ΕΠΕΑΕΚ 3.1.2.β Κέντρο Επιχειρηµατικότητας ή Επιχειρηµατικών Σπουδών των ΤΕΙ Θεσσαλονίκης Σερρών και Καβάλας 3 η ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΑΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΤΕΙ ΣΕΡΡΩΝ (2005) Ταυτότητα της Έρευνας Η διεξαγωγή της έρευνας έγινε µε τυφλή τυχαία δειγµατοληψία. Ο χρόνος διεξαγωγής ήταν το Μάρτιο του 2005, κατά τη διάρκεια της ανανέωσης των εγγραφών. Συγκεντρώθηκαν 124 έγκυρα ερωτηµατολόγια, από όλα τα Τµήµατα Σπουδών. Μεθοδολογία Η έρευνα επικεντρώθηκε στα στοιχεία τα οποία παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ειδικότερα αυτά από τα οποία προσδιορίζεται η στάση απέναντι στην επιχειρηµατικότητα, αλλά και τα στοιχεία που την επηρεάζουν. Η κλίµακα Likert χρησιµοποιήθηκε προκειµένου να αποδώσει την πρόθεση των ερωτωµένων, τις δυσκολίες που αντιµετωπίζουν, τους φόβους τους και τις επιθυµίες τους. Τα δηµογραφικά δεδοµένα των ερωτηθέντων είναι ίδια µε τα συνολικά δηµογραφικά δεδοµένα της χώρας, αλλά και µε αυτά των δύο προηγούµενων ερευνών, µε αποτέλεσµα οι παρατηρήσεις να είναι συγκρίσιµες. Ευρήματα Οι απαντήσεις συνοψίζονται στον ακόλουθο πίνακα. Έστω ότι επιλέγετε άµεσα να κάνετε µια επιχειρηµατική δραστηριότητα (µια δική σας επιχείρηση) 1. Ποιοι οι λόγοι που σας ώθησαν σε αυτό; α. Προσδοκία υψηλότερου εισοδήματος. 76 32 12 0 2 β. Θέληση για ανεξαρτησία. ( Δε θέλω να έχω κανέναν πάνω από το κεφάλι μου) 43 42 22 9 4 γ. Αυτοπραγμάτωση (δηλαδή να είναι δικό μου έργο & να είμαι υπερήφανος για αυτό) 47 35 19 15 5 δ. Απειλή ανεργίας (Θα κάνω τη δική μου δουλειά, γιατί δε βρίσκω μια θέση εργασίας που να με ικανοποιεί) 17 46 30 16 9 ε. Άλλο 0 0 0 0 0 2. Τι προσδοκάτε µε αυτό; α. Σταθερό εισόδημα 44 36 20 10 8 β. Μεγάλο εισόδημα 60 36 23 2 1 γ. Κατάκτηση υψηλότερης κοινωνικής θέσης 27 39 29 15 10 δ. Αυτοολοκλήρωση (δηλαδή να αποδείξω τις ικανότητες 48 35 23 7 7 1
μου) ε. Άλλο 0 0 0 0 0 3. Τι φοβάστε σε αυτό; α. Το κοινωνικό χαρακτηρισμό ως αποτυχημένος σε περίπτωση αποτυχίας 16 26 33 22 23 β. Να μη χάσω το αρχικό μου κεφάλαιο, σε περίπτωση αποτυχίας 47 42 21 8 5 γ. Να μη χάσω άλλες επαγγελματικές ευκαιρίες 38 40 25 13 5 δ. Οι πολλές επαγγελματικές δεσμεύσεις δε θα μου αφήνουν καθόλου χρόνο για την προσωπική μου ζωή. 23 31 42 13 11 ε. Άλλο 0 0 0 0 0 4. Τι εµπόδια νοµίζετε ότι θα σας θέσει η οικογένειά σας; 0 0 0 0 0 α. Δε θα μας δώσει χρήματα για αρχικό κεφάλαιο. 8 12 32 25 39 β. Προτιμά να με δεί υπάλληλο, και αν είναι δυνατό δημόσιο, παρά να με δεί επιχειρηματία. 10 11 24 24 48 γ. Δεν δέχονται να έχω συνεταίρους (φοβούνται μην με ρίξουν) 10 13 37 25 32 δ. Θα δυσαρεστηθούν να με δούν να κάνω ένα επάγγελμα που δεν ταυτίζεται απόλυτα με τις σπουδές μου. 12 20 35 21 30 ε. Άλλο 5. Τι είδους βοήθεια θα θέλατε να έχετε; α. Καθοδήγηση για την σύνταξη ενός καλού επιχειρηματικού σχεδίου. 74 31 8 3 2 β. Εποπτεία διαχείρισης (δηλαδή, καθοδήγηση & τεκμηρίωση των αποφάσεων που λαμβάνονται & του τρόπου που υλοποιούνται) 41 52 15 8 2 γ. Τέτοια που να μου δίνει τη δυνατότητα να βρίσκω τους κατάλληλους συνεργάτες & να συνάπτω με αυτούς σωστές συμφωνίες (τέτοιες που από την αρχή να ξέρω που οδηγούν) 54 45 15 3 2 δ. Τέτοια που να με βοηθά να εξασφαλίσω χρηματοδότες (συνεταίρους που θα βάλουν χρήματα, τραπεζικά δάνεια, ένταξη σε προγράμματα συνχρηματοδότησης, κ.α) 43 39 21 11 3 ε. Άλλο 0 0 0 0 0 2
Έστω ότι επιλέγετε άµεσα να κάνετε µια επιχειρηµατική δραστηριότητα (µια δική σας επιχείρηση) 1. Ποιοι οι λόγοι που σας ώθησαν σε αυτό; Η προσδοκία υψηλού εισοδήµατος είναι το κίνητρο για την ανάληψη επιχειρηµατικού έργου. Η συντριπτική πλειοψηφία το θέτει ως πρώτη ή δεύτερη προτεραιότητα. Η ανεξαρτησία θεωρείται εξαιρετικά σηµαντική υπόθεση για την έναρξη επιχειρηµατικής δράσης, Μεγάλη πλειοψηφία το θέτει ως 1 η ή 2 η προτεραιότητα. 3
Αναδεικνύεται ότι η επιχειρηµατικότητα ανάγκης αποτελεί µικρή, σχετικά προτεραιότητα, έναντι της επιχειρηµατικότητας ευκαιρίας, που συνδέεται µε την απόκτηση υψηλού εισιδήµατος, όπως στο πρώτο και το επόµενο διάγραµµα. 2. Τι προσδοκάτε µε αυτό; 4
3. Τι φοβάστε σε αυτό; Ο φόβος της αποτυχίας εστιάζεται στην απώλεια περιουσιακών στοιχείων, όπως διατυπώνει η µεγάλη πλειοψηφία, τοποθετώντας το 1 ο ή 2 ο. 5. Τι είδους βοήθεια θα θέλατε να έχετε; Χωρίς να διατυπώνεται στο ερώτηµα, η συντριπτική πλειοψηφία θέτει ως προτεραιότητα τη δυνατότητα παροχής υπηρεσιών του τύπου που αποκαλείται Business Angels. 5
Χαρακτηριστική είναι η διατύπωση της αδυναµίας εξεύρεσης κατάλληλων συνεργατών. Σε συνδυασµό µε το φόβο απώλειας περιουσιακών στοιχείων, φαίνεται καθαρά ότι, ενώ υπάρχει επιθυµία για την ανάληψη επιχειρηµατικού έργου, αυτή εµποδίζεται από τις ανασφάλειες και την ελλιπή επίγνωση του επιχειρηµατικού κινδύνου. Μεγάλη πλειοψηφία θεωρεί ότι η βοήθεια στην εξεύρεση χρηµατοδοτήσεων είναι εξαιρετικά σηµαντική. Συγκρίνοντάς την όµως µε αυτή που αναφέρεται στη σύνταξη επιχειρηµατικού σχεδίου, η εικόνα είναι όµοια. Συμπεράσματα Η στάση απέναντι στην επιχειρηµατικότητα δεν έχει µεταβληθεί από το 2003, παρά το γεγονός ότι έχει µειωθεί η πίεση των γονέων για την κατάκτηση µιας θέσης στον ευρύτερο ηµόσιο Τοµέα. Η εκπαίδευση στην επιχειρηµατικότητα πρέπει να προσαρµοστεί στα νέα δεδοµένα, που είναι η απόκτηση δεξιοτήτων στην αναζήτηση και επιλογή των κατάλληλων συνεργατών και τη διαχείριση του επιχειρηµατικού κινδύνου. 6
Οι δοµές υποστήριξης της επιχειρηµατικότητας δεν πρέπει να περιορίζονται στην κατάρτιση του επιχειρηµατικού σχεδίου, αλλά να συνεχίζονται (follow up) µε συµβουλευτική καθοδήγηση (coaching) κατά τα πρώτα χρόνια της δραστηριότητας. Από τις απαντήσεις διαφαίνεται ότι οι σπουδαστές εµπιστεύονται τέτοιου είδους συνεχιζόµενη υποστήριξη, όταν αυτή προέρχεται από το Εκπαιδευτικό Ίδρυµα ή αυτό συµµετέχει ενεργά στο φορέα, ή τον εποπτεύει ή τον ελέγχει ή και το φιλοξενεί. Είναι ανάγκη να εισαχθούν νέοι θεσµοί ανάπτυξης της επιχειρηµατικότητας, όπως είναι οι Business Angels, τα κεφάλαια επιχειρηµατικών συµµετοχών, τις άµεσες ιδιωτικές συµµετοχές και οι θερµοκοιτίδες. 7
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Έστω ότι επιλέγετε άμεσα να κάνετε μια επιχειρηματική δραστηριότητα (μια δική σας επιχείρηση). 1. Ποιοι οι λόγοι που σας ώθησαν σε αυτό; α. Προσδοκία υψηλότερου εισοδήµατος. β. Θέληση για ανεξαρτησία («εν θέλω να έχω κανένα πάνω από το κεφάλι µου»). γ. Αυτοπραγµάτωση (δηλαδή, να είναι δικό µου έργο & να είµαι υπερήφανος για αυτό). δ. Απειλή ανεργίας («Θα κάνω τη δική µου δουλειά, γιατί δε βρίσκω µια θέση εργασίας που να µε ικανοποιεί»). ε. Άλλο ( ιατυπώστε).. 2. Τι προσδοκάτε µε αυτό; α. Σταθερό εισόδηµα. β. Μεγάλο εισόδηµα (Πολύ µεγαλύτερο από το εάν ήµουν υπάλληλος). γ. Κατάκτηση υψηλότερης κοινωνικής θέσης. δ. Αυτοολοκλήρωση (δηλαδή, να αποδείξω τις ικανότητές µου). ε. Άλλο ( ιατυπώστε).. 3. Τι φοβάστε σε αυτό; α. Το κοινωνικό χαρακτηρισµό ως αποτυχηµένος, σε περίπτωση αποτυχίας. β. Να µη χάσω το αρχικό µου κεφάλαιο, σε περίπτωση αποτυχίας. 8
γ. Να µη χάσω άλλες επαγγελµατικές ευκαιρίες. δ. Οι πολλές επαγγελµατικές δεσµεύσεις δεν θα µου αφήνουν καθόλου χρόνο για την προσωπική µου ζωή. ε. Άλλο ( ιατυπώστε).. 4. Τι εµπόδια νοµίζετε ότι θα σας θέσει η οικογένεια σας; α. εν θα σας δώσει χρήµατα για αρχικό κεφάλαιο. β. Προτιµά να µε δει υπάλληλο, και αν είναι δυνατόν δηµόσιο, παρά να µε δει επιχειρηµατία. γ. εν δέχονται να έχω συνεταίρους (φοβούνται µην µε ρίξουν). δ. Θα δυσαρεστηθούν να µε δουν να κάνω ένα επάγγελµα που δεν ταυτίζεται απόλυτα µε τις σπουδές µου. ε. Άλλο ( ιατυπώστε).. 5. Τι είδους βοήθεια θα θέλετε να έχετε; α. Καθοδήγηση για τη σύνταξη ενός καλού επιχειρηµατικού σχεδίου. β. Εποπτεία διαχείρισης (δηλαδή, καθοδήγηση & τεκµηρίωση των αποφάσεων που λαµβάνονται & του τρόπου που υλοποιούνται). γ. Τέτοια που να µου δίνει τη δυνατότητα να βρίσκω τους κατάλληλους συνεργάτες & να συνάπτω µε αυτούς σωστές συµφωνίες (τέτοιες που από την αρχή να ξέρω που οδηγούν). δ. Τέτοια που να µε βοηθά να εξασφαλίσω χρηµατοδότες (συνεταίρους που θα βάλουν µόνο χρήµατα, τραπεζικά δάνεια, ένταξη σε προγράµµατα συγχρηµατοδότησης, κ.ά.). ε. Άλλο ( ιατυπώστε). 9