ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 17 ΜΑΪΟΥ 2013 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α.1. Περίληψη Ο συγγραφέας αναφέρεται στην αποξένωση του σύγχρονου ανθρώπου και την αναγκαιότητα αποκατάστασης της σχέσης του με τον συνάνθρωπο και το φυσικό του περιβάλλον. Αρχικά, επισημαίνει την αντίφαση ανάμεσα στο ενδιαφέρον του για τη ζωή στο σύμπαν και την αδιαφορία του για επικοινωνία στον δικό του πλανήτη. Στη συνέχεια, προβάλλεται εμφατικά η διττή φύση του ανθρώπου, ικανού ταυτόχρονα για δημιουργία αλλά και καταστροφή. Είναι επιτακτική ανάγκη, λοιπόν, ο άνθρωπος να αποκτήσει ουσιαστικότερη επαφή με τον συνάνθρωπό του και να δείξει σεβασμό στο περιβάλλον του. Απαραίτητη προϋπόθεση για αυτό είναι η ανθρωπιστική παιδεία, που θα λειτουργήσει ως αντιστάθμισμα στην τεχνολογική εξέλιξη. Μονάχα έτσι, συμπεραίνει ο συγγραφέας, θα μπορέσει να αντιμετωπίσει την επίγεια μοναξιά του, προτού προχωρήσει στην αναζήτηση της «εξωγήινης» ζωής. (119 λέξεις) Β1. Είναι αλήθεια ότι τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα ενώνουν και ταυτόχρονα απομονώνουν τους ανθρώπους. Με τη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και της κινητής τηλεφωνίας καταργούνται τα σύνορα στην επικοινωνία και εκμηδενίζονται οι αποστάσεις. Ωστόσο, αυτή η ψηφιακή μορφή επικοινωνίας υποκαθιστά τη φυσική παρουσία, δημιουργώντας ένα εικονικό περιβάλλον. Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει χάσει την αμεσότητα της δια ζώσης συνομιλίας και τη ζεστασιά της αληθινής και ουσιαστικής επαφής. Εγκλωβισμένος στους εξοντωτικούς ρυθμούς ζωής της καθημερινότητάς του και παραδομένος στον υλικό ευδαιμονισμό και τον ατομικό ωφελισμό, αλλοτριώνεται και απομακρύνεται τόσο από τον εαυτό του όσο και από τους γύρω του. Έτσι, όμως, επιτείνεται το αίσθημα μοναξιάς που βιώνει, αφού οι τυποποιημένες και επιφανειακές εικονικές σχέσεις δεν αρκούν για να πληρώσουν το εσωτερικό του κενό. (120 λέξεις)
Β2. α. Τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου του κειμένου είναι τα εξής: Θεματική πρόταση: «Αποκαλύπτεται όμως διπλή υπόσταση.» Λεπτομέρειες - Σχόλια: «Από τη μια των συμφερόντων του.» Περίοδος Κατακλείδα: «Η υπερφίαλη αυτή στάση υπάρξεως.» Ο συγγραφέας στη θεματική πρόταση διατυπώνει το θέμα της παραγράφου, αναφερόμενος στη διττή φύση του ανθρώπου. Την άποψη αυτή αναπτύσσει στις λεπτομέρειες, όπου περιγράφει την αντιφατική του συμπεριφορά με τα αντίστοιχα αποτελέσματά της. Η παράγραφος ολοκληρώνεται με την κατακλείδα, στην οποία αναφέρονται συμπερασματικά οι συνέπειες της αλαζονικής στάσης του ανθρώπου στο φυσικό του περιβάλλον. β. Ενδεικτικά παραδείγματα μεταφορικής χρήσης του λόγου: «η ζωή όμως γύρω μας ανθίζει.» «γέννησε αριστουργήματα στον λόγο και στην τέχνη.» «ο άνθρωπος σφραγίζει την ιστορική πορεία του με πολέμους» «έχει επουλώσει τις πληγές στις θάλασσες,» Β3. α. Συνώνυμα ταυτόχρονα = συγχρόνως, συνάμα, παράλληλα γέννησε = δημιούργησε, παρήγαγε αισθανθεί = νιώσει πληθαίνουν = αυξάνονται, πολλαπλασιάζονται ανάλγητη = σκληρή, απάνθρωπη, αμείλικτη β. Αντίθετα ανούσια ουσιαστική, σημαντική εμφανίζεται εξαφανίζεται, απουσιάζει ανέφικτη εφικτή, δυνατή πυκνώνει αραιώνει, μειώνεται, περιορίζεται υψηλά χαμηλά, κατώτερα, ευτελή
Β4. α. Χρήση ερωτηματικού: Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί το ερωτηματικό στην αρχή του κειμένου του, προκειμένου να προβληματίσει τον αναγνώστη και να προσελκύσει το ενδιαφέρον και την προσοχή του. Επιπλέον, λειτουργεί μεταβατικά διασφαλίζοντας τη νοηματική συνοχή της παραγράφου. Η χρήση του, ακόμα, ενισχύει τη ζωντάνια και την αμεσότητα του λόγου και προδίδει στοχαστικό ύφος, εφόσον ο συγγραφέας αναρωτιέται για τους λόγους στους οποίους οφείλεται το έντονο ενδιαφέρον του ανθρώπου για την «εξωγήινη» ζωή, προσκαλώντας τον αναγνώστη σε ένα νοερό διάλογο μαζί του. Χρήση διπλής παύλας: Στη διπλή παύλα ο συγγραφέας τοποθετεί ένα παρενθετικό σχόλιο, που συμπληρώνει και διευκρινίζει τα λεγόμενά του. Η αντίθεση ανάμεσα στη δυνατότητα του ανθρώπου να επικοινωνήσει με άλλες μορφές ζωής και στην ενδόμυχη επιθυμία του να το επιτύχει αυτονομείται από τις υπόλοιπες πληροφορίες της πρότασης και προβάλλεται με ιδιαίτερη έμφαση. β. Μετατροπή ενεργητικής σύνταξης σε παθητική: «Από την άλλη, από τον ίδιο τον άνθρωπο σφραγίζεται η ιστορική του πορεία με πολέμους και αγριότητες, θεοποιούνται τα υλικά αγαθά και συντηρούνται η αδικία και οι ανισότητες.» Γ1. Παραγωγή λόγου Επικοινωνιακό πλαίσιο: Άρθρο Τίτλος: «Αναζητώντας τη χαμένη μας Φύση» Δεδομένα έλλειψη σεβασμού του ανθρώπου προς το φυσικό περιβάλλον Ζητούμενα 1. Ποιες οι επιπτώσεις; 2. Με ποιους τρόπους μπορεί να αποκατασταθεί η σχέση του με αυτό;
Στοιχεία Προλόγου Αφόρμηση από την επικαιρότητα: π.χ. πρόσφατη τηλεοπτική εκπομπή με θέμα την περιβαλλοντική κρίση. Επισήμανση της αλόγιστης επέμβασης του ανθρώπου στη γη και της υπέρβασης κάθε μέτρου διατάραξη του οικοσυστήματος, δημιουργία περιβαλλοντικής κρίσης. Κυρίως μέρος Ζητούμενο 1: Επιπτώσεις από την έλλειψη σεβασμού του ανθρώπου προς το περιβάλλον Στο ίδιο το περιβάλλον: περιβαλλοντική ρύπανση (ρύπανση του εδάφους, μόλυνση των υδάτων, ρύπανση του ατμοσφαιρικού αέρα, ηχορύπανση) εξάντληση των πλουτοπαραγωγικών πηγών και των φυσικών πόρων διατάραξη οικολογικής ισορροπίας τρύπα του όζοντος, φαινόμενο του θερμοκηπίου, κλιματική αλλαγή (ακραία καιρικά φαινόμενα) περιορισμός της βιοποικιλότητας μείωση ειδών χλωρίδας και πανίδας αισθητική αλλοίωση φυσικού περιβάλλοντος: δημιουργία τεχνητού, βιομηχανικού περιβάλλοντος (έλλειψη πράσινου και ζωτικού χώρου, άναρχη δόμηση, γιγαντισμός κτισμάτων) Στον άνθρωπο: κλονισμός σωματικής υγείας του ανθρώπου, μείωση της αντοχής και εμφάνιση νέων ασθενειών κίνδυνοι για την ψυχική υγεία, απώλεια ψυχικής ισορροπίας και γαλήνης, άγχος, ανασφάλεια αλλοτρίωση σύγχρονου ανθρώπου, μοναξιά, αποξένωση από τη μητέραφύση και τον συνάνθρωπο κίνδυνοι για τις επερχόμενες γενιές συνολική υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής του
Ζητούμενο 2: Τρόποι αποκατάστασης της σχέσης του ανθρώπου με το περιβάλλον του Σε πολιτικό/θεσμικό επίπεδο: πολιτική βούληση των κυβερνήσεων για την προστασία της ποιότητας ζωής με την προώθηση της αποκέντρωσης, της περιφερειακής ανάπτυξης και την υλοποίηση προγραμμάτων οικολογικού χαρακτήρα (βιολογικοί καθαρισμοί, Χ.Υ.Τ.Α., ανακύκλωση, εναλλακτικές μορφές ενέργειας < αξιοποίηση δυνατοτήτων επιστήμης και τεχνολογίας) αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο συνεργασία των ειδικών φορέων σε παγκόσμια κλίμακα για τον περιορισμό της αλόγιστης βιομηχανικής ανάπτυξης Φορείς αγωγής: ΜΜΕ: πρωτοβουλίες με στόχο την ευαισθητοποίηση και την αφύπνιση της κοινής γνώμης για τα περιβαλλοντικά προβλήματα (ενημερωτικές εκπομπές, διαφημίσεις) Σχολείο: περιβαλλοντική αγωγή με στόχο την απόκτηση οικολογικής συνείδησης (εμπλουτισμός μαθημάτων που σχετίζονται με την οικολογία, βιωματική επαφή με τη φύση, εθελοντική δράση) Οικογένεια: πρότυπο ενός τρόπου ζωής φιλικού προς το περιβάλλον Σε ατομικό επίπεδο: συνειδητοποίηση του ακατάλυτου δεσμού του με τη φύση, επαναπροσδιορισμός των αξιών (περιορισμός καταναλωτικού πνεύματος, επιδίωξη μέτρου) συλλογική δράση, ενίσχυση περιβαλλοντικού εθελοντισμού
Στοιχεία Επιλόγου Επιτακτική ανάγκη η έγκαιρη συνειδητοποίηση του μεγέθους του οικολογικού προβλήματος και των καταστρεπτικών του συνεπειών για το σήμερα και το αύριο του ανθρώπου. Απαραίτητη προϋπόθεση η λήψη μέτρων, για την επανασύνδεσή του όχι μόνο με το φυσικό περιβάλλον, αλλά και με την βαθύτερη, ανθρώπινη φύση του -τον ίδιο του τον εαυτό. Επιμέλεια: Κατερίνα Θεοδωροπούλου