ΕΞΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΤΩΝ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ (Y.Α 148079/Δ2/13-9-16, 148083/Δ2/13-9-16, 148091/Δ2/13-9-16) Δ.Κ.ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ Σχολικός Σύμβουλος ΠΕ02
ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Ο Εξορθολογισμός της διδακτέας ύλης: Αφορά τα ισχύοντα αναλυτικά προγράμματα και τα αντίστοιχα διδακτικά εγχειρίδια Σημαίνει όχι μόνο ποσοτική αλλαγή (έκταση κεφαλαίων και διδακτικών ενοτήτων), αλλά και ποιοτική (τροποποίηση διδακτικής μεθοδολογίας) Έχει ως τελικό σκοπό την εξοικονόμηση διδακτικού χρόνου που θα αξιοποιηθεί για πιο ουσιαστικές μαθησιακές διαδικασίες
Η ανάγκη εξορθολογισμού προέκυψε από: Τη γενικότερη ανάγκη να αποφορτιστεί ο μαθητής από το περιττό γνωστικό φορτίο και να ασχοληθεί και με εναλλακτικές δημιουργικές δραστηριότητες, Από συγκεκριμένες παρεμβάσεις στη λειτουργία του Σχολείου, και ειδικότερα του Γυμνασίου, και νέες κανονιστικές ρυθμίσεις σχετικά με την αξιολόγηση των μαθητών Αυτές οι παρεμβάσεις και ρυθμίσεις κινούνται στην ίδια κατεύθυνση του εξορθολογισμού της ύλης και της εξοικονόμησης διδακτικού χρόνου
ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ: Στο Γυμνάσιο Μείωση του συνολικού εβδομαδιαίου ωραρίου από 35 ώρες σε 32 ώρες Δόμηση του ετήσιου διδακτικού χρόνου σε 4/μηνα προς ανετότερη εξέλιξη της μαθησιακής διαδικασίας Μείωση της διδασκαλίας της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας κατά 1 ώρα στο Γυμνάσιο Αύξηση τη διδασκαλίας της ΝΕΓ της Α Γυμνασίου κατά 1 ώρα Κατάργηση των ΒΔ και ένταξη της Βιωματικής Μάθησης στα γνωστικά αντικείμενα Περιορισμός των ανακεφαλαιωτικά εξεταζόμενων μαθημάτων σε (4) και δημιουργία ομάδας προφορικά εξεταζόμενων μαθημάτων Εισαγωγή της «συνθετικής εργασίας» ως εναλλακτικής μεθόδου αξιολόγησης του μαθητή Ολοκλήρωση της διαδικασίας συμπληρωματικής ανακεφαλαιωτικής εξέτασης εντός του Ιουνίου, με παράλληλη ενισχυτική διδασκαλία των παραπεμπομένων μαθητών Στο Λύκειο Από το σχολικό έτος 2016-17 εφαρμόζεται υποχρεωτικά για τους μαθητές της Α και Β Λυκείου μία (1) τουλάχιστον «δημιουργική εργασία» σε γραπτώς εξεταζόμενο μάθημα (Π.Δ. 46/2016 ΦΕΚ 74/τ. Α 22-4-2016)
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Στις ανακεφαλαιωτικές εξετάσεις Ιουνίου εξετάζεται την ίδια ημέρα με τη ΝΕΛ Η διάρκεια της εξέτασης είναι 3 ώρες και για τα 2 μαθήματα Τα θέματα δίνονται και οι απαντήσεις αναπτύσσονται σε ξεχωριστό φύλλο Αποδίδεται διακριτός βαθμός στο κάθε μάθημα Δηλαδή δεν αλλάζει τίποτε ως προς την κατανομή και τη διδασκαλία των 2 μαθημάτων
Το μάθημα είναι στοχοκεντρικό Σε συνεχόμενο 2/ωρο στην Α τάξη, για περισσότερη εμβάθυνση, κατανόηση κειμένων, γλωσσικών λειτουργιών και παραγωγή ορθού λόγου των μαθητών στη φυσική τους γλώσσα Η γλωσσική διδασκαλία αντιμετωπίζεται ως εξελικτική μαθησιακή διαδικασία ανάγνωσης και κατανόησης του προφορικού και του γραπτού λόγου Τρία «γένη λόγου» διαπερνούν το μάθημα και των 3 τάξεων: Περιγραφή, Αφήγηση, επιχειρηματολογία Δίνεται έμφαση στη διαμορφωτική αξιολόγηση του μαθητή και στην επακόλουθη εργασία του μέσα στην τάξη
Το μάθημα θα διδαχθεί όχι ως σύνολο ενοτήτων και γραμμικά, αλλά με αναδιάταξη των ενοτήτων, κατά την κρίση των διδασκόντων Γραμματικές δομές κατακτημένες από τους φυσικούς ομιλητές της ελληνικής γλώσσας δεν χρειάζεται να διδαχθούν (π.χ. αντιστοιχία επιθέτου με ουσιαστικό) Θα εξυπηρετήσει την προηγούμενη επιλογή η υποβολή της τάξης σε ανώνυμο διαγνωστικό test Το Λεξιλόγιο δεν διδάσκεται αυτόνομα, αλλά εντάσσεται στο πλαίσιο των συμφραζομένων, σύμφωνα με τη σύγχρονη Διδακτική Θα επιλέγονται κείμενα της ίδιας θεματικής που πραγματεύονται όμως θέματα από διαφορετικές οπτικές γωνίες Η παραγωγή Λόγου να γίνεται στο σχολείο, με διαδικασίες ανατροφοδότησης του μαθητή
Δεξιότητες: Εντοπισμός πληροφορίας Κατανόηση επικοινωνιακού πλαισίου Ερμηνεία κειμένου Κριτική κατανόηση Είδη Κειμένων για την παραγωγή λόγου: Επιστολή Ημερολόγιο Πληροφοριακά κείμενα Δημοσιογραφικά κείμενα Ενδεικτικός χαρακτήρας δραστηριοτήτων παραγωγής λόγου: Καταστασιακότητα Δραματοποίηση Περίληψη Πολυτροπικότητα Δημιουργική γραφή
Α Γυμνασίου Έντονη βιωματική διάσταση στη διδασκαλία, λόγω του μεταβατικού χαρακτήρα της τάξης για τους μικρούς απόφοιτους του Δημοτικού Αναδιάταξη ενοτήτων (βλ. σ.11-12, 13-15) Ενσωμάτωση και επανάληψη γραμματικοσυντακτικών φαινομένων σε όλη τη διάρκεια του έτους Όχι κάτω από 6, οι «εκθέσεις» Β Γυμνασίου Θα διδαχθούν οπωσδήποτε 5 από τις 9 διαφορετικές ενότητες, όχι απαραίτητα γραμμικά Θα γραφούν στην τάξη τουλάχιστον 5 εκτενή κείμενα με καθορισμένο αριθμό λέξεων, αντίστοιχων σε διαφορετικά κειμενικά είδη Διδασκαλία φαινομένων, σύμφωνα με σ.21-22 Γ Τάξη: Κατανόηση και παραγωγή λόγου με σύνθετες δραστηριότητες Διδασκαλία 5 τουλάχιστον διαφορετικών ενοτήτων (σ.25-26) «Αντικειμενικός λόγος», με έμφαση στην επιχειρηματολογία Συμπερίληψη οπωσδήποτε της σύνταξης «ερευνητικών εργασιών», κοινωνικού και ευρύτερου προβληματισμού (σ.28-29)
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Κειμενοκεντρικό και μαθητοκεντρικό το μάθημα Η κριτική ανάγνωση των έργων, κεντρικός πυρήνας της διδακτικής του μαθήματος Διαχείριση του διδακτικού χρόνου, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της σχολικής τάξης Συνεχής διαμορφωτική αξιολόγηση, χωρίς διακριτό στάδιο «εξέτασης» των μαθητών στο «μάθημα της ημέρας» Σκόπιμη η διάθεση ερωτηματολογίου στην αρχή, σχετικά με τις αναγνωστικές εμπειρίες των μαθητών Θεματική ομαδοποίηση κειμένων, με βάση ένα κριτήριο της επιλογής του εκπαιδευτικού ( π.χ. ιδέες, γραμματειακό είδος, χρονική περίοδος κλπ)
Προαναγνωστικό στάδιο: Εξοικείωση των μαθητών με το περιεχόμενο του κειμένου Διάγραμμα ιστορικο κοινωνικού πλαισίου Προετοιμασία των μαθητών για τον προβληματισμό που εγείρουν τα κείμενα Μετα- αναγνωστικό στάδιο: Εμβάθυνση στο νόημα και διαπραγμάτευσή του μέσα από δραστηριότητες παραγωγής λόγου («αναγνωστικής ανταπόκρισης, π.χ. σχολιασμός, σύγκριση, αξιολόγηση ιδεών, αξιών, στάσεων) και δημιουργικής γραφής (π.χ.αναδιήγηση τμήματος της ιστορίας με άλλη οπτική, αλλαγή του τέλους της ιστορίας, κλπ). Ανάγνωση ολόκληρου Λογοτεχνικού Βιβλίου Προώθηση της φιλαναγνωσίας Καλλιέργεια του «κριτικού αναγνώστη» (οι μαθητές μαθαίνουν να διαμορφώνουν κριτήρια με τα οποία θα επιλέξουν να διαβάσουν ένα λογοτεχνικό βιβλίο)
Μπορούν να διδαχθούν 10 τουλάχιστον κείμενα Χ 5 ώρες σε όλες τις τάξεις Α τάξη Βιωματική διάσταση λόγω της μεταβατικότητας της τάξης, με επιλογή κατάλληλων κειμένων που επιτρέπουν την έκφραση και προβολή προσωπικών συναισθημάτων, εμπειριών και απόψεων των μαθητών Β Τάξη Εστίαση στη δημιουργική αξιοποίηση του μετα- αναγνωστικού σταδίου Γ Τάξη Αξιοποίηση της ιστορικής (περιοδολογικής) διάταξης της ύλης, σύμφωνα με τη σύγχρονη θεωρία της ιστοριογραφίας της Λογοτεχνίας, περί ιστορικότητας των λογοτεχνικών θεμάτων, δηλ. διαχρονικής και πανανθρώπινης εμπνευστικής αξίας, με διάφορες παραλλαγές Έμφαση στη λογοτεχνική απόδοση ίδιων θεμάτων, με τις ιδιαιτερότητές τους ανά εποχή
Προφορική Αξιολόγηση του μαθήματος Διαμορφωτική στην τάξη Ατομική, σε επίπεδο προσωπικών εργασιών επί του κειμένου Όχι έλεγχος της απομνημόνευσης γραμματολογικών γνώσεων και γνώσεων θεωρίας της λογοτεχνίας, αλλά έμπρακτη επιβεβαίωσή τους, μέσα από τις εργασίες Ικανότητα δημιουργικής αξιοποίησης του παρα/εξωγλωσσικού πλαισίου και του περιεχομένου του κειμένου
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (-1 Ημερήσια, -2 Εσπερινά) Περιορισμός της έκτασης της ύλης Δυνατότητα για κειμενικό αυτοσχεδιασμό του εκπαιδευτικού Αναδιάταξη διδακτικών ενοτήτων Περικοπή άλλων (π.χ. το Απαρέμφατο από την 8η στην 1η ενότητα, αφαίρεση της α στήλης των αρχαίων τύπων από το Λεξιλόγιο) Αλλαγή του τρόπου διδασκαλίας (περισσότερο κειμενοκεντρικός) «Οπισθοχωρητική μέθοδος», κυρίως για την Α τάξη (από τη σύγχρονη μορφή γλώσσας στις παλαιότερες) Περισσότερα κείμενα, αντί για γραμματικοσυντακτικά φαινόμενα Αντικατάσταση δύσκολων κειμένων με παράλληλα Μεταφορά φαινομένων, από την Α στη Β Τάξη, και από την Γ στο Λύκειο (π.χ. τα Συνηρημένα) Συνολικά έχουν παραμείνει για κανονική διδασκαλία περί τα 11-13 κείμενα
Α Τάξη Διερευνητική επαφή των μαθητών με τον αρχαίο λόγο Αναγωγές στη ν.ε. Όχι καθυστέρηση με τα ερμηνευτικά σχόλια και την ανάγνωσή τους Γραμματική αναγνώριση αποκλειστικά αρχαίων τύπων και παραγωγή άλλων που επιβιώνουν σήμερα Δυναμική χρήση Γραμματικής Συντακτικού Διόρθωση στην τάξη Επιπλέον για τη Β Τάξη: Διαγνωστική αξιολόγηση στην αρχή Αξιοποίηση του «Επιμέτρου» (για μεγαλύτερη κατανόηση του πλαισίου του κειμένου αναφοράς) Γ Τάξη Διαγνωστική Αξιολόγηση Αξιοποίηση λέξεων του κειμένου για εύρεση ομόρριζων Παραλείπεται η επαναληπτική διδασκαλία της ετυμολογίας (Β Μέρος) Κειμενοκεντρική διδασκαλία Αρριανού και αξιοποίηση για μορφοσυντακτική εξάσκηση των μαθητών
Διδακτέα γραμματικοσυντακτικά φαινόμενα στην Α Γυμνασίου Α, Β Κλίση ουσιαστικών και επιθέτων Οριστική ενεργητικής φωνής των βαρυτόνων ρημάτων, το απαρέμφατο και η μετοχή Οι προσωπικές και οι δεικτικές αντωνυμίες οὗτος, αὕτη, τοῦτο Δομή της απλής πρότασης Παραγωγή λέξεων
Διδακτέα γραμματικοσυντακτικά φαινόμενα στην Β Γυμνασίου Γ Κλίση ουσιαστικών και επιθέτων Αναφορικές, ερωτηματικές και αόριστες αντωνυμίες Οριστική μέσης φωνής των βαρυτόνων ρημάτων, το απαρέμφατο και η μετοχή Υποτακτική και προστακτική ενεργητικής και μέσης φωνής όλων των χρόνων των βαρυτόνων ρημάτων Συντακτική λειτουργία του αντικειμένου Συντακτική λειτουργία του απαρεμφάτου και της μετοχής Σύνθεση λέξεων
Διδακτέα γραμματικοσυντακτικά φαινόμενα στην Γ Γυμνασίου Παραθετικά επιθέτων και επιρρημάτων Ανώμαλα ουσιαστικά: ἡ γυνή, ὁ παῖς Οριστική - επαναληπτική αντωνυμία Ευκτική ε.φ. και μ.φ. βαρύτονων ρημάτων Αόριστος β ε.φ. και μ.φ. Παθητικοί χρόνοι Ποιητικό αίτιο - παθητική σύνταξη Τα είδη του μορίου ἄν Παρατακτική και υποτακτική σύνδεση προτάσεων Δευτερεύουσες ονοματικές και επιρρηματικές προτάσεις (είδη, εισαγωγή, συντακτική θέση).
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Περιστολή των κυρίως διδασκόμενων και αντικατάστασή τους με απλή ανάγνωση Εξοικονόμηση διδακτικού χρόνου μέσω της ανάλυσης των μεταφρασμένων κειμένων ως «Αρχαιοελληνικού λόγου» και όχι ως «Νεοελληνικού Λόγου» Δυνατότητα διδασκαλίας βάσει αυτής της προσέγγισης πολύ πιο μακροσκελών κειμένων
Α Τάξη Περιορίζεται ο αριθμός των ενοτήτων που θα διδαχθούν Με πολλή φειδώ η αξιοποίηση του υποστηρικτικού υλικού Έμφαση στην αναγνωστική τέρψη και την αισθητική απόλαυση του ομηρικού κειμένου Κειμενοκεντρική διδασκαλία - κάλυψη μακροσκελών κειμένων στον Ηρόδοτο και διαθεματικές προσεγγίσεις Β Τάξη Ενταξη των επιλεγμένων κειμένων στο πλαίσιο της ραψωδίας τους Δημιουργική αξιοποίηση των «αναδιηγητικών» περιλήψεων Δημιουργική αξιοποίηση και όχι χρονοτριβή στις Εισαγωγές του Ανθολογίου επιβεβαίωση στοιχείων μέσα από το κείμενο Γ Τάξη Περιορίζονται τα χωρία που θα διδαχθούν αναλυτικά Ουσιαστική Διδασκαλία κατά βασικές σκηνές στην «Ελένη» Μετρημένη χρήση του βοηθητικού υλικού Αντίθετα, συστηματική αξιοποίηση του ίδιου υλικού στα Φιλοσοφικά Κείμενα, κατά την κρίση του εκπαιδευτικού, σε βάρος των κειμένων καθεαυτών
ΙΣΤΟΡΙΑ Ο Εξορθολογισμός εφαρμόστηκε με: Μείωση της διδακτέας ύλης (κατά 20% και με 42 ώρες) Αποσυμφόρηση των διδακτικών ενοτήτων από την περιττή γεγονοτολογία (κυρίως πολιτικοστρατιωτικών γεγονότων), μέσω της ανάδειξης των κομβικών σημείων των ιστορικών εξελίξεων Συνεξέταση παρεμφερών, μη συνεχόμενων, ενοτήτων Εξοικονόμηση διδακτικού χρόνου, ώστε να διατεθεί για: Διερεύνηση και κριτικό σχολιασμό των πηγών Περιοδολογική ολοκλήρωση της αντίστοιχης για την κάθε τάξη ιστορικής ύλης Δόμηση των Οδηγιών σε Κανονική Διδασκαλία και σε Συνοπτική παρουσίαση ή απλή αναφορά ( Διδακτέα) Η (κανονική) Διδασκαλία (Εξεταστέα Ύλη) συμπληρώνεται από την «έμφαση σε συγκεκριμένα σημεία», ως απολύτως απαραίτητα να διδαχθούν
Για την Ιστορία όλων των τάξεων του Γυμνασίου Η συνοπτική παρουσίαση / αναφορά εντάσσεται πλήρως στη διδακτική διαδικασία και αφορά επίσης «μάθημα της ημέρας» για τους μαθητές Η εξοικονόμηση χρόνου χρησιμεύει στην αξιοποίηση των νέων ψηφιακών πόρων που προτείνονται Και στις 3 τάξεις ενσωματώνεται η βιωματική μάθηση υπό μορφή δραστηριοτήτων εντός τάξης, κατ οίκον ή μουσειοπαιδαγωγικής: Δραματοποίηση Ανάληψη ρόλου Τοπική ιστορία Στοχευμένες μορφωτικές επισκέψεις με φύλλα εργασίας
ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ Συνοπτική παρουσίαση του Βιβλίου στην αρχή του σχολικού έτους κάλυψη τυχόν περιοδολογικών κενών του προηγούμενου σχολικού έτους Εννοιολογικοί Χάρτες Ανάθεση στην τάξη να ετοιμαστεί για το επόμενο μάθημα συνολικά ή κατά ομάδες Συγκεντρωτική αναγραφή πολύπλοκων γεγονότων, δράσεων και εξελίξεων υπό μορφή ευσύνοπτου πίνακα (1 σελίδα), διαθέσιμου προ του μαθήματος στους μαθητές Συμπλήρωση φύλλων εργασίας από τους μαθητές κατά τη διάρκεια του μαθήματος Συνεξέταση ενοτήτων και κεφαλαίων Ένταξη της επεξεργασίας των πηγών στη διδακτική διαδικασία, αντί της λειτουργίας τους ως διακριτού μέρους του μαθήματος
ΛΥΚΕΙΟ
ΛΥΚΕΙΟ Νεοελληνική Γλώσσα Α Τάξης: Στοχοκεντρικό το μάθημα Η γλωσσική επάρκεια των μαθητών αναπτύσσεται και κατακτάται σταδιακά, μέσω στοχευμένων δραστηριοτήτων και πρακτικών που λαμβάνουν χώρα στη σχολική τάξη και εντάσσονται σε συγκεκριμένο επικοινωνιακό πλαίσιο Με κατεύθυνση «κοινωνιοκεντρική» και όχι «γλωσσοκεντρική» Ο εξορθολογισμός της ύλης επομένως υπαγορεύει: Παραγωγή γραπτού και προφορικού λόγου συνεχώς στην τάξη και όχι μόνο στο πλαίσιο του 2/ωρου Λειτουργική ένταξη του λεξιλογίου και των γλωσσικών φαινομένων στην επεξεργασία συγκεκριμένων κειμένων και όχι αυτοτελής διδασκαλία τους Αυτονομία του εκπαιδευτικού να ακολουθήσει τις δικές του πρακτικές προσαρμόζοντάς τις στο επίπεδο των μαθητών Στη διδακτική διαχείριση της ύλης έχουν γίνει παρεμβάσεις που αφορούν παράλειψη και συνοπτική αναφορά συγκεκριμένων ενοτήτων του σχολικού βιβλίου (50 δ.ω)
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β ΤΑΞΗΣ Μη γραμμική μορφή στη διδασκαλία Αναδιάταξη του περιεχομένου του βιβλίου, κατά την κρίση του εκπαιδευτικού, με σκοπό: Την αποσυμφόρηση της διδακτέας ύλης Την εξοικονόμηση διδακτικού χρόνου που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εξάσκηση των μαθητών στην κατανόηση και παραγωγή γραπτού και προφορικού λόγου, με βάση θεματικά κείμενα Παράδειγμα: Συνεξέταση «(αυτό)βιογραφικού σημειώματος» με «συστατική επιστολή» και του κεφαλαίου «είδηση και σχόλιο» με κείμενα δημοσιογραφικών αναλύσεων για επίκαιρα θέματα
Τον εξορθολογισμό της ύλης στο μάθημα της ΝΕΓ της Β Λυκείου διευκολύνουν οι ιδιαίτεροι διδακτικοί στόχοι που αφορούν τη συγκεκριμένη τάξη: Η απόκτηση σύνθετης γλωσσικής δεξιότητας από τους μαθητές μέσω της σύγκρισης κειμένων η οποία προάγει την κριτική σκέψη και καλλιεργεί το γραπτό και προφορικό λόγο Ενδείκνυται να επιλέγονται ομοιογενή θεματικά κείμενα από ολόκληρο το βιβλίο, αλλά με διαφορετικές οπτικές Άξονες, όπως η «τήρηση σημειώσεων», η «περίληψη», και «η παράγραφος» πρέπει να διαπερνούν τη διδασκαλία σε όλη τη διάρκεια του χρόνου Η εκμάθηση, ειδικά, του υποτεταγμένου λόγου υπηρετεί την αναγκαιότητα της συνθετικής σκέψης και πρέπει επίσης να διατρέχει την ετήσια διδασκαλία (σ.20)
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ο εξορθολογισμός της ύλης στο μάθημα επιτυγχάνεται γενικά, με: Κειμενοκεντρική και διακειμενική διδασκαλία, με σκοπό την ανάδειξη της εκφραστικής δύναμης του αρχαίου λόγου Τα μορφοσυντακτικά φαινόμενα, «εργαλείο», και όχι όλα, αλλά τα κομβικά Δραστική περικοπή διδακτικού χρόνου για τις «Εισαγωγές», το πολύ 3 ώρες, και διαρκής σύνδεση της γραμματολογικής γνώσης με την ερμηνεία των κειμένων Εξάσκηση των μαθητών στην ιδιαιτερότητα του Λεκτικού των συγγραφέων, ανάλογα με το γραμματειακό είδος των έργων Έμφαση στους τρόπους επικοινωνιακής αποτελεσματικότητας των αρχαίων συγγραφέων, ανάλογα με τους δέκτες τους (αναγνώστες, ακροατές, θεατές)
Α ΛΥΚΕΙΟΥ Έχουν μειωθεί οι κανονικά διδακτέες ενότητες Ενσωμάτωση της απαραίτητης και υπολειπόμενης γνώσης του Συντακτικού και της Γραμματικής στην ερμηνεία του κειμένου (υπάρχει κατάλογος, σ.37-38) Εξάλλου, δεν διανεμήθηκε εφέτος «Εγχειρίδιο Γλωσσικής Διδασκαλίας» Δεν διδάσκουμε Αρχαία Ελληνική Γλώσσα, όπως στο Γυμνάσιο ή στον Προσανατολισμό Αξιοποίηση της «κατά κώλα» μεταγραφής για την επισήμανση των κομβικών σημείων του κειμένου Δυναμική χρήση (διαθέσιμα άμεσα στην τάξη όταν πρέπει να «επιλυθεί πρόβλημα») των βιβλίων της Γραμματικής, του Συντακτικού και του Λεξικού
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Στόχος του εξορθολογισμού της ύλης: Η προώθηση γραμματισμών, γλωσσικού, γραμματειακού, κριτικού, θεατρικού, ψηφιακού, με σκοπό: Την κατανόηση και απόδοση του δραματικού λόγου Την ιδιαιτερότητα και τις ιδιολέκτους του λόγου των τραγικών ποιητών Την αντίληψη του εκφραζόμενου μέσω των προηγούμενων αξιακού τους συστήματος και του πολιτικό ρόλου του θεάτρου στην Αρχαία Αθήνα Τον εμπλουτισμό των προηγούμενων γνώσεων μέσω των πόρων της ψηφιακής τεχνολογίας
Για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι: Περικόπτεται δραστικά ο χρόνος για τις Εισαγωγές και επισημαίνονται τα βασικά σημεία που συνδέονται με το δραματικό έργο Η γραμματικοσυντακτική επεξεργασία περιορίζεται στα απολύτως απαραίτητα και λειτουργεί ως εργαλείο ερμηνευτικής προσέγγισης Όχι εμμονή στην κατά λέξη μετάφραση και χρησιμοποίηση εναλλακτικών μεταφράσεων Δεν θα διατίθεται ιδιαίτερος χρόνος για την ανάγνωση των σχολίων του βιβλίου Ολοκληρώνεται η διδασκαλία της τραγωδίας «Αντιγόνη», με αύξηση των μερών από μετάφραση, προερχόμενη από υποδεικνυόμενους ψηφιακούς πόρους (σ.48) Το κείμενο αντιμετωπίζεται ως θεατρικό, αναδεικνύονται οι σκηνές και η «επικοινωνία» του ποιητή με το «κοινό»
Εξορθολογισμός στα Ρητορικά Κείμενα Ομάδας Προσανατολισμού Διδασκαλία των παραγράφων 14-17, από μετάφραση Αξιοποίηση μόνο κύριων σημείων της Εισαγωγής και σε στενή σχέση με το κείμενο Εξάσκηση των μαθητών στην απόδοση του πνεύματος του συγγραφέα με ακριβολογία και αρτιότητα στη νεοελληνική μετάφραση Σύγκριση εναλλακτικών μεταφράσεων Δομολειτουργική προσέγγιση, με σκοπό την ανάδειξη των υφολογικών επιλογών του ρήτορα Σύγκριση των νεοελληνικών τρόπων με τους αρχαίους κατά τη γλωσσική έκφραση της επιχειρηματολογίας, εμπλουτισμός και αλληλεπίδραση
Αδίδακτο Κείμενο Β Λυκείου Βασικές επισημάνσεις Προσοχή στην επιλογή. Άστοχα κείμενα, μη περιεκτικά, χωρίς νοηματική αυτάρκεια και αντιπροσωπευτικό φαινόμενο αφαιρούν πολύτιμο διδακτικό χρόνο Μορφοσυντακτική τελειοποίηση των μαθητών, διδασκαλία νέων φαινομένων και διεύρυνση «λεξιλογίων» Εξάσκηση σε τεχνικές «απεικόνισης» του αρχαίου κειμένου Εξοικείωση με τα διαφορετικά «λεκτικά» των ειδών της αττικής πεζογραφίας Αναλυτικο-συνθετική μέθοδος με στόχο τη ολιστική ερμηνεία του κειμένου Επεξεργασία κειμένων διαβαθμισμένης δυσκολίας (συνολικά 18-20) Εξοικονόμηση χρόνου με τη δόμηση του προς επεξεργασία κειμένου ως ολοκληρωμένης «ενότητας», με κατατοπιστική εισαγωγή και διευκρινιστικά σχόλια Συνεχής «επανεγγραφή» της κεκτημένης μορφοσυντακτικής γνώσης σε κάθε νέο κείμενο
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α - Β ΛΥΚΕΙΟΥ Ενθαρρύνεται η παραγωγή κριτικού /δημιουργικού λόγου από τους μαθητές και τις μαθήτριες, με ατομικές ή ομαδικές εργασίες,παρουσιάσεις κ.λπ. Τα γραμματολογικά στοιχεία διερευνώνται σταδιακά, συμβάλλουν στην κατανόηση των κειμένων και δεν αποτελούν αντικείμενο αποστήθισης. Σε όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους πραγματοποιούνται δράσεις για την ενίσχυση της φιλαναγνωσίας.
ΝΕΛ Α Λυκείου: Διδάσκονται δύο από τις τρεις διδακτικές ενότητες του ΠΣ ( Τα φύλα στη λογοτεχνία, Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση, Θέατρο ). Ακολουθούνται οι τρεις φάσεις διδασκαλίας, με την ιδιαίτερη στοχοθεσία καθεμιάς (Πριν την ανάγνωση, Κυρίως ανάγνωση, Μετά την ανάγνωση). Αξιοποιείται το σχολικό εγχειρίδιο της τάξης, καθώς και κείμενα της νεότερης και σύγχρονης λογοτεχνίας. ΝΕΛ Β Λυκείου Διδάσκονται τουλάχιστον 10 κείμενα (ΗμερήσιαΓΕΛ) και τουλάχιστον 8 κείμενα (Εσπερινά), από το σχολικό εγχειρίδιο. Τα κείμενα συνομιλούν μεταξύ τους, έτσι ώστε οι μαθητές/τριες να προσλαμβάνουν τον πλούτο των θεμάτων και την πολλαπλότητα των λογοτεχνικών αναπαραστάσεων. Αναδεικνύεται η δυνατότητα συνεξέτασης λογοτεχνικών κειμένων, στο πλαίσιο κοινής θεματικής.
ΙΣΤΟΡΙΑ Α - Β ΛΥΚΕΙΟΥ Έγινε αναδιάταξη της ύλης με τη μορφή της: Αναλυτικής παρουσίασης ενοτήτων (εξεταζόμενη ύλη) Και της συνοπτικής παρουσίασης (μη εξεταζόμενη) Οι περικοπές ανέρχονται στο 20% της προηγούμενης, για 45 ώρες διδασκαλίας Εμπλουτίστηκε το υπάρχον υποστηρικτικό υλικό με ψηφιακούς πόρους Υποδεικνύεται η διδασκαλία των ενοτήτων της Τέχνης Πολιτισμού στη βάση της αξιοποίησης λέξεων κλειδιών (όροι, χαρακτηριστικά, ρεύματα, εκπρόσωποι κλπ)
Οι συνοπτικά παρουσιαζόμενες ενότητες αποτελούν αντικείμενο προφορικής αξιολόγησης των μαθητών, αλλά όχι γραπτής (test ή ωριαίας δοκιμασίας) Προϋποθέτουν ομαδοποίηση περιεχομένου από πλευράς εκπαιδευτικού Εύχρηστες τεχνικές είναι: η συγκεντρωτική κατάταξη γεγονότων / φαινομένων, διαθέσιμων στους μαθητές προ της διδακτικής επεξεργασίας Τα φύλλα εργασίας Οι εννοιολογικοί χάρτες Η αυτενεργός εργασία προετοιμασίας του μαθήματος από τους μαθητές, ατομικά ή κατά ομάδες Τα γλωσσάρια όρων κλπ
Εκτεταμένο το καίριο Δυτικό Μέτωπο ανάγκη οχυρώσεων (χαρακωμάτων) ασύμφορη παράταση του πολέμου εξαναγκασμός των στρατιωτών να πολεμήσουν με TEXNO ΛΟΓΙΑ 1.Πυροβόλα μεγάλου βεληνεκούς 2.Χημικά όπλα (δηλητηριώδη αέρια Αντιασφυξιογόνος μάσκα) 4.Άρματα μάχης 5.Βομβαρδισμό με αεροπλάνο Yπεροπλία της Entente στη θάλασσα Υποβρύχιο από Γερμανούς Η Γερμανία ναυτικά αποκλεισμένη Υποβρυχιακός πόλεμος από τη Γερμανία βύθιση του αμερικανικού επιβατηγού πλοίου «Λουζιτάνια (1915) Είσοδος των Η.Π.Α στον πόλεμο (1917) http://www.bbc.co.uk/history/worldwars/wwone/launch_ani_western_front.shtml
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Τι ίσχυε στο παρελθόν (2013-14, 2014-15, 2015-16) Μέχρι και το σχ. Έτος 2013-14 η διδακτέα ύλη οριζόταν ως εξής (στο πλαίσιο της Θεωρητικής Κατεύθυνσης: «Ο διδάσκων επιλέγει (από κοινού με τους μαθητές, εφόσον το επιθυμεί) και διδάσκει 5 τουλάχιστον από τα κεφάλαια του εγχειριδίου, φροντίζοντας να ενσωματώνει στην ύλη του ενότητες από άλλα κεφάλαια που τυχόν προϋποτίθενται για τη μελέτη των επιλεγμένων προς διδασκαλία κεφαλαίων.» 130 περίπου σελίδες Η καθημερινή διδακτική πράξη επιβεβαίωσε ότι η έκταση της παραπάνω διδακτέας ύλης όλα τα προηγούμενα χρόνια δεν ήταν διαχειρίσιμη και λειτούργησε ως τροχοπέδη για το μάθημα. Επίσης, αλληλοεπικαλύψεις σε μερικές περιπτώσεις μεταξύ των ενοτήτων του σχολικού βιβλίου και Συμπυκνωμένες αναφορές εκεί που απαιτούνται αναλυτικές και το αντίστροφο
Ο τριπλός στόχος του εξορθολογισμού Να δημιουργηθεί ένα πιο ελεύθερο και συνάμα δημιουργικό πλαίσιο ενασχόλησης με τη φιλοσοφία μέσα στη σχολική τάξη, όπου θα αξιοποιείται το σχολικό βιβλίο ως υλικό αναφοράς χωρίς να οδηγεί στη μηχανιστική απομνημόνευσή του, Να επικεντρωθεί η διδακτική πράξη περισσότερο στην αυτενέργεια των μαθητών αξιοποιώντας: τον ζωντανό διάλογο στη σχολική αίθουσα με αφορμή π.χ. προσιτά φιλοσοφικά κείμενα, τη συνεργατική ατμόσφαιρα στις ομαδικές εργασίες και την προσωπική μελέτη. Να δοθεί έμφαση περισσότερο στην Πρακτική Φιλοσοφία (Ηθική, Πολιτική, Αισθητική) και λιγότερο σε απαιτητικούς κλάδους της (Λογική, Οντολογία, Γνωσιολογία).
Η έκταση της διδακτέας ύλης Για τους λόγους αυτούς επιλέχθηκαν: Αναδιάταξη και αναμενόμενη μείωση της ύλης (προβλεπόμενες διδ. ώρες: ±46) σελίδες ±90, συμπεριλαμβανομένων εικόνων, πηγών κ.α.) Οργάνωση σε 06 θεματικές ενότητες Λειτουργία του σχολικού βιβλίου, ως υλικού αναφοράς και όχι απομνημόνευσης
Πορεία διδασκαλίας Εισαγωγική παρουσίαση των πτυχών του κάθε φιλοσοφικού προβλήματος. Ανάδειξη βασικών θεωριών που διατυπώθηκαν για τη λύση του, ενταγμένων στην ιστορικο-φιλοσοφική συνάφειά τους σε συνδυασμό με την επεξεργασία επιλεγμένων χωρίων από κλασικά και σύγχρονα φιλοσοφικά κείμενα Εναλλακτικά, ακολουθεί: Συζήτηση φιλοσοφικών προβλημάτων που μπορούν να εντοπισθούν σε άλλες μορφές λόγου (π.χ. λογοτεχνία) ή ανθρώπινης δημιουργίας (λ.χ. εικαστικές τέχνες, μουσική, κινηματογράφος). Διαθεματική / διεπιστημονική προσέγγιση φιλοσοφικών προβλημάτων.