ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Η δυναμική μια διατροφικής κρίσης που ίσως να μη ήταν τελικά διατροφική κρίση Αντιπρόεδρος (ΔΕΔΥΤ) Διεπιστημονική Εταιρεία Διασφάλισης Υγιεινή Τροφίμων Δρ. Μπόσκου Γεώργιος, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας-Διατροφής Διατροφής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
Η περίπτωση του ηλιελαίου μολυσμένο με ορυκτέλαιο Ηπαρουσίασηαυτήείναιηακαδημαϊκήπροσέγγισηστα στοιχεία των επίσημων δελτίων τύπου - του ΕΦΕΤ, - της EFSA και - του συστήματος RASFF την περίοδο Απρίλιος Ιούνιος 08
Κατά τους πρώτους μήνες του 08 διακινήθηκε στην Ευρώπη ακατέργαστο ηλιέλαιο μολυσμένο με ορυκτέλαιο υψηλού ιξώδους (high viscosity mineral oil). Σχετικά σήματα RASFF 08.0461/23-04 04-08 Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο και Μαρόκο 08.0461 add. 12/05-05 05-08 Ιταλία, Ελλάδα και Τουρκία
ΔΕΛΤΙΑ ΤΥΠΟΥ ΕΦΕΤ #341 6-5-08. πιθανή ύπαρξη oρυκτελαίων σε ηλιέλαιο #342 7-5-08. ύπαρξη ορυκτελαίων σε ηλιέλαιο προερχόμενο από την Ουκρανία #350 19-5-08. τα πρώτα μέτρα πρόληψης #351-5-08. ενημέρωση του Προέδρου του ΕΦΕΤ προς τους δημοσιογράφους #352 21-5-08. συνολική απόσυρση ηλιελαίου από την αγορά #353 21-5-08. δεύτερη ενημέρωση του Προέδρου του ΕΦΕΤ προς τους Δημοσιογράφους #354 23-5-08. πρώτα αποτελέσματα ελέγχων #355 26-5-08. σχολιασμός του ΕΦΕΤ για δημοσίευμα στο EU FOOD LOW WEEKLY #357 11-06-08. επανατοποθέτηση αποσυρμένων ηλιελαίων
EFSA 21-5-08 H EFSA δίνει το πρώτο επιστημονικό-συμβουλευτικό δελτίο μετά από πρόσκληση που έλαβε στις 22-4- 08. Σε αυτό αποφαίνεται ότι πρόκειται για επιμόλυνση με ορυκτέλαιο υψηλού ιξώδους Προτείνει επίσης την απόσυρση όλων των προϊόντων που έχουν παραχθεί έως τις 25-4-09 καιμεπιθανήεπιμόλυνσημεγαλύτερητων300 ppm
ΔΕΔΥΤ 18-5-09 Kοινοποιεί το πρώτο επιστημονικά τεκμηριωμένο δελτίο τύπου με περιγραφή του κινδύνου και εκτίμηση του βαθμού έκθεσης στο κίνδυνο. Κατηγορεί επίσης τον ΕΦΕΤ για ελλιπή επιστημονική ενημέρωση Και τις εμπλεκόμενες εταιρείες τροφίμων για την ελλιπή εφαρμογή της ιχνηλασιμότητας σύμφωνα με το κανονισμό 178/02 και του αυτοελέγχου (HACCP) σύμφωνα με τον κανονισμό 852/04
ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΚΙΝΔΥΝΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ τρίπτυχο ανάλυσης επικινδυνότητας
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Το ορυκτέλαιο υψηλού ιξώδους (high viscosity mineral oil) είναι ευρέως γνωστό και ως παραφινέλαιο Είναι από τα κύρια παραπροϊόντα στην παραγωγή βενζίνης από το πετρέλαιο. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως πρόσθετο τροφίμων γιατί θεωρείται GRASS Αποτελείται κυρίως από παραφίνες με 15-40 άτομα C (C n H 2n+2 ), και εν μέρη από ναφθένια (C n H 2n ). H 3 C CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 3 3
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Το παραφινέλαιο εμφανίζεται σε 4 τύπους ανάλογα με το ιξώδες του: υψηλού ιξώδους, μέσου και χαμηλού ιξώδους τύπου Ι, ΙΙ και ΙΙΙ. Δεν απορροφάται από το πεπτικό σύστημα και αποβάλλεται με τα κόπρανα. Έχει μικρή τοξικότητα, για την εκδήλωση της οποίας απαιτείται μεγάλη και μακρόχρονη πρόσληψη, περισσότερο από 1000mg/Kg σωματικού βάρους ημερησίως για περίοδο μεγαλύτερη των 24 μηνών
ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ Τιμές ορυκτελαίου στο ηλιέλαιο (ραφινέ) 80-538 mg/kg (ΕΦΕΤ( ΔΤ354/23 354/23-05-08) 08) Μέγιστη καταγεγραμμένη τιμή 00 mg/kg (EFSA 27-05 05-08) 08) Τύπος ορυκτελαίου C-C40 C40 παραφίνες (EFSA 27-05 05-08) 08) Στόχος ασφάλειας τροφίμου Food Safety Objective (~ADI/100) <300 mg/kg (RASFF 08.0461 add. 18/07-05 05-08)
Ho 7000ppm H0 Σr + Σi FSO Σr FSO 300ppm Σi
ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ Υψηλού ιξώδους Μέτριου και Χαμηλού Ιξώδους, Τάξη Ι Μέτριου και Χαμηλού Ιξώδους, Τάξη ΙΙ Μέτριου και Χαμηλού Ιξώδους, Τάξη ΙΙΙ ανεκτή ημερήσια πρόσληψη Κατηγορία ορυκτελαίου ΑDI (mg/kg σωματικού βάρους) 0-0-1 0-0.010.01 0-0.010.01 Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additive ADI NOAEL OAEL
70 food/capita/day (FAO) 60 50 40 g 30 ελαιόλαδο ηλιέλαιο 10 0 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 00 05 έτος
ενήλικας ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ contamination cosumption intake body weight intake ADI % of ADI παραφινέλαιο υψηλού ιξώδους mg/kg g mg Kg mg/kgbw mg/kgbw/d % 00 40 66 0,61 3% 300 6 66 0,09 0,5% 80 1,6 66 0,02 0,1%
παιδί ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ contamination cosumption intake body weight intake ADI % of ADI παραφινέλαιο υψηλού ιξώδους mg/kg g mg Kg mg/kgbw mg/kgbw/d % 00 40 30 1,33 6,7% 300 6 30 0, 1,0% 80 1,6 30 0,05 0,3%
ενήλικας ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ παραφινέλαιο μέσου και χαμηλού ιξώδους τύπου Ι contamination cosumption intake body weight intake ADI % of ADI mg/kg g mg Kg mg/kgbw mg/kgbw/d % 00 40 66 0,61 1 61% 300 6 66 0,09 1 9,1% 80 1,6 66 0,02 1 2,4%
παιδί ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ παραφινέλαιο μέσου και χαμηλού ιξώδους τύπου Ι contamination cosumption intake body weight intake ADI % of ADI mg/kg g mg Kg mg/kgbw mg/kgbw/d % 00 40 30 1,33 1 133,3% 300 6 30 0, 1,0% 80 1,6 30 0,05 1 5,3%
ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ Ας υποθέσουμε ότι 7.000 τόνοι ακατέργαστου ηλιελαίου δε βρέθηκαν η αρχική επιμόλυνση ήταν 00 mg/kg η μέση τιμή στο εξευγενισμένο ηλιέλαιο είναι 100 mg/kg υπάρχουν 10.000.000 καταναλωτές η κατανάλωση σε ηλιέλαιο είναι g την ημέρα
ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ Τότε 140.000 τόνοι ηλιελαίου έχουν διατεθεί στην αγορά με ±100ppm δηλ.. 7.000.000.000 ημερήσιες δόσεις δηλ.. 700 μέρες κατανάλωσης δηλ. το πολύ σε 2 χρόνια θα έχει καταναλωθεί
ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ αυτό δεν επρόκειτο να συμβεί εφόσον έγινε ολική ανάκληση του ηλιελαίου (ΔΤ 352 ΕΦΕΤ, 21-05-08) και επανατοποθέτηση στο ράφι μόνο αυτών που ήταν ελεύθερα μόλυνσης ή υποψίας μόλυνσης (ΔΤ 356 ΕΦΕΤ, 11-06-08) (ιχνηλασιμότητα μετά την ανάκληση!)
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΣ Υψηλή επικινδυνότητα ΣΟΒΑΡΟΤΗΤΑ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Ηλιέλαιο μολυσμένο με ορυκτέλαιο Χαμηλή επικινδυνότητα ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
ΗΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΟΙ ΑΔΙΑΦΟΡΟΙ ΟΙ ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΤΕΣ ΟΙ ΑΙΣΙΟΔΟΞΟΙ ΟΙ ΑΠΑΙΣΙΟΔΟΞΟΙ
S TRENGTHS O PPORTUNITIES RASFF INTERNET W EAKNESSES T HREATS
Where is the wisdom we have lost in knowledge? Where is the knowledge we have lost in information? T. S. Eliot's, Choruses from the Rock Τελικά μήπως ήταν επικοινωνιακή κρίση και όχι διατροφική κρίση;