ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ. 1. Εγχώρια παραγωγή και αυτάρκεια. Η Πορτογαλία είναι σχεδόν αυτάρκης σε ελαιόλαδο, ωστόσο, η παραγωγή δεν επαρκεί για την κάλυψη της εξωτερικής ζήτησης. Κατά το πρώτο 8μηνο 2015, οι πορτογαλικές εξαγωγές ελαιολάδου μειώθηκαν σε ποσότητα κατά 6%, σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο 2014, ωστόσο σε αξία οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 17%, χάρις στην αύξηση της μέσης τιμής εξαγωγής κατά 25%. Σημειώνεται ότι η μέση τιμή εξαγωγής ελαιολάδου, η οποία ανήλθε το πρώτο 8μηνο 2015 σε 3,48 /kg, είναι κατά 19% υψηλότερη από την μέση τιμή εισαγωγής (2,92 /kg), δηλαδή η Πορτογαλία εισάγει ελαιόλαδο φθηνότερα και το εξάγει ακριβότερα. Οι πορτογαλικές εξαγωγές ελαιολάδου την εξεταζόμενη περίοδο ανήλθαν σε 70.911 τόνους, σε αξία 246,9εκ.ευρώ. Οι βασικότεροι πελάτες του πορτογαλικού ελαιολάδου (σε όρους ποσοτήτων) είναι η Ισπανία (42%), η Βραζιλία (32,5%), η Ιταλία (11%), η Γαλλία (4,6%) και η Αγκόλα (3,2%). Σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Ελαιολάδου Πορτογαλίας (Οίκος του Ελαιολάδου), η πορτογαλική παραγωγή την ελαιοκομική χρονιά 2014/2015 μειώθηκε από 92χιλ.τόνους σε 61χιλ.τόνους. Σύμφωνα με την Γενική Γραμματέα του Συνδέσμου, προκειμένου να καλυφθεί η εξωτερική ζήτηση, οι πορτογαλικές παραγωγικές εταιρείες ανατρέχουν σε διεθνείς αγορές για την προμήθεια υψηλής ποιότητας ελαιολάδου, ώστε να διατηρήσουν το επίπεδο ποιότητας του πορτογαλικού προϊόντος, μεταξύ των καλύτερων ελαιολάδων παγκοσμίως. Το Διεθνές Συμβούλιο ελαιολάδου εκτιμά ότι το 2015/2016 η πορτογαλική παραγωγή θα ανακάμψει και θα επανέλθει στο επίπεδο των 90χιλ. τόνων. Πέρα από την μειωμένη παραγωγή, η μείωση των εξαγόμενων ποσοτήτων ελαιολάδου οφείλεται στην οικονομική κατάσταση δυο εκ των σημαντικότερων πελατών της Πορτογαλίας, την Αγκόλα και την Βραζιλία, όπου οι εξαγόμενες ποσότητες μειώθηκαν κατά 30 και 15%, αντίστοιχα. Πάντως, ο βαθμός αυτάρκειας της χώρας σε ελαιόλαδο ξεπερνά το 90% (στοιχεία π/υπ.γεωργίας&αλιείας 2011), χάρις στην σημαντική τοπική παραγωγή, η οποία αποτελεί το 2,4% της παγκόσμιας παραγωγής και κατανάλωσης ελαιολάδου (στοιχεία αγροτικού έτους 2012/2013). Εξάλλου, το ελαιόλαδο είναι παραδοσιακό πορτογαλικό προϊόν και από τα βασικά προϊόντα διατροφής των Πορτογάλων, με μέση ετήσια κατανάλωση ίση με 7,8lt/έτος/άτομο). 2. Διεθνές εμπόριο ελαιολάδου. Η ελαιοκομική χρονιά 2014/2015 δεν ήταν καλή για την Πορτογαλία, με αποτέλεσμα την άνοδο της τιμής και την αύξηση των εισαγωγών ελαιολάδου (4ψήφια δασμολογική κλάση 1509 Συνδυασμένης Ονοματολογίας). Σύμφωνα με στοιχεία της Κρατικής Στατιστικής Υπηρεσίας- INE, κατά το πρώτο 8μηνο 2015, οι πορτογαλικές εισαγωγές αυξήθηκαν σε αξία, σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο 2014, κατά 70% ή 91εκ.ευρώ, ανερχόμενες σε 221εκ.ευρώ. Εν λόγω αύξηση οφείλεται τόσο στην αύξηση των εισαγόμενων ποσοτήτων, όσο και στην αύξηση κατά 40% της μέσης τιμής εισαγωγής ανά κιλό, από 2,08 /kg σε 2,92 /kg. Σε όρους ποσοτήτων, οι εισαγωγές ελαιολάδου ανήλθαν την ίδια περίοδο σε 75.702 τόνους, αυξημένες κατά 21% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο 2014. Η άνοδος των εισαγωγών, κυρίως από τρίτες χώρες, οφείλεται στην συρρίκνωση της εγχώριας παραγωγής κατά 35% κατά την ελαιοκομική χρονιά 2014/2015. Οι εισαγόμενες ποσότητες προήλθαν σε ποσοστό 88,6% από χώρες της ΕΕ, με σημαντικότερο προμηθευτή την Ισπανία με ποσοστό 87,4% επί του συνόλου. Ακολουθεί η Τυνησία με ποσοστό 9,5%, το Μαρόκο (1,45%), η Γαλλία (0,75%), η Ιταλία (0,42%), η Χιλή (0,26%), το Περού (0,22%), κλπ. Ουσιαστικά η αύξηση των αναγκών για εισαγωγές 1
καλύφθηκε από την Τυνησία, από όπου εισήχθησαν 7.177 τόνοι, (έναντι μηδενικών εισαγωγών από την χώρα αυτή το αντίστοιχο διάστημα 2014), με μέση τιμή ανά κιλό 2,84ευρώ. 3. Διμερές εμπόριο ελαιολάδου Ελλάδας-Πορτογαλίας. Όσον αφορά το διμερές εμπόριο ελαιολάδου Ελλάδος-Πορτογαλίας, σημειώνεται ότι για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια καταγράφονται κατά το πρώτο 8μηνο 2015 πορτογαλικές εισαγωγές ελαιολάδου από την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, την εξεταζόμενη περίοδο η Πορτογαλία εισήγαγε από την Ελλάδα 1,6 τόνους ελαιολάδου έναντι 11,6 χιλ.ευρώ, με ποσοστό μόλις 0,0021% επί του συνόλου των εισαγόμενων ποσοτήτων, και με μέση τιμή 7,17 /kg. Εν λόγω εξαγωγές αφορούν αποκλειστικά παρθένο ελαιόλαδο της δασμολογικής κλάσης 150910. Κατά την ίδια περίοδο, η Ελλάδα εισήγαγε από την Πορτογαλία 24 τόνους ελαιολάδου, έναντι 83,5χιλ.ευρώ, με μέση τιμή 3,48 /kg. Εν λόγω ποσότητες, επίσης, αφορούν αποκλειστικά παρθένο ελαιόλαδο της δασμολογικής κλάσης 150910. Με άλλα λόγια, και στον βαθμό που μπορούν να συναχθούν συμπεράσματα δεδομένων των μικρών ποσοτήτων, η Ελλάδα εξάγει στην Πορτογαλία ακριβό ελαιόλαδο και προμηθεύεται φθηνότερο. 4. Διαπιστώσεις και προτάσεις προβολής ελληνικού ελαιολάδου. Το ελληνικό ελαιόλαδο δεν είναι ευρέως γνωστό στην πορτογαλική αγορά. Ούτως ή άλλως οι Πορτογάλοι καταναλωτές προτιμούν το τοπικό ελαιόλαδο, το οποίο θεωρούν απαράμιλλης ποιότητας. Το ελληνικό ελαιόλαδο έλαβε κάποια προβολή στην πορτογαλική αγορά το 2012, όταν ελαιόλαδο της εταιρείας Κύκλωπας ΑΕ κέρδισε το πρώτο βραβείο στην κατηγορία φρουτώδους αγουρέλαιου μεσαίας έντασης στον Διεθνή Διαγωνισμό Ελαιολάδου που διοργανώνει ετησίως ο πορτογαλικός Οίκος του Ελαιολάδου. Από πλευράς μας ενθαρρύνουμε τις ελληνικές εταιρείες να συμμετέχουν σε εν λόγω διαγωνισμό, ειδικά δεδομένου του μηδενικού κόστους συμμετοχής. Υπενθυμίζεται ότι εν λόγω Διαγωνισμός διοργανώνεται στην πόλη Beja της Πορτογαλίας, στο πλαίσιο της Αγροτικής Έκθεσης OVIBEJA (τέλη Απριλίου). Ο διαγωνισμός διοργανώνεται από τους φορείς ACOS (Aγρότες του Νότου) και Οίκος Ελαιολάδου (Ένωση Ελαιοπαραγωγών Πορτογαλίας), με την υποστήριξη του Πορτογαλικού Υπουργείου Γεωργίας και διεξάγεται ενώπιον διεθνούς κριτικής επιτροπής που αποτελείται από πιστοποιημένους από το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου γευσιγνώστες ελαιολάδου, προερχόμενους από την Πορτογαλία, την Ισπανία, την Ιταλία, την Ελλάδα, την Χιλή, την Τυνησία, κ.α.. Παράλληλα, σημειώνεται ότι προοπτική στην πορτογαλική αγορά μπορεί να έχει η προσφορά ελαιολάδου σε συσκευασία gourmet, βιολογικού ή και σε συσκευασία ιδιωτικής ετικέτας. Σε κάθε περίπτωση, η προβολή του ελληνικού ελαιολάδου στην Πορτογαλία προϋποθέτει την ενεργό δραστηριοποίηση των ελληνικών εξαγωγικών εταιρειών, με συμμετοχή σε Διεθνείς Εκθέσεις αγροτικών προϊόντων, τροφίμων-ποτών και πραγματοποίηση αποστολών, σε επίπεδο επιχειρήσεων ή φορέων. 2
5. Τιμοληψία. 5.1. Σε πορτογαλικά σούπερ μάρκετ (Οκτώβριος 2015). Super market CONTINENTE Herdade Esporão Extra Παρθένο 0,75 lt 6,45 8,60 Herdade Esporão Παρθένο Extra ΠΟΠ 0,75 lt 6,99 9,32 Gallo Extra Παρθένο 0,75 lt 4,49 5,99 Oliveira de Serra Παραδοσιακό 0,75 lt 4,79 6,39 Serrata Παραδοσιακό 0,75 lt 3,59 4,79 Moura Παρθένο Extra ΠΟΠ 0,75 lt 3,99 5,32 Vilanova Παρθένο Extra ΠΟΠ 0,75 lt 4,09 5,45 Super market EL CORTE INGLÊS Oliveira de Serra Extra Παρθένο 75 ml 5,29 7,05 Gallo Extra Παρθένο Classic 75 ml 4,49 5,99 Gallo Extra Παρθένο Gourmet 750 ml 7,58 10,11 Esporão Extra Παρθένο 750 ml 5,99 7,99 Moura Extra Παρθένο ΠΟΠ 750 ml. 3,99 5,32 Azal Extra Παρθένο 500 ml. 2,89 5,78 Super market JUMBO Oliveira de Serra Extra Παρθένο Classic 750 ml 4,75 6,33 Gallo Παρθένο 750 ml 4,34 5,79 Gallo Extra Παρθένο Classic 750 ml 4,49 5,99 Oliveira de Serra Extra Παρθένο 750 ml 5,29 7,05 Ιδιωτική ετικέτα Extra Παρθένο Βio 0,5 lt 2,69 5,38 Ιδιωτική ετικέτα Extra Παρθένο με ρίγανη 250 ml 1,79 7,16 Ιδιωτική ετικέτα Extra Παρθένο με σκόρδο 250 ml 1,79 7,16 Moura Παρθένο Extra ΠΟΠ 0,75 lt 3,75 5 Moura Παρθένο ΠΟΠ 5 lt 19,89 3,98 Πηγή: Γραφείο ΟΕΥ Πρεσβείας Λισσαβώνας 3
5.2. Τιμοληψία σε καταστήματα και συσκευασίες gourmet (Ιανουάριος 2016). 4
ΠΙΝΑΚΑΣ 1. ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ (ΔΑΣΜΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΑΣΗ 1509) Χώρα κατηγορία προϊόντος Πορτογαλικές εισαγωγές προέλευσης 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 μεταβολή 2015/2014 ΣΥΝΟΛΟ ΕΕ ΤΡΙΤΕΣ ΧΩΡΕΣ ΙΣΠΑΝΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΙΤΑΛΙΑ ελαιόλαδο και τα κλάσματά του, έστω και εξευγενισμένα αλλά όχι χημικά μετασχηματισμένα (Δασμολογική κλάση Σ.Ο. 1509) μεταβολή 2015/2008 % % 308.529.107 235.023.031 284.100.451 198.511.503 165.623.901 160.148.758 148.304.084 190.837.159 31,28 61,67 282.343.432 230.513.229 262.292.231 196.869.444 165.401.278 157.829.076 147.686.411 190.523.863 22,48 48,19 26.185.675 4.509.802 21.808.220 1.642.059 222.623 2.319.682 617.673 313.296 480,64 8.258,13 279.314.418 230.052.430 254.861.953 195.900.981 165.230.869 156.450.648 141.307.631 190.147.913 21,41 46,89 Πηγή: Κρατική Στατιστική Υπηρεσία Πορτογαλίας, Επεξεργασία: Γραφείο ΟΕΥ Λισσαβώνας 11.616 0 0 0 0 0 0 0 1.036.712 27.307 4.331.772 492.514 35.324 1.342.438 6.349.218 221.959 3.696,51 367,07 ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ (ΔΑΣΜΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΑΣΗ 1509) Χώρα κατηγορία προϊόντος Πορτογαλικές εξαγωγές προορισμού 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 μεταβολή 2015/2014 μεταβολή 2015/2008 % % ΣΥΝΟΛΟ ελαιόλαδο και τα κλάσματά 437.068.374 372.973.132 341.032.747 263.909.961 190.776.637 159.436.196 134.167.860 141.826.435 17,18 208,17 ΕΕ του, έστω και εξευγενισμένα 253.480.292 169.792.966 133.328.425 87.431.923 47.993.025 29.885.993 31.493.374 29.389.370 49,29 762,49 ΤΡΙΤΕΣ ΧΩΡΕΣ αλλά όχι χημικά 183.588.082 203.180.166 207.704.322 176.478.038 142.783.612 129.550.203 102.674.486 112.437.065-9,64 63,28 μετασχηματισμένα ΙΣΠΑΝΙΑ 175.601.072 112.448.453 95.945.135 64.280.921 36.065.863 23.036.546 25.382.724 21.308.747 56,16 724,08 (Δασμολογική κλάση Σ.Ο. ΕΛΛΑΔΑ 83.549 0 0 0 0 0 6.384 0 1509) ΙΤΑΛΙΑ 57.859.617 38.370.686 15.130.720 14.587.136 6.836.820 2.049.066 3.103.814 3.267.158 50,79 1.670,95 Πηγή: Κρατική Στατιστική Υπηρεσία Πορτογαλίας, Επεξεργασία: Γραφείο ΟΕΥ Λισσαβώνας Λισσαβώνα, Ιούλιος 2016 Σύνταξη: Μαρία Κωστοπούλου Γραμματέας ΟΕΥ Α 5