Επθεώρηση Κνωνκών Ερευνών Τμ. 131, 2010 ΑΣΤΚΑ ΚΑ ΑΓΡΤΚΑ ΚΕΝΤΡΑ: ΔΕΡΕΥΝΩΝΤΑ ΜΕ ΠΣΤΚΕΣ ΜΕΘΔΥΣ ΤΗ ΝΕΑ ΚΝΩΝΚΗ ΑΤΖΕΝΤΑ, ΥΠ ΤΗΝ ΕΠΔΡΑΣΗ ΤΥ ΕΠΠΕΔΥ ΕΚΠΑΔΕΥΣΗΣ Παστάδης Γεώργς http://dx.doi.org/10.12681/grsr.81 Copyright 2010 To cite this article: Παστάδης (2010). ΑΣΤΚΑ ΚΑ ΑΓΡΤΚΑ ΚΕΝΤΡΑ: ΔΕΡΕΥΝΩΝΤΑ ΜΕ ΠΣΤΚΕΣ ΜΕΘΔΥΣ ΤΗ ΝΕΑ ΚΝΩΝΚΗ ΑΤΖΕΝΤΑ, ΥΠ ΤΗΝ ΕΠΔΡΑΣΗ ΤΥ ΕΠΠΕΔΥ ΕΚΠΑΔΕΥΣΗΣ. Επθεώρηση Κνωνκών Ερευνών, 131,. http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
Επθεώρηση Κνωνκών Ερευνών, 131 Α', 2010, 33-70 Γεώργς Παστάδης* ΑΣΤΚΑ ΚΑ ΑΓΡΤΚΑ ΚΕΝΤΡΑ: ΔΕΡΕΥΝΩΝΤΑ ΜΕ ΠΣΤΚΕΣ ΜΕΘΔΥΣ ΤΗ ΝΕΑ ΚΝΩΝΚΗ ΑΤΖΕΝΤΑ, ΥΠ ΤΗΝ ΕΠΔΡΑΣΗ ΤΥ ΕΠΠΕΔΥ ΕΚΠΑΔΕΥΣΗΣ ΠΕΡΛΗΨΗ Τ άρθρ αυτό δερευνά, με πστκές μεθόδυς, τα ζητήματα της νέας κνω νκής ατζέντας, η πία περλαμβάνε τα φανόμενα τυ πλτκύ κυνσμύ κα της δυσαρέσκεας, της πλτκής απξένωσης, της ανασφάλεας κα τυ φόβυ (ως πρς την Ευρώπη κα τυς μετανάστες) πυ αναπτύσσντα τα τελευταία χρόνα στην Ελλάδα, εξετάζντας τς δαφρές ανάμεσα στα αστκά κα αγρτκά κέντρα, υπό την επίδραση τυ εππέδυ εκπαίδευσης- συγκεκρ μένα, εστάζε σε ζητήματα όπως: η κνωνκή ανασφάλεα, η κανπίηση από την πλτκή ενημέρωση των MME, η κανπίηση από τν τρόπ λετυργίας της Δημκρατίας, η εμπστσύνη πρς συλλγκύς θεσμύς εκπρσώπησης όπως τα πλτκά κόμματα κα τα συνδκάτα, η αίσθηση της κατάργησης των ργραμμών μεταξύ Αρστεράς κα Δ εξάς, η πλτκή δώτευση-απστασπίηση από τα κνά κα τη δημόσα σφαίρα κα πλτκός ατμκσμός, κνμκός φλελευθερσμός, τ ζήτημα των δημόσων Πανεπστημίων, φόβς της απώλεας της εθνκής ταυτότητας κα των αξών εντός της Ευρωπαϊ κής Ένωσης κα, τέλς, η στάση απέναντ στυς μετανάστες σε σχέση με τη νμ μπίηση τυς κα την απόδση ευθυνών γα την εγκληματκότητα. * Δδάκτωρ κνωνκών επστημών. http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
34 ΓΕΩΡΓΣ ΠΑΣΤΑΔΗΣ 1. ΕΣΑΓΩΓΗ - ΘΕΩΡΗΤΚ ΠΛΑΣ Στόχς τυ άρθρυ1 είνα η δερεύνηση των ζητημάτων της νέας πλτ κής ατζέντας, όπως τυ πλτκύ κυνσμύ κα δυσαρέσκεας, της πλ τκής απξένωσης, της ανασφάλεας κα τυ φόβυ (ως πρς την Ευρώ πη κα τυς μετανάστες), πυ αναπτύσσντα τα τελευταία χρόνα στην Ελλάδα, εξετάζντας τς δαφρές ανάμεσα στα αστκά κα αγρτκά κέντρα, υπό την επίδραση τυ εππέδυ εκπαίδευσης. Τ άρθρ καλείτα να απαντήσε στ αν υφίσταντα στατστκά σημα ντκές δαφρές μεταξύ των αστκών κα αγρτκών κέντρων, υπό την επίδραση τυ εππέδυ εκπαίδευσης, σε μα σερά από απόψες κα στάσες, όπως: η κνωνκή ανασφάλεα, η κανπίηση από την πλτ κή ενημέρωση πυ παρέχυν τα MME, η κανπίηση από τν τρόπ λε τυργίας της Δημκρατίας, η εμπστσύνη πρς συλλγκύς θεσμύς εκπρσώπησης όπως τα πλτκά κόμματα κα τα συνδκάτα, η αίσθηση της κατάργησης των ργραμμών μεταξύ Αρστεράς κα Δεξάς, η πλ τκή δώτευση-απστασπίηση από τα κνά κα τη δημόσα σφαίρα κα πλτκός ατμκσμός, κνμκός φλελευθερσμός, η ίδρυση δωτκών Πανεπστημίων, φόβς της απώλεας της εθνκής ταυτότη τας κα των αξών εντός της Ευρώπης, η στάση απέναντ στυς μετανά στες σε σχέση με τη νμμπίηση τυς κα την απόδση ευθυνών γα την εγκληματκότητα. 1.1. Πλτκή απξένωση, πλτκός κυνσμός κα η επίδραση των MME Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνα αναπτύσσντα φανόμενα όπως τυ πλτκύ κυνσμύ κα της δυσαρέσκεας, της πλτκής απξένωσης, της ανασφάλεας κα τυ φόβυ (ως πρς την Ευρώπη κα τυς μετανά στες), πυ συγκρτύν μα νέα κνωνκή ατζέντα. Η απόσταση πυ εκτμά πλίτης ότ τν χωρίζε από την πλτκή μετρέτα εμπερκά με βάση τ βαθμό συμφωνίας στην ερώτηση «η πλτκή είνα τόσ μπερδεμένη πυ άνθρωπ σαν εμάς δε μπρύν να 1. συγγραφέας θέλε να εκφράσε τς θέρμες τυ ευχαρστίες πρς την εταρεία ερευ νών V-PRC (www.vprc.gr, μέλς τυ ΣΕΔΕΑ-Σΰλλγς Εταρεών Δημσκόπησης κα Έρευ νας Αγράς, της ESOMAR κα της WAPOR), η πία είχε την ευγενή καλσύνη να παραχω ρήσε τα πστκά δεδμένα τυ παρόντς άρθρυ. Επίσης ευχαρστεί τυς δυ ανώνυμυς κρτές της Επθεώρησης Κνωνκών Ερευνών γα τς δαίτερα εύστχες παρατηρήσες τυς, πυ συνέβαλαν απφασστκά στη δαμόρφωση της τελκής εκόνας τυ παρόντς άρθρυ. http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
ΑΣΤΚΑ ΚΑ ΑΓΡΤΚΑ ΚΕΝΤΡΑ 35 την καταλάβυν». Η παράμετρς αυτή εσήχθη στην πλτκή έρευνα από την «μάδα τυ Μίσγκαν», τη δεκαετία τυ 1950, ως ερμηνευτκή παράμετρς της ανταπόκρσης τυ πλτκύ συστήματς απέναντ στα ατήματα των πλτών (Καφετζής, 1988, σ. 47). Καφετζής (1994, σ. 226) σημεώνε ότ, με βάση τη λγκή τυ υπδείγματς τυ Michigan, χρησμπήθηκαν στς έρευνες τυ ΕΚΚΕ τρες μεταβλητές γα τη δε ρεύνηση της πλτκής απξένωσης κα την αίσθηση τυ πλτκής απ τελεσματκότητας: τυς πλτκύς δεν τυς ενδαφέρε τ σκέφτντα άνθρωπ σαν κ εμάς, η πλτκή είνα τόσ μπερδεμένη πυ άνθρωπ σαν κ εμάς δε μπρύν να την καταλάβυν, όπς έρθε στην εξυσία κτάζε πάντα τα πρσωπκά τυ συμφέρντα. Τ 1985, Έλληνες παρυσάζυν μκρότερη πλτκή απξένωση από την αντίστχη των σπανών, ταλών κα Πρτγάλων (Δώδς, Καφετζής, κ.ά., 1990, σ. 115,117). Στς αντίστχες έρευνες της περόδυ 1988-90, εμφανίζετα μα σαφής τάση αρνητκής μεταστρφής των Ελλή νων σε σχέση με τυς πλτκύς κα μάλστα τ 1990 η πλτκή απξέ νωση φθάνε στα ίδα επίπεδα με αυτή των σπανών κα ταλών τυ 1985 (Καφετζής, 1994, σ. 244-245). Δώδς, Καφετζής κα Νκλακόπυλς (1997, σ. 246, 247, 249), με λετώντας τς βυλευτκές εκλγές τυ 1996, καταγράφυν την τάση απνμμπίησης κα συρρίκνωσης της πλτκής υπστήρξης τυ πλτ κύ, με έντνα τα ίχνη ενός πλτκύ κυνσμύ, καθώς κα την πτώση στην πλτκή ενεργπίηση της κνής γνώμης, συναρτημένη με τ φα νόμεν της πλτκής δυσαρέσκεας κα αλλτρίωσης. Robinson (1975, 1976), μελέτησε την αυξανόμενη εξάρτηση των ψηφφόρων από την τηλεόραση ως ενημερωτκό μέσ στς ΗΠΑ. Εστία σε στη σχέση ανάμεσα στν τηλεπτκό τρόπ παρυσίασης των εδήσε ων κα στην πλτκή αναρμδότητα κα τη δυσπστία έναντ των θεσμών πυ ασθανόταν ένα μέρς των πλτών. Θεωρεί ότ η τηλεόρα ση δεν απτελεί την απκλεστκή ατία αύξησης τυ πλτκύ κυνσμύ κα της πλτκής απξένωσης. Δε μπρεί να τεκμηρωθεί ατακή σχέση ανάμεσα στην εξάρτηση από την τηλεόραση κα στην υπκεμενκή πλ τκή αναρμδότητα. Γα ένα πλΰ μεγάλ τμήμα των ψηφφόρων η τηλεόραση απτελεί τη σχεδόν απκλεστκή πηγή πλτκής ενημέρω σης. ψηφφόρ αυτί συνήθως δε δαβάζυν πλτκές εδήσες από τς εφημερίδες, κα δε θα δέθεταν χρόν κα πρσπάθεα γα άλλη πηγή πλτκής πληρφόρησης. Συμφωνά με τν Robinson, στ αδάφρ αυτό κνό (κα λόγω της τάσης συγκρυσακής παρυσίασης της πλ τκής από την τηλεόραση) δημυργείτα τ αίσθημα της πλτκής αναρ- http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
36 ΓΕΩΡΓΣ ΠΑΣΤΑΔΗΣ μδότητας πυ δηγεί σε συνασθήματα πλτκής απξένωσης κα κυνσμύ. Η ηγεμνία της εμπρκής τηλεόρασης στ χώρ της πλτ κής επκνωνίας εξασθένησε δαίτερα τη βαρύτητα των «καθδηγητών γνώμης» (opinion leaders). Δεμερτζής, Καφετζής (1996, σ. 193) σημεώνυν ότ υφίστατα συσχέτση ανάμεσα στα MME (κα εδκά την τηλεόραση) κα στν πλ τκό κυνσμό κα στην πλτκή απξένωση, όχ όμως γα όλυς, παντύ κα πάντα. Πρέπε κάθε φρά να ελέγχετα ένας μεγάλς αρθμός μετα βλητών, έτσ ώστε να μην απδίδντα στην τηλεόραση ατάσες γα τς πίες μερκές φρές φέρε λίγη μόνν ευθύνη. ίδ (1996, σ. 205210), συμπεραίνυν ότ τα εμπερκά δεδμένα γα την αύξυσα τάση της αλλτρίωσης κα τυ κυνσμύ στ ελληνκό κνό φανερώνυν ότ τ φανόμεν αυτό είνα πργενέστερ της έλευσης της δωτκής ραδ φωνίας κα τηλεόρασης κα συσχετίζετα με την αδύναμη κνωνία των πλτών. Lazarsfeld κ.ά. (1948, σ. 42) κα Berelson κ.ά. (1954, σ. 25) θεω ρύν ότ τ επίπεδ τυπκής εκπαίδευσης είνα «δημυργός ενδαφέρ ντς». Έντνη συσχέτση τυπκής εκπαίδευσης κα ανάμεξης στην πλ τκή υπστηρίζυν ότ υπάρχε κα Campell κ.ά., θεωρώντας ότ τ συνλκότερ status τυ ατόμυ επδρά μεν στ βαθμό εμπλκής τυ στην πλτκή δαδκασία, δαμεσλαβΰμεν κυρίως από την εκπαίδευ ση (1960, σ. 477). 1.2. «Παλαά» κα «νέα» πλτκή Τα παλαότερα κνωνκά ατήματα («παλαά πλτκή» - Old Politics), πυ αναφέρντα στην εργασακή ασφάλεα κα στην κνμκή στα θερότητα, αντκαθίσταντα σγά-σγά από τ αίτημα της εξασφάλσης καλύτερης πότητας ζωής («νέα πλτκή» - New Politics). Τα νέα ατή ματα πηγάζυν από τς δευρυμένες κνωνκές ανάγκες, πυ συγκρ τύν νέες ανσότητες. Εππλέν, τα άτμα απμακρύνντα από μρφές μαζκής πλτκής (mass politics) κα δηγύντα σε δαδκασίες ελέγ χυ των κυβερνητκών απφάσεων, μέσω θεσμών κα ργανώσεων (Δεμερτζής, 1989, σ. 288 Πρβή, 2008, σ. 97 Harrrop, Miller, 1987 Inglehart, 1971,1973,1976,1977,1981,1990 Offe, 1987 Poguntke, 1987 Rose McAllister, 1990). Inglehart υπστηρίζε ότ μετα-υλστκές αξίες υθετύντα (όσν αφρά τ μρφωτκό επίπεδ) από τα άτμα πυ είνα περσσότερ μρφωμένα. Τα άτμα αυτά, έχντας δασφαλί σε μνμότερες κα καλύτερα αμεβόμενες εργασίες, έχυν «θωρακ- http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
ΑΣΤΚΑ ΚΑ ΑΓΡΤΚΑ ΚΕΝΤΡΑ 37 στεί» περσσότερ έναντ της κνμκής κρίσης, σε σχέση με άλλες κατηγρίες εργαζμένων. Έτσ υφίσταντα λγότερη ψυχλγκή πίεση σε σχέση με τς κνμκές πλτκές (Poguntke, 1987, σ. 77). Παστάδης (2008, σ. 182) συμπεραίνε ότ δυ ευδάκρτα τμήματα ανχνεύντα στ νεελληνκό εκλγκό σώμα. Τ πρώτ τμήμα, τ πί θα μπρύσε, ως τυπλγία, να νμαστεί «κνωνία της ανασφάλεας», συγκρτείτα κατά κΰρ λόγ από αγρότες μκρής δκτησίας, ανέρ γυς, ημαπασχλΰμένυς, συνταξύχυς, γυναίκες. Είνα συνήθως κατώτερυ εκπαδευτκύ εππέδυ κα ως εκ τύτυ δε δύναντα να παρακλυθήσυν τς ραγδαίες τεχνλγκές εξελίξες. Χαρακτηρίζετα επίσης από τς έντνες ανάγκες επβίωσης-βπρσμΰ. ψηφφόρ αυτί δε δύναντα ή δε θέλυν να αναλάβυν τ «κόστς πληρφρίας», κα έτσ δηγύντα επαναπαυόμεν στην υθέτηση της κμματκής ταύτσης. Η δάκρση Αρστερά - Δεξά συμπυκνώνε όλες τς αναγκαίες πλτκές πληρφρίες γα τς δαφρές μεταξύ των κμμάτων, ελαχ στπώντας τ «κόστς πληρφρίας». Τ δεύτερ τμήμα θα μπρύσε σχηματκά να νμαστεί «κνωνία των υψηλών πρσδκών». Συγκρ τείτα κατά κΰρ λόγ από ψηφφόρυς με υψηλό μρφωτκό επίπεδ, πυ εμφρύντα από μετα-υλστκές αξίες, απασχλύντα κυρίως στν τρτγενή τμέα, έχυν υψηλό εσόδημα κα απτελύν τα νέα ανερχό μενα μεσστρώματα. Αυτί δεν ενδαφέρντα συνήθως γα τη δάκρση Αρστερά - Δεξά, αυττπθετΰμεν στς μεσαίες θέσες, εμφανίζ ντα λγότερ ταυτσμέν με κάπ κόμμα, είνα περσσότερ αναπ φάσστ, επλέγντας συνήθως τς τελευταίες ημέρες πρ των εκλγών. Αυτί αναλαμβάνυν συνήθως τ «κόστς πληρφρίας» κα, κατά συνέ πεα, δηγύντα στην υθέτηση της ρθλγκής επλγής. ίδς (2008, σ. 179) παρατηρεί ότ στην Ελλάδα η άνδς τυ εκπαδευτκύ εππέδυ κα η ανάπτυξη τυ τρτγενύς τμέα της κνμίας δηγύν σταδακά στην αλλαγή των αξών. Τ αίτημα της εξασφάλσης καλύτερης πότητας ζωής («νέα πλτκή» - New Politics) αντκαθστά σγά-σγά τα παλαότερα κνωνκά ατήματα («παλαά πλτκή» - Old Politics), πυ αναφέρντα στην εργασακή ασφάλεα κα στην κνμκή σταθερότη τα. Κατά συνέπεα, ενσχύετα η πλτκή χεραφέτηση των πλτών κα ευνείτα η εμφάνση ενός νέυ τΰπυ ψηφφόρυ, περσσότερ ανε ξάρτητυ κα κρτκύ. ψηφφόρς της κατηγρίας αυτής εμφανίζετα με υψηλότερ πλτσμκό επίπεδ, καλύτερα πληρφρημένς κα λγό τερ εξαρτημένς από τα κόμματα. δαίτερ χαρακτηρστκό τυ απτε λεί «πλτκός σκεπτκσμός». Έτσ υθετεί ως κρτήρ επλγής τς συγκεκρμένες θέσες πυ παίρνε ένα κόμμα κα υπψήφ τυ στα http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
38 ΓΕΩΡΓΣ ΠΑΣΤΑΔΗΣ πρβλήματα της συγκυρίας, αγνώντας, κατά τ μάλλν ή ήττν, τς πλ τκές ετκέτες. Πρσχωρεί, με σχετκή ευκλία, στς λγκές τυ «εκλγ κύ ατμκσμύ», εντάσσετα δηλαδή στην τυπλγία της θεματκής ψήφυ. Επίσης συμπεραίνε (2008, σ. 182-183), ότ στην κμματκή ταύτ ση - δαρετκή ψήφ - παλαά πλτκή (old politics), εντάσσντα περσσότερ γυναίκες, μεγάλες ηλκίες, μσθωτί τυ Δημόσυ Τμέα, συνταξύχ, κάτκ των αγρτκών κέντρων κα εκκλησαζόμεν. Στην ρθλγκή επλγή - θεματκή ψήφ - μετα-υλστκές αξίες - νέα πλτκή (new politics), φαίνντα να εντάσσντα περσσότερ άνδρες, νέ, εργδότες-αυταπασχλΰμεν, φτητές, κάτκ των αστκών κέντρων κα μη εκκλησαζόμεν. Η δαίρεση αυτή παραπέμπε σε δαφρετκές μρφές αντίθεσης πλτκής - κνμίας, κνωνκών αντθέσεων, κρατκής δμής, πλτκΰ-κμματκΰ συστήματς. Ανάγετα εντέλε σε δαφρετκές μρφές πλτ κών κμμάτων. Δεσπόζυσας σημασίας παράμετρ απτελεί τ επίπεδ εκπαίδευσης, τ πί καταγράφετα ως δεγέρτης-υπκνητής επηρρεάζντας πρς τη μα ή την άλλη κατεύθυνση. Τ κατώτερ επίπεδ εκπαί δευσης ωθεί τυς ψηφφόρυς πρς την πρώτη τυπλγία, ενώ τ ανώ τερ επίπεδ κατεύθυνσης πρς τη δεύτερη. 1.3. Ενρωσκεπτκσμός Βερναρδάκης (2007, σ. 153-155), ερευνώντας τν ευρωπαϊσμό κα τν ευρωσκεπτκσμό στην Ελλάδα, σημεώνε ότ: «"φλευρωπαϊσμός" της ελληνκής κνωνίας είνα άμεσα συνδεδεμένς με τς πρσδκίες κνμκής ανάπτυξης κα πλτκύ εκσυγχρνσμύ της χώρας... Η ελληνκή κνή γνώμη είνα συνεπώς φλευρωπαϊκή στ μέτρ πυ πρσδκά (κα σε σημαντκό βαθμό επτυγχάνε) από τη συμμετχή της στην Ευρώπη υψηλότερ κνμκό, βτκό κα καταναλωτκό επίπε δ... "φλευρωπαϊσμός" αυτός, τέλς, είνα μάλλν "εθνκεντρκός φλευρωπαϊσμός". Δεν εμφανίζε δηλαδή στχεία ενός θετκά φρτ σμένυ "κσμπλτσμύ" ή ακόμα μας ανχής στη "δεθνή πλυπλτσμκότητα", κα αυτό ακρβώς τ γεγνός πρδαθέτε γα την ύπαρξη λανθάνυσας "ευρωσκεπτκστκής" τάσης στ εσωτερκό τυ "φλευρωπαϊσμΰ"...τ κυρότερ ωστόσ στχεί πυ τεκμηρώνε τ χαρα κτηρσμό τυ "εσωστρεφύς φλευρωπαϊσμΰ" είνα τα σχυρά χαρα κτηρστκά φβκότητας σε σχέση με την εθνκή ταυτότητα ("ελληνκό τητα") πυ δαπερνύν την ελληνκή κνωνία. Ταυτόχρνα με τα κ νμκά κα πλτκά φέλη πυ θεωρεί ότ απκμίζε από την ΕΕ, η http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
ΑΣΤΚΑ ΚΑ ΑΓΡΤΚΑ ΚΕΝΤΡΑ 39 τελευταία θεωρείτα, ταυτόχρνα, από την πλενότητα της ελληνκής κνωνίας ως κίνδυνς γα την εθνκή ταυτότητα ή, γα να τ δατυπώ συμε δαφρετκά, φόβς γα την αλλίωση της εθνκής ταυτότητας πυ συνεπάγετα η ένταξη σε ένα ευρύτερ κνμκό-πλτκό πλαί σ είνα τ αναγκαί τίμημα γα τα κνμκά κα πλτκά ωφελήμα τα». ίδς (2007, σ. 163) καταλήγε: «Στ μέτρ πυ "φλευρωπαϊσμός" της ελληνκής κνωνίας εμφανίζε έντνα "ωφελμστκά" κα "εσωστρεφή" χαρακτηρστκά, δεν μπρεί να απκλεστεί τ ενδεχόμε ν, τρππυμένων των συνθηκών κα τυ περβάλλντς, να αρχίσε να αμφσβητείτα σβαρά στ μέλλν. Η "εξάντληση" των πρσδκών της κνμκής ανάπτυξης κα η σταθερπίηση τυ ασθήματς "εθν κής ασφάλεας" ενδέχετα να τρππήσε σταδακά τη στάση των Ελλήνων/ίδων απέναντ στην Ευρώπη, ή τυλάχστν να φέρε στην επ φάνεα κα άλλες δυναμκές δελγκές στάσες». Κωνσταντνίδης (2007), στ πλαίσ της μελέτης τυ γα την Αρ στερά κα τη Δεξά, εξετάζε μεταβλητές πυ απεκνίζυν τη νέα πλ τκή ατζέντα όπως: «η δωτκή επχείρηση είνα η μόνη λΰση γα τα κνμκά πρβλήματα της χώρας», «μετανάστες πυ βρίσκντα στην Ελλάδα δημυργύν πρβλήματα κα θα πρέπε να φύγυν». Γα την πρώτη μεταβλητή, καταγράφε μεγαλύτερ βαθμό συμφωνίας μετα ξύ όσων αυττπθετΰντα δελγκά στη Δεξά, σε σχέση με όσυς αυττπθετΰντα δελγκά στην Αρστερά. Γα τη δεύτερη μεταβλη τή, παρατηρεί μεγαλύτερ βαθμό συμφωνίας σε όσυς μπρύν να χαρακτηρστύν ως «συντηρητκί», παρά σε όσυς μπρύν να χαρα κτηρστύν ως «πρδευτκί». 1.4. Τα αστκά κέντρα Παστάδης (2008, σ. 171-172) σημεώνε ότ τα χαρακτηρστκά γνω ρίσματα της πλτκότητας των αστκών κέντρων είνα η απμάκρυνση μάλλν από τ μντέλ της κμματκής ταΰτσης-δαρετκής ψήφυ, ως γενέθλας μήτρας πλτκής συμπερφράς κα η υθέτηση περσσότε ρ της ρθλγκής επλγής-θεματκής ψήφυ ως γενεσυργύ ρί ζυσας. Τα χαρακτηρστκά αυτά της «κυλτύρας των πόλεων» παρα πέμπυν σε δυ αφετηρακές υπθέσες. Η πρώτη είνα η υθέτηση των μετα-υλστκών αξών από ένα μεγάλ τμήμα τυ πληθυσμύ των ευρωπαϊκών μεγαλυπόλεων. Η αλλαγή αξών παρατηρείτα στς ανε πτυγμένες δυτκές κνωνίες. Τα παλαότερα κνωνκά ατήματα («παλαά πλτκή» - Old Politics), πυ αναφέρντα στην εργασακή http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
40 ΓΕΩΡΓΣ ΠΑΣΤΑΔΗΣ ασφάλεα κα στην κνμκή σταθερότητα, αντκαθίσταντα σγάσγά από τ αίτημα της εξασφάλσης καλύτερης πότητας ζωής («νέα πλτκή» - New Politics). Η δεύτερη είνα η πθανή εξασθένηση των πελατεακών δκτύων, δαίτερα στς πόλες όπυ η πρσωπκή επαφή μεταξύ τυ ψηφφόρυ κα τυ πλτκύ απδυναμώνετα πρς όφε λς μας «μντκρατκής» κα εν πλλίς απρόσωπης σχέσης. Στα αστ κά κέντρα παρατηρείτα κάμψη των πσστών των δυ μεγάλων κμ μάτων ΠΑΣΚ κα ΝΔ, με παράλληλη ενίσχυση των μκρότερων κμμά των της Αρστεράς ΚΚΕ κα ΣΥΝ. Ως εκ τύτυ η υπχώρηση τυ δκμματσμύ, ως κυρίαρχυ χαρακτηρστκύ της εκλγκής συμπερ φράς, καταγράφετα με μεγαλύτερη ένταση στα αστκά κέντρα. Σε αντίθεση με τα αστκά κέντρα, τα πλτκά χαρακτηρστκά των αγρτ κών κέντρων παραπέμπυν στην κμματκή ταΰτση-δαρετκή ψήφ. 7.5. ρόλς τυ εππέδυ εκπαίδευσης Butler, Stokes (1969, σ. 211-246) υπστηρίζυν ότ τ επίπεδ εκπαί δευσης απτελεί σημαντκό παράγντα δαμόρφωσης της πλτκής συμπερφράς. Franklin κ.ά. (1992, σ. 36) αναφέρυν ότ τ επίπεδ εκπαίδευσης επκαθρίζε πλλές φρές την επαγγελματκή ενασχόληση κα την ένταξη σε κάπα κνωνκή τάξη. Συγχρόνως τ επίπεδ εκπαίδευσης δαμρφώνε την πλτκή κυλτύρα. Τ υψηλό επίπεδ εκπαίδευσης δηγεί σε μεγαλύτερ βαθμό πλτκής ενημέρωσης κα πλτκής συμμετχής-ενεργπίησης, πυ, με τη σερά τυ, επδρά στη δαμόρφωση της πλτκής συμπερφράς (Almond, Verba, 1965). Weakliem (2002) παρατηρεί ότ η έρευνα έχε βρε ότ η εκπαί δευση συσχετίζετα με περσσότερ φλελεύθερες απόψες σε μα σερά θεμάτων, όμως υπάρχε αβεβαότητα γα τ εΰρς κα την εξήγηση αυτών των ευρημάτων. ίδς σημεώνε ότ η εκπαίδευση επδρά στς περσσότερες πλτκές απόψες. επδράσες μπρύν να συνψ στύν λέγντας ότ πρωθεί ατμκστκές αξίες. Η εκπαίδευση συνδέε τα με κάπως χαμηλότερη εμπστσύνη στυς περσσότερυς θεσμύς. Συμφωνά με τς έρευνες τυ ΕΚΚΕ (Νκλακόπυλς, Παντελίδυ, 1988 κα Παντελίδυ-Μαλΰτα, 1990, 1992), τ επίπεδ εκπαίδευσης συνστά καθρστκό παράγντα σε μα σερά απόψες-στάσες κα αντλήψες γα την πλτκή. Συμφωνά με τν Καφετζή (1996, σ. 176), η εκπαίδευση απτελεί ένα μηχανσμό άντλησης των συμβλκών αλλά κα των υλκών πόρων πυ http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
ΑΣΤΚΑ ΚΑ ΑΓΡΤΚΑ ΚΕΝΤΡΑ 41 απατύντα γα την ανάπτυξη πλτκών δεξτήτων. Επίσης η ανώτατη εκπαίδευση εμφανίζετα να είνα πρνμακός κνωνκός χώρς της πλτκότητας, η κατώτατη εκπαδευτκή βαθμίδα να ρθετεί την περθωρακότητα στ δημόσ χώρ κα δυ άλλες θέσες να κατέχυν σταθερά μα συγκρίσμη μεσαία περχή. Νκλακόπυλς (1997, σ. 202-203), μελετώντας τς βυλευτκές εκλγές τυ 1996, παραθέτε την κατανμή της κμματκής ταύτσης ανα φρκά με τ μρφωτκό επίπεδ. δεσμί με τα κόμματα των ατόμων με ανώτερη εκπαίδευση παρυσάζντα σαφώς χαλαρότερ. Η κμματκή ταύτση εμφανίζετα αντστρόφως ανάλγη τυ εππέδυ εκπαίδευσης. ψηφφόρ με ανώτερη εκπαίδευση εμφανίζυν χαμηλότερη κμματκή ταύτση σε σχέση με εκείνυς με κατώτερη εκπαίδευση. Η σταθερότητα στην εκλγκή συμπερφρά εμφανίζετα αντστρόφως ανάλγη τυ εππέ δυ εκπαίδευσης. ψηφφόρ με ανώτερη εκπαίδευση παρυσάζντα σαφώς λγότερ σταθερί στην κμματκή τυς πρτίμηση κα με υψηλό τερα πσστά αναπφάσστων έως την ημέρα της ψηφφρίας. 2. ΜΕΘΔΛΓΑ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Τ πρωτγενές υλκό στ πί βασίζετα η μελέτη αυτή είνα τα πσ τκά δεδμένα της πανελλαδκής έρευνας πεδίυ υπ' αρθμ. 1466 τυ έτυς 2007, της εταρείας ερευνών V-PRC, με ατμκές συνεντεύξες, χρήση δμημένυ ερωτηματλγίυ κα κάλπης, στ σύνλ της χώρας, μέγεθς τυ δείγματς 1.200 άτμα, με πλυσταδακή στρωματπημέ νη δεγματληψία. Πρκεμένυ να δερευνηθύν τα ανωτέρω ερωτήματα, μελετάτα η σχέση ανάμεσα στα αστκά κα αγρτκά κέντρα, υπό την επίδραση τυ εππέδυ εκπαίδευσης, σε δάφρες μεταβλητές απόψεων κα στάσεων: Κνωνκή ανασφάλεα (αίσθημα ασφάλεας γα τ μέλλν) (σε κλί μακα: Πλΰ σίγυρ, Αρκετά σίγυρ, Όχ κα τόσ σίγυρ, Καθόλυ σίγυρ). κανπίηση από την πλτκή ενημέρωση πυ παρέχετα από τα Μέσα Ενημέρωσης (σε κλίμακα: Πλΰ κανπημέν, Αρκετά κανπημέ ν, Όχ κα τόσ κανπημέν, Καθόλυ κανπημέν). κανπίηση από τν τρόπ πυ λετυργεί η Δημκρατία στην Ελ λάδα (σε κλίμακα: Πλΰ κανπημέν, Αρκετά κανπημέν, Όχ κα τόσ κανπημέν, Καθόλυ κανπημέν). Εμπστσΰνη στα πλτκά κόμματα (σε κλίμακα: Εμπστεύντα, Δεν εμπστεύντα). http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
42 ΓΕΩΡΓΣ ΠΑΣΤΑΔΗΣ Εμπστσύνη στα εργατκά σωματεία/συνδκάτα (σε κλίμακα: Εμπ στεύντα, Δεν εμπστεύντα). «Είτε πρόκετα γα τη δεξά, είτε γα την αρστερά, όπς κα να κυβερνά είνα τ ίδ πράγμα» (σε κλίμακα: Συμφωνύν, ΰτε συμφωνΰν/ΰτε δαφωνύν, Δαφωνύν). «Πρτμώ να κτάζω τν εαυτό μυ, παρά να πρσπαθώ να αλλάξω την κνωνία» (σε κλίμακα: Συμφωνύν, ΰτε συμφωνΰν/ΰτε δα φωνύν, Δαφωνύν). «Η κνμία λετυργεί καλύτερα όσ λγότερ παρεμβαίνε τ κρά τς κα όσ περσσότερη ελευθερία έχυν επχερήσες» (σε κλί μακα: Συμφωνύν, ΰτε συμφωνΰν/ΰτε δαφωνΰν, Δαφωνΰν). «Δαφωνώ με την ίδρυση δωτκών πανεπστημίων γατί η Παδεία είνα δημόσ αγαθό στ πί πρέπε όλ να έχυν δκαίωμα» (σε κλίμακα: Συμφωνΰν, ΰτε συμφωνΰν/ΰτε δαφωνΰν, Δαφωνΰν). «Μέσα στην Ευρώπη κνδυνεύυμε να χάσυμε την εθνκή μας ταυ τότητα/αξίες» (σε κλίμακα: Συμφωνΰν, ΰτε συμφωνΰν/ΰτε δα φωνΰν, Δαφωνΰν). «περσσότερ μετανάστες στη χώρα μας πρσφέρυν στην ελλη νκή κνμία κα θα πρέπε να νμμπηθύν» (σε κλίμακα: Συμ φωνΰν, ΰτε συμφωνΰν/ΰτε δαφωνΰν, Δαφωνΰν). «Η εγκληματκότητα φείλετα στ μεγάλ αρθμό ξένων πυ βρίσκε τα στη χώρα μας» (σε κλίμακα: Συμφωνΰν, ΰτε συμφωνΰν/ΰτε δαφωνΰν, Δαφωνΰν). Γα τν έλεγχ των ερευνητκών ερωτημάτων της μελέτης, χρησμ πύντα πστκές μέθδ ανάλυσης (ανάλυση αντστχώνcorrespondence analysis, πίνακες συνάφεας, έλεγχ στατστκής σημα ντκότητας δαφρών). έλεγχς στατστκής σημαντκότητας δαφ ρών στς εξαρτημένες μεταβλητές δενεργείτα ως εξής: έχντας ως μεταβλητή ελέγχυ (grouping variable) την αστκότητα (αστκά κέντρα, αγρτκά κέντρα), εξετάζυμε αν παρατηρύντα στατστκά σημαντκές δαφρές ανάμεσα στα επίπεδα αστκότητας, δηλαδή αν η μετάβαση από τ ένα επίπεδ στ άλλ επηρεάζε τς εξαρτημένες μεταβλητές. Επίσης έχντας ως μεταβλητή ελέγχυ (grouping variable) τ επίπεδ εκπαίδευσης (κατώτερη, μέση, ανώτερη), εξετάζυμε αν παρατηρύντα στατστκά σημαντκές δαφρές ανάμεσα στα επίπεδα εκπαίδευσης, δηλαδή αν η μετάβαση από τ ένα επίπεδ στ άλλ επηρεάζε τς εξαρ τημένες μεταβλητές, τόσ στα αστκά κέντρα όσ κα στα αγρτκά. Γα τυς ελέγχυς στατστκής σημαντκότητας χρησμπύντα τα MannWhitney U κα Kruskal Wallis τεστς. Είνα μη παραμετρκά τεστς, δήλα- http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
43 ΑΣΤΚΑ ΚΑ ΑΓΡΤΚΑ ΚΕΝΤΡΑ δή δεν απατύντα υπθέσες γα την κατανμή τυ πληθυσμύ, είνα ελευθέρα κατανμής. Συγκρίνυν δυ ή περσσότερες μάδες περπτώ σεων μας μεταβλητής κα απφαίνντα αν παρατηρύντα στατστκά σημαντκές δαφρές ανάμεσα στς μάδες αυτές (Asymp. Sig.). Επίσης εξετάζυμε αν παρατηρύντα στατστκά σημαντκές δαφρές ανάμε σα στς μεταβλητές «Εμπστσύνη στα πλτκά κόμματα» κα «Εμπ στσύνη στα εργατκά σωματεία/συνδκάτα», στ σύνλ τυ δείγματς καθώς κα στα αστκά κα αγρτκά κέντρα, χρησμπώντας τ Wilcoxon Signed Ranks τεστ. έλεγχς στατστκής σημαντκότητας πραγματπείτα σε επίπεδ στατστκής σημαντκότητας ρ= 0,05 ή 5%. Εάν τ απτέλεσμα τυ ελέγχυ (Asymp. Sig.) είνα μκρότερ από τ 0,05, τότε παρατηρύμενες δαφρές είνα στατστκά σημαντκές κα συνεπώς μπρεί να γίνε γενίκευση των συμπερασμάτων στ σύνλ τυ πληθυσμύ, ενώ, εάν είνα μεγαλύτερ από τ 0,05, παρατηρύ μενες δαφρές δεν είνα στατστκά σημαντκές κα δε μπρεί να γίνε γενίκευση των συμπερασμάτων στ σύνλ τυ πληθυσμύ. 3. ΠΑΡΥΣΑΣΗ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Από την ανάλυση αντστχών (correspondence analysis) γα την αστ κτητα, πρκύπτυν τα Σχήματα 1Α-22: ΣΧΗΜΑ Α Αστκτητα κατκίας Π Αγρτκά 0,1-,- Πλύ σίγυρ " w Όχ κα τόσ σίγυρ 0,1" Αρκετά σίγυρ O Q Ημαστκά 0,2-0,3 ' Καθόλυ σίγυρ Κνωνκή ανασφάλεα (αίσθημα ασφάλεας γα τ μέλλν) -0,75-0,50-0,25 0,00 0,25 http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
44 ΓΕΩΡΓΣ ΠΑΣΤΑΔΗΣ ΣΧΗΜΑ IB Όχ κα τόσ κανπημέν 0,2Καθόλυ κανπημέν 0,1-,- Αστκά ^ Αγρτκά Αστκότητα κατκίας Π κανπίηση από την πλτκή ενημέρωση πυ παρέχετα από τα Μέσα Ενημέρωσης u 0,10,20,3-0,5 Πλϋ κανπημέν 0,4" Ημαστκά -0,75-0,50-0,25 0,00 0,25 ΣΧΗΜΑ 2 Καθόλυ κανπημέν 0,2- Αγρτκά Αρκετά κανπημέν χ κα τόσ κανπημέν 0,2- -0,50-0,25 κανπίηση από τν τρόπ πυ λετυργεί η Δημκρατία στην Ελλάδα Ημαστκά Πλϋ κανπημέν 0,4- Αστκότητα κατκίας Αστκά,- 0,00 0,25 0,50 http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
45 ΑΣΤΚΑ ΚΑ ΑΓΡΤΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΣΧΗΜΑ 3 0,50- Ημαστκά Δεν εμπστεύντα 0,25-,- Αστκά 0,25- Εμπστεύντα Αστκότητα κατκίας Εμπστσύνη στα πλτκά κόμματα Αστκότητα κατκίας Π Εμπστσύνη στα εργατκά σωματεία/ συνδκάτα Αγρτκά 0,50- ΔΑ 0,75" -0,50-0,25 0,00 0,25 0,50 ΣΧΗΜΑ 4 0,4Εμπστεύντα 0,2Αστκά,- ΔΑ εμπστεύντα -0,2-0,4 Αγρτκά π 0,50 Ημαστκά Δεν 1 1-0,25-0,25 0,25 0,25 0,50 http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
46 ΓΕΩΡΓΣ ΠΑΣΤΑΔΗΣ ΣΧΗΜΑ 5 0,6-0,4- ϋτε συμφωνύν ϋτε δαφωνύν Αστκότητα κατκίας «Είτε πρόκετα γα τη Δεξά, είτε γα την Αρστερά, όπς κα να κυβερνά είνα τ ίδ πράγμα» Αστκότητα κατκίας «Πρτμώ να κτάζω τν εαυτό μυ, παρά να πρσπαθώ να αλλάξω την κνωνία» Ημαστκά Συμφωνύν Αστκά 0,2-,Δαφωνύν -0,2- Αγρτκά -0,4-0,0-0,5-1,0 0,5 ΣΧΗΜΑ 6 Συμφωνύν 0,100,05- Αστκά,- -0,05-0,10- Δαφωνύν -0,15-0,20" -0,4-0,2 Αγρτκά Ημαστκά ύτε συμφωνύν ύτε δαφωνύν ' 0,0 0,2 0,4 0,6 http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
47 ΑΣΤΚΑ ΚΑ ΑΓΡΤΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΣΧΗΜΑ 7 0,50-0,25- Π Αγρτκά Αστκότητα κατκίας «Η κνμία λετυργεί καλύτερα όσ λγότερ παρεμβαίνε τ κράτς κα όση περσσότερη ελευθερία έχυν επχερήσες» Αστκότητα κατκίας «Δαφωνώ με την ίδρυση δωτκών πανεπστημίων γατί η Παδεία είνα δημόσ αγαθό στ πί πρέπε όλ να έχυν δκαίωμα» Δαφωνύν Συμφωνύν,0,25- Αστκά Ημαστκά 0,50" ύτε συμφωνύν 1-1 ύτε δαφωνύν 0,75-0,50 0,75 ΣΧΗΜΑ 8 0,4- J ύτε συμφωνύν ' ' ύτε δαφωνύν Αγρτκά 0,2- Αστκά Συμφωνύν, Δαφωνύν 0,2Ημαστκά Π Λ U,4 ^ -0,4-0,2 0,0 0,2 0,4 http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
48 ΓΕΩΡΓΣ ΠΑΣΤΑΔΗΣ ΣΧΗΜΑ 9 Αστκότητα κατκίας «Μέσα στην Ευρώπη κνδυνεύυμε να χάσυμε την εθνκή μας ταυτότητα/ αξίες» Αστκότητα κατκίας «περσσό τερ μετα νάστες στη χώρα μας πρσφέρυν στην ελληνκή κνμία κα θα πρέπε να νμμ πηθύν» Δαφωνύν,- Συμφωνύν Αστκά,-,- Αγρτκά ϋτε συμφωνύν ϋτε δαφωνύν -υ,2- -0,2-0,4 Ημαστκά 0,2 0,0 0,4 ΣΧΗΜΑ 10 0,50- Ημαστκά Δαφωνύν 0,25- Συμφωνύν,- Αγρτκά Αστκά 0,25" ύτε συμφωνύν ύτε δαφωνύν 0,50" Ί -0,4 1-0,2 1 0,0 1 0,2 Γ 0,4 http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
ΑΣΤΚΑ ΚΑ ΑΓΡΤΚΑ ΚΕΝΤΡΑ 49 ΣΧΗΜΑ 11 Ημαστκά 0,4-0,3-0,1- Αστκότητα κατκίας «Η εγκλημα τκότητα φείλετα στ μεγάλ αρθμό ξένων πυ βρίσκετα στη χώρα μας» κανπίηση από την πλτκή ενημέρωση πυ παρέχετα από τα Μέσα Ενημέρωσης Κνωνκή ανασφάλεα (αίσθημα ασφάλεας γα τ μέλλν) Συμφωνύν 0,2-,,- Αγρτκά Δαφωνύν Αστκά?- ϋτε συμφωνύν ϋτε δαφωνύν -0,50-0,25 0,00 0,25 0,3-0,50 ΣΧΗΜΑ 12 2,0- Πλύ σίγυρ 1,5" Πλύ κανπημέν 1,0" 0,5- Αρκετά σί 0,0 i -0,5" -1,0" -1,0 Καθόλυ κανπημέν Q Υ υ Ρ 0 1 Καθόλυ σίγυρ Αρκετά κανπημέν Π χ κα τόσ κανπημέν Όχ κα τόσ σίγυρ -0,5 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
50 ΓΕΩΡΓΣ ΠΑΣΤΑΔΗΣ ΣΧΗΜΑ 13 3- κανπίηση από τν τρόπ πυ λετυργεί η Δημκρατία στην Ελλάδα Κνωνκή ανασφάλεα (αίσθημα ασφάλεας γα τ μέλλν) Εμπστσύνη στα πλτκά κόμματα Κνωνκή ανασφάλεα (αίσθημα ασφάλεας γα τ μέλλν) Πλϋ σίγυρ α Πλϋ κανπημέν 1- - Αρκετά σίγυρ Καθόλυ σίγυρ Κ α θ 0 λ 0 ϋ κανπημέν w 1 χ κ" τόσ κανπημέν χ κα τόσ σίγυρ -1- Αρκετά κανπημέν ΣΧΗΜΑ 14 1,0- Πλϋ σίγυρ Όχ κα τόσ σίγυρ 0,5- Εμπστεύντα,- Δεν U,ò-, ^ εμπστεύντα Αρκετά σίγυρ. Καθόλυ σίγυρ 1,0" ΔΑ 1,5" -,υ- -2,0-1,5-1,0-0,5 0,0 0,5 1,0 http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
ΑΣΤΚΑ ΚΑ ΑΓΡΤΚΑ ΚΕΝΤΡΑ 51 ΣΧΗΜΑ 15 0,4- Καθόλυ σίγυρ υ,/>- Κνωνκή ανασφάλεα (αίσθημα ασφάλεας γα τ μέλλν) «Είτε πρόκε τα γα τη Δεξά, είτε γα την Αρστερά, όπς κυβερνά είνα τ ίδ πράγμα» Κνωνκή ανασφάλεα (αίσθημα ασφάλεας γα τ μέλλν) Όχ κα τόσ σίγυρ 0,4- Εμπστσύνη στα εργατκά σωματεία/ συνδκάτα Δεν)εμπστεύντα,0,2- Πλϋ σίγυρ ΔΑ Εμπστεύντα Αρκετά σίγυρ 0,6" 0,8" -0,5-1,0 0,0 0,5 1,0 ΣΧΗΜΑ 16 1,0" 0,5- Αρκετά σίγυρ,- Καθόλυ σίγυρ Δαφωνύν Π Συμφωνύν Όχ κα τόσ σίγυρ Π Πλύ σίγυρ Π -0,5" ύτε συμφωνύν ύτε δαφωνύν -1,0" -1,0-0,5 0,0 0,5 1,0 http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
ΓΕΩΡΓΣ 52 ΠΑΣΤΑΔΗΣ ΣΧΗΜΑ 17 1,0ϋτε συμφωνύν ϋτε δαφωνύν 0,5- Κνωνκή ανασφάλεα (αίσθημα ασφάλεας γα τ μέλλν) «Η κνμία λετυργεί όσ λγότερ παρεμβαίνε τ κράτς κα όσ περσσότερη ελευθερία έχυν επχερήσες» Κνωνκή ανασφάλεα (αίσθημα ασφάλεας γα τ μέλλν) π Όχ κα τόσ σίγυρ Αρκετά σίγυρ Q Καθόλυ σίγυρ 0,5" «Πρτμώ να κτάζω τν εαυτό μυ, παρά να πρσπαθώ να αλλάξω την κνωνία» Συμφωνύν,- Δαφωνύν 1,0" Πλύ σίγυρ, -1,5-1,0-0,5 0,0 0,5 1,0 ΣΧΗΜΑ 18 0,5-,- Αρκετά σίγυρ Καθόλυ σίγυρ Συμφωνύν Πλύ σίγυρ Π Δαφωνύν Όχ κα τόσ σίγυρ Π -0,5" ύτε συμφωνύν ύτε δαφωνύν -1,0" -1,5" -1,5-1,0-0,5 0,0 0,5 http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
53 ΑΣΤΚΑ ΚΑ ΑΓΡΤΚΑ ΚΕΝΤΡΑ Σ Χ Η Μ Α 19 1,0Π Πλύ σίγυρ 0,5- «Δαφωνώ με την ίδρυση δωτκών πανεπστημίων γατί η Παδεία είνα δημόσ αγαθό στ πί πρέπε όλ να έχυν δκαίωμα» Κνωνκή ανασφάλεα (αίσθημα ασφάλεας γα τ μέλλν) «Μέσα στην Ευρώπη κνδυνεύυμε να χάσυμε την εθνκή μας ταυτότητα/ αξίες» Κνωνκή ανασφάλεα (αίσθημα ασφάλεας γα τ μέλλν) Όχ κα τόσ σίγυρ Δαφωνύν,- Π Γ Ώ Συμφωνύν Καθόλυ σίγυρ Αρκετά σίγυρ -0,5" ύτε συμφωνύν ύτε δαφωνύν -1,0" -1,5" -2,0 2,0-1,5-1,0-0,5 0,0 0,5 \ 1,0 Σ Χ Η Μ Α 20 Πλύ σίγυρ 1,5" 1,0" 0,5- Δαφωνύν,- Όχ κα τόσ σίγυρ -0,5" Π Συμφωνύν Αρκετά s-\ σίγυρ ύτε συμφωνύν ύτε δαφωνύν Καθόλυ σίγυρ -1,0" -1,0-0,5 0,0 0,5 1,0 1,5 http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
54 ΓΕΩΡΓΣ ΠΑΣΤΑΔΗΣ ΣΧΗΜΑ 21 υ, 0,4- Δαφωνύν Q 0,2-, u -, Καθόλυ σίγυρ 0,2- κα Κνωνκή ανασφάλεα (αίσθημα ασφάλεας γα τ μέλλν) Αρκετά σίγυρ 0,4- «περσσό τερ μετα νάστες στη Χώρα μας πρσφέρυν στην ελληνκή κνμία κα θα πρέπε να νμμπηθύν» ύτε συμφωνύν ύτε δαφωνύν / Χ, ^σ σίγυρ Συμφωνύν 0,6-0,8" Ί -0,8 Πλύ σίγυρ 1 1 1 1 1 1-0,6-0,4-0,2 0,0 0,2 0,4 Γ 0,6 ΣΧΗΜΑ 22 «Η εγκλημα τκότητα φείλετα στ μεγάλ αρθμό ξένων πυ βρίσκετα στη χώρα μας» Κνωνκή ανασφάλεα (αίσθημα ασφάλεας γα τ μέλλν) 0,50Αρκετά σίγυρ Συμφωνύν 0,25- Καθόλυ σίγυρ Π,- r, {J Δαφωνύν -0,25" ϋ Όχ,κα τόσ σίγυρ ύτε συμφωνύν ύτε δαφωνύν -0,50" Πλύ σίγυρ -0,75 π -0,6 1 1-0,4-0,2 1 0,0 1 0,2 1 Γ" 0,4 0,6 http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
ΑΣΤΚΑ ΚΑ ΑΓΡΤΚΑ ΚΕΝΤΡΑ 55 Από την ανάλυση των δεδμένων πρκύπτυν παρακάτω πίνακες (Πίνακας συνάφεας κα Πίνακας ελέγχων σημαντκότητας). Π ί ν α κ α ς σ υ ν ά φ ε α ς ( π σ σ τ ό %) Αστκά κέντρα Αγρτκά κέντρα Ö Ρ" / W ^3 Ρ" Ρ" Oß w ^3 3 > Ρ" Oß w ^3 Ρ" p- Oß w ^3 W > ν Ρ > ν Κνωνκή ανασφάλεα (αίσθημα ασφάλεας γα τ μέλλν) (Πλΰ σίγυρ + Αρκετά σίγυρ) κανπίηση από την πλτκή ενημέρωση πυ παρέχετα από τα Μέσα Ενημέρωσης (Πλΰ κανπημέν + Αρκετά κανπημέν) κανπίηση από τν τρόπ πυ λετυργεί η Αημκρατία στην Ελλάδα (Πλΰ κανπημέν + Αρκετά κανπημέν) Εμπστσΰνη στα πλτκά κόμματα (Εμπστεΰντα) Εμπστσΰνη στα εργατκά σωματεία/ συνδκάτα (Εμπστεΰντα) «Είτε πρόκετα γα τη Δεξά, είτε γα την Αρστερά, όπς κα να κυβερνά είνα τ ίδ πράγμα» (Συμφωνΰν) 15,60 16,96 31,29 45,39 31,87 31,97 19,84 22,76 23,68 17,86 Ρ 22,7 21,17 34,80 39,02 38,16 42,86 38,82 37,20 34,75 33,33 40,82 35,12 50,41 35,53 50,00 43,09 37,91 30,50 18,71 29,93 23,94 21,14 12,50 14,29 16,12 21,08 39,01 42,40 34,69 40,16 37,40 35,53 42,86 37,17 39,24 31,21 43,27 38,10 39,53 41,46 51,97 28,57 45,39 44,20 συνεχίζετα http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
56 ΓΕΩΡΓΣ ΠΑΣΤΑΔΗΣ συνέχεα Πίνακα «Πρτμώ να κτάξω τν εαυτό μυ, παρά να πρσπαθώ να αλλάξω την κνωνία» (Συμφωνύν) 46,81 39,77 34,69 40,16 38,21 40,13 35,71 38,82 39,68 «Η κνμία λετυργεί καλύτερα όσ λγότερ παρεμβαίνε τ κράτς κα όσ περσσότερη ελευθερία έχυν επχερήσες» (Συμφωνύν) 24,82 27,19 38,78 29,13 «Δαφωνώ με την ίδρυση δωτκών πανεπστημίων γατί η Παδεία είνα δημόσ αγαθό στ πί πρέπε όλ να έχυν δκαίωμα» (Συμφωνύν) 41,84 54,97 44,90 49,76 «Μέσα στην Ευρώπη κνδυνεύυμε να χάσυμε την εθνκή μας ταυτότητα/αξίες» (Συμφωνύν) 56,03 51,46 35,37 48,82 «περσσότερ μετανάστες στη χώρα μας πρσφέρυν στην ελληνκή κνμί κα θα πρέπε να νμμπηθύν» 34,04 37,72 48,30 39,37 (Συμφωνύν) «Η εγκληματκότητα φείλετα στ μεγάλ αρθμό ξένων πυ βρίσκετα στη χώρα μας» (Συμφωνύν) 62,41 49,71 40,82 50,24 24,39 34,87 39,29 31,25 31,71 58,54 63,16 53,57 60,53 54,03 61,79 53,95 32,14 54,93 50,40 22,76 30,92 39,29 28,29 35,78 63,41 52,63 32,14 54,93 52,26 http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
ΑΣΤΚΑ ΚΑ ΑΓΡΤΚΑ ΚΕΝΤΡΑ 57 Πίνακας ελέγχων σημαντκότητας Mann-Whitney U, Grouping Variable: Αστκότητα (αστκά κέντρα, αγρτκά κέντρα), Asymp. Sig. (2-tailed) Κνωνκή ανασφάλεα (αίσθημα ασφάλεας γα τ μέλλν) κανπίηση από την πλτκή ενημέρωση πυ παρέχετα από τα Μέσα Ενημέρωσης κανπίηση από τν τρόπ πυ λετυργεί η Δημκρατία στην Ελλάδα Εμπστσύνη στα πλτκά κόμματα Εμπστσύνη στα εργατκά σωματεία/συνδκάτα «Είτε πρόκετα γα τη δεξά, είτε γα την αρστερά, όπς κα να κυβερνά είνα τ ίδ πράγμα» «Πρτμώ να κτάζω τν εαυτό μυ, παρά να πρσπαθώ να αλλάξω την κνωνία» «Η κνμία λετυργεί καλύτερα όσ λγότερ παρεμβαίνε τ κράτς κα όσ περσσότερη ελευθερία έχυν επχερήσες» «Δαφωνώ με την ίδρυση δωτκών πανεπστημίων γατί η Παδεία είνα δημόσ αγαθό στ πί πρέπε όλ να έχυν δκαίωμα» «Μέσα στην Ευρώπη κνδυνεύυμε να χάσυμε την εθνκή μας ταυτότητα/αξίες» «περσσότερ μετανάστες στη χώρα μας πρσφέρυν στην ελληνκή κνμία κα θα πρέπε να νμμπηθύν» «Η εγκληματκότητα φείλετα στ μεγάλ αρθμό ξένων πυ βρίσκετα στη χώρα μας» 0,011 0,195 0,011 0,006 0,419 0,350 0,657 0,430 0,010 0,156 0,004 0,028 Kruskal Wallis, Grouping Variable: Επίπεδ εκπαίδεϋσης (κατώτερη, μέση, ανώτερη), Asymp. Sig. (2-tailed) Κνωνκή ανασφάλεα (αίσθημα ασφάλεας γα τ μέλλν) κανπίηση από την πλτκή ενημέρωση πυ παρέχετα από τα Μέσα Ενημέρωσης κανπίηση από τν τρόπ πυ λετυργεί η Δημκρατία στην Ελλάδα Εμπστσύνη στα πλτκά κόμματα Αστκά κέντρα Αγρτκά κέντρα 0,000 0,768 0,168 0,977 0,125 0,015 0,088 0,580 http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
ΓΕΩΡΓΣ ΠΑΣΤΑΔΗΣ 58 Εμπστσύνη στα εργατκά σωματεία/ συνδκάτα «Είτε πρόκετα γα τη Δεξά, είτε γα την Αρστερά, όπς κα να κυβερνά είνα τ ίδ πράγμα» «Πρτμώ να κτάζω τν εαυτό μυ, παρά να πρσπαθώ να αλλάξω την κνωνία» «Η κνμία λετυργεί καλύτερα όσ λγότερ παρεμβαίνε τ κράτς κα όσ περσσότερη ελευθερία έχυν επχερήσες» «Δαφωνώ με την ίδρυση δωτκών πανεπστημίων γατί η Παδεία είνα δημόσ αγαθό στ πί πρέπε όλ να έχυν δκαίωμα» «Μέσα στην Ευρώπη κνδυνεύυμε να χάσυμε την εθνκή μας ταυτότητα/αξίες» «περσσότερ μετανάστες στη χώρα μας πρσφέρυν στην ελληνκή κνμία κα θα πρέπε να νμμπηθύν» «Η εγκληματκότητα φείλετα στ μεγάλ αρθμό ξένων πυ βρίσκετα στη χώρα μας» 0,216 0,441 0,060 0,009 0,180 0,204 0,001 0,005 0,016 0,272 0,000 0,032 0,039 0,042 0,007 0,003 Wilcoxon Signed Ranks Test, Asymp. Sig. (2-tailed), Εμπστσύνη στα εργατκά σωματεία/συνδκάτα - Εμπστσύνη στ πλτκά κόμματα Σύνλ δείγματς Αστκά κέντρα Αγρτκά κέντρα 0,002 0,049 0,009 Από τα δαγράμματα της ανάλυσης αντστχών, τν πίνακα συνά φεας κα τν πίνακα ελέγχων σημαντκότητας, παρατηρύμε ότ: Τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα, αυτί πυ δεν ασθά νντα κνωνκά ασφαλείς είνα περσσότερ από αυτύς πυ ασθά νντα ασφαλείς. Παρατηρύντα στατστκά σημαντκές δαφρές μεταξύ αστκών κα αγρτκών κέντρων (0,011 <0,05), συνεπώς τ επί- http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
ΑΣΤΚΑ ΚΑ ΑΓΡΤΚΑ ΚΕΝΤΡΑ 59 πεδ αστκότητας απτελεί δαφρπητκή παράμετρ, με τα αστκά κέντρα να ασθάνντα περσσότερ ασφαλή από τα αγρτκά κέντρα. Καταγράφντα στατστκά σημαντκές δαφρές μεταξύ των εππέδων εκπαίδευσης, μόνν στα αστκά κέντρα (0,000<0,005), κατά συνέπεα τ επίπεδ εκπαίδευσης απτελεί δαφρπητκή παράμετρ μόνν στα αστκά κέντρα, όπυ η άνδς τυ εππέδυ εκπαίδευσης μεώνε την ανασφάλεα. Τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα, όσ εμφανίζντα δυσαρεστημέν από την πλτκή ενημέρωση πυ παρέχετα από τα Μέσα Ενημέρωσης είνα περσσότερ από όσυς εμφανίζντα καν πημέν. Δεν καταγράφντα στατστκά σημαντκές δαφρές μεταξύ αστκών κα αγρτκών κέντρων (0,195>0,05), κατά συνέπεα τ επίπε δ αστκότητας δεν απτελεί δαφρπητκή παράμετρ. Δεν παρατη ρύντα στατστκά σημαντκές δαφρές μεταξύ των εππέδων εκπαί δευσης, τόσ στα αστκά κέντρα όσ κα στα αγρτκά κέντρα (0,168, 0,977>0,05), συνεπώς τ επίπεδ εκπαίδευσης δεν απτελεί δαφρ πητκή παράμετρ. Τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα, αυτί πυ δεν εμφα νίζντα κανπημέν από τν τρόπ πυ λετυργεί η Δημκρατία στην Ελλάδα, είνα περσσότερ από αυτύς πυ εμφανίζντα καν πημέν. Παρατηρύντα στατστκά σημαντκές δαφρές μεταξύ αστκών κα αγρτκών κέντρων (0,011 <0,05), συνεπώς τ επίπεδ αστ κότητας απτελεί δαφρπητκή παράμετρ, με τα αγρτκά κέντρα να εμφανίζντα δυσαρεστημένα σε μκρότερ βαθμό από τα αστκά κέντρα. Δεν καταγράφντα στατστκά σημαντκές δαφρές μεταξύ των εππέδων εκπαίδευσης, τόσ στα αστκά κέντρα όσ κα στα αγρ τκά κέντρα (0,125, 0,088>0,05), κατά συνέπεα τ επίπεδ εκπαίδευσης δεν απτελεί δαφρπητκή παράμετρ. Τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα, όσ εμπστεύντα τα πλτκά κόμματα είνα λγότερ από όσυς δεν τα εμπστεύντα. Καταγράφντα στατστκά σημαντκές δαφρές μεταξύ αστκών κα αγρτκών κέντρων (0,006<0,05), κατά συνέπεα τ επίπεδ αστκότη τας απτελεί δαφρπητκή παράμετρ, με τα αστκά κέντρα να εμπστεύντα περσσότερ από τα αγρτκά κέντρα, τα πλτκά κόμ ματα. Παρατηρύντα στατστκά σημαντκές δαφρές μεταξύ των επ πέδων εκπαίδευσης, μόνν στα αστκά κέντρα (0,015 <0,05), συνεπώς τ επίπεδ εκπαίδευσης απτελεί δαφρπητκή παράμετρ μόνν στα αστκά κέντρα, όπυ η άνδς τυ εππέδυ εκπαίδευσης μεώνε την εμπστσύνη. http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
60 ΓΕΩΡΓΣ ΠΑΣΤΑΔΗΣ Τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα, αυτί πυ εμπστεύ ντα τα εργατκά σωματεία/συνδκάτα είνα λγότερ από αυτύς πυ δεν τα εμπστεύντα. Δεν παρατηρύντα στατστκά σημαντκές δα φρές μεταξύ αστκών κα αγρτκών κέντρων (0,419>0,05), συνεπώς τ επίπεδ αστκότητας δεν απτελεί δαφρπητκή παράμετρ. Δεν καταγράφντα στατστκά σημαντκές δαφρές μεταξύ των εππέδων εκπαίδευσης, τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα (0,216, 0,441 >0,05), κατά συνέπεα τ επίπεδ εκπαίδευσης δεν απτελεί δα φρπητκή παράμετρ. Τόσ στ σύνλ τυ δείγματς όσ κα στα αστκά κα αγρτκά κέντρα, καταγράφντα στατστκά σημαντκές δαφρές ανάμεσα στην εμπστσύνη στα πλτκά κόμματα κα στην εμπστσύνη στα εργατκά σωματεία/συνδκάτα (0,002, 0,049, 0,009<0,05, Wilcoxon Test), με τα δευτέρα να απλαμβάνυν πλΰ μεγαλύτερη εμπστσύνη από τα πρώτα. Αναδύετα λπόν ένα ζήτημα έντνης έλλεψης εμπστσύνης πρς τα κόμματα, έναντ μας σχυρότερης (αλλά όχ πλεψηφκής) εμπστσύνης πρς τα συνδκάτα. Όσ συμφωνύν ότ δεν υπάρχε δαφρά μεταξύ Αρστεράς κα Δεξάς στη δακυβέρνηση, είνα περσσότερ από όσυς δαφωνύν στα αστκά κέντρα κα ίσ στα αγρτκά κέντρα. Δεν καταγράφντα στατ στκά σημαντκές δαφρές μεταξύ αστκών κα αγρτκών κέντρων (0,350>0,05), κατά συνέπεα τ επίπεδ αστκότητας δεν απτελεί δα φρπητκή παράμετρ. Παρατηρύντα στατστκά σημαντκές δαφ ρές μεταξύ των εππέδων εκπαίδευσης, μόνν στα αγρτκά κέντρα (0,009<0,05), συνεπώς τ επίπεδ εκπαίδευσης απτελεί δαφρπητ κή παράμετρ μόνν στα αγρτκά κέντρα, όπυ η άνδς τυ εππέδυ εκπαίδευσης εξασθενίζε την άπψη περί μη ύπαρξης δαφράς. Τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα, αυτί πυ εμφανί ζυν πλτκή δώτευση είνα περσσότερ από αυτύς πυ δεν εμφα νίζυν. Δεν παρατηρύντα στατστκά σημαντκές δαφρές μεταξύ αστκών κα αγρτκών κέντρων (0,657>0,05), συνεπώς τ επίπεδ αστκότητας δεν απτελεί δαφρπητκή παράμετρ. Δεν καταγρά φντα στατστκά σημαντκές δαφρές μεταξύ των εππέδων εκπαίδευ σης (0,180, 0,204>0,05), κατά συνέπεα τ επίπεδ εκπαίδευσης δεν απτελεί δαφρπητκή παράμετρ. Τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα, όσ εμφανίζυν πρτίμηση στν κρατκό παρεμβατσμό στην κνμία είνα περσσότε ρ από όσυς δεν εμφανίζυν. Δεν καταγράφντα στατστκά σημαντ κές δαφρές μεταξύ αστκών κα αγρτκών κέντρων (0,430>0,05), http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
ΑΣΤΚΑ ΚΑ ΑΓΡΤΚΑ ΚΕΝΤΡΑ 61 κατά συνέπεα τ επίπεδ αστκότητας δεν απτελεί δαφρπητκή παράμετρ. Παρατηρύντα στατστκά σημαντκές δαφρές μεταξύ των εππέδων εκπαίδευσης, τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα (0,001, 0,005<0,05), συνεπώς τ επίπεδ εκπαίδευσης απτελεί δαφρπητκή παράμετρ τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα, όπυ η άνδς τυ εππέδυ εκπαίδευσης ενσχύε την άπψη περί λγότερυ κρατκύ παρεμβατσμύ. Τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα, αυτί πυ δαφωνύν με την ίδρυση δωτκών πανεπστημίων είνα περσσότερ από αυτύς πυ συμφωνύν. Παρατηρύντα στατστκά σημαντκές δαφρές μετα ξύ αστκών κα αγρτκών κέντρων (0,010<0,05), συνεπώς τ επίπεδ αστκότητας απτελεί δαφρπητκή παράμετρ της μεταβλητής, με τα αστκά κέντρα να δαφωνύν λγότερ από τα αγρτκά κέντρα. Καταγράφντα στατστκά σημαντκές δαφρές μεταξύ των εππέδων εκπαίδευσης, μόνν στα αστκά κέντρα (0,016<0,05), κατά συνέπεα τ επίπεδ εκπαίδευσης απτελεί δαφρπητκή παράμετρ μόνν στα αστκά κέντρα, όπυ η άνδς τυ εππέδυ εκπαίδευσης ενσχύε την αντίθεση στην ίδρυση δωτκών πανεπστημίων. Τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα, όσ φβύντα την απώλεα της εθνκής ταυτότητας κα των αξών εντός της Ευρώπης, είνα περσσότερ από αυτύς πυ δε φβύντα. Δεν καταγράφντα στατ στκά σημαντκές δαφρές μεταξύ αστκών κα αγρτκών κέντρων (0,156>0,05), κατά συνέπεα τ επίπεδ αστκότητας δεν απτελεί δα φρπητκή παράμετρ. Παρατηρύντα στατστκά σημαντκές δα φρές μεταξύ των εππέδων εκπαίδευσης, τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα (0,000, 0,032<0,05), συνεπώς τ επίπεδ εκπαίδευσης απτελεί δαφρπητκή παράμετρ τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα, όπυ η άνδς τυ εππέδυ εκπαίδευσης μεώνε τ φόβ απώλεας της εθνκής ταυτότητας κα των αξών. Αυτί πυ τάσσντα υπέρ της νμμπίησης των μεταναστών είνα περσσότερ από αυτύς πυ τάσσντα κατά στα αστκά κέντρα κα λγότερ στα αγρτκά κέντρα. Παρατηρύντα στατστκά σημαντκές δαφρές μεταξύ αστκών κα αγρτκών κέντρων (0,004<0,05), συνε πώς τ επίπεδ αστκότητας απτελεί δαφρπητκή παράμετρ, με τα αστκά κέντρα να τάσσντα περσσότερ υπέρ της νμμπίησης των μεταναστών. Καταγράφντα στατστκά σημαντκές δαφρές μετα ξύ των εππέδων εκπαίδευσης, τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα (0,039, 0,042<0,05), κατά συνέπεα τ επίπεδ εκπαίδευσης απτελεί δαφρπητκή παράμετρ τόσ στα αστκά όσ κα στα http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
62 ΓΕΩΡΓΣ ΠΑΣΤΑΔΗΣ αγρτκά κέντρα, όπυ η άνδς τυ εππέδυ εκπαίδευσης ενσχύε την άπψη περί νμμπίησης των μεταναστών. Τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα, όσ απδίδυν την εγκληματκότητα στ μεγάλ αρθμό ξένων πυ βρίσκετα στη χώρα μας, είνα περσσότερ από αυτύς πυ δεν την απδίδυν. Καταγράφντα στατστκά σημαντκές δαφρές μεταξύ αστκών κα αγρτκών κέντρων (0,028<0,05), κατά συνέπεα τ επίπεδ αστκότητας απτελεί δαφρπητκή παράμετρ, με τα αστκά κέντρα να απδίδυν την ευθύνη σε λγότερ βαθμό από τα αγρτκά κέντρα. Παρατηρύντα στατστκά σημαντκές δαφρές μεταξύ των εππέδων εκπαίδευσης, τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα (0,007, 0,003 <0,05), συνεπώς τ επίπεδ εκπαίδευσης απτελεί δαφρπητκή παράμετρ τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα, όπυ η άνδς τυ εππέδυ εκπαίδευσης εξα σθενίζε την απόδση ευθυνών γα την εγκληματκότητα στυς ξένυς. 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΣΥΖΗΤΗΣΗ 4.1. Γενκά Συμπερασματκά η πλενότητα των Ελλήνων πλτών εμφανίζε την εξής εκόνα: δεν ασθάνετα κνωνκά ασφαλής, τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα, όμως η μετατόπση πρς τα αστκά κέντρα μεώνε την κνωνκή ανασφάλεα, όπως κα η άνδς τυ εππέδυ εκπαί δευσης μόνν όμως στα αστκά κέντρα. εκφράζε δυσαρέσκεα από την πλτκή ενημέρωση πυ παρέχετα από τα Μέσα Ενημέρωσης, τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα, με τη γενκή αυτή εκόνα να μη μεταβάλλετα ΰτε από τη μετατόπση πρς τα αστκά κέντρα, ΰτε κα από την άνδ τυ επ πέδυ εκπαίδευσης. δεν είνα κανπημένη από τν τρόπ πυ λετυργεί η Δημκρα τία στην Ελλάδα, τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα, με την μετατόπση πρς τα αστκά κέντρα να δηγεί σε αύξηση της δυσαρέσκεας κα την αύξηση τυ εππέδυ εκπαίδευσης να μην πρκαλεί δαφρπήσες. δεν εμπστεύετα τα πλτκά κόμματα, τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα, με την μετατόπση πρς τα αστκά κέντρα να δη γεί σε αύξηση της εμπστσύνης κα την αύξηση τυ εππέδυ εκπαί δευσης να μεώνε την εμπστσύνη μόνν όμως στα αστκά κέντρα. http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:44
ΑΣΤΚΑ ΚΑ ΑΓΡΤΚΑ ΚΕΝΤΡΑ 63 δεν εμπστεύετα τα εργατκά σωματεία/συνδκάτα, τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα, με τη γενκή αυτή εκόνα να μη μετα βάλλετα ΰτε από τη μετατόπση πρς τα αστκά κέντρα, ΰτε κα από την άνδ τυ εππέδυ εκπαίδευσης. πστεύε ότ δεν υπάρχε δαφρά μεταξύ Αρστεράς κα Δεξάς στη δακυβέρνηση, με τη γενκή αυτή εκόνα να μη μεταβάλλετα από τη μετατόπση πρς τα αστκά κέντρα, όμως με την άνδ τυ εππέδυ εκπαίδευσης να μεώνετα η πεπίθηση αυτή μόνν στα αγρτκά κέντρα. εμφανίζε πλτκή δώτευση, τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτ κά κέντρα, με τη γενκή αυτή εκόνα να μη μεταβάλλετα ΰτε από τη μετατόπση πρς τα αστκά κέντρα, ΰτε κα από την άνδ τυ επ πέδυ εκπαίδευσης. εμφανίζε πρτίμηση στν κρατκό παρεμβατσμό στην κνμία, τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα, με τη γενκή αυτή εκόνα να μη μεταβάλλετα από τη μετατόπση πρς τα αστκά κέντρα, όμως με την άνδ τυ εππέδυ εκπαίδευσης να ενσχΰετα η άπψη περί λγότερυ κρατκΰ παρεμβατσμύ. δαφωνεί με την ίδρυση δωτκών πανεπστημίων, τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα, όμως η μετατόπση πρς τα αστκά κέντρα εξασθενεί την ένταση της δαφωνίας, ενώ αντθέτως η άνδς τυ εππέδυ εκπαίδευσης ενσχύε τη δαφωνία στα αστκά κέντρα. εκφράζε φόβυς γα την απώλεα της εθνκής ταυτότητας κα των αξών εντός της Ευρώπης, τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα, με τη μετατόπση πρς τα αστκά κέντρα να μην επηρεάζε την εκόνα αυτή, με την άνδ όμως τυ εππέδυ εκπαίδευσης να μεώνε τ φόβ. τάσσετα υπέρ της νμμπίησης των μεταναστών στα αστκά κέντρα όσ κα κατά στα αγρτκά κέντρα, με την άνδ τυ εππέ δυ εκπαίδευσης να ενσχύε την άπψη περί νμμπίησης των μεταναστών. απδίδε την εγκληματκότητα στ μεγάλ αρθμό ξένων πυ βρίσκε τα στη χώρα μας, τόσ στα αστκά όσ κα στα αγρτκά κέντρα, όμως τόσ η μετατόπση πρς τα αστκά κέντρα, όσ κα η άνδς τυ εππέδυ εκπαίδευσης, εξασθενεί την άπψη αυτή. Έτσ, στ σύνλ τυ δείγματς καταγράφντα: μα εκτεταμένη κνωνκή ανασφάλεα, μκρή κανπίηση τόσ από την πλτκή ενημέρωση πυ παρέχυν http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:45
64 ΓΕΩΡΓΣ ΠΑΣΤΑΔΗΣ τα MME όσ κα από τν τρόπ λετυργίας της Δημκρατίας, πυ απτελεί ένα δείκτη πλτκής δυσαρέσκεας, έλλεψη εμπστσύνης πρς συλλγκύς θεσμύς εκπρσώπησης όπως τα πλτκά κόμματα κα τα συνδκάτα, με σχυρότερης μεν αλλά όχ πλεψηφκής εμπστσύνης πρς τα συνδκάτα, πυ υπ δηλώνε την πλτκή δυσαρέσκεα, αίσθηση κατάργησης των ργραμμών μεταξύ Αρστεράς κα Δεξάς, αυξημένη πλτκή δώτευση-απστασπίηση από τα κνά κα τη δημόσα σφαίρα, κα πλτκός ατμκσμός, συγκρτώντας ένα δεί κτη πλτκής απξένωσης, πρσήλωση στν κρατκό παρεμβατσμό στην κνμία κα στα Πανεπστήμα, φόβς απώλεας της εθνκής ταυτότητας κα των αξών εντός της Ευρώπης (ευρωσκεπτκσμός), δχτμία γα τη νμμπίηση των μεταναστών, απόδση ευθυνών γα την εγκληματκότητα στυς μετανάστες. Τα ευρήματα αυτά φαίνετα να συμφωνύν με τς θέσες των Δώδυ, Καφετζή, Νκλακόπυλυ (1997, σ. 246-247 κα 249), πί κατα γράφυν την τάση απνμμπίησης κα συρρίκνωσης της πλτκής υπ στήρξης τυ πλτκύ, με έντνα τα ίχνη ενός πλτκύ κυνσμύ, καθώς κα την πτώση στην πλτκή ενεργπίηση της κνής γνώμης, συναρτη μένη με τ φανόμεν της πλτκής δυσαρέσκεας κα αλλτρίωσης. «ευρωσκεπτκσμός» πυ καταγράφετα στην παρύσα έρευνα επ βεβαώνε τα συμπεράσματα τυ Βερναρδάκη (2007, σ. 153-155), πί ς συμπεραίνε ότ «φλευρωπαϊσμός» της ελληνκής κνωνίας είνα άμεσα συνδεδεμένς με τς πρσδκίες κνμκής ανάπτυξης κα πλ τκύ εκσυγχρνσμύ της χώρας, είνα «εθνκεντρκός», δεν εμφανίζε δηλαδή στχεία ενός θετκά φρτσμένυ «κσμπλτσμύ» ή ακόμα μας ανχής στη «δεθνή πλυπλτσμκότητα», παραπέμπντας σε μα λανθάνυσα «ευρωσκεπτκστκή» τάση, κα έτσ «εσωστρεφής» αυτός φλευρωπαϊσμός εμφανίζε σχυρά χαρακτηρστκά φβκότητας σε σχέση με την εθνκή ταυτότητα («ελληνκότητα»), καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρείτα από την πλενότητα της ελληνκής κνωνίας ως κίν δυνς γα την εθνκή ταυτότητα. Η μεωμένη υπστήρξη πρς τυς μετα νάστες, φαίνετα να κνείτα στην ίδα κατεύθυνση με τα συμπεράσματα τυ Κωνσταντνίδη (2007), πίς καταγράφε γα τη μεταβλητή «μετανάστες πυ βρίσκντα στην Ελλάδα δημυργύν πρβλήματα κα θα πρέπε να φύγυν», υψηλό βαθμό συμφωνίας. http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:45
ΑΣΤΚΑ ΚΑ ΑΓΡΤΚΑ ΚΕΝΤΡΑ 65 4.2. πόλς της κνωνκής ανασφάλεας Από τα Σχήματα 12-22, καταγράφετα ότ όσ ασθάνντα κνωνκά ανασφαλείς: δεν είνα καθόλυ κανπημέν τόσ από την πλτκή ενημέρωση πυ παρέχυν τα MME, όσ κα από τν τρόπ λετυργίας της Δημκρατίας στην Ελλάδα. Αντίθετα, όσ ασθάνντα πλΰ σίγυ ρ γα τ μέλλν, είνα ταυτόχρνα κα πλΰ κανπημέν τόσ από τα MME, όσ κα από τη Δημκρατία. Δεν εμπστεύντα ΰτε τα πλτκά κόμματα, ΰτε τα συνδκάτα. Αντίθετα, όσ ασθάνντα πλΰ σίγυρ γα τ μέλλν εμπστεύ ντα τόσ τα πλτκά κόμματα, όσ κα τα συνδκάτα. Πστεύυν ότ είτε κυβερνά η Αρστερά είτε η Δεξά, είνα τ «ίδ πράγμα». Αντίθετα, όσ ασθάνντα πλΰ σίγυρ γα τ μέλλν πστεΰυν στην ΰπαρξη ργραμμών μεταξΰ Αρστεράς κα Δεξάς. Εμφανίζυν έναν πλτκό αναχωρητσμό, δίνντας πρτεραότητα στν εαυτό τυς παρά στην κνωνία. Την εντελώς αντίθετη στάση υθετΰν όσ ασθάνντα πλΰ σίγυρ γα τ μέλλν. Είνα υπέρ τυ κρατκΰ παρεμβατσμύ στην κνμία. Την εντε λώς αντίθετη στάση υθετΰν όσ ασθάνντα πλΰ σίγυρ γα τ μέλλν. Δαφωνΰν με την ίδρυση δωτκών Πανεπστημίων, θεωρώντας τη Παδεία δημόσ αγαθό. Την εντελώς αντίθετη στάση υθετΰν όσ ασθάνντα πλΰ σίγυρ γα τ μέλλν. Εμφανίζυν φόβ απώλεας της εθνκής ταυτότητας κα των αξών εντός της Ευρώπης (ευρωσκεπτκσμός). Την εντελώς αντίθετη στάση υθετΰν όσ ασθάνντα πλΰ σίγυρ γα τ μέλλν. Δαφωνΰν με τη νμμπίηση των μεταναστών, απδίδντας τυς την ευθΰνη γα την εγκληματκότητα. Την εντελώς αντίθετη στάση υθετΰν σε σχέση με τη νμμπίηση των μεταναστών όσ ασθά νντα πλΰ σίγυρ γα τ μέλλν, εμφανίζντας δχτμία γα την απόδση ευθυνών γα την εγκληματκότητα στυς μετανάστες. Ως εκ τΰτυ εμφανίζετα να συγκρτείτα ένας πόλς κνωνκής ανασφάλεας, πυ, λόγω ακρβώς της ανασφάλεας αυτής, κυφρεί φανόμενα πλτκής δυσαρέσκεας, μεωμένης εμπστσύνης πρς τυς συλλγκύς θεσμύς εκπρσώπησης, πλτκής απξένωσης, πλτκής δώτευσης-απστασπίησης από τα κνά κα τη δημόσα σφαίρα, πλτκύ ατμκσμύ κα φβκών ανακλαστκών πρς τ «ξέν» (Ευρώπη, μετανάστες). Η πρσήλωση στν κρατκό παρεμβατσμό http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:45
66 ΓΕΩΡΓΣ ΠΑΣΤΑΔΗΣ (κνμία, Παδεία), παραπέμπε στην αγωνώδη αναζήτηση σταθερών ρζυσών αναφράς, μέσα σε ένα δαρκώς μεταβαλλόμεν κα κατά συνέπεα απρόβλεπτ κα αβέβα κνωνκό περβάλλν. Με βάση την παρύσα μελέτη, παρατηρύντα στατστκά σημαντκές δαφρές ανά μεσα στα επίπεδα εκπαίδευσης, γα όλα σχεδόν τα ζητήματα της νέας κνωνκής ατζέντας. 4.3. Αστκά κα αγρτκά κέντρα Με βάση την παρύσα μελέτη, παρατηρύντα στατστκά σημαντκές δαφρές ανάμεσα στα αστκά κέντρα κα στα αγρτκά κέντρα, γα αρκετά από τα ζητήματα της νέας κνωνκής ατζέντας. Η μετατόπση πρς τα αστκά κέντρα: μεώνε την κνωνκή ανασφάλεα, αυξάνε τη δυσαρέσκεα από τν τρόπ πυ λετυργεί η Δημκρα τία στην Ελλάδα, αυξάνε την εμπστσύνη στα πλτκά κόμματα, εξασθενίζε την ένταση της δαφωνίας γα την ίδρυση δωτκών πανεπστημίων, εξασθενίζε την άπψη αυτή ότ η εγκληματκότητα φείλετα στ μεγάλ αρθμό ξένων πυ βρίσκετα στη χώρα μας. Τα αστκά κέντρα απμακρύνόμένα από τν πόλ της κνωνκής ανασφάλεας κα των επαγόμενων φβκών ανακλαστκών, θα μπρύ σαν να τπθετηθύν π κντά στν πόλ τυ πλτκύ κα κνωνκύ φλελευθερσμύ. Η τυπλγία των αγρτκών κα αστκών κέντρων, σε σχέση με τα μντέλα της κμματκής ταΰτσης-δαρετκής ψήφυ-«παλαάς πλτκής»-01ά Politics κα της ρθλγκής επλγής-θεματκής ψήφυ-«νέας πλτκής»-ν6\ν Politics, φαίνετα να συμφωνεί με τα συμπεράσματα πυ καταγράφε Παστάδης (2008, σ. 171-172, 179, 182-183), ότ στ πρώτ μντέλ εντάσσντα περσσότερ κάτκ των αγρτκών κέντρων, ενώ στ δεύτερ εντάσσντα περσσότερ κάτκ των αστκών κέντρων. 4.4. Τ επίπεδ εκπαίδευσης Καταγράφντα στατστκά σημαντκές δαφρές ανάμεσα στα επίπεδα εκπαίδευσης, γα τα περσσότερα από τα ζητήματα της νέας κνωνκής ατζέντας. Η άνδς τυ εππέδυ εκπαίδευσης: http://epublishing.ekt.gr e-publisher: EKT ownloaded at 09/11/2017 00:23:45