D19: Οδηγός και εργαλεία της

D19: Οδηγός και εργαλεία της Επιστημονικής Φαντασίας στην Εκπαίδευση Ετοιμάστηκε από UPIT & CARDET 28/02/14 Τίτλος Έργου: Ακρωνύμιο Έργου: Αριθμός Έργου: Επιστημονική Φαντασία στην Εκπαίδευση SciFiEd 527471-LLP-1-2012-1-CY-COMENIUS-CMP 1

Εισαγωγή Ο οδηγός και τα εργαλεία της Επιστημονικής Φαντασίας στην Εκπαίδευση είναι το πιο σημαντικό προϊόν του έργου SciFi-Ed. Είναι ένας συνδυασμός επτά παραδοτέων από τέσσερα διαφορετικά πακέτα εργασίας. Απευθύνεται σε εν ενεργεία δάσκαλους και εκπαιδευτικούς και τους υποστηρίζει καθ όλη την προσπάθειά τους να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν διδακτικές ενότητες επιστημονικής φαντασίας (ΕΦ). Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ενδοϋπηρεσιακή κατάρτιση των εκπαιδευτικών, αλλά παράλληλα εξετάζονται και οι ανάγκες των προϋπηρεσιακών εκπαιδευτικών. Ο σκοπός του Οδηγού και των Εργαλείων Επιστημονικής Φαντασίας στην Εκπαίδευση είναι να επιχειρήσουν να πείσουν, να καθοδηγήσουν και να υποστηρίξουν τους εκπαιδευτικούς στην προσπάθεια εισαγωγής της Επιστημονικής Φαντασίας στην εκπαίδευση, να συγκεντρώσουν και να αναπτύξουν εμπειρία και τεχνογνωσία στον τομέα αυτό, οργανώνοντας αξιόπιστες και προσβάσιμες πληροφορίες, οι οποίες θα είναι διαθέσιμες σε όλους τους ενδιαφερόμενους. Οι ειδικοί στόχοι του Οδηγού και των Εργαλείων είναι: 1. Να εισαγάγουν ευρωπαίους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι διδάσκουν σε μαθητές ηλικίας 9-15, στο είδος της επιστημονικής φαντασίας, καθώς και σε υποείδη της, και να τους πείσει για τη λογοτεχνική και την παιδαγωγική της αξία. 2. Να παρέχουν στους εκπαιδευτικούς αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με καταξιωμένους διεθνείς και ευρωπαίους συγγραφείς που ασχολούνται με βιβλία ΕΦ για παιδιά και νεαρούς ενήλικες, και πληροφορίες για βιβλία επιστημονικής φαντασίας που είναι διαθέσιμα στις χώρες-εταίρους. 3. Να περιγράψουν γενικές προσεγγίσεις, ειδικές μεθόδους και τεχνικές για τη διδασκαλία των βασικών ικανοτήτων και εννοιών μέσω της ΕΦ στο μάθημα της Επιστήμης και σε άλλους σημαντικούς κλάδους του αναλυτικού προγράμματος. 4. Να υποστηρίξουν τους εκπαιδευτικούς στη χρήση ταινιών, πολυμέσων και τεχνολογιών Web 2.0 για την εισαγωγή της ΕΦ στην εκπαίδευση. 5. Να παρέχουν στους εκπαιδευτικούς δείγματα διαθεματικών διδακτικών ενοτήτων με θέματα ΕΦ, που μπορούν να χρησιμοποιήσουν, αλλά επίσης και να λειτουργήσουν ως πρότυπα για την κατασκευή νέων εκπαιδευτικών ενοτήτων. 6. Να ταξινομήσουν και να διαδώσουν σχετικές πηγές σε Ευρωπαίους εκπαιδευτές. Η δομή του Οδηγού και των Εργαλείων αποτελείται από τα ακόλουθα μέρη ή ενότητες: EIΣΑΓΩΓΗ ΜΕΡΟΣ I: Η προσέγγιση του SciFi-Ed ΜΕΡΟΣ II: Εισαγωγή στην ΕΦ και στα υποείδη της ΜΕΡΟΣ III: Ανασκόπηση σημαντικών κειμένων ΕΦ για παιδιά και νέους ενήλικες στις χώρες-εταίρους 2

ΜΕΡΟΣ IV: Κατευθυντήριες γραμμές και ιδέες για την ενσωμάτωση της ΕΦ σε διάφορους εκπαιδευτικούς τομείς ΜΕΡΟΣ V: Εισηγήσεις για τη χρήση ταινιών, ηλεκτρονικών παιχνιδιών και τεχνολογιών Web 2.0 ΜΕΡΟΣ VI: Δείγμα Διαθεματικής Διδακτικής Ενότητας ΕΦ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ο Οδηγός και τα Εργαλεία αποτελεί μια συλλογική προσπάθεια όλων των εταίρων του έργου, οι οποίοι είναι οι ακόλουθοι: P1. Centre for the Advancement of Research and Development in Educational Technology LTD (CARDET), CY (project coordinator) P2. University of Piteşti, RO P3. County Meath VEC, IR P4. Public Library in Ursus District of the City of Warsaw, PL P5. INNOVADE LI LTD, CY P6. Agenzia per lo Sviluppo Empolese Valdelsa (ASEV), IT Μέρος I: Προσέγγιση SciFiEd Συνοπτική παρουσίαση της Διακρατικής έρευνας και Περίληψη Προτεινόμενων προσεγγίσεων και μεθόδων H έκθεση παρουσιάζει τα αποτελέσματα έρευνας από δευτερογενείς πηγές μια βιβλιογραφική έρευνα που διεξήχθη στο πλαίσιο της λογοτεχνίας κάθε χώρας και έρευνας πεδίου η οποία διεξήχθη με τη χρήση ερωτηματολογίου και δομημένης προσωπικής συνέντευξης, σε όλες τις χώρες-εταίρους, και συγκεκριμένα στην Κύπρο, την Ιρλανδία, την Ιταλία, την Πολωνία και τη Ρουμανία. Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας από δευτερογενείς πηγές και της έρευνας πεδίου που πραγματοποιήθηκαν στις χώρες-εταίρους, μπορεί να εξαχθούν τα ακόλουθα συμπεράσματα: Σε ορισμένες συμμετέχουσες χώρες, όπως η Πολωνία και η Ρουμανία, η βιβλιογραφία της ΕΦ είναι πολύ καλά ανεπτυγμένη και δημοφιλής μεταξύ των παιδιών και των νεαρών ενηλίκων. Στις υπόλοιπες συμμετέχουσες χώρες, η επιστημονική φαντασία για παιδιά και νεαρούς ενήλικες βρίσκεται ακόμη σε αρχικό στάδιο. Σε κάποιες χώρες, όπως η Κύπρος, οι πρόσφατες εξελίξεις στον εκπαιδευτικό τομέα δείχνουν μια αρχική εκτίμηση και ανάπτυξη του είδους της ΕΦ. Όσον αφορά τη μεταφρασμένη ΕΦ, η αμερικανική επιστημονική φαντασία φαίνεται να είναι δημοφιλής στις περισσότερες συμμετέχουσες χώρες. Σε όλες τις χώρες, δεν γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στη διδασκαλία επιστημονικών δεδομένων, εννοιών ή διαδικασιών μέσω της ΕΦ. Αυτό συμβαίνει και στην κατάρτιση των εκπαιδευτικών και, παράλληλα, ένας μεγάλος αριθμός εκπαιδευτικών δεν είναι εξοικειωμένοι με την ΕΦ και τις 3

παιδαγωγικές δυνατότητές της. Παρ όλα αυτά, ένας περιορισμένος αριθμός επαγγελματιών προτείνουν και εφαρμόζουν ενδιαφέρουσες εκπαιδευτικές δραστηριότητες, οι οποίες χρησιμοποιούν την ΕΦ. Σε όλες τις συμμετέχουσες χώρες, η ένταξη της ΕΦ στη διδακτέα ύλη είναι οριακή και περιορισμένη, εάν υπάρχει καθόλου. Επιπλέον, όταν γίνεται αναφορά σε αυτήν, περιλαμβάνεται μόνο στο πλαίσιο της Λογοτεχνίας και ποτέ σε σχέση με την Επιστήμη. Διεπιστημονικές προσεγγίσεις της ΕΦ είναι σπάνιες και περιγράφονται μόνο σε γενικές γραμμές. Δεν αξιοποιούνται πλήρως στην εκπαίδευση παιδαγωγικά και εκπαιδευτικά είδη λογοτεχνίας ΕΦ, το θέμα αυτό εναπόκειται, κυρίως, στην επιλογή των εκπαιδευτικών. Σε όλες τις χώρες υπάρχει η δυνατότητα από τους δάσκαλους να επιλέξουν και να καθιερώσουν την ΕΦ, και η πλειοψηφία των εκπαιδευτών πιστεύουν ότι η ΕΦ θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε πολλούς τομείς όπως η Επιστήμη, τα Αγγλικά και οι Επικοινωνίες, τα Μαθηματικά, οι Κοινωνικές Επιστήμες, η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και η Ιστορία. Οι εκπαιδευτικοί και οι ειδικοί αναγνωρίζουν πολλαπλά εκπαιδευτικά οφέλη, τα οποία απορρέουν από την ΕΦ στην εκπαίδευση: αυξημένη παρακίνηση των μαθητών, λεξιλόγιο και γλωσσικές δεξιότητες, κριτική σκέψη, περιβαλλοντική και πολιτική ευαισθησία, φαντασία και αυτοεκτίμηση, ευκαιρίες για να εξερευνήσουν τα οράματα για το μέλλον και την κριτική του παρόντος, γνωστική ευαισθητοποίηση και κριτική επίγνωση των μαθητών σχετικά με την επιστήμη, υλοποίηση των διασυνδέσεων των μαθητών μεταξύ της επιστήμης, της τεχνολογίας, του πολιτισμού, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος. Υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερις τύποι δραστηριοτήτων οι οποίες αξιοποιούν ταινίες ΕΦ και άλλα μέσα ενημέρωσης: Χρήση κόμικς ή ταινιών ως αφόρμηση για ένα νέο μάθημα / θέμα. Εξετάσεις επιστημονικών σχέσεων των σκηνών ΕΦ. Μελέτη ταινιών και κινουμένων σχεδίων επιστημονικής φαντασίας για τη μελέτη φαινομένων και τη διεξαγωγή μετρήσεων (με τη χρήση της τεχνολογίας). Ανάλυση του πώς η επιστήμη, η τεχνολογία και οι επιστήμονες απεικονίζονται στα μέσα αυτά. Εδώ είναι μερικές πιο συγκεκριμένες συστάσεις που προκύπτουν από την έκθεση: 1. Ενημέρωση εκπαιδευτικών και σχολείων σχετικά με το είδος της ΕΦ και των δυνατοτήτων της. 2. Οργάνωση σεμιναρίων κατάρτισης και μαθημάτων για τους εκπαιδευτικούς. 3. Παροχή οδηγιών και συμβουλών για τους εκπαιδευτικούς. 4. Εισαγωγή εκπαιδευτικών σε χειροπιαστά παραδείγματα καλής πρακτικής. 5. Ανάπτυξη καταλόγων με ιστορίες ΕΦ κατάλληλων ανάλογα με την ηλικία των μαθητών. 6. Δημοσίευση προσβάσιμου και διαδικτυακού υλικού, το οποίο θα είναι ενδιαφέρον και έτοιμο να χρησιμοποιηθεί από τους μαθητές. 7. Ανάπτυξη δραστηριοτήτων υψηλής ποιότητας και ενθάρρυνση εξερεύνησης, έρευνας και ανακάλυψης. 8. Θέσπιση υλικού σε συγκεκριμένα ηλικιακά επίπεδα. 9. Αντιστοίχιση του SciFi-Ed υλικού, ιστοριών και δραστηριοτήτων σε συγκεκριμένους τομείς συγκεκριμένων αναλυτικών προγραμμάτων και παραγωγή υλικού που συσχετίζεται με άλλα υλικά (π.χ. εγχειρίδια) που χρησιμοποιούνται σήμερα. 4

10. Αξιοποίηση τεχνολογίας, παραγωγή σχετικών οπτικών βοηθημάτων, και ενθάρρυνση της χρήσης των πολυμέσων (ήχος, κίνηση, βίντεο, κ.λπ.). ΜΕΡΟΣ II: Εισαγωγή στην Επιστημονική Φαντασία και τα υποείδη της Τι είναι η Επιστημονική Φαντασία; Ένα καθοριστικό χαρακτηριστικό της λειτουργίας της ΕΦ είναι η σχέση της με την επιστήμη και την τεχνολογία. Η λογοτεχνία και η επιστήμη ή η επιστήμη και η λογοτεχνία, συχνά, θεωρείται ότι ανήκουν σε ξεχωριστές και μη μεταδοτικές επαγγελματικές κουλτούρες. Η ΕΦ είναι ένα είδος γέφυρας που συμβάλλει στη μείωση αυτού του προβλήματος. Η παρέκταση είναι ένα ακόμη χαρακτηριστικό της λειτουργίας της ΕΦ. Η παρέκταση είναι η προβολή των τεχνολογικών, πολιτικών ή κοινωνικών εξελίξεων εκτός του τόπου και του χρόνου του συγγραφέα. Η γνωστική αποξένωση είναι το τρίτο πιο σημαντικό χαρακτηριστικό της ΕΦ. H γνωστική αποξένωση είναι «η διαδικασία μέσω της οποίας ορισμένα λογοτεχνικά έργα τοποθετούν ευφάνταστα τους αναγνώστες σε μια ασυνήθιστη κατάσταση ή περιβάλλον, προκαλώντας τους να αναρωτηθούν σχετικά με τις διαφορές μεταξύ αυτού του περιβάλλοντος και του δικού τους, και έτσι ενδεχομένως τους προκαλούν να δουν το δικό τους κόσμο διαφορετικά». Η ΕΦ διαφέρει σαφώς από τη φαντασία. Τόσο η ΕΦ όσο και η φαντασία είναι θεωρητικές μυθιστοριογραφίες: μυθοπλασίες με φαντασία που κατασκευάζουν κόσμους που διαφέρουν ριζικά από τους δικούς μας. Η διαφορά μεταξύ των δύο είναι ότι η ΕΦ «περιγράφεται πάντα ως κάτι σχεδόν πιθανό»: ο αναγνώστης πρέπει να είναι πεπεισμένος ότι αυτό που περιγράφει η ιστορία ΕΦ θα μπορούσε, υπό ορισμένες περιστάσεις, να λάβει πράγματι χώρα. Ποια είναι τα κύρια υποείδη της ΕΦ; Utopian Fiction Η Utopian Fiction είναι μια φανταστική κοινωνία, στην οποία τα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά προβλήματα του δικού μας κόσμου έχουν ουσιαστικά επιλυθεί, δημιουργώντας μια βέλτιστη διάρκεια ζωής για όλους τους πολίτες της κοινωνίας. Dystopian Fiction Αν η Utopian Fiction είναι μια φανταστική ιδανική κοινωνία που ονειρεύεται έναν κόσμο στον οποίο τα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά προβλήματα της σημερινής πραγματικότητας έχουν επιλυθεί, τότε η Dystopian Fiction είναι ένας φανταστικός κόσμος στον οποίο το όνειρο έχει γίνει εφιάλτης. Alien Invasion To Alien Invasion είναι ένας τύπος αφήγησης ΕΦ, κατά την οποία οι εξωγήινοι εισβάλλουν στη Γη, συνήθως για σκοπούς κατάκτησης ή εποικισμού. 5

Apocalyptic Fiction Ο συγκεκριμένος τύπος αφήγησης επιστημονικής φαντασίας ασχολείται με την προσέγγιση και την άφιξη ενός κατακλυσμικού γεγονότος, το οποίο προκαλεί εκτεταμένες καταστροφές, οδηγώντας σε μια δραματική αλλαγή στη φύση του ανθρώπινου πολιτισμού στη Γη. Post-apocalyptic Fiction Αυτός ο τύπος αφήγησης ΕΦ ασχολείται με τις συνέπειες ενός τέτοιου καταστροφικού γεγονότος, που καταστρέφει ή αλλοιώνει τον ανθρώπινο πολιτισμό, κάνοντας αναγκαία την προσπάθεια για ανοικοδόμηση του πολιτισμού (ενδεχομένως σε διαφορετικούς τομείς) από την πλευρά των επιζώντων. Cyberpunk Η Cyberpunk επικεντρώνεται στις επιπτώσεις των μελλοντικών εξελίξεων της τεχνολογίας, όπως η γενετική μηχανική. Post-cyberpunk Science Fiction Το είδος αυτό, το οποίο μερικές φορές αποκαλείται και ως «δεύτερης γενιάς» cyberpunk, αναπτύσσεται έξω από την αρχική κίνηση του cyberpunk και, συνήθως, χρησιμοποιεί πολλές από τις ίδιες τεχνολογίες επιστημονικής φαντασίας του εγγύς μέλλοντος. Ecological Science Fiction Ένας τύπος ΕΦ που ασχολείται με τις προβλεπόμενες επιπτώσεις των αλλαγών στο φυσικό περιβάλλον. Planetary Romance Ένας τύπος ΕΦ που περιλαμβάνει λεπτομερή φαντασία και επεξεργασία του πολιτισμού και του φυσικού περιβάλλοντος του πλανήτη, εκτός από τη Γη. Space Opera Ένας τύπος αφήγησης ΕΦ που περιλαμβάνει ιστορίες περιπέτειας, εξερεύνησης και συγκρούσεων στο διάστημα. Post-human Science Fiction Ένας τύπος ΕΦ που ασχολείται, κυρίως, με τις εξελίξεις που είτε παράγουν θεμελιώδεις αλλαγές στο ανθρώπινο είδος είτε παράγουν νέα είδη, τα οποία αντικαθιστούν ή ξεπερνούν το ανθρώπινο είδος. Time-travel Narratives Το Time-travel Narrative είναι η διαδικασία κατά την οποία ταξιδεύουν μέσω του ιστορικού χρόνου, μεταφέροντας έτσι τον ταξιδιώτη είτε στο παρελθόν είτε στο μέλλον, ανάλογα με το σημείο εκκίνησής του. 6

Alternate History Σε αυτό τον τύπο αφήγησης ΕΦ φανταζόμαστε ότι κάποια σημαντική στιγμή του ιστορικού παρελθόντος έχει συμβεί με διαφορετικό τρόπο, οδηγώντας σε μια ιστορική παρέκταση των επιπτώσεων αυτής της αλλαγής, από εκείνο το σημείο και έπειτα. Steampunk Αυτή η μορφή EΦ έχει, συνήθως, θεματικές και τεχνοτροπικές ομοιότητες με το cyberpunk, αλλά βρίσκεται σε έναν κόσμο όπου το επίπεδο της τεχνολογίας είναι περίπου ισοδύναμo με την ατμοκίνητη τεχνολογία του 19 ου αιώνα. ΜΕΡΟΣ III: Ανασκόπηση σημαντικών κειμένων ΕΦ για παιδιά και νεαρούς ενήλικες Εισαγωγή Έχει ζητηθεί από όλους τους εταίρους του έργου να επιλέξουν 10-20 κείμενα ΕΦ για τα παιδιά και τους νεαρούς ενήλικες τα οποία στη γλώσσα τους. Παρακάτω είναι ένα δείγμα κειμένου και οι σχετικές πληροφορίες που τo συνοδεύουν. 7

Κύπρος Βιβλιογραφική Αναφορά Περίληψη 300-λέξεις Σχέση με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Ιδέες για εκπαιδευτικές δραστηριότητες DuPrau, J. Trans. Megaloude, F. (2011) 1 ο Bιβλίο: Υπόγεια Πολιτεία [The City of Ember] ISBN: 960-16-3759-1 Σελίδες: 280 2 ο Bιβλίο: Πέρα από το Σκοτάδι [The People of Sparks] ISBN: 960-16-3773-7 Σελίδες: 350 Αυτή είναι μια διεθνώς αναγνωρισμένη σειρά βιβλίων ΕΦ που έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά και σε άλλες γλώσσες. Πολλές εκατοντάδες χρόνια πριν, η Υπόγεια Πολιτεία δημιουργήθηκε από τους Οικοδόμους με τέτοιο τρόπο, ώστε να περιέχει όλα τα απαραίτητα στοιχεία για την ανθρώπινη επιβίωση. Λειτουργούσαν όλα σωστά, αλλά τώρα έχουν τελειώσει σχεδόν όλα τα τρόφιμα από τις αποθήκες, οι καλλιέργειες έχουν καταστραφεί, η διαφθορά εξαπλώνεται μέσα στην πόλη και, το χειρότερο από όλα, τα φώτα άρχισαν να εξασθενούν. Σύντομα η Πολιτεία θα πνιγεί μέσα στο σκοτάδι. Όταν, όμως, τα δύο παιδιά, η Lina και ο Doon, ανακαλύπτουν τα θραύσματα μιας αρχαίας περγαμηνής, αρχίζουν να αναρωτιούνται αν θα μπορούσε να υπάρξει διέξοδος από την Πολιτεία. Μπορούν να αποκρυπτογραφήσουν άραγε τις λέξεις και να βρούν ένα νέο μέλλον για τον καθένα τους; Θα τους ακούσουν οι άνθρωποι της Υπόγειας Πολιτείας; ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, ΤΑΞΕΙΣ Ε & Στ * ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ** Ε ΤΑΞΗ - Tο Περιβάλλον - Ύλη Στ ΤΑΞΗ - Eνέργεια - Το σώμα και η Υγεία μας - Ύλη - Δυνάμεις Κίνηση Απλές Μηχανές Εργαλεία Κατασκευές ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Διαβάζουν και συγκρίνουν με άλλες ιστορίες dystopian / post-destruction και με τις μελλοντικές κοινωνίες και τους κόσμους που φαντάζονται. ΕΠΙΣΤΗΜΗ Δραστηριότητες που παρακινούν τους μαθητές να εξερευνήσουν δημιουργικά τις πιθανές μελλοντικές εξελίξεις της Γης και του ανθρώπινου είδους (σε σχέση με περιβαλλοντικά θέματα). Οι νέοι πρωταγωνιστές είναι χαρακτηριστικά ικανοί να σκέφτονται επιστημονικά και να επιλύουν προβλήματα: αυτά μπορούν να προσδιοριστούν και οι μαθητές θα μπορούσαν να ενθαρρυνθούν να χρησιμοποιούν παρόμοιες μεθόδους για την επίλυση πραγματικών ή φανταστικών προβλημάτων και να εξερευνούν καταστάσεις μάθησης. Η ενέργεια, σε σχέση με τον ήλιο (και η απουσία του από την υπόγεια πόλη) και με τη χρήση της υδροηλεκτρικής ενέργειας είναι κεντρικής σημασίας στην πλοκή. Έτσι, μπορούν να διεξαχθούν δραστηριότητες που σχετίζονται με τη σημασία του ήλιου για τη ζωή στη Γη, με τον τρόπο με τον οποίο η υδροηλεκτρική ενέργεια παράγεται, κ.λπ. 3 ο Bιβλίο: Το Διαμάντι της Υπόγειας Πολιτείας Θα μπορούσε, επίσης, να διερευνηθεί η υπόγεια μορφολογία/ύλη και το περιβάλλον (πλάσματα, τα θαλάσσια ρεύματα, κ.λπ.). Οι 8

[The Diamond of Darkhole] ISBN: 960-16-4460-1 Σελίδες: 303 μαθητές μπορούν, επίσης, να συζητήσουν σχετικά με την πιθανότητα των ανθρώπων να είναι σε θέση να ζουν υπόγεια για μεγάλο χρονικό διάστημα (σε σχέση με το ανθρώπινο σώμα, καθώς και μια πιθανή πυρηνική καταστροφή). Αγωγή Υγείας Θα μπορούσαν να διερευνηθούν διάφορα ζητήματα που αφορούν στην κοινωνία των πολιτών, στην οικογένεια, στο σχολείο, στην περιβαλλοντική εκπαίδευση, κ.λπ.. 9

Romania Bibliographic reference 300-word summary Connection to curriculum Ideas for educational activities Romulus Bărbulescu, R., Anania, G. (1992) Doando [Doando] Bucharest: Nemira The title presumably means (in the language of a humanoid civilization) lifeless life (do- an- do). The action takes place in a future of the Earth civilization, in which the social, economic and moral problems that human kind has had for centuries were resolved and now the whole world can devote itself of the Cosmos knowledge and exploration. For the Earth civilization described in the novel, terraformationof the other planets has become a common way of pushing forward the exploration of the universe. The novel presents several favorite theme of science fiction, all subsumed under the main theme, the rescue of an alien civilization by two other much younger civilizations, the A. Subject: Chemistry, 7 th grade CHEMICAL REACTIONS. TYPES OF CHEMICAL REACTIONS: Definition of chemical reactions; Chemical equations; Reactions of combination and decomposition; Substitution reactions; Slow reactions. Fast reactions; Exothermic reactions. Endothermic reactions. A. Activity 1:Having the example of Sun, associations with many types of reactions can be made, reactions that are taking place in the Sun and are important for maintaining life. Activity 2:Cooling and heating processes may be observed and described, based on endothermic and exothermic reactions Activity 3: Cooling and heating processes may be analysed and explained, based on endothermic and exothermic reactions Activity 4: Chemical equations of hydrogen-based chemical reactions. 10

ISBN : 973-569-552-9 Pages : 304 Earthlings, now in the next stage of multiple planets colonization, and the humanoids from Vuundo, which are only in the early interstellar exploration phase, looking for other planets, on which to move. The Vuunds (inhabitants of Vuundoplanet) live under the pressure that the Sun of their solar system will be destroyed (their Sun rapidly transforms from a yellow star in a red one, due to its hydrogen consumption). Thus Vuundo is constantly and irreversibly cooling, facing deep glaciations and because of that the Vuunds start their first inter-galactic travel aiming to find a new planet where to live. B. Subject: Biology, 6 th grade Morphofunctional general characteristics, behaviour, adaptation of living beings: relationships between environmental factors and the diversity of the living world; structure and functions of living organisms; relationships between types of behaviour and the living organisms adaptation to the environment. Subject: Physics, 7 th grade Gravitational interaction Subject: Physics, 8 th grade Radiations and radioprotection; Biological effects and radioprotection. B. Activity 1: Overview of the subject of the book, emphasizing the phenomena that can be found here Activity 2: Making PowerPoint presentations, drawings etc. about the subject; Activity 3:Analyzing the possibility and implications of such phenomena like: terraformation, anabiosis, genetic correction, bioelectronic brain, antigravity field; Activity 4: Highlighting possible applications 11

Ireland Bibliographic reference 300-word summary Connection to curriculum Ideas for educational activities Collins, S (2008) History Empire, history being written by the victor The Hunger Games Revolution and Resistance Science the evolution of humanity Publisher: Scholastic and the need to survive Press Civics Society and responsibility ISBN: 1407109081 Pages 374 In the first third of the book, we are introduced to our protagonist, KatnissEverdeen. Though she's only a teenager, she's a tough hunter who puts food on her family's table. Every year the Capitol of Panem hosts an event called the Hunger Games where two "tributes" a boy and a girl are drafted from each of the twelve districts to be brought to an arena and fight to the death. Only one person can win. This is to remind the country not to rebel. During the opening ceremonies, Cinna and Portia dress Katniss and Peeta in flames and they draw much attention to themselves. During training, Katniss reveals her archery skills to the Gamemakers and scores an amazing 11 out of 12. Peeta gets a lower score and asks to be coached separately. Peeta also announces in an interview that he has a mega crush on Katniss. Is this all just a strategy to gain audience support and sponsors? Katniss thinks so, but it works well for her too, so she plays along. One quick exercise I would use would be to simply ask kids to compare and contrast the maps and then discuss why they might look different, you might have kids create their own map and justify why their map looks the way it does. This could lead into a deeper look at countries/regions and how where we live affects who we are. Create a Game Based on the Novel Encourage students to create a board game, card game, or learning game using the events and experiences from the novel. Combining Visions Students will create a mural of the novel. Include these activities to encourage student creativity and analytical thinking while practicing reading skills, writing skills, using technology, and creating new and interesting products for the conclusion of the novel. With the variety of activities provided, they ll be sure to find something they ll enjoy completing and with as much enthusiasm as they possessed while reading the novel. 12

Poland Bibliographic reference 300-word summary Connection to curriculum Ideas for educational activities Sapkowski A. (2009) Żmija [The viper] Warszawa: SUPERNOWA The story takes place during the Soviet intervention in Afghanistan. The main protagonist is the officer of Soviet Army, who can predict the near future. During the bloody war in Afghanistan he is ablenot once to save a life of himself and his companions. One day serving at the outpost, he meets the golden snake, which makes him contact with the people from the past. He experiences scenes from the conquer of Afghanistan by invading armies - armies of Alexander the Great and the British during the Second Anglo-Afghan War, Lewart spends more and more time with the viper. In the epilogue there are the scenes from the intervention of NATO forces, with the participation of the Polish army patrol. Humanities curriculum for education in Gimnazjum, students aged 13-16 Grade 1, 2, 3: Literature war story Language communication skills Grade 3: History the wars in Afghanistan Science curriculum for education in Gimnazjum, students aged 13 Grade 1: Biology - reptiles. Literature - comparing the story with other war stories Language - activities that prompt students to discuss different types of communication among people and between people and animals or creatures History - a group project on the history or wars in Afghanistan, comparing different fighting styles, weapons, military strategies. ISBN: 978-83-7578-0215 Pages: 237 Biology the life of reptiles, specific features, their behaviour and adaptation skills, their environment. 13

Italy Bibliographic reference 300 word Summary Connection to curriculum Ideas for educational activities Mary E. Pearson The teenager Jenna Fox, after more than a year in a coma, wakes up in a Civic Education curriculum for middle school and high school: CIVIC EDUCATION Activity: reading about human rights. (2011) body and a mind that she finds hard Human rights Which rights are violated in Jenna s story? to recognise. Her parents say that Ethics Class group is divided into 4 groups: each of Dentro Jenna she was the victim of a serious car them designs a new character based on the [Inside Jenna] accident, but there are many gaps about her identity and a lot of Science curriculum for middle school: provision of abiding to human rights, designed for a world of robots-humans like Jenna. unanswered questions about her Human body After a collective discussion, characters are Italy: Giunti Y current life. Why would her family move suddenly to California, leaving everything in Boston? Why does her put together into a one Robot Right charter. SCIENCE grandmother treat her with inexplicable grumpiness? Why do her parents forbid her to talk about the Technology curriculum for middle school: Activity: realise a 2d human body section. On an individual wooden board, each student paints the outline of a human figure. sudden move? And why can Jenna - Hardware and software Put some tacks: blue and red wool threads remember whole pages of Waldendi Thoreau, but she hardly brings to mind disordered excerpts of her past? Thirsting for truth and restless, the girl tries to regain her past life. Watching movies of her childhood, strange memories resurface in her confused mind, and slowly, Jenna realises that she s prisoner to a - New technology pass across tacks to simulate muscles and blood vessels. Braid them by looking at a human body picture. On a second human figure, students create Jenna s body, weaving wire and plastic threads inspired by the image of a computer s interior. TECHNOLOGY ISBN 9788809749634 terrible secret. Activity: Two class sub-groupsdo the same research in two different ways: using books and going to a library (classic way) and using Pages: 384 new technology (internet). Recommended age: 11-15 Compare two manners: the old one and the new. Observe positive and negative aspects of both. 14

ΜΕΡΟΣ IV: Κατευθυντήριες γραμμές και ιδέες για την ενσωμάτωση της ΕΦ σε διάφορα εκπαιδευτικά θέματα Το έργο SciFiEd επικεντρώνεται στην παροχή εργαλείων, την κατάρτιση και την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών, που θα τους βοηθήσει στην ενίσχυση της διδασκαλίας τους, κάνοντας την Επιστήμη πιο ελκυστική για τους μαθητές, συνδέοντάς την με ζητήματα της πραγματικής ζωής, όπως το περιβάλλον, και παρέχοντας στα κορίτσια και σε άλλες περιθωριοποιημένες ομάδες πρόσβαση στην Επιστήμη. Η κεντρική ιδέα του έργου είναι η επίτευξη του στόχου αυτού με την ενσωμάτωση της Επιστημονικής Φαντασίας στη διδασκαλία του μαθήματος των Φυσικών Επιστημών. Η έρευνα αναφέρει ότι η εισαγωγή αφηγήσεων στην Επιστήμη βελτιώνει σημαντικά τη μνήμη των μαθητών και αυξάνει το ενδιαφέρον και την κατανόησή τους. Η κοινοπραξία πιστεύει ότι οι αφηγήσεις ΕΦ, ειδικότερα, μπορούν να επιφέρουν εντυπωσιακή βελτίωση στην ευρωπαϊκή επιστημονική εκπαίδευση. Ακόμα κι αν το έργο SciFiEd επικεντρώνεται στη λογοτεχνία ΕΦ για παιδιά και νεαρούς ενήλικες (μυθιστορήματα, διηγήματα, κόμικς και εικονογραφημένα μυθιστορήματα), φιλοδοξεί επίσης να χρησιμοποιήσει την τεχνολογικά μεσολαβούμενη Επιστημονική Φαντασία, όπως για παράδειγμα ταινίες και ηλεκτρονικά παιχνίδια. Οφέλη και Προκλήσεις από τη χρήση των αφηγήσεων στην εκπαίδευση Οι εκπαιδευτικοί και οι εμπειρογνώμονες αναγνωρίζουν πολλαπλά εκπαιδευτικά οφέλη που απορρέουν από τη χρήση των αφηγήσεων στην εκπαίδευση. Οι αφηγήσεις επιτρέπουν στους μαθητές να αναπτύξουν ερευνητικές δεξιότητες, κριτική και δημιουργική σκέψη, ικανότητες συζήτησης και λήψης αποφάσεων, οι οποίες σχετίζονται με τη διαχείριση και την αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης στην καθημερινή ζωή, καθώς και δεξιότητες που απαιτούνται για να αντιμετωπίσουν κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα που σχετίζονται με την επιστήμη. Ένα άλλο σημαντικό πλεονέκτημα που προσφέρει η χρήση των αφηγήσεων κατά τη διάρκεια της μαθησιακής διαδικασίας είναι ότι, αυτού του είδους οι ιστορίες, υποστηρίζουν τους μαθητές στην κατανόηση βασικών εννοιών και θεμάτων που προκύπτουν από τα δικά τους ενδιαφέροντα και εμπειρίες, και αναγνωρίζουν τη φύση της επιστήμης και τη συμβολή της στην ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού. Διαθεματική διδασκαλία και μάθηση Διαθεματική διδασκαλία Η διαθεματική διδασκαλία είναι μια μέθοδος που χρησιμοποιείται για τη διδασκαλία μιας ενότητας ή ενός θέματος, που υπόκειται σε περισσότερες από μία ακαδημαϊκές ενότητες. Αυτή η μέθοδος διδασκαλίας επιτρέπει στους μαθητές να αναπτύξουν υψηλής τάξεως δεξιότητες σκέψης, αποκτώντας γνώσεις, όχι μόνο απομνημονεύοντας τα γεγονότα, αλλά εφαρμόζοντας όσα έχουν μάθει στην καθημερινή τους ζωή. Η χρήση των αφηγήσεων ΕΦ στην εκπαίδευση απαιτεί διαθεματική προσέγγιση, προκειμένου να διευκολυνθούν οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές όσον αφορά τη μέγιστη αξιοποίηση τωνπλεονεκτημάτων που μπορεί να προσφέρει η 15

διαθεματικότητα στη διαδικασία της μάθησης. Η ανάγκη των μαθητών να αναπτύξουν κριτική σκέψη θεωρείται ως αναγκαία για τα μαθήματα που βασίζονται σε αφηγήσεις ΕΦ, και αυτή η ανάγκη μπορεί να καλυφθεί μέσω της διαθεματικής διδασκαλίας και μάθησης. Τα σημαντικότερα οφέλη της διαθεματικής διδασκαλίας και της μάθησης είναι τα ακόλουθα: Η διαφορετικότητα στην τάξη. Καμία ανάγκη για επανάληψη εργασίας. Οι διαθεματικές συνδέσεις του αναλυτικού προγράμματος θέτουν την επιστήμη σε ένα ιστορικό επίπεδο και καθιστούν κατανοητό αυτό που, συνήθως, είναι δύσκολο να γίνει κατανοητό από τους μαθητές. Μεγαλύτερη συμμετοχή μαθητών και σύνδεση με άλλα μαθήματα. Η ρύθμιση του διαθεματικού αναλυτικού προγράμματος επιτρέπει στους μαθητές να ασχολούνται με τη μαθησιακή διαδικασία ως μια ενιαία διαδικασία και ως μια ξεχωριστή προσωπική ανάπτυξη. Αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών. Ευκαιρία να αποκτήσoυν περισσότερες ιδέες σε διάφορα μαθήματα. Ανάπτυξη δεξιοτήτων για το πώς να καταλάβουν συσχετισμούς ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα πράγματα. Διέγερση της δημιουργικότητας των μαθητών. Οι μαθητές θα μπορούσαν να έχουν ένα ευρύ και ολοκληρωμένο όραμα των καθημερινών βασικών θεμάτων. Γενικές πρακτικές κατευθυντήριες γραμμές Πιο κάτω παρατίθενται ορισμένες πρακτικές οδηγίες σχετικά με τον τρόπο εισαγωγής και χρήσης των αφηγήσεων ΕΦ στην εκπαίδευση: Δημιουργήστε καταλόγους με ιστορίες ΕΦ, κατάλληλες ανάλογα με την ηλικία. Διατηρήστε τη διαδικασία αφήγησης διαδραστική. Εμπλέξετε τους απρόθυμους μαθητές. Δημοσιεύστε δωρεάν προσβάσιμο και διαδικτυακό υλικού, το οποίο θα είναι ενδιαφέρον και έτοιμο να χρησιμοποιηθεί από τους μαθητές. Αναπτύξτε δραστηριότητες που είναι υψηλής ποιότητας και ενθαρρύνετε την εξερεύνηση, την έρευνα και την ανακάλυψη νέων γνώσεων. Υιοθετήστε υλικό για ορισμένα ηλικιακά επίπεδα. Ταιριάξτε το υλικό επιστημονικής φαντασίας, τις ιστορίες, και τις δραστηριότητες σε ορισμένους τομείς των ειδικών αναλυτικών προγραμμάτων και δημιουργήστε υλικό που συσχετίζεται με άλλα υλικά (π.χ. εγχειρίδια) που χρησιμοποιούνται σήμερα. Χρησιμοποιήστε την τεχνολογία, δημιουργήστε σχετικά οπτικά βοηθήματα και ενθαρρύνετε τη χρήση των πολυμέσων (ήχος, κίνηση, βίντεο, κ.λπ.). 16

Διδακτικές ιδέες και ιδέες δραστηριοτήτων για τη διδασκαλία της Επιστήμης Πιο κάτω παρατίθεται μια λίστα με δραστηριότητες που θα μπορούσε να εφαρμόσει ο δάσκαλος κατά τη διάρκεια ενός μαθήματος των Φυσικών Επιστημών και περιλαμβάνει τη χρήση μιας αφήγησης ΕΦ. 1. Οι μαθητές μπορούν να συμμετέχουν σε πολλές δραστηριότητες τύπου «σκέψου, συζήτησε, ανακοίνωσε», ενώ μπορούν, επίσης, να εργάζονται σε μικρότερες ομάδες κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης (η βαθμολογία για τη δραστηριότητα της συζήτησης και για την έρευνα δίνεται σε ατομικό επίπεδο, ούτως ώστε να νιώθουν οι μαθητές μεγαλύτερη υπευθυνότητα για την εργασία τους, και κάθε μαθητής θα πρέπει να συμμετέχει προφορικά τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια μιας πραγματικής συζήτησης στην τάξη). 2. Δημιουργήστε ένα παιχνίδι βασισμένο στην ιστορία - οι μαθητές δημιουργούν ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, ένα παιχνίδι καρτών ή ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι, χρησιμοποιώντας τα γεγονότα και τις εμπειρίες από το μυθιστόρημα. 3. Παιχνίδι ρόλων: οι μαθητές, ως επιστήμονες, αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, συζητούν τις ιδέες που τους δημιουργήθηκαν μετά από την ανάγνωση της αφήγησης και τη συζήτηση που είχαν με το δάσκαλο. 4. Οι μαθητές ετοιμάζουν στο Powerpoint παρουσιάσεις για διάφορους εφευρέτες και τις εφευρέσεις τους. Διδακτικές ιδέες και ιδέες δραστηριοτήτων για τη διδασκαλία της Τεχνολογίας Πιο κάτω παρατίθεται μια λίστα με δραστηριότητες που θα μπορούσε να εφαρμόσει ο δάσκαλος κατά τη διάρκεια ενός μαθήματος Τεχνολογίας, το οποίο περιλαμβάνει τη χρήση μιας αφήγησης ΕΦ. 1. Οι μαθητές μπορούν να συμμετέχουν σε πολλές δραστηριότητες τύπου «σκέψου, συζήτησε, ανακοίνωσε», ενώ μπορούν, επίσης, να εργάζονται σε μικρότερες ομάδες κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης (η βαθμολογία για τη δραστηριότητα της συζήτησης και για την έρευνα δίνεται σε ατομικό επίπεδο, ούτως ώστε να νιώθουν οι μαθητές μεγαλύτερη υπευθυνότητα για την εργασία τους, και κάθε μαθητής θα πρέπει να συμμετέχει προφορικά τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια μιας πραγματικής συζήτησης στην τάξη). 2. Δημιουργήστε ένα παιχνίδι βασισμένο στην ιστορία - οι μαθητές δημιουργούν ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, ένα παιχνίδι καρτών ή ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι, χρησιμοποιώντας τα γεγονότα και τις εμπειρίες από το μυθιστόρημα. 3. Παιχνίδι ρόλων: οι μαθητές, ως επιστήμονες, αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, συζητούν τις ιδέες που τους δημιουργήθηκαν μετά από την ανάγνωση της αφήγησης και τη συζήτηση που είχαν με το δάσκαλο. 4. Δραστηριότητες κριτικής σκέψης, ιδεοθύελλας, δημιουργικής γραφής. 5. Οι μαθητές ετοιμάζουν στο Powerpoint παρουσιάσεις για διάφορους εφευρέτες και τις εφευρέσεις τους. 17

Διδακτικές ιδέες και ιδέες δραστηριοτήτων για τη διδασκαλία της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Πιο κάτω παρατίθεται μια λίστα με δραστηριότητες που θα μπορούσε να εφαρμόσει ο δάσκαλος κατά τη διάρκεια ενός μαθήματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, το οποίο περιλαμβάνει τη χρήση μιας αφήγησης ΕΦ. 1. Το θέμα μιας διεπιστημονικής ενότητας θα μπορούσε να είναι οι καινοτόμες ιδέες για τη χρήση της επιστήμης και της τεχνολογίας για τον έλεγχο των ανθρώπων και την υπερεκμετάλλευση του περιβάλλοντος. Την ίδια στιγμή, τα παιδιά θα πρέπει να ενθαρρύνονται να εξερευνήσουν όλους τους τρόπους με τους οποίους η ορθολογική χρήση της επιστήμης και της τεχνολογίας μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της ζωής μας και του περιβάλλοντος. 2. Οι μαθητές μπορούν να συμμετέχουν σε πολλές δραστηριότητες τύπου «σκέψου, συζήτησε, ανακοίνωσε», ενώ μπορούν, επίσης, να εργάζονται σε μικρότερες ομάδες κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης (η βαθμολογία για τη δραστηριότητα της συζήτησης και για την έρευνα δίνεται σε ατομικό επίπεδο, ούτως ώστε να νιώθουν οι μαθητές μεγαλύτερη υπευθυνότητα για την εργασία τους, και κάθε μαθητής θα πρέπει να συμμετέχει προφορικά τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια μιας πραγματικής συζήτησης στην τάξη). 3. Δημιουργήστε ένα παιχνίδι βασισμένο στην ιστορία - οι μαθητές δημιουργούν ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, ένα παιχνίδι καρτών ή ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι, χρησιμοποιώντας τα γεγονότα και τις εμπειρίες από το μυθιστόρημα. 4. Δραστηριότητες κριτικής σκέψης, ιδεοθύελλας, δημιουργικής γραφής. Διδακτικές ιδέες και ιδέες δραστηριοτήτων για τη διδασκαλία της Γλώσσας και του Κριτικού Γραμματισμού Πιο κάτω παρατίθεται μια λίστα με δραστηριότητες που θα μπορούσε να εφαρμόσει ο δάσκαλος κατά τη διάρκεια ενός μαθήματος Γλώσσας και Κριτικού Γραμματισμού, το οποίο περιλαμβάνει τη χρήση μιας αφήγησης ΕΦ. 1. Οι δραστηριότητες στην τάξη μπορούν να περιλαμβάνουν έργα της ομάδας, παιχνίδια, δραστηριότητες κριτικής σκέψης, ιδεοθύελλας, συγγραφής ποιημάτων, ζωγραφική ή σκιτσάρισμα, και πολλά άλλα που θα επιτρέπουν στους μαθητές σας να αλληλεπιδρούν, να είναι δημιουργικοί και να κατανοήσουν τις βασικές έννοιες από το κείμενο «πράττοντας» και όχι απλά διαβάζοντας. 2. Οι μαθητές μπορούν να συμμετέχουν σε πολλές δραστηριότητες τύπου «σκέψου, συζήτησε, ανακοίνωσε», ενώ μπορούν, επίσης, να εργάζονται σε μικρότερες ομάδες κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης (η βαθμολογία για τη δραστηριότητα της συζήτησης και για την έρευνα δίνεται σε ατομικό επίπεδο, ούτως ώστε να νιώθουν οι μαθητές μεγαλύτερη υπευθυνότητα για την εργασία τους, και κάθε μαθητής θα πρέπει να συμμετέχει προφορικά τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια μιας πραγματικής συζήτησης στην τάξη). 3. Δημιουργήστε ένα παιχνίδι βασισμένο στην ιστορία - οι μαθητές δημιουργούν ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, ένα παιχνίδι καρτών ή ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι, χρησιμοποιώντας τα γεγονότα και τις εμπειρίες από το μυθιστόρημα. 18

4. Δραστηριότητες κριτικής σκέψης και ιδεοθύελλας. 5. Δημιουργική γραφή, καταγραφή των απομνημονευμάτων τους, συζήτηση της πλοκής, περιγραφή ανθρώπων, τοποθεσιών, γεγονότων. Διδακτικές ιδέες και ιδέες δραστηριοτήτων για τη διδασκαλία της Αγωγής του Πολίτη Πιο κάτω παρατίθεται μια λίστα με δραστηριότητες που θα μπορούσε να εφαρμόσει ο δάσκαλος κατά τη διάρκεια ενός μαθήματος Αγωγής του Πολίτη, το οποίο περιλαμβάνει τη χρήση μιας αφήγησης ΕΦ. 1. Οι μαθητές μπορούν να συμμετέχουν σε πολλές δραστηριότητες τύπου «σκέψου, συζήτησε, ανακοίνωσε», ενώ μπορούν, επίσης, να εργάζονται σε μικρότερες ομάδες κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης (η βαθμολογία για τη δραστηριότητα της συζήτησης και για την έρευνα δίνεται σε ατομικό επίπεδο, ούτως ώστε να νιώθουν οι μαθητές μεγαλύτερη υπευθυνότητα για την εργασία τους, και κάθε μαθητής θα πρέπει να συμμετέχει προφορικά τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια μιας πραγματικής συζήτησης στην τάξη). 2. Δημιουργήστε ένα παιχνίδι βασισμένο στην ιστορία - οι μαθητές δημιουργούν ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, ένα παιχνίδι καρτών ή ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι, χρησιμοποιώντας τα γεγονότα και τις εμπειρίες από το μυθιστόρημα. 3. Δραστηριότητες κριτικής σκέψης, ιδεοθύελλας, δημιουργικής γραφής. 19

Πίνακας πλεονεκτημάτων των αφηγήσεων ΕΦ και πρακτικές συμβουλές για τους εκπαιδευτικούς Πλεονεκτήματα των αφηγήσεων ΕΦ Κριτική σκέψη-προβληματισμός Eρευνητικές Δεξιότητες Πρακτικές συμβουλές / οδηγίες για τους δασκάλους Δραστηριότητα βασισμένη στο πρόβλημα - Οι μαθητές διαβάζουν μια αφήγηση ΕΦ και προβληματίζονται σχετικά την πλοκή, συνδέοντας πληροφορίες από την ιστορία με ζητήματα της πραγματικής ζωής. Επίσης, ο εκπαιδευτικός παρέχει στους μαθητές μια λίστα με αληθινά ή φανταστικά προβλήματα από την καθημερινότητα και τους ζητά να βρουν πιθανές λύσεις, με βάση την ιστορία ή τις δράσεις και τη μέθοδο της σκέψης που ακολούθησε ο πρωταγωνιστής της ιστορίας. Δραστηριότητα «Σκέψου, συζήτησε, ανακοίνωσε» - Η ιστορία που διδάσκεται στους μαθητές τους παρέχει «τροφή για σκέψη». Οι μαθητές πρέπει να διαβάσουν την αφήγηση, να σκεφτούν την ιστορία, στη συνέχεια να βρουν ένα συμμαθητή τους και να μοιραστούν τις ιδέες τους ο ένας με τον άλλο. Η ανταλλαγή απόψεων και ιδεών θα ενθαρρύνει τους μαθητές να λάβουν ενεργά μέρος σε αυτή τη δραστηριότητα και να σκεφτούν κριτικά. Σύγκριση απόψεων - Ζητήστε από τους μαθητές να συνοψίσουν 5 σημαντικά σημεία της αφήγησης. Στη συνέχεια, ζητήστε τους να εντοπίσουν ένα συμμαθητή τους που πιστεύουν ότι διαφωνεί με αυτά τα σημεία και να κάνουν συζήτηση μαζί του/της. Οι μαθητές πρέπει, στη συνέχεια, να γράψουν τις αντιδράσεις και τα επιχειρήματά τους και να καταλήξουν σε συμπεράσματα. Δραστηριότητα βασισμένη στο πρόβλημα - Χρησιμοποιήστε μια ιστορία που παρουσιάζει μια προβληματική κατάσταση. Στη συνέχεια, βοηθήστε τους μαθητές να διεξάγουν έρευνα και να βρουν χρήσιμες πληροφορίες και δεδομένα που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να γράψουν μια έκθεση με δράσεις που μπορούν να αναλάβουν, προκειμένου να λύσουν το πρόβλημα. Πρέπει να παρουσιάσουν την εργασία τους σε μορφή power point στην ολομέλεια της τάξης. Ανάλυση Έννοιας - Ανάλογα με το μάθημα και την ιστορία που έχουν διδαχθεί, οι μαθητές μπορεί να κληθούν να σχεδιάσουν ένα μοντέλο με τις έννοιες που περιλαμβάνονται στην ιστορία και, στη συνέχεια, να αναλύσουν τις έννοιες αυτές με βάση το τι έχουν μάθει από την ιστορία και να διεξάγουν μια απλή έρευνα που θα βασίζεται σε άλλες πηγές. Ομάδα έργου - Οι μαθητές πρέπει να εργαστούν σε μικρές ομάδες και να προετοιμάσουν μια έκθεση 20

ή μια ταινία με θέμα σχετικό με την αφήγηση. Θα πρέπει να βρουν περισσότερες πηγές και να συγκρίνουν τα δεδομένα, να συζητήσουν με τα μέλη της ομάδας τους και να παρουσιάσουν την τελική τους εργασία στην ολομέλεια της τάξης. Χαρτογράφηση έννοιας - Ο δάσκαλος μπορεί να προετοιμάσει μια διαδικασία χαρτογράφησης έννοιας και να ζητήσει από τους μαθητές να συνεχίσουν την ιστορία και να γράψουν ένα πιθανό τέλος. Η τάξη θα πρέπει να χωριστεί σε μικρότερες ομάδες μαθητών και κάθε η ομάδα πρέπει να προετοιμάσει ένα κοινό τέλος για την ιστορία. Στη συνέχεια, ζητήστε από την κάθε ομάδα να διανείμει τους ρόλους της ιστορίας και, με τη χρήση των κινητών τηλεφώνων τους, να κάνουν μια ταινία μικρού μήκους με την ιστορία που προετοίμασαν. Κάθε ταινία θα πρέπει να παρουσιαστεί στην ολομέλεια της τάξης, σε ένα συγκεκριμένο μάθημα. Δημιουργική Σκέψη Επιτραπέζιο παιχνίδι/παιχνίδι καρτών - Οι μαθητές μπορεί να δημιουργήσουν ένα παιχνίδι που βασίζεται στην αφήγηση - δημιουργούν ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, παιχνίδι καρτών, ή εκπαιδευτικό παιχνίδι χρησιμοποιώντας γεγονότα και εμπειρίες από το μυθιστόρημα. Με αυτό τον τρόπο, θα είναι σε θέση να δοκιμάσουν τις γνώσεις και την κατανόησή τους. Δημιουργική σκέψη/γραφή Οι δραστηριότητες στην τάξη μπορεί να περιλαμβάνουν ομαδικές εργασίες, συνεδρίες ανταλλαγής απόψεων, συγγραφή ποιημάτων, ζωγραφική ή σκίτσο, και πολλά άλλα που επιτρέπουν στους μαθητές να αλληλεπιδρούν, να είναι δημιουργικοί και να κατανοούν βασικές έννοιες από το κείμενο «πράττοντας» και όχι απλά διαβάζοντας. Συζήτηση για τις δεξιότητες και την επιχειρηματολογία Συζήτηση Παιχνίδι ρόλων - Ο δάσκαλος διαβάζει την αφήγηση στους μαθητές και δημιουργεί ένα σενάριο και μια περιγραφή για τη συζήτηση που θα αναπτυχθεί κατά την υπόδυση ρόλων, με βάση τους χαρακτήρες της αφήγησης που δίδαξε. Η περιγραφή πρέπει να αναφέρει το πρόβλημα και να προσφέρει μερικές χρήσιμες διευκρινίσεις. Οι μαθητές αναλαμβάνουν ένα συγκεκριμένο ρόλο και επιχειρηματολογούν-συζητούν στο πλαίσιο αυτών των χαρακτήρων. Δραστηριότητα «Σκέψου, συζήτησε, ανακοίνωσε» - Η ιστορία που διδάσκεται στους μαθητές παρέχει «τροφή για σκέψη». Οι μαθητές πρέπει να διαβάσουν την αφήγηση, να σκεφτούν την ιστορία και, στη συνέχεια, να βρουν ένα συμμαθητή τους και να μοιραστούν τις ιδέες τους. Η ανταλλαγή απόψεων και ιδεών θα ενθαρρύνει να λάβουν ενεργό μέρος σε αυτή τη δραστηριότητα και να αναπτύξουν κριτικό 21

πνεύμα. Σύγκριση ιδεών - Ζητήστε από τους μαθητές να συνοψίσουν 5 σημαντικά σημεία της αφήγησης. Στη συνέχεια, ζητήστε τους να εντοπίσουν ένα συμμαθητή τους που πιστεύουν ότι θα διαφωνήσει με αυτά τα σημεία και να κάνουν μια συζήτηση μαζί του/της. Οι μαθητές πρέπει, στη συνέχεια, να γράψουν τις αντιδράσεις και τα επιχειρήματά τους και να καταλήξουν σε συμπεράσματα. Ομαδική εργασία Οι μαθητές πρέπει να εργάζονται σε μικρές ομάδες και να προετοιμάσουν μια έκθεση ή μια ταινία σε θέμα σχετικό με την αφήγηση. Θα πρέπει να βρουν περισσότερες πηγές και να συγκρίνουν τα δεδομένα, να συζητήσουν με τα μέλη της ομάδας τους και να παρουσιάσουν την τελική τους εργασία στην ολομέλεια της τάξης. Ικανότητες λήψης αποφάσεων Επίλυση Προβλήματος - Χρησιμοποιήστε μια ιστορία η οποία παρουσιάζει μια προβληματική κατάσταση. Στη συνέχεια, βοηθήστε τους μαθητές να κάνουν μια έρευνα και να βρουν χρήσιμες πληροφορίες και δεδομένα που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να γράψουν μια έκθεση με τις δράσεις που μπορούν να αναλάβουν, προκειμένου να επιλυθεί το πρόβλημα. Η εργασία τους θα πρέπει να παρουσιαστεί σε power point στην ολομέλεια της τάξης. 22

Μέρος V: Εισηγήσεις για την αξιοποίηση ταινιών, πολυμέσων και Web 2.0 τεχνολογιών Η φύση των πολυμέσων των σύγχρονων εργαλείων επιτρέπει την εμπλοκή περισσότερων αισθήσεων, στοχεύοντας σε πολλαπλές μορφές μάθησης. Η πολυτροπική φύση τους, υποδηλώνει ότι οι πληροφορίες αποθηκεύονται με περισσότερους από έναν τρόπους. Οπτικές, λεκτικές, και ακουστικές πληροφορίες μπορούν να ενσωματωθούν σε τέτοια συστήματα. H αντιπροσώπευση των πληροφοριών με πολλαπλούς τρόπους μπορεί να βελτιώσει τη μάθηση, καθώς και τη διατήρηση, μόνο όταν υπάρχει επικάλυψη μεταξύ των διαφορετικών διαδικασιών. Ένα άλλο σημαντικό πλεονέκτημα των σύγχρονων εργαλείων είναι τα αυξημένα επίπεδα της αλληλεπίδρασης, που διευκολύνουν τη συνεργασία και την επικοινωνία. Η χρήση του βίντεο και της ταινίας στην εκπαίδευση Οι ταινίες και τα βίντεο μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων γραμματισμού των μαθητών και να τους επιτρέψουν να γνωρίσουν κόσμους που δεν θα είναι σε θέση να γνωρίσουν διαφορετικά. Οι ταινίες και τα μέσα ενημέρωσης είναι στοιχεία του πολιτισμού και τα παιδιά πρέπει να μάθουν να τα χρησιμοποιούν, να τους ασκούν κριτική, να τα αποδομούν και να αναπτύξουν στο σχολείο κριτικές δεξιότητες τεχνολογικού αλφαβητισμού. Η χρήση ταινιών και βίντεο στο αναλυτικό πρόγραμμα μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να γίνουν πιο κριτικοί θεατές, καταναλωτές και παραγωγοί των μηνυμάτων που λαμβάνουν από τα μέσα ενημέρωσης. Μερικοί πιθανοί τρόποι χρήσης μιας ταινίας στην τάξη είναι: - Ενθάρρυνση παιδιών να αναπτύξουν κινηματογραφικές λέσχες στα σχολεία για να βλέπουν και να συζητούν ταινίες. - Επιλογή ταινιών που να ταιριάζουν με τους στόχους των αναλυτικών προγραμμάτων και χρήση τους ως αφόρμηση για το μάθημα και τα θέματα που θα συζητηθούν. - Σχεδιασμός δραστηριοτήτων στις οποίες θα συμμετέχουν τα παιδιά στην παραγωγή ταινιών και βίντεο για συγκεκριμένους σκοπούς. Χρήση της τεχνολογίας στην εισαγωγή της Επιστημονικής Φαντασίας στην Εκπαίδευση Μεταξύ των εκπαιδευτικών πλεονεκτημάτων των πολυμέσων, μπορεί κανείς να αναγνωρίσει τα ακόλουθα: - Ευελιξία - Ευκολία στη χρήση / πρόσβαση - Οπτική επίδραση - Συνδεσιμότητα - Η διαφορετικότητα των δυνατοτήτων / πλαισίων της χρήσης για εκπαιδευτικούς σκοπούς - Διαδραστικότητα - Μαθαίνουν πράττοντας (αντί απλά παρακολουθώντας) 23

Η χρήση της τεχνολογίας στην υποστήριξη της εισαγωγής της Επιστημονικής Φαντασίας στην Εκπαίδευση Παρακάτω παρατίθενται μερικές πρακτικές συμβουλές για το πώς μπορεί να χρησιμοποιείται η τεχνολογία για να υποστηρίξει την εισαγωγή της επιστημονικής φαντασίας στην εκπαίδευση: Επιλέγουμε ορισμένες εμπορικές ταινίες, αναζητούμε τρόπους για να εξαγάγουμε ένα εκπαιδευτικό πλεονέκτημα μέσα από αυτές, με επίκεντρο την οπτικοακουστική γλώσσα, για να διαπιστώσουμε αν αυτή η ταινία είναι σε θέση να χρησιμοποιηθεί στους μαθητές. Εστιάζουμε στο επιστημονικό περιεχόμενο που παρουσιάζεται σε ορισμένες σκηνές στην ταινία. Εστιάζουμε στον τρόπο που παρουσιάζεται η επιστημονική γνώση, ελέγχουμε για τυχόν λάθη και σκεφτόμαστε πώς η επιστήμη μπορεί να ταιριάξει με τα συμφραζόμενα της τάξης. Επιλέγουμε και επεξεργαζόμαστε μικρές σκηνές, κατάλληλες για τη διδασκαλία και την εκμάθηση της επιστήμης. Χρησιμοποιούμε αυτά τα επεισόδια για να οργανώσουμε δραστηριότητες στην τάξη, που βασίζονται σε επιλεγμένα επεισόδια της ταινίας, ως ένα πολιτιστικό εργαλείο για να εντάξουμε το επιστημονικό περιεχόμενο και να παρακινήσουμε τους μαθητές στις τάξεις της επιστήμης. Προτεινόμενες Ταινίες: http://www.youtube.com/watch?v=elwpsibtquq&list=pl6dorbwbmgrpvv71rjofhtaumlszfyhl http://www.youtube.com/watch?v=k5ds8hu-_w4 http://www.youtube.com/watch?v=ffoqqej_ip0 http://www.youtube.com/watch?v=9zuhxwholky http://www.youtube.com/watch?v=xyxscuryb8s&list=pl0b3f8a3dc72f152a http://www.youtube.com/watch?v=cavlad4vfbc&list=pl039358c257a90097 Ιστοσελίδες: http://www.teachwithmovies.org/index.html http://www.ucalgary.ca/hic/issues/vol6/4 http://blogs.plos.org/scied/2013/10/07/science-education-through-science-fiction/ http://www.teachthought.com/literacy-2/30-storytelling-tips-for-teachers/ http://www.filmclub.org/ Μέρος VI: Δείγμα Διαθεματικής Διδακτικής Ενότητας της ΕΦ από το Αναλυτικό Πρόγραμμα Ο κάθε εταίρος του έργου σχεδίασε ένα κύκλο διαθεματικών διδακτικών ενοτήτων ΕΦ, περιγράφοντας μια σειρά αλληλοσυνδεόμενων μαθημάτων που χρησιμοποιούν ένα ή περισσότερα κείμενα επιστημονικής φαντασίας, προκειμένου να επιτύχουν τους εκπαιδευτικούς στόχους, σε διάφορα θέματα του αναλυτικού προγράμματος. 24

Οι διδακτικές ενότητες περιλαμβάνουν: - Τεχνικά στοιχεία της ενότητας (π.χ. τίτλος, ποιος ανέπτυξε την ενότητα, χώρα, ηλικία και τάξη μαθητών, θεματική περιοχή) - Παρουσίαση ιστοριών επιστημονικής φαντασίας που χρησιμοποιήθηκαν στο μάθημα (βιβλιογραφικές αναφορές των ιστοριών και περιλήψεις) - Γενικούς στόχους κατά μάθημα - Γενική παρουσίαση της ενότητας (με τα θέματα και τα μαθήματα) - Λεπτομερή σχέδια μαθημάτων για διάφορα μαθήματα (με τίτλο μαθήματος, στόχους, δραστηριότητες και αξιολόγηση) Πιο κάτω παρατίθεται ένα δείγμα διαθεματικής διδακτική ενότητας ΕΦ. 25