ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Ακαδημαϊκό έτος 2016-2017 Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Χειμώνας-Άνοιξη Μάθημα: Δημόσια Οικονομική Διδασκαλία: Γεωργία Καπλάνογλου 2 ο Πακέτο Ασκήσεων, Προθεσμία Παράδοσης Τρίτη 25 Απριλίου 2017 Σωστό-Λάθος (Δίπλα σε κάθε ερώτηση να δείξετε αν η πρόταση είναι σωστή (Σ), ή λάθος (Λ). 1. Το ασύρματο δίκτυο που έχουμε στην πλατεία Συντάγματος είναι δημόσιο αγαθό. 2. Αν το γεγονός ότι ένα άτομο καταναλώνει ένα αγαθό δε σημαίνει ότι ένα άλλο άτομο δε μπορεί να καταναλώσει το ίδιο αγαθό, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει αδυναμία αποκλεισμού στη χρήση του αγαθού αυτού. 3. Η αποτελεσματική παροχή ενός δημόσιου αγαθού απαιτεί το συνολικό κόστος παραγωγής του αγαθού να ισούται με το άθροισμα του οφέλους που έχουν όλοι οι καταναλωτές από το αγαθό αυτό. 4. Η συνολική καμπύλη ζήτησης για ένα δημόσιο αγαθό προκύπτει προσθέτοντας οριζόντια τις ατομικές καμπύλες ζήτησης για το αγαθό αυτό. 5. Το πρόβλημα του «δωρεάν χρήστη» αναφέρεται στο ότι μερικοί άνθρωποι δεν είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν οικιοθελώς για ένα δημόσιο αγαθό επειδή δεν ωφελούνται προσωπικά από την κατανάλωσή του. 6. Το θεώρημα του Coase δίνει τις προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες οι εξωτερικές οικονομικές επιπτώσεις μπορούν να εσωτερικευθούν χωρίς κυβερνητική παρέμβαση. 7. Το καλοκαίρι είσαστε σ ένα μικρό νησί και κάθε μέρα τρώτε τουλάχιστο ένα παγωτό. Ξαφνικά έρχεται μια ομάδα τουριστών με αποτέλεσμα να ανέβει η τιμή του παγωτού κατά 50 λεπτά. Αυτό είναι ένα παράδειγμα αρνητικής εξωτερικότητας.
2 Σχολιάστε συνοπτικά τις πιο κάτω προτάσεις: 1. Ποια από τα παρακάτω θεωρείτε αμιγή δημόσια αγαθά; Ποια είναι ιδιωτικά αγαθά; Γιατί; α. Περιοχές με παρθένα φύση β. Δορυφορική τηλεόραση γ. Φοίτηση σε ιατρική σχολή δ. Δημόσια τηλεοπτικά προγράμματα ε. Μία σελίδα του Διαδικτύου που παρέχει πληροφορίες για τα δρομολόγια των αεροπορικών εταιρειών. 2. Πείτε αν κάθε μια από τις πιο κάτω προτάσεις είναι σωστή, λάθος ή αβέβαιη και δικαιολογείστε την απάντηση σας α. Η αποτελεσματική παροχή ενός δημόσιου αγαθού είναι στο επίπεδο εκείνο όπου κάθε μέλος της κοινωνίας θέτει την ίδια αξία στην τελευταία μονάδα του αγαθού. β. Αν ένα αγαθό είναι μη ανταγωνιστικό και μη αποκλείσμο, τότε αυτό δεν θα παραχθεί ποτέ από τον ιδιωτικό τομέα. γ. Ένας δρόμος είναι μη ανταγωνιστικός επειδή η χρήση του από ένα άτομο δεν μειώνει τη χρήση κάποιου άλλου ατόμου. δ. Οι μεγαλύτερες κοινότητες τείνουν να καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες από ένα μη ανταγωνιστικό αγαθό σε σχέση με μικρότερες κοινότητες. 3. Σε πoιες από τις παρακάτω περιπτώσεις μπορεί να εφαρμοσθεί τo θεώρημα τoυ Coase, σε ποιες όχι και γιατί; α. Ένας αγρότης ο οποίος καλλιεργεί βιολογικό καλαμπόκι κινδυνεύει να μολυνθεί ο καρπός του καλαμποκιού από το γενετικά μεταλλαγμένο καλαμπόκι που καλλιεργούν οι γείτονές του. β. Στην Βραζιλία είναι παράνομο να πιάσει κανείς και να πουλήσει ορισμένα τροπικά ψάρια. Παρόλα αυτά, σε κάποιες απομακρυσμένες περιοχές του Αμαζονίου, εκατοντάδες δύτες προσέρχονται για να πιάσουν εξωτικά ψάρια τα οποία πωλούν στη διεθνή μαύρη αγορά. Η δράση τόσων δυτών εξαντλεί τον πληθυσμό των εξωτικών ψαριών. γ. Στην πολιτεία της Ουάσινγκτον πολλοί αγρότες βάζουν φωτιά στα χωράφια τους προκειμένου να καθαριστούν από τα καλάμια των θερισμένων σιταριών και να προετοιμαστούν για την επόμενη περίοδο σποράς. Οι κάτοικοι της διπλανής πόλης παραπονούνται για τη ρύπανση. δ. Κατά κανόνα oι χρήστες τoυ Διαδικτύoυ δεν επωμίζονται κανένα πρόσθετο κόστος για τη μετάδoση πληρoφoριών. Αυτό έχει ως συνέπεια να δημιουργείται συνωστισμός και να απoγoητεύoνται oι χρήστες εξαιτίας των καθυστερήσεων. 4. Η κυβέρνηση επιβάλλει σε δυο επιχειρήσεις να μειώσουν το επίπεδο ρύπανσης που παράγουν. Η επιχείρηση Α έχει την παρακάτω συνάρτηση οριακού κόστους για τη μείωση της ρύπανσης (R ), MCA=4R. Η επιχείρηση Β έχει μια αντίστοιχη συνάρτηση οριακού κόστους MCΒ=2R. Αν η κυβέρνηση δώσει 100 άδειες ρύπανσης σε κάθε μία
3 επιχείρηση και επιτρέψει το εμπόριο των αδειών, ποια επιχείρηση θα αγοράσει άδειες από την άλλη; 5. Η ιατρική ασφάλιση είναι πιο φτηνή όταν αγοράζεται από έναν εργοδότη για μια ομάδα εργαζομένων, από ότι αν την αγοράζει ο κάθε εργαζόμενος χωριστά. Απαντήστε όλα τα πιο κάτω προβλήματα Άσκηση 1. Η εκπαίδευση αποτελεί παράδειγμα θετικής εξωτερικότητας. Το όφελος της κοινωνίας από ένα υψηλά μορφωμένο εργατικό δυναμικό είναι μεγαλύτερο από το ατομικό όφελος που έχει κάθε μορφωμένο άτομο. Το παρακάτω πίνακας παρουσιάζει το όφελος που έχει ο Νίκος από κάθε έτος εκπαίδευσης (πέραν της υποχρεωτικής) και το κόστος που συνεπάγεται η εκαπαίδευση. Κάθε έτος εκπαίδευσης έχει επίσης ένα θετικό εξωτερικό όφελος 8000 ευρώ. Ποσότητα εκπαίδευσης (έτη) Συνολικό όφελος του Νίκου όφελος του Νίκου κοινωνικό όφελος Συνολικό κόστος για τον Νίκο 9 10,000...... 10,000... 10 30,000 26,000 11 49,000 43,000 12 67,000 61,000 12 84,000 80,000 14 100,000 100,000 15 115,000 121,000 16 129,000 143,000 17 142,000 166,000 κόστος για τον Νίκο (α) Συμπληρώστε τον πίνακα (β) Πόσα χρόνια θα επιλέξει να αφιερώσει στην εκπαίδεση ο Νίκος; (γ) Ποια είναι η κοινωνικά επιθυμητή ποσότητα εκπαίδευσης; (δ) Πόση επιδότηση πρέπει να δοθεί στην εκπαίδευση προκειμένου ο Νίκος να αποκτήσει την ποσότητα που είναι κοινωνικά επιθυμητή; Άσκηση 2. Η περιοχή Φίνκερ Λέικ στην πολιτεία της Νέας Υόρκης προσεκλύει τουρίστες που επιθυμούν να δοκιμάσουν τα εκλεκτά κρασιά της. Τα τελευταία χρόνια, έχουν αρχίσει να εγκαθίστανται στην περιοχή χοιροστάσια μερικά από τα οποία εκτρέφουν περισσότερους από χίλιους χοίρους. Οι άσχημες οσμές από τις
4 κοπριές των χοίρων επηρεάζουν αρνητικά τον τουρισμό στην περιοχή. «Το κρασί και οι χοίροι δεν πάνε μαζί» [Chen, 2001, σελ. L1]. Υποθέστε ότι η φάρμα τα Μικρά Γουρούνια (ΜΓ) βρίσκεται δίπλα στον αμπλώνα του Τίπσυ. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει για κάθε επίπεδο παραγωγής της φάρμας ΜΓ, το οριακό κόστος εκτροφής ενός χοίρου, το οριακό όφελος για την ΜΓ και την οριακή ζημία που προκαλείται στον αμπελώνα του Τίπσυ. Επίπεδο MC MB MD προϊόντος 1 3 13 5 2 6 13 7 3 10 13 9 4 13 13 11 5 19 13 13 6 21 13 15 α. Πόσους χοίρους θα εκθρέψει η φάρμα ΜΓ; β. Ποιος είναι ο αποτελεσματικός αριθμός χοίρων; γ. Ο ιδιοκτήτης της φάρμας ΜΓ κουράζεται με τα παράπονα του Τίπσυ για το χοιροστάσιό του και αποφασίζει να εξαγοράσει τον αμπελώνα. Πόσους χοίρους θα εκθρέψει η φάρμα ΜΓ μετά τη συγχώνευση; δ. Πώς επηρεάζονται τα αθροιστικά κέρδη των δύο επιχειρήσεων μετά τη συγχώνευση; Άσκηση 3. Ας υποθέσουμε ότι δύο συγκάτοικοι, ο Τάκης και ο Μιχάλης, επιθυμούν η κουζίνα τους να είναι καθαρή. Η ποσότητα του δημόσιου αγαθού σε αυτήν την περίπτωση ορίζεται ως το «επίπεδο καθαριότητας» της κουζίνας, που χρησιμοποιεί τόσο Τάκης όσο και ο Μιχάλης. Η τιμή/κόστος μεταφράζεται σε ώρες καθαρίσματος της κουζίνας. Οι (αντίστροφες) συναρτήσεις ζήτησης είναι: PT=100 2QT και PΜ=150 3QΜ. Το οριακό κόστος καθαρίσματος της κουζίνας είναι σταθερό MC=90. α. Υποθέστε αρχικά ότι ο Τάκης και ο Μιχάλης έχουν ξεχωριστές κουζίνες (δηλαδή το αγαθό «καθαρή κουζίνα» είναι ιδιωτικό αγαθό). Ποιο είναι το αποτελεσματικό επίπεδο καθαριότητας και πόσες ώρες θα αφιερωθούν στο καθάρισμα της κουζίνας; β. Ας υποθέσουμε τώρα ότι ο Τάκης και ο Μιχάλης μοιράζονται την ίδια κουζίνα, επομένως η «καθαρή κουζίνα» είναι δημόσιο αγαθό. Ποιο είναι το αποτελεσματικό επίπεδο καθαριότητας της κουζίνας και πόσες είναι οι ώρες καθαρίσματος σε αυτήν την περίπτωση;
5 γ. Με βάση τις απαντήσεις σας στα προηγούμενα υποερωτήματα θεωρείτε ότι υπάρχει το πρόβλημα του τζαμπατζή σε αυτήν την περίπτωση; Άσκηση 4. Η κυβέρνηση επιβάλλει σε δυο επιχειρήσεις να μειώσουν τα επίπεδα ρύπανσης που παράγουν. Για την επιχείρηση Α η μείωση της ρύπανσης συνδέεται με την καμπύλη οριακού κόστος MC=20+4Q. Για την επιχείρηση Β η αντίστοιχη καμπύλη οριακού κόστους είναι MC=10+8Q. Το οριακό όφελος από τη μείωση της ρύπανσης είναι MB=400-4Q. Ποιο είναι το κοινωνικά επιθυμητό επίπεδο μείωσης της ρύπανσης για κάθε επιχείρηση; Πόση είναι η συνολική μείωση της ρύπανσης; Θα ήταν αποτελεσματικό να απαιτήσουμε από τις δύο επιχειρήσεις να μειώσουν τη ρύπανσή τους κατά την ίδια ποσότητα; Άσκηση 5. Μια πόλη έχει δυο κατοίκους, το Γιάννη(J) και τον Κάρολο(C). Οι δυο κάτοικοι καταναλώνουν μύδια (Ο) και πυροτεχνήματα (F). Τα πυροτεχνήματα χρηματοδοτούνται αποκλειστικά από εθελοντικές εισφορές των δυο κατοίκων. Ο συνολικός αριθμός πυροτεχνημάτων είναι F = FJ + FC. Η τιμή των μυδιών και των πυροτεχνημάτων είναι 100. Η συνάρτηση χρησιμότητας του Γιάννη είναι UJ = 2 log(oj) + 3 log(f). Το εισόδημά του είναι 7.000. (α) Ποια είναι η ζήτηση του Γιάννη για πυροτεχνήματα ως συνάρτηση της ποσότητας πυροτεχνημάτων για τα οποία πληρώνει ο Κάρολος; (β) Ο Κάρολος λέει στο Γιάννη ότι η δική του συνάρτηση χρησιμότητας είναι UC = 10 log(oc) και ότι το εισόδημά του είναι 5.000. Αν ο Γιάννης τον πιστέψει, πόσα πυροτεχνήματα θα προσφέρει;