Φιλοσοφία της Βιολογίας

Γενικές πληροφορίες Δευτέρα 12.30-15.00, Aίθουσα Δ (ΜΙΘΕ) Διδάσκων: Σταύρος Ιωαννίδης Ώρες γραφείου: Τρίτη 11.00-12.00 (κτήριο γραµµατείας, γραφείο αριστερά στο βάθος) Εmail: stavros.ioannidis.phil@gmail.com http://eclass.uoa.gr/courses/phs281/

Προαπαιτούµενα -> Όλες οι βιολογικές και φιλοσοφικές έννοιες θα εξηγηθούν στο μάθημα. -> Προτείνεται το μάθημα να παρακολουθείται σε συνδυασμό με το μάθημα Φιλοσοφία της Επιστήμης ΙΙ. -> Αναγκαία η ικανότητα ανάγνωσης και κατανόησης αγγλόφωνων φιλοσοφικών άρθρων. -> Το πιο σημαντικό προαπαιτούμενο για το μάθημα είναι το ενδιαφέρον για την εξελικτική βιολογία, και γενικότερα για τις επιστήμες της ζωής.

Αξιολόγηση Για την επιτυχή παρακολούθηση του μαθήματος απαιτούνται: Τελικό φιλοσοφικό δοκίμιο (2,500-3,000 λέξεων): από 1 έως 6 μονάδες Παρουσίαση εργασίας στην τάξη: +2 στο βαθμό του δοκιμίου Ανάλυση άρθρου (κείμενο 400-600 λέξεων): +2 στον βαθμό του δοκιμίου Συμμετοχή στο μάθημα και στις συζητήσεις Βιβλιογραφία για τελικό δοκίμιο: Τουλάχιστον δύο φιλοσοφικά άρθρα/κεφάλαια από τη βιβλιογραφία του μαθήματος. Τα άρθρα επιλέγονται σε συνεννόηση με τον διδάσκοντα μέχρι και τις 30 Νοεμβρίου.

Προτεινόμενα συγγράμματα Dawkins (2008) Ο τυφλός ωρολογοποιός, Κάτοπτρο. [ΤΩ] Sterelny (2014) Dawkins κατά Gould: η επιβίωση του προσαρμοστικότερου, Αλεξάνδρεια. [DG] Bασική Βιβλιογραφία Godfrey-Smith (2016) Φιλοσοφία της Βιολογίας, ΠΕΚ. [PB] Sober (ed.) (2006) Conceptual Issues in Evolutionary Biology, Cambridge, Massachusetts: MIT Press. [CIEB]

Άλλα σημαντικά συγγράμματα Sterenly & Griffiths, P. (1999), Sex and Death: An Introduction to the Philosophy of Biology, Chicago: University of Chicago Press. [SaD] Griffiths & Stotz (2013) Genetics and Philosophy: An Introduction, New York: Cambridge University Press. [G] Kριμπάς, Κ. (2007) Κοινωνιοβιολογία, Κάτοπτρο. Stanford Encyclopedia of Philosophy [SEP] http://plato.stanford.edu Darwin, C. (1859) On the Origin of Species (first edition). http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemid=f373&viewtype=text&pageseq=1 (εισαγωγή, κεφ. 1-4, 6, 14)

Δομή μαθήματος Το μάθημα αποτελείται από 5 θεματικές ενότητες: Ενότητα 1: Φιλοσοφικά θέματα στην εξελικτική βιολογία Μαθήματα 2-5 (εξέλιξη, φυσική επιλογή, προσαρμογή, προσαρμοτισμός, κατασκευή οικοθέσης, τελεολογία, μονάδες επιλογής) Ενότητα 2: Η οντολογία της εξέλιξης Μαθήματα 6-7 (οργανισμοί, βιολογικά άτομα, βιολογικά είδη, ανώτερα τάξα) Ενότητα 3: Φιλοσοφικά θέματα στη γενετική και στην μοριακή βιολογία Μαθήματα 8-10 (γονίδιο, γενετική αιτιότητα, αναγωγισμός, γενετική πληροφορία, βιολογική επικοινωνία) Ενότητα 4: Η βιολογία ως επιστήμη Μάθημα 11 (βιολογικοί νόμοι και μηχανισμοί, πολυπλοκότητα, εξελικτική πρόοδος, ζωή) Ενότητα 5: Εξέλιξη και ανθρώπινη φύση Μαθήματα 12-13 (κοινωνιοβιολογία, εξελικτική ψυχολογία, πολιτισμική εξέλιξη, ανθρώπινη φύση, εξελικτική ηθική)

Ηµερο µηνία Θέµα PB + G ΤΩ + DG 1 Εισαγωγή PB κεφ. 1 ΤΩ κεφ. 1+2 2 Εξέλιξη & Φυσική Επιλογή PB 28-42 ΤΩ κεφ. 3+4 3 Προσαρµογή & Κατασκευή Οικοθέσης PB 50-59 4 Τελεολογία στη Βιολογία: Σκοπός & Λειτουργία PB 59-65 5 Οι Μονάδες της Επιλογής & η Εξέλιξη από την Άποψη του Γονιδίου PB 42-49 93-99 6 Οργανισµοί & Βιολογικά Άτοµα PB 66-80 ΤΩ κεφ. 5 DG µέρος 2 7 Βιολογικά Είδη και Ανώτερα Τάξα PB 100-119 ΤΩ κεφ. 10 8 Η Έννοια του Γονιδίου PB 81-93 G κεφ. 1+2 9 Αναγωγή & Αναγωγισµός G κεφ. 3+4 10 Γενετική Πληροφορία & Βιολογική Επικοινωνία PB 144-157 G κεφ. 5+6 11 Βιολογικοί Νόµοι & Μηχανισµοί PB 11-27 DG µέρος 3 12 Κοινωνική Συµπεριφορά & Συνεργασία PB 120-136 13 Καθολικός Δαρβινισµός, Εξέλιξη του πολιτισµού & Ανθρώπινη Φύση PB 45-49 PB 136-143

(N)ature rises up by connections, little by little and without leaps, as though it proceeds by an unbroken web, it proceeds in a leisurely and placid uninterrupted course. There is no gap, no break, no dispersion of forms: they have, in turn, been connected, ring within ring. That very golden chain is universal in its embrace. (Juan Eusebio Nieremberg, 1635)

Η "εγάλη αλυσίδα της ύ0αρξης (great chain of being) ή scala naturae (α0ό βιβλίο του 1579)

H εξέλιξη των ζώων κατά τον Lamarck, ό0ως α0εικονίζεται στην Ζωολογική Φιλοσοφία (1809, αριστερά), και στην Φυσική Ιστορία των Ασ4όνδυλων Ζώων (1815, δεξιά).

Το δέντρο της ζωικής ανά0τυξης του Martin Barry (1837). Όλοι οι οργανισ"οί αρχίζουν α0ό το ίδιο ση"είο, και διαφορο0οιούνται κατά την ανά0τυξή τους.

1809 1882

1859 H Kαταγωγή των Ειδών

Τι είναι η θεωρία της εξέλιξης; 1. Η ζωή εξελίσσεται: οι πληθυσµοί αλλάζουν µε την πάροδο του χρόνου 2. Η αλλαγή αυτή συµβαίνει σταδιακά (µε την πάροδο εκατοντάδων, ή και εκατοµµυρίων χρόνων)

Τι είναι η θεωρία της εξέλιξης; 3. Συµβαίνει ειδογένεση (ένα είδος οργανισµών διασπάται σε δύο ή περισσότερα) είδος Β είδος Γ είδος Α

organised beings represent a tree. Irregularly branched some branches far more branched. - Hence Genera. - «as many terminal buds dying, as new ones generated» (1837, Notebook B)

Τι είναι η θεωρία της εξέλιξης; είδος Α είδος Β κοινός πρόγονος 4. Όλα τα είδη µοιράζονται έναν κοινό πρόγονο!

Το δέντρο της ζωής, η "οναδική εικόνα της Καταγωγής

Τι είναι η θεωρία της εξέλιξης; 5. Η εξέλιξη συµβαίνει µέσω φυσικής επιλογής, η οποία προκαλεί την εµφάνιση προσαρµογών στους οργανισµούς (οι οργανισµοί φαίνονται σαν να έχουν σχεδιαστεί)

Τι είναι η θεωρία της εξέλιξης; 1. Η ζωή εξελίσσεται 2. Η εξέλιξη συµβαίνει σταδιακά 3. Συµβαίνει ειδογένεση 4. Όλα τα είδη µοιράζονται έναν κοινό πρόγονο 5. Η εξέλιξη συµβαίνει µέσω φυσικής επιλογής

Αριστερά: Fig. 1 κύτταρα φελλού Πάνω: Το "ικροσκό0ιο του Hooke

Η κυτταρική θεωρία -Για τους βιολόγους του 2ου #ισού του 19 ου αιώνα, το κύτταρο α0οτέλεσε το κλειδί για όλα τα βιολογικά 0ροβλή"ατα. -> όλες οι ζωτικές λειτουργίες (#εταβολισ#ός, ανά6τυξη, ανα6αραγωγή, κληρονο#ικότητα) "0ορούσαν να θεωρηθούν ως κυτταρικές δραστηριότητες -ως δραστηριότητες 0ου συ"βαίνουν "έσα στα κύτταρα. Η κυτταρική θεωρία α0οτελούνταν α0ό 3 αρχές: i) όλα τα φυτά και τα ζώα α6οτελούνται α6ό κύτταρα ii) τα κύτταρα διαθέτουν όλα τα χαρακτηριστικά της ζωής (0χ "εταβολισ"ός, ανά0τυξη, ανα0αραγωγή) iii) όλα τα κύτταρα 0ροκύ0τουν "ε διαίρεση 0ροϋ0άρχοντων κυττάρων -> οmnis cellula e cellula -> το κύτταρο ως η καθολική δο#ική και λειτουργική "ονάδα

μη δαρβινικές θεωρίες εξέλιξης μεντελιανοί vs βιομετριστές 1750 1800 1850 1900 1950 1831-1836 ταξίδι Beagle επανανακάλυψη του Mendel ~1930-1950 Mοντέρνα Σύνθεση ή νεο-δαρβινισμός ή συνθετική θεωρία 1866, άρθρο Mendel 1859, Οrigin of Species 1809, Philosophie Zoologique

Nobel Prize in Physiology or Medicine (1962) -Crick, Watson & Wilkins "for their discoveries concerning the molecular structure of nucleic acids and its significance for information transfer in living material"