Εφαρµογή τεχνολογιών για την αποτελεσµατική διαχείριση αστικών διανοµών: Τα αποτελέσµατα από το έργο CITY PORTS ρ. Ιωάννης Τυρινόπουλος Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (Ε.Κ.Ε.Τ.Α.) Ινστιτούτο Μεταφορών (Ι.ΜΕΤ.)
Αστικές µεταφορές & Κυκλοφορία: Αµφίδροµη σχέση Επιδρούν -στην κυκλοφοριακή συµφόρηση -στο αστικό δίκτυο & περιβάλλον Αστικές Μεταφορές Αστική Κυκλοφοριακή συµφόρηση & Περιβάλλον Επηρεάζονται -από την κυκλοφοριακή συµφόρηση -από περιορισµούς σε αστικό δίκτυο & περιβάλλον
Αστικές µεταφορές Βασικά χαρακτηριστικά Οι εµπορευµατικές µεταφορές και οι διανοµές, δύο βασικές καθηµερινές διαδικασίες του αστικού περιβάλλοντος, επηρεάζουν και αυξάνουν την κυκλοφοριακή συµφόρηση του αστικού δικτύου, την ατµοσφαιρική ρύπανση αλλά και την υποβάθµιση του βιοτικού επιπέδου στις αστικές περιοχές. Η χρήση φορτηγών για την µεταφορά είναι συχνά αναπόφευκτη στις πολύ µικρές αποστάσεις. Βασικέςεπιπτώσειςτααυξηµένα επίπεδα ατµοσφαιρικών ρύπων, η µεγαλύτερη κατανάλωση ενέργειας, ηχορύπανση και φθορές στην πολιτιστική και εικαστική κληρονοµιά των ιστορικών αστικών κέντρων. Η δύσκολη πρόσβαση στα κέντρα των πόλεων ή και στις ευρύτερες αστικές περιοχές (που διαδραµατίζουν σηµαντικό ρόλο στις τοπικές οικονοµίες) συχνά δηµιουργεί εµπόδια στην ισορροπηµένη οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη των πόλεων και των ευρύτερων αστικών περιοχών.
Βασικές αρχές διαµόρφωσης προτάσεων βελτίωσης αστικών διανοµών Για τη δηµιουργία µιας αποτελεσµατικής πρότασης διαχείρισης των αστικών µεταφορών, µε στόχο τη βέλτιστη οικονοµική, κοινωνική και περιβαλλοντική απόδοση, θα πρέπει να προηγηθεί λεπτοµερής εξέταση και απεικόνιση του προβλήµατος καθώς και του σχεδιασµού των προτεινόµενων λύσεων και των τρόπων υλοποίησης αυτών. Η διαδικασία αυτή θα πρέπει να συνυπολογίζει ταυτόχρονα διάφορα θέµατα όπως η διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας (supply chain management), ζωνοποίηση αστικών περιοχών (urban zoning), διαχείριση κυκλοφορίας, σηµεία µεταφόρτωσης, οχήµατα χαµηλών ρύπων κ.ά.
Το έργο CITYPORTS Βασικός στόχος του έργου CITYPORTS (INTERREG IIIB CADSES) ήταν η αναδιοργάνωση των (αστικών) εµπορευµατικών διανοµών σε µικρού και µεσαίου µεγέθους αστικά συστήµατα, έτσι ώστε να λειτουργήσουν µε συνοχή και αποτελεσµατικότητα κοµβικά σηµεία του δικτύου (σε επίπεδο υποδοµών και πληροφοριών). Για την πρόταση επιµέρους διαχειριστικών λύσεων, συνυπολογίσθηκαν οι βασικές πολιτικές της ΕΕ και οι προτεραιότητες σε τοπικό επίπεδο (πόλης) όπως για παράδειγµα ταµέτρα και οι κατευθύνσεις για τη βιώσιµη χωροταξική ανάπτυξη, τη βελτίωση της κοινωνικοοικονοµικής συνοχής και τη µείωση των εκποµπών αερίων που συντελούν στην αύξηση του φαινοµένου του θερµοκηπίου. Η αναδιοργάνωση των υφιστάµενων διαδικασιών θεωρείται απαραίτητη προκειµένου να µειωθεί η αστική κυκλοφορία και συµφόρηση, και η µόλυνση του περιβάλλοντος.
CITYPORTS: στόχοι Ανάπτυξη, εφαρµογή, δοκιµή καιδιάχυσηµιας κοινής µεθοδολογίας για την ανάλυση, το σχεδιασµό, την εκτίµηση της σκοπιµότητας και την υλοποίηση ολοκληρωµένων λύσεων city logistics, ελαχιστοποιώντας τους χρόνους υλοποίησης και τους κινδύνους των έργων. ιαµόρφωση πολιτικών / ρυθµίσεων / µέτρων που αφορούν τις αστικές εµπορευµατικές µεταφορές στην περιοχή CADSES. Ανάπτυξη και εφαρµογή ενός δοµηµένου τρόπου αξιολόγησης και διάχυσης των αποτελεσµάτων, µέσω της εκπόνησης µελετών βιωσιµότητας για τις προτεινόµενες λύσεις. ηµιουργία «δικτύου» και κοινής µεθοδολογίας για την ενθάρρυνση τωνεπενδύσεωνσελύσειςcity logistics, τη βελτίωση των λύσεων που προτείνονται, ώστε: να ανταποκρίνονται στα πραγµατικά προβλήµατα του «δικτύου» αστικών εµπορευµατικών µεταφορών να συνιστούν στην καλύτερη προετοιµασία των φορέων (δηµόσιοι / ιδιωτικοί) που θα υλοποιήσουν τις επενδύσεις.
CITYPORTS: δίκτυο πόλεων υλοποίησης πιλοτικών δράσεων
Τεχνολογικά υποστηριζόµενες λύσεις αστικών διανοµών Εφαρµογές ηλεκτρονικού εµπορίου (e-commerce) σε συνδυασµό µε την λειτουργία αστικών κέντρων διανοµής Ολοκληρωµέναεικονικάκέντρααστικώνδιανοµών (virtual distribution dispatching centers) Συστήµατα ελέγχου πρόσβασης φορτηγών διανοµής σε συγκεκριµένες περιοχές Συστήµατα υποστήριξης δροµολόγησης στόλου και κράτησης θέσεων στάθµευσης σε ζώνες φορτοεκφόρτωσης
CITYPORTS: µελέτη σκοπιµότητας στην πόλη της Καβάλας Θεσσαλονίκη ράµα Ξάνθη Κοµοτηνή ΚΑΒΑΛΑ Αλεξανδρούπολη
Καβάλα: οµή Αστικού Ιστού & Οδικού ικτύου (1/2) Κύριοι Άξονες Ιστορικό Κέντρο Παλαιός Λιµένας Νέο ιοικητικό Κέντρο Περιοχές κατοικίας
Καβάλα: οµή Αστικού Ιστού & Οδικού ικτύου (2/2) Ειδική εδαφική µορφολογία: εκτείνεται ανάµεσα σε βουνά και θάλασσα µε έντονες υψοµετρικές διαφορές. Υπερ-συγκέντρωση δραστηριοτήτων στο κέντρο της πόλης Γεωγραφικοί περιορισµοί στη χωροθέτηση υπηρεσιών και εµπορίου Κύριος παράγοντας κυκλοφορίας και συµφόρησης. Τα µεγάλα έργα υποδοµών (ΕΓΝΑΤΙΑ Οδός, Νέος Λιµένας) προκάλεσαν µετατόπιση «βαρείας κυκλοφορίας» απότοκέντροτης πόλης στην περιφέρεια. Η ηµοτική Αστυνοµία δεν επαρκεί για την επιτήρηση των κυκλοφοριακών κανονισµών σε 24-ωρη βάση. Ωστόσο η Τροχαία δίνει µεγαλύτερη έµφαση στην επιτήρηση του Εθνικού ικτύου (ΕΓΝΑΤΙΑ Οδός).
Χαρακτηριστικά υφιστάµενου συστήµατος φυσικής διανοµής Το κέντρο χαρακτηρίζεται από εκτενή πολυπλοκότητα χρήσεων γης, η κάθεµια από τις οποίες έχει διαφορετικές ανάγκες σε αστικές διανοµές. Κάτοικοι, έµποροι λιανικής, δηµόσιοι φορείς και επισκέπτες / µετακινούµενοι µοιράζονται τον ίδιο χώρο µε αποτέλεσµα τησύγκρουσησυµφερόντων. Οι διαχειριστικές αρχές στερούνται πόρων για επαρκή παρακολούθηση και ανάδραση.
Απαραίτητες προϋποθέσεις για βελτίωση συστήµατος αστικών διανοµών Μέτρα πολιτικής για ορθολογική ανάπτυξη χωροθέτησης χρήσεων γης. Πολιτική στάθµευσης για τις κεντρικές περιοχές. Ενθάρρυνση χρήσης συστηµάτων Αστικών Μεταφορών.
Έρευνα φορέων εµπλεκόµενων στην υλοποίηση / διαχείριση αστικών διανοµών Συµµετείχαν ηµόσιοι Φορείς και Ιδιωτικές Εταιρείες. Η έρευνα ανέδειξε ότι οι φορείς έχουν επίγνωση των προβληµάτων αστικών διανοµών και αναγνωρίζουν την επιτακτικότητα εξεύρεσης και εφαρµογής µέτρων για την αντιµετώπισή τους. Πολλές εταιρίες ακολουθούν δικές τους λύσεις (και µε χρήσεις τεχνολογιών) για τη βελτίωση των αστικών διανοµών των εταιριών τους. Απαιτείται βελτίωση των υποδοµών µεταφορών για την εφαρµογή λύσεων αστικών διανοµών (εναλλακτικές οδοί, υποδοµές στάθµευσης). Υπάρχει έλλειψη δεδοµένων για ποσοτικοποίηση της ζήτησης και τωνεπιπτώσεωντωναστικώνδιανοµών.
ιαµόρφωση σεναρίων προτάσεων Σενάριο No 1: ιαµόρφωση ενός κλειστού κέντρου πόλης. Μέτρα απαγόρευσης της κυκλοφορίας στο κέντρο της πόλης για όλα τα οχήµατα, εκτός από ΜΜΜ. Οργάνωση αστικών διανοµών για ελαχιστοποίηση χρησιµοποιούµενων οχηµάτων. Σενάριο No 2: ιαµόρφωση ενός συνδυασµένου κυκλοφοριακού συστήµατος. Κυκλοφορία όλων των οχηµάτωνστοκέντροτηςπόλης υπό συγκεκριµένες προϋποθέσεις (χρόνος παραµονής φορτηγών διανοµής στο κέντρο, ώρες εισόδου φορτηγών διανοµής στο κέντρο κλπ.) και αυστηρή πολιτική στάθµευσης. Σενάριο No 3: ιαµόρφωση υπο-κέντρων εµπορικής δραστηριότητας και ελέγχου αστικών διανοµών στην πόλη µε συγκεκριµένες συνδέσεις µεταξύ τους και συγκεκριµένες κυκλοφοριακές ρυθµίσεις/ µέτρα. Αποτελέσµατα έρευνας: 70% επέλεξε το Σενάριο Νο 2 28% επέλεξε το Σενάριο Νο 1 2% επέλεξε το Σενάριο Νο 3
Προετοιµασία διαµόρφωσης κι εφαρµογής λύσεων αστικών διανοµών Αναγνώριση/καταγραφή της τοπικής αστικής κυκλοφορίας και της ζήτησης αστικών διανοµών. Χρήση ενός εύχρηστου G.I.S. (Geographical Information System) εργαλείου, διαθέσιµο στονοµό Καβάλας (G.I.S. Παρατηρητήριο). Προετοιµασία του περιβάλλοντος για την αποδοχή νέων ρυθµίσεων για λύσεις εµπορευµατικών αστικών µεταφορών.
Παρατηρητήριο G.I.S. Ιδρύθηκε από τη Νοµαρχεία Καβάλας στα πλαίσια του Προγράµµατος INTERREG II C TERRA CZM. Λειτούργησε σε πλήρη χρήση για τις ανάγκες του έργου CITY PORTS. Το Παρατηρητήριο καταγράφει και αξιολογεί τις δραστηριότητες µεταφοράς (για επιβάτες και φορτία) στο Νοµό Καβάλας. Συλλογή και ενσωµάτωση στο Παρατηρητήριο στατιστικών και ποιοτικών δεδοµένων του συστήµατος µεταφορών στην Καβάλα. Το Παρατηρητήριο αποτελεί τον πυρήνα της λύσης αστικών διανοµών.
Σχεδιασµός Μελέτης / Βήµα 1 ο Ανάλυση Χρήσεων Γης (G.I.S. Παρατηρητήριο) Η ανάλυση βασίζεται στα παρακάτω στοιχεία: Ρυθµίσεις Ζωνικού Συστήµατος Χρήσεις Γης Εµπλεκόµενοι φορείς Αναγνώριση Ζωνών µεγάλης πυκνότητας διανοµών αγαθών (Ζώνες Πυκνότητας) για επεµβάσεις διαχείρισης αστικών διανοµών
Φορείς εµπορικής δραστηριότητας (µικροπωλητές, λιανικό εµπόριο)
Ζώνες πυκνότητας
Σχεδιασµός Μελέτης / Βήµα 2 ο Προβλέψεις και Προβολή των Κυκλοφοριακών Φόρτων Με βάση τα αποτελέσµατα του πρώτου βήµατος (Ανάλυση Χρήσεων Γης) και τις υφιστάµενες κυκλοφοριακές µετρήσεις, η ροή οχηµάτων αστικών διανοµών στους οδικούς άξονες απεικονίζεται και επιβεβαιώνεται. Ταξινόµηση κυκλοφοριακών ροών
Σχεδιασµός Μελέτης / Βήµα 3 ο Προβλέψεις και προβολή των ρυθµίσεων κυκλοφορίας και βελτίωσης αστικών διανοµών Εισαγωγή υφιστάµενων κυκλοφοριακών ρυθµίσεων στο σύστηµα και σύγκριση µε υφιστάµενες και µοντελοποιηµένες ζώνες ενδιαφέροντος. Οικοδοµικά τετράγωνα ελέγχου στάθµευσης και παροχή ειδικών χώρων φορτοεκφόρτωσης
Σχεδιασµός Μελέτης / Βήµα 4 ο Ανάπτυξη Σεναρίων Τα αποτελέσµατα από τα βήµατα 1-3 χρησιµοποιήθηκαν για την εξέταση διαφορετικών σεναρίων σε σχέση µε την προσχεδιασµένη αστική ανάπτυξη. Επιλογή Σεναρίου Β µε περιορισµένη χρήση τεχνολογίας ηλεκτρονικής διαχείρισης θέσεων φορτοεκφόρτωσης.
Περιοχές εφαρµογής σεναρίου διαχείρισης αστικών διανοµών ήµου Καβάλας
Οι άξονες εφαρµογής του συστήµατος αστικών διανοµών ήµου Καβάλας 1. Τιµολόγηση χρήσης οδικού δικτύου σε επιλεγµένες περιοχές 2. Πλατφόρµες και κέντρα αστικών διανοµών 3. Συµπράξεις ηµόσιου και Ιδιωτικού Τοµέα 4. Ηλεκτρονικό εµπόριο 5. Κανονισµοί πρόσβασης εµπορικών περιοχών
Προτεινόµενες λύσεις και µέτρα Επέκταση της εφαρµογής του µέτρου ελεγχόµενης στάθµευσης στην πλειονότητας των οδικών αξόνων της πόλης, και ολοκληρωµένη διαχείριση των θέσεων στάθµευσης. ηµιουργία ενός κέντρου logistics και συνδυασµένων µεταφορών εκτός πόλης (κοντά στο νέο λιµάνι). Χρηµατοδότηση εταιρειών logistics για µεταφορά των δραστηριοτήτων τους εκτός πόλης (π.χ. κοντά στο προτεινόµενο κέντρο logistics). Απαγόρευση της κίνησης των βαρέων οχηµάτων µέσα στην πόλη σε µακροπρόθεσµο ορίζοντα. Ενίσχυση των ΜΜΜ. Αποτελεσµατικότερη συνεργασία των τοπικών αρχών και των εταιρειών διανοµών. Χρήση νέων τεχνολογιών.
Συµπεράσµατα Μελέτης Οι φορείς αν και έχουν επίγνωση της κατάστασης δεν είναι θετικοί σε δραστικές λύσεις. Οι ιδιωτικές εταιρίες που εµπλέκονται στο σύστηµα αστικών µεταφορών της Καβάλας δυσπιστούν για τις προθέσεις των δηµόσιων φορέων και της τοπικής αυτοδιοίκησης για βελτίωση των αστικών διανοµών. Η ανάγκη συνεργασίας µεταξύ των εµπλεκοµένων φορέων για τη βελτιστοποίηση των αστικών διανοµών µέσω της χρήσης κοινού στόλου οχηµάτων αντιµετωπίζεται από τις ίδιες τις εταιρίες ως ακύρωση του ανταγωνιστικού πλεονεκτήµατος που τους παρέχει η υφιστάµενη κατάσταση, µε βάση την οποία κάθε εταιρία διαθέτει το δικό της σύστηµα αστικών διανοµών. Υπάρχει έλλειψη σωστής πληροφόρησης των εµπλεκόµενων φορέωνγιαταπροβλήµατα αλλά και τις λύσεις στο θέµα των αστικών µεταφορών.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας! Επικοινωνία: Τηλ.: 210 6501712 E-mail: ytyrin@certh.gr