ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2013-2014 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΤΑΞΗ: Α ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 10/06/2014 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: 2:30 ώρες ΩΡΑ: 10:45 1:15 Όνομα Μαθητή/τριας: Τμήμα:.. Αρ.: Οδηγίες: α) Να γράφετε με μελάνι μπλε (τα σχήματα μπορείτε να τα κάνετε με μολύβι). β) Δεν επιτρέπεται η χρήση διορθωτικού υγρού ή διορθωτικής ταινίας. γ) Σε όλες τις ερωτήσεις να φαίνεται ο τρόπος απάντησής τους. Ορθές απαντήσεις χωρίς την παρουσίαση της απαιτούμενης αιτιολόγησης δεν θα λαμβάνονται υπόψη (ή ανάλογο κείμενο). δ) Να συμμορφώνεστε πρόθυμα με τις οδηγίες των επιτηρητών. ζ) Η ΔΟΛΙΕΥΣΗ ΤΙΜΩΡΕΙΤΑΙ ΑΥΣΤΗΡΑ ΤΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΕΞΙ (6) ΣΕΛΙΔΕΣ ΜΕΡΟΣ Α (20 μονάδες) Να απαντήσετε ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ και στις δύο (2) ερωτήσεις. 1. Κάθε στοιχείο της στήλης Α αντιστοιχεί με ένα στοιχείο της στήλης Β. Να γράψετε στα φύλλα εξέτασης τα γράμματα της στήλης Α και δίπλα από το καθένα τον αριθμό της στήλης Β, που αντιστοιχεί με τη σωστή απάντηση. Προσοχή: στη στήλη Β περισσεύει ένα σημείο. ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β Α. Στασίνος 1. Θερμοπύλες Β. Λεωνίδας 2. Ιδάλιον Γ. Χαλκάνορας 3. Σαλαμίνα Δ. Ερίκκος Σλήμαν 4. Κύπρια έπη Ε. Γόργος 5. Μυκήνες 6. Μάχη Μαραθώνα (5 χ 2 μον. = 10 μονάδες) 1
2. Να προσδιορίσετε αν το περιεχόμενο των ακόλουθων προτάσεων είναι ορθό ή λάθος, γράφοντας στα φύλλα εξέτασής σας τη λέξη «ορθό» ή «λάθος», δίπλα από το γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση: α. Οι άνθρωποι της Νεολιθικής Εποχής προτιμούσαν να κατοικούν σε δασώδεις περιοχές. β. Οι θολωτοί τάφοι αποτελούν το σημαντικότερο επίτευγμα της μυκηναϊκής ταφικής αρχιτεκτονικής. γ. Τα σταυρόσχημα ειδώλια χρησιμοποιούνταν ως περίαπτα - κοσμήματα. δ. Ο θεσμός της πόλης- κράτους συνέβαλε στην ένωση των Ελλήνων σε ένα ενιαίο κράτος. ε. Η ισονομία και ισηγορία είναι χαρακτηριστικά του δημοκρατικού πολιτεύματος. (5 χ 2 μον. = 10 μονάδες) ΜΕΡΟΣ Β (45 μονάδες) Να απαντήσετε ΜΟΝΟ σε τρεις (3) από τις τέσσερις (4) ερωτήσεις. 1. Να εξηγήσετε τον τρόπο με τον οποίο ήταν κατασκευασμένες οι οικίες στο Νεολιθικό οικισμό της Σωτήρας. (τοποθεσία, σχήματα μέρη οικίας, υλικά) (μον.15) 2. Ο Μυκηναϊκός κόσμος παρουσιάζει συνεκτικά ενοποιητικά στοιχεία. Να παρουσιάσετε τρία (3) συνεκτικά ενοποιητικά στοιχεία του μυκηναϊκού κόσμου. (μον.15) 3. Ο Ονήσιλος τέθηκε επικεφαλής των Κυπριακών δυνάμεων στον αγώνα κατά των Περσών. Να αναφέρετε δυο (2) αίτια που οδήγησαν σ αυτή την επανάσταση καθώς και τρεις (3) συνέπειες που είχε για τους Κυπρίους. (μον.15) 4. Να γράψετε κατατοπιστικά σημειώματα για τα πιο κάτω: α. Φρούριο της Νιτοβίκλας (εποχή, λόγοι δημιουργίας, περιγραφή) (μον.9) β. Οπλιτική φάλαγγα (εποχή, περιγραφή, ρόλος στην κοινωνία) (μον.6) ΜΕΡΟΣ Γ (35 μονάδες) Να απαντήσετε σε ΕΝΑ (1) ΜΟΝΟ από τα πιο κάτω ζητήματα. Κάθε ζήτημα βαθμολογείται με 35 μονάδες. Ζήτημα Πρώτο 1. Οι μνημειακοί κτιστοί τάφοι αποτελούνται από τον νεκρικό θάλαμο, συνήθως ορθογώνιο, ή και από δυο συνεχόμενους νεκρικούς θαλάμους, ή ακόμα και από περισσότερους σε διάφορες θέσεις και από τον δρόμο. Οι νεκρικοί θάλαμοι είναι κτισμένοι με μεγάλους πελεκητούς ασβεστόλιθους και οι στέγες τους είναι είτε θολωτές είτε καμαροσκέπαστες είτε επίπεδες είτε σαμαροειδείς. Έχουν εντυπωσιακές προσόψεις και χαρακτηρίζονται από ακρίβεια και συμμετρία στην κατασκευή τους. Οι νεκροί ετοποθετούντο σε σαρκοφάγους κι εθάβοντο μέσα στους νεκρικούς θαλάμους, μαζί με πλούσια κτερίσματα που τους συνόδευαν [...]. Στους δρόμους ετοποθετούντο επίσης πολλά και ποικίλα αντικείμενα, ως προσφορά στους νεκρούς: από έπιπλα ( θρόνοι, κρεβάτια κ.α.), μέχρι πλήθος αγγείων, μέχρι άρματα και άλογα που εθυσιάζοντο, όπλα, οβελοί, κρατευτές κλπ. Ιστορία της νήσου Κύπρου, τ.1, σελ.155 2
Αφού μελετήσετε προσεκτικά το πιο πάνω παράθεμα και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις να απαντήσετε τα πιο κάτω ερωτήματα: α. Στη νεκρόπολη της Σαλαμίνας ανευρέθηκαν κτιστοί βασιλικοί τάφοι. Να αναφέρετε σε ποια εποχή ανήκουν. (Μον.2) β. Να αναφερθείτε αναλυτικά σε δυο (2) ταφικά έθιμα που συναντούμε αυτή την εποχή. (Μον.6) γ. Την ίδια περίοδο στη νεκρόπολη της Σαλαμίνας εκτός από τους κτιστούς βασιλικούς τάφους ανευρέθηκαν και τάφοι που προορίζονταν για τους κοινούς θνητούς. i) Πώς ονομάζονταν οι τάφοι για τους κοινούς θνητούς; (Μον.2) ii) Να περιγράψετε έναν τέτοιο τάφο. (Μον.3) 2. Μία σημαντική πηγή εσόδων για την πόλη και μία μορφή έμμεσης φορολογίας αποτελούσαν οι λειτουργίες, ένας ενδιαφέρων θεσμός που σύμφωνα με μία άποψη μπορούσε να εμπνεύσει περηφάνια στο φορολογούμενο Αθηναίο, καθώς πρόσφερε ένα μέρος της περιουσίας του σε όφελος της πόλης. Στη θεωρία -αλλά σε μεγάλο ποσοστό και στην πράξη- οι πλουσιότεροι άντρες της Αθήνας ήταν πρόθυμοι να εκτελέσουν όσο το δυνατόν καλύτερα διάφορες υπηρεσίες που όριζε η πόλη τους με ανταμοιβή, σε πρώτη φάση, τη λαμπρότητα και τη φιλοτιμία. Οι λειτουργίες διακρίνονταν σε τακτικές και έκτακτες και ήταν είτε στρατιωτικής είτε πολιτειακής φύσεως. Κάποιες από αυτές ήταν η τριηραρχία, η γυμνασιαρχία, η ιπποτροφία και η εισφορά, οι οποίες μάλιστα είχαν και άμεση σχέση με περιόδους πολέμου. http://www.ime.gr/chronos/05/gr/economy/index.html Αφού μελετήσετε προσεκτικά το πιο πάνω παράθεμα και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις: α. Να εξηγήσετε τι ήταν ο θεσμός των λειτουργιών. (Μον.3) β. Να αναλύσετε δυο (2) από τις λειτουργίες. (Μον.4) γ. Να αναφέρετε τρεις (3) άλλες πηγές εσόδων της Αθήνας κατά την κλασική εποχή. (Μον.3) 3
3. Α Β Γ Παρατηρώντας προσεκτικά τα πιο πάνω αγγεία: α. Να τα κατατάξετε χρονολογικά ξεκινώντας από το αρχαιότερο και καταλήγοντας στο νεότερο αναφέροντας και την εποχή στην οποία ανήκει το κάθε ένα. (Μον. 3) β. Να τα περιγράψετε κάνοντας αναφορά στη διακόσμηση και το ρυθμό τους. (Μον. 9) Ζήτημα Δεύτερο 1. «Μα ο Τιρίβαζος έχοντας τη γενική διοίκηση είπε πως θα έρθει σε συμφωνία, αν ο Ευαγόρας αποχωρήσει από όλες τις πόλεις της Κύπρου και μένοντας βασιλιάς μονάχα της Σαλαμίνας πληρώνει κάθε χρόνο ορισμένο φόρο στον βασιλιά των Περσών και κάμνει τις προσταγές του σαν δούλος σε κύριο. Μα ο Ευαγόρας παρόλο η εκλογή να δεχθεί ή όχι ήταν βαριά, σ όλα τα άλλα συμφωνούσε μα στο να κάμνει προσταγές σαν δούλος στον κύριο του είχε αντίρρηση κι έλεγε πως πρέπει να είναι υποτακτικός ως βασιλιάς σε βασιλιά ( ) Ο Ευαγόρας λοιπόν, χωρίς να το περιμένει, απέτρεψε την κατάληψη της πόλεως του κι έκαμε ειρήνη ώστε να μένει βασιλιάς της Σαλαμίνας και να δίνει τον ορισμένο φόρο κάθε χρόνο και να υπακούει ως βασιλιάς στου βασιλιά το πρόσταγμα.» Η Αρχαία Κύπρος εις τας Ελληνικάς Πηγάς, τ. Α Κ. Χατζηιωάννου, σελ 167. 4
Αφού μελετήσετε προσεκτικά το πιο πάνω παράθεμα και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις να απαντήσετε στα πιο κάτω ερωτήματα: α. Σε ποιο ιστορικό γεγονός αναφέρεται η πιο πάνω συνθήκη; (Μον.2) β. Ποιοι ήταν οι όροι της, πώς χαρακτηρίστηκε και γιατί; (Μον.5) γ. Ο Ευαγόρας ως βασιλιάς της Σαλαμίνας εκτός από το πολιτικό του έργο προσπάθησε να αλλάξει και να βελτιώσει την εικόνα της πόλης του. Ποιο στόχο έθεσε στον πολιτιστικό τομέα; Να αναφέρετε 2 (δυο) μέτρα που πήρε για την υλοποίησή του. (Μον.5) 2. «Η μεταφορά του ταμείου της Αθηναϊκής συμμαχίας δημιούργησε νέα κρίση στους συμμάχους. Για τους Αθηναίους όμως υπήρξε πολύ σημαντικό γεγονός, γιατί τους έδωσε την ευχέρεια να έχουν στην πόλη τους τα συμμαχικά χρήματα και τη δυνατότητα να τα διαχειρίζονται ανεξέλεγκτα. [ ] Οι Αθηναίοι δημιούργησαν ειδική αστυνομία για τη φύλαξη του θησαυρού. Οι σύμμαχοι όπως ήταν φυσικό, θεώρησαν την αθηναϊκή ενέργεια ως παραβίαση των αρχικών συμφωνιών και ακόμη ως καταπάτηση, ως ένα σημείο, των δικαιωμάτων και της ανεξαρτησίας τους. Το παράπονό τους, φυσικά, δεν εκδηλώθηκε αμέσως, γιατί κανείς τους δεν τόλμησε να κινηθεί αμέσως εναντίον της Αθήνας. Από τον επόμενο χρόνο όμως, οι γενικότερες συνθήκες και τα δύσκολα προβλήματα που αντιμετώπιζαν διαρκώς οι Αθηναίοι σε αρκετές από τις σύμμαχες πόλεις, καθώς βρίσκονταν στην ανάγκη να πάρουν αυστηρά μέτρα, έγιναν αφορμή να αυξηθεί η δυσφορία των συμμάχων, με αποτέλεσμα ορισμένοι από τους σταδιακά, να επιχειρούν αποστασία από τη συμμαχία.» Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ.γ1, σελ.102 Αφού μελετήσετε προσεκτικά το πιο πάνω παράθεμα και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις: α. Να αναφέρετε τους λόγους που οδήγησαν στη σύσταση της Αθηναϊκής συμμαχίας και να παρουσιάσετε τον τρόπο οργάνωσής της. (Μον.6) β. Πώς έγινε η μετατροπή της Αθηναϊκής συμμαχίας σε Αθηναϊκή ηγεμονία; (Μον.5) 5
3. Α Β Γ α. Ποιοι πολιτισμοί αντιπροσωπεύονται στις πιο πάνω εικόνες; (Μον.2) β. Να παρουσιάσετε αναλυτικά τις πληροφορίες που αντλούμε από τις πιο πάνω εικόνες αναφορικά με τις θρησκευτικές αντιλήψεις του κάθε πολιτισμού. (Μον.8) γ. Ποια κοινά θρησκευτικά στοιχεία παρουσιάζουν οι δυο πολιτισμοί; (Μον.2) Οι εισηγητές : Φωτεινή Ελευθερίου Κυριακή Χατζησάββα Δήμητρα Θεοκλέους Παναγιώτα Ονησιφόρου Συντονίστρια Β.Δ. Ειρήνη Χατζηαγαθαγγέλου Ο Διευθυντής Ανδρέας Φιλίππου 6
7