι ή έμβρυο ή άλογου σε στάση ύπνου. Ο τίτλος του έργου αφορά την ικανότητα της μνήμης να συγκρατείται στο χρόνο καθώς αυτός φθείρει τα πάντα γύρω μας.

35 Η ομάδα των Β-ΒΟΥS ανέλαβε τα εξής ερευνητικά ερωτήματα: Η άποψη των μαθητών : Γιατί κατά τη γνώμη σας η ζωγραφική και η μουσική είναι δημιουργικές ασχολίες που ξεκουράζουν την ψυχή; Ποια είδη μουσικής έχουν αγχολυτική επίδραση σε εσάς; Σε σχετικό ερωτηματολόγιο απαντήσαμε ομόφωνα ότι η ζωγραφική και η μουσική είναι δύο ασχολίες που μας βοηθούν να χαλαρώνουμε και να αντιμετωπίζουμε την πίεση από τις απαιτήσεις της καθημερινότητας. Επίσης μπορούμε να καταλάβουμε ότι με τη βοήθεια της μουσικής (ανάλογα βέβαια με το είδος και το τραγούδι που ακούμε) μπορούμε να ταξιδέψουμε και παράλληλα να εκφραστούμε. Η άποψη των γονέων : Ερωτηματολόγιο προς τους γονείς που να διερευνά την παρουσία της τέχνης (Μουσική-Ζωγραφική) στην οικογένεια και τον αγχολυτική της επίδραση στους εφήβους. Ας παρατηρήσουμε με προσοχή τις παρακάτω έρευνες που έγιναν με τη βοήθεια των γονέων μας: Πόσο συχνά ακούτε μουσική στο σπίτι.

36 ΠΟΤΕ 0 ΣΠΑΝΙΑ 23 ΣΥΧΝΑ 69 ΠΑΝΤΑ 8 Από πού ακούει συνήθως το παιδί σας μουσική; CD Player,MP 3 23 Τηλεόραση ή DVD Player 4 Υπολογιστής ή Διαδύκτυο 55 Ζωντανά 0 Ραδιόφωνο 4 Κινητό 14

37 Τι μουσική αρέσει στο παιδί σας να ακούει; Έντεχνη (Ελληνικη και ξένη) 6 Κλασική 7 Παραδοσϊακα-δημοτικά 11 Λαϊκα 7 Ποπ 32 Ροκ 14 Μπαλάντες 4 Πως αντιδρά το παιδί σας όταν ακούει μουσική;

38 Χορεύει 21 Χαλαρώνει και παρακολουθεί τη μουσική 27 Τραγουδάει 26 Συνεχίζει τις δραστηριότητες κανονικά 21 Χαλαρώνει, για λίγο όμως 5 Πως αντιδρά συνήθως το παιδί σας όταν ζωγραφίζει; Xαλαρώνει 75 Τραγουδάει 9 Συγκεντρώνεται 8 Τίποτα από τα παραπάνω 8

39 Πόσο συχνά ζωγραφίζει το παιδί σας; Ποτέ 8 Συχνά 34 Σπάνια 58 Έχει το παιδί σας παρακολουθήσει μάθημα μουσικής; Ναι 38 Όχι 62

40 Έχει το παιδί σας παρακολουθήσει μάθημα ζωγραφικής ; Ναι 58 Όχι 42 Έτσι με βάση τα παραπάνω γραφήματα συμπεραίνουμε κατά μέσω κύριο λόγο ότι: Για τη μουσική ισχύουν τα εξής: Τα παιδιά ακούν μουσική συχνά Αυτό γίνεται ή από τον υπολογιστή ή από το Διαδίκτυο Το είδος της επικρατέστερης μουσικής είναι ποπ Ακούγοντας το παιδί μουσική είτε χαλαρώνει είτε παρακολουθεί τη μουσική είτε τραγουδάει Ενώ για τη ζωγραφική ισχύουν τα εξής: Τα παιδιά ζωγραφίζουν σπάνια

41 Όταν ζωγραφίζουν χαλαρώνουν Επίσκεψη στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων και Συνέντευξη με τον ζωγράφο, Δημήτρη Ανδρεαδάκη Στα πλαίσια της βιωματικής δράσης με τίτλο «Αντιμετωπίζοντας το άγχος στην εφηβεία. Ο αγχολυτικός ρόλος της Τέχνης, στο σχολείο μας. Μελέτη περιπτώσεων στη Μουσική και στη Ζωγραφική», οι μαθητές της Α` τάξης του 5 ου Γυμνασίου Χανίων πραγματοποίησαν επίσκεψη στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων. Οι εντυπώσεις μας έχουν καταγραφεί στο ΤΕΧΝΗΜΑ των Τμημάτων Α4 και Α5 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΒΙΩΜΑΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ Α1, Α2, Α3 Κλείνοντας θα ήθελα να επισημάνουμε μερικά στοιχεία από τις απαντήσεις που δόθηκαν στα παρακάτω ερωτήματα από εμάς τους μαθητές: 1.Τι νομίζαμε πριν για τα ερωτήματα και τι διατυπώσαμε μετά; Αρχικά όταν όλοι μας μπήκαμε σε αυτή την ομάδα πιστεύαμε ότι θα ήταν πολύ εύκολα τα ερωτήματα αλλά στην πορεία αυτή η γνώμη

42 άλλαξε! Συνειδητοποιήσαμε ότι τελικά ήταν αρκετά δύσκολα μιας και οι απαντήσεις περιστρέφονται γύρω από εμάς, δηλαδή οι απαντήσεις ήταν προσωπική υπόθεση του κάθε ενός. Όμως παρόλα αυτά όλη η διστακτικότητα που είχαμε μας πέρασε όταν καταλάβαμε πλέον ότι πρέπει να διασκεδάζουμε και όχι να αγχωνόμαστε. Σημαντική βέβαια ήταν και η βοήθεια που μας χάρισε η δασκάλα μας κ. Αλεξάνδρα Κουρουτάκη. ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΜΑΣ : Δεν πρέπει να αγχωνόμαστε αναίτια αλλά να χαλαρώνουμε, να διαφυλάσσουμε και να προστατεύουμε την ψυχική και σωματική μας υγεία, να οργανώνουμε το χρόνο μας, να βάζουμε προτεραιότητες, να εφαρμόζουμε τεχνικές επίλυσης προβλημάτων (βρίσκοντας και αξιολογώντας όλες τις πιθανές λύσεις και περνώντας στη δράση) να σκεφτόμαστε θετικά, να ψυχαγωγούμαστε, να αθλούμαστε, να τρώμε υγιεινά, να είμαστε ευγνώμονες για ότι καλό έχουμε!

43 2.Τι δεν ξέραμε και τι τελικά μάθαμε για τα ερωτήματα; Επίσης ήταν πολλά αυτά που μάθαμε από τα ερωτήματα που μέχρι τότε μας ήταν άγνωστα. Πιο συγκεκριμένα μάθαμε τρόπους (π.χ. την ενασχόληση με τη ζωγραφική και τη μουσική), για να ξεπερνάμε το στρες, το πώς μπορούμε να προφυλαχτούμε από αυτό και πάνω από όλα το πόσο σημαντικό είναι να μπορούμε να κρατάμε ακλόνητη την ψυχική μας ηρεμία από κάθε είδος κινδύνου. 3.Ποιες δυσκολίες συνεργασίας συναντήσαμε και ποιες ξεπεράσαμε και πως ; Οι δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε κατά τη συγγραφή της ομαδικής εργασίας ήταν : 1. Η έλλειψη χρόνου από τις εξωσχολικές δραστηριότητες στο ημερήσιο πρόγραμμα των παιδιών. 2. Μερικές φορές η συνεργασία και επικοινωνία των μελών της ομάδας δεν ήταν εύκολη, (τόπος και χρόνος συνάντησης., εκτός σχολείου)..

44 3. Η ανταλλαγή και η σύνθεση των πληροφοριών για την συγγραφή της ομαδικής εργασίας (τέχνημα) ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία που στην αρχή μας δυσκόλεψε αλλά τα καταφέραμε! Παρόλα τα προβλήματα οι ομάδες συνεργάστηκαν και ανταποκρίθηκαν θετικά στις υποχρεώσεις τους. 4.Πως,τελικα, αξιολογούμε το κλίμα και την συνεργατικότητα της ομάδας μας ; Τελικά αν και στην αρχή μας ήταν δύσκολο να συνεργαστούμε για τους παραπάνω λόγους εμείς το καταφέραμε με τους καλύτερο δυνατό τρόπο και μπορούμε να το διαπιστώσουμε εάν δούμε προσεκτικά όλες αυτές τις δραστηριότητες που κάναμε ο ένας με την βοήθεια του άλλου. Μία από τις πιο ευχάριστες εκπλήξεις που μας επιφύλασσε η καθηγήτριά μας ήταν η παρακάτω: 5 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΧΑΝΙΩΝ 2 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΟΥΣΙΚΟ ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ Στα πλαίσια της Δράσης : Το Άγχος στην εφηβεία και ο αγχολυτικός ρόλος της Τέχνης στο σχολείο μας. Μελέτη Περιπτώσεων στη Μουσική και στη Ζωγραφική. Στα πλαίσια της βιωματικής δράσης πραγματοποιήθηκε μουσική και χορευτική εκδήλωση, την Τρίτη 06-05-14, στην οποία συνεργάστηκαν οι μαθητές της Α` τάξης του 5 ου Γυμνασίου Χανίων, γαλλόφωνοι μαθητές της Β` και Γ` τάξης, καθώς και μαθητές τους 2 ου Γυμνασίου Αγίου Νικολάου Λασιθίου.

45 ΤΕΧΝΗ VS STRESS Στόχος της εκδήλωσης ήταν η ανάπτυξη του μουσικού αισθητηρίου των μαθητών που καλούνται να αντιμετωπίζουν το stress και τις αγχογόνες καταστάσεις εξωτερικεύοντας τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους μέσα από την καλλιτεχνική έκφραση και δημιουργία. Ανακαλύψαμε βιωματικά ότι η ενασχόληση με τη μουσική βελτιώνει την ψυχική διάθεση και δημιουργεί συναισθηματική ευεξία. Εκτός όμως από τη σύνδεση της μουσικής με συναισθήματα χαράς και ηρεμίας, το βιωματικό αυτό εργαστήρι προσπάθησε να εξυπηρετήσει και άλλους εκπαιδευτικούς στόχους, όπως η σύσφιξη των καλλιτεχνικών δεσμών ανάμεσα σε μαθητές των δύο σχολικών μονάδων, στα πλαίσια μιας δημιουργικής και ευχάριστης εκπαιδευτικής διαδικασίας. Εκφράζουμε τις πιο θερμές μας ευχαριστίες στους εκπαιδευτικούς κ. Κωνσταντινόπουλο Μιχάλη και κ. Κωστουράκη Κώστα που μας βοήθησαν στην ηχοληψία. Καλλιτεχνική επιμέλεια : Αλεξάνδρα Κουρουτάκη 5 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΧΑΝΙΩΝ Γιάννα Παπαδάκη 2 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

46

47

48

49 Στη βιωματική δράση συμμετείχαν 45 μαθητές από τα πέντε τμήματα της Α` Γυμνασίου, του 5ου Γυμνασίου Χανίων. Υπεύθυνη είναι η καθηγήτρια κ.αλεξάνδρα Κουρουτάκη. Στην ιστοσελίδα του σχολείου http://5gym-chanion.chan.sch.gr/ έχουν αναρτηθεί πληροφορίες για τις δράσεις που υλοποιήθηκαν στα πλαίσια του Project : δύο βιωματικά εργαστήρια με θέμα τη ζωγραφική αλλά και ένα video clip με θέμα «Μεσόγειος, η θάλασσα της καρδιάς μας», όπου οι στίχοι, η μελοποίηση, η ερμηνεία και η σκηνοθεσία είναι πρωτότυπο έργο των μαθητών του σχολείου. Βιβλιογραφία: Κάκουρος, Ε. & Μανιαδάκη, Κ. Ψυχοπαθολογία παιδιών και εφήβων, Αθήνα, Τυπωθήτω, 2005.

50 Herbert, M, Ψυχολογικά προβλήματα παιδικής ηλικίας, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 1996. Luciani, Joseph J, Διώξτε το άγχος και τη μελαγχολία, Εκδόσεις, : Κριτική, 2009. Δημοπούλου Ε, Εικαστική Ψυχοθεραπεία: Η ζωγραφική ως "εργαλείο" θεραπείας για παιδιά και εφήβους, Εκδόσεις: Περιοδικό "Εναλλακτική Δίοδος", τεύχος 30, 2006. C. Malchiodi, ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Ένας πρακτικός οδηγός, Κέντρο Τέχνης & Ψυχοθεραπείας, σειρά «Νέοι Δρόμοι στην Ψυχοθεραπεία», 2009. Video YOUTUBE: Κλασσική μουσική, Serenade Franz Schubert - Nana Mouskouri, http://www.youtube.com/watch?v=hbu6kk6mcy0 Ορχηστική μουσική, το ορχηστρικό έργο «Οι χαρταετοί» του Μίκη Θεοδωράκη. http://www.youtube.com/watch?v=psujhbm-rg8 Τι πιστεύετε ότι νιώθουν; (Συναισθήματα και τέχνη)... http://www.youtube.com/watch?v=q8jtxmeu4ve Μουσική και συναισθήματα: Soundtracks (Δύο μουσικά αποσπάσματα από ταινίες φαντασίας: Lord Of The Rings, και V For Vendetta, http://www.youtube.com/watch?v=75cd05h13nc Ζωγραφίζοντας τον φόβο... http://www.youtube.com/watch?v=d5gcusyvmra Θεραπευτική Μουσική των Ασκληπιείων - "Απολλώνιος"http://www.youtube.com/watch?v=Hon7crP6mpc Διαδικτυακές πηγές Εικαστική ψυχοθεραπεία, http://www.art-therapy.gr/ Διαχείριση του άγχους στα παιδιά και στους εφήβους http://psychografimata.com/4214/i-diachirisi-tou-agchous-sta-pedia-ketous-efivous/ http://www.e-psychology.gr/anxiety-stress-phobias http://www.paidiatros.com/children/musictherapy

51 http://www.familylife.gr/el/paidi-2-6/anaptyxi/61-otan-ta-paidiadhmiourgoun-texnh http://www.noesi.gr/book/intervention/musictherapy http://www.matia.gr/library/ebook_01/007_art_therapy-1.html «Art- Therapy και Παιδί» http://www.art-therapy.gr/ Η Τέχνη ως θεραπευτής.., Ιχνηλατώντας τον καλλιτέχνη μέσα μας Δημιουργική Μουσική Θεραπεία (Nordoff & Robbins), http://www.musicing.gr/ Μουσικοθεραπεία, Ελληνικός Σύλλογος Καταρτισμένων Πτυχιούχων Μουσικοθεραπευτών (ΕΣΠΕΜ), http://www.musictherapy.gr/el/ Edvard Munch: Πέρα από την Κραυγή, Μουσείο Ηρακλειδών, http://www.herakleidonart.gr/el/index.cfm?get=exhibits&show=upcoming &ItemID=79 Salvador Dali, http://3lykkomot.rod.sch.gr/new/docs/2011_2012/project/salvador_dali.pdf