ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ Δρ. Γεώργιος Θερίου
Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: 2
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Στο κεφάλαιο 1 μελετήσαμε έννοιες φιλοσοφίας και ηθικής, όπως αυτές εξελίχθηκαν στα τελευταία 3.000 χρόνια. Σε αυτό το κεφάλαιο μιλάμε για τις πραγματικότητες της εποχής μας και για το πώς αυτές μπορεί να διαφοροποιούν τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς του σύγχρονου ανθρώπου. Το κεφάλαιο αυτό αποτελεί το συνδετικό κρίκο μεταξύ των θεωριών της ηθικής που καλλιεργήθηκε από τότε που υπήρξαν οι άνθρωποι και του 21ου αιώνα, ο οποίος μεταλλάσσεται με δραματική ταχύτητα.
ΕΙΣΕΡΧΟΜΕΝΟΙ ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ: ΚΥΡΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ Αποχαιρετισμός του απομονωτισμού: Στον αιώνα της παγκοσμιοποίησης, των μαζικών μέσων επικοινωνίας, της τεχνολογίας και του διεθνούς εμπορίου η ανάγκη του κρατικού απομονωτισμού ουσιαστικά καταργείται. Πολιτισμικές συγκρούσεις: Αυτή η κατάργηση των φραγμών δίδει αφορμή για συγκρούσεις σε άλλο επίπεδο που βασίζονται σε διακρατικές διαφορές κοινωνικοπολιτιστικής σκέψης. Π.χ. Δεν είναι δυνατόν γενεές που ακολούθησαν μια θρησκευτική τάση ξαφνικά να δεχθούν με άνεση την ύπαρξη μιας άλλης και να αποδεχτούν τους τρόπους της. Πολιτισμικές συγκρούσεις υπάρχουν και μέσα στην ίδια χώρα και αφορούν θέματα κουλτούρας, χρώματος, φύλου, ηλικίας, κοινωνικής ή οικονομικής τάξης.
ΕΙΣΕΡΧΟΜΕΝΟΙ ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ: ΚΥΡΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ Παγκόσμια ασφάλεια: Σήμερα ο στρατιωτικός μηχανισμός είναι εξαιρετικά αποτελεσματικός. Μήπως όμως πρέπει να υπάρξουν νέες μεθοδεύσεις με την μορφή νέων διακρατικών συμφωνιών οι οποίες θα επιβάλουν συστήματα ελέγχου; Μήπως άραγε βρισκόμαστε σε μια εποχή κατά την οποία οι παραδοσιακές στρατιωτικές τακτικές έχουν πολύ περιορισμένη αξία και, για παράδειγμα, αντί των κρατών πρέπει να προστατεύσουμε επιχειρήσεις; Οικονομικές συγκρούσεις: Οι ανεπτυγμένες χώρες έχουν την πρωτοκαθεδρία στον πλούτο και το διεθνές εμπόριο. Βέβαια η συνεχιζόμενη Κινέζικη και Ινδική οικονομική ανάπτυξη μεταβάλλουν ταχύτατα τις ισορροπίες. Οι οικονομικές αυτές διαφορές, έχουν μια δική τους δυναμική αυτόδιατήρησης που συχνά συναρτάται με την κουλτούρα ενός τόπου. Βλέπε σχετικό case study 2-2.
ΕΙΣΕΡΧΟΜΕΝΟΙ ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ: ΚΥΡΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ Διακρατικές ενώσεις και συμφωνίες: Με τη λήξη του 2ου παγκοσμίου πολέμου ένας αέρας αναγέννησης διακατέχει τους πάντες. Υπάρχει μια τάση περιορισμού των οικονομικών φραγμών, κίνησης κεφαλαίων, απελευθέρωσης των αγορών εργασίας και μεταβίβασης τεχνολογιών. Το έδαφος λοιπόν είναι πρόσφορο για να συναφθούν διακρατικές συμφωνίες διαφόρων τύπων. Το πιο σημαντικό παράδειγμα είναι αυτό της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ Πέρα από τα ουσιαστικότερα θέματα που αναφέρθηκαν ήδη και επιδρούν στην ηθική του σύγχρονου ανθρώπου, το σύνολο των αρχών και θεσμών που παραδοσιακά βιώσαμε μεταλλάσσεται. Μερικές από τις βασικές αλλαγές στον κοινωνικό ιστό είναι: Ο θάνατος της οικογένειας. Η οικογένεια όπως την ξέρουμε, συχνά κάτω από το επιστέγασμα των ιδεαλιστικών ρόλων και της αγάπης λαμβάνει την ουσιαστική της δύναμη από την ανάγκη κοινωνικοποίησης και ομαδοποίησης. Π.χ. τα άτομα της οικογένειας ενώνονται αν και συνειδητοποιούν τις ατέλειες τους, αποκτούν σαφείς ρόλους, υιοθετούν συστήματα ελέγχου μέσω τις οικογενειακής κοινωνικοποίησης και δημιουργούν ένα σύνθετο σύστημα κανόνων για το τι πρέπει και τι δεν πρέπει να γίνεται.
ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ Ο θάνατος της οικογένειας (συνέχεια). Με το γαμήλιο συμβόλαιο υπάρχει η προσωπική αποδοχή μιας υποταγής στα χρονικά πλαίσια και τις κοινωνικές απαιτήσεις κάποιου άλλου. Παράλληλα ο τρόπος ζωής και οι συμβιβασμοί «καλουπώνουν» περαιτέρω την συμπεριφορά μας. Τα παραπάνω φαίνονται λογικά και αποτελούν αρχές που ίσχυσαν για χιλιετίες. Οι στατιστικές όμως των τελευταίων χρόνων δείχνουν ότι σε ανεπτυγμένα δυτικά κράτη η κατάληξη περισσοτέρων από τους μισούς γάμους είναι το διαζύγιο. Τι άλλαξε; Η οικογένεια αποτελεί επιδρομή στη ζωή του ατόμου; Η εποχή των συγγενών έχει τελειώσει επειδή αυτοί εισέρχονται στο κέντρο του εγώ μας; Αυτές είναι οι νέες τάσεις μεταλλαγής του θεσμού της οικογένειας;
ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ Ένας κόσμος ηλικιωμένων. Στις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες ο άνθρωπος ζει πάνω από 82 χρόνια. Προβλέπεται ότι το 2030 στην Γερμανία σχεδόν ο μισός ενήλικος πληθυσμός θα είναι άνω των 65 ετών. Έτσι θα υπάρξει έντονη η ανάγκη εισαγωγής ανθρώπινου δυναμικού από άλλες χώρες για να καλυφθούν τα αναγκαία κενά σε θέσεις εργασίας. Όμως οι άνθρωποι είναι σε θέση να αντιπαρέρχονται τις εκάστοτε πολιτισμικές αντιθέσεις; Γνώση και τεχνολογία. Ζούμε σε μια κοινωνία γνώσης όπου το κλειδί της επιτυχίας είναι η κατοχή αυτής. Γνώση χωρίς ηθική είναι επικίνδυνη, ιδίως στην εποχή που δεν υπάρχουν σύνορα και η γνώση είναι προσιτή σε πολλούς.
ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ Η σύγχρονη διεθνής επιχείρηση. Η σύγχρονη επιχείρηση στην εποχή της παγκοσμιοποίησης έχει γίνει σημαντικότατος παράγων κοινωνικής προόδου και εν πολλοίς έχει αποκτήσει μεγαλύτερη κοινωνική σπουδαιότητα από κράτη ολόκληρα. Άλλωστε μόνο περίπου 20 κράτη έχουν ΑΕΠ μεγαλύτερο από τον κύκλο εργασιών των μεγαλύτερων σύγχρονων εταιριών. Εδώ και 25 χρόνια βρισκόμαστε στον αιώνα της επιχείρησης. Φυσικά αυτό δεν σημαίνει ότι οι «καλές» επιχειρήσεις υπάρχουν παντού. Όμως οι ορθά οργανωμένες εταιρίες τηρούν προσεγμένες διαδικασίες, αρμόζουσες τεχνολογίες και έχουν σεβασμό στο περιβάλλον, τον εργαζόμενο, τον ιδιοκτήτη και τον πελάτη.
ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Η λογιστική είναι ένας γενικά αποδεκτός τρόπος καταμέτρησης των επιχειρηματικών δρωμένων. Χρησιμεύει στον έλεγχο και τη διαχείριση της επιχείρησης. Βασιζόμαστε όμως σε λογιστικές απεικονίσεις οι οποίες βρίσκονται σε πλαίσια συνεχών αλλαγών και υπόκεινται σε σειρά από επιχειρηματικές προτεραιότητες. Νομοθετούμε τα όρια της επιχείρησης αν και τίποτα δεν μας εγγυάται ότι δεν θα περιέχονται συστηματικά νομικά, λογιστικά και οικονομικά σφάλματα. Περίπτωση της General Electric. Με τους συνήθεις τρόπους υπολογισμού είχε κέρδος ανά μετοχή $1,42. Αν όμως αφαιρέσουμε από την τιμή αυτή συγκεκριμένα στοιχεία που ως σήμερα οι λογιστές θεωρούσαν ότι πρέπει να συνυπολογίζονται στην έννοια του κέρδους η πραγματική κερδοφορία της GE είναι μόνο &1,11. Εδώ μιλάμε για μια πτώση στην απόδοση των μετοχών της τάξης του 25%.