Ο διαβήτης είναι μια χρόνια πάθηση που εμφανίζεται όταν το πάγκρεας δεν παράγει πολύ ινσουλίνη, ή όταν το σώμα δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει με αποτελεσματικό τρόπο την ινσουλίνη που παράγετε. Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που παράγετε από το πάγκρεας. Απ ό τη στιγμή που παράγετε η ινσουλίνη μέσα στο ανθρώπινο σώμα, μπαίνει στη κυκλοφορία του αίματος σε όλα τα όργανα και τους ιστούς. Ο ρόλος της είναι πολύ σημαντικός και ως εκ τούτου είναι απόλυτα απαραίτητη για τη ζωή. Ας μη ξεχνάμε ότι χωρίς την ινσουλίνη δεν μπορεί να επιζήσει κανένας μας. Αυτό που προκαλεί η ινσουλίνη στον οργανισμό μας είναι να βοηθάει τη γλυκόζη που κυκλοφορεί στο αίμα να μπει μέσα στα κύτταρα του ανθρώπινο σώματος και να τα θρέψη. Για να γίνουν ποιο εύκολα κατανοητά όσα αναφέρουμε παραπάνω, αρκεί να σκεφτούμε πως κάθε φορά που τρώμε κάτι, ότι και αν είναι αυτό κι ανεξάρτητος ποσότητας, με τη διαδικασίας της πέψης θα διασπαστή τελικά σε μόρια γλυκόζης. Δεν είναι υπερβολικό να φανταστούμε τη γλυκόζη σαν μικροσκοπικούς κύβους ζάχαρης, που κυκλοφορούν μέσα στο αίμα. Αυτοί οι μικροσκοπική κύβοι ζάχαρης θα πρέπει τελικά να μπουν μέσα σε κάθε κύτταρο του οργανισμού μας, για να μπορέσουν να δώσουν ενέργεια και ζωή. Είναι το καύσιμο που χρησιμοποιεί το κάθε κύτταρο για να ζήση, ακριβώς σαν τη βενζίνη που βάζουμε στο αυτοκίνητο για να μπορεί να λειτουργήσει ο κινητήρας. Το κλειδί για να ανοίξει η πόρτα κάθε κυττάρου και να μπορέσει η γλυκόζη να μπει μέσα, είναι η ινσουλίνη. Όσο τα Β-κύτταρα του παγκρέατος είναι σε θέση να παράγουν την ινσουλίνη που χρειάζεται το σώμα μας, όλα τα εκατομμύρια από αυτές της πόρτες ανοίγουν, οι μικροσκοπικοί κύβοι ζάχαρης μπαίνουν μέσα και έτσι μας δίνουν ενέργεια και ζωντάνια. Αν όμως εμφανιστεί κάποια βλάβη και η ινσουλίνη που παράγετε δεν επαρκεί, τότε οι κύβοι 1 / 6
της ζάχαρης δεν καταναλώνονται το ίδιο γρήγορα όσο παράγονται και σιγά σιγά η πυκνότητά τους στο αίμα αυξάνει. Γι αυτό αν μετρήσουμε το σάκχαρο σε μια τέτοια περίπτωση, θα το βρούμε αυξημένο, δηλ. πάνω από τα φυσιολογικά όρια. Σε μια τέτοια περίπτωση λέμε ότι το άτομο έχει Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 Υπάρχουν δυο βασικές μορφές Διαβήτη: Ο διαβήτης τύπου 1 Τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 παράγουν πολύ λίγη ινσουλίνη και χρειάζονται ενέσεις ινσουλίνης για να επιβιώσουν. Είναι ο συχνότερος τύπος σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες. Ο διαβήτης τύπου 2 ο οποίος ευθύνεται για περισσότερα από 90% των περιστατικών διαβήτη. Μπορούν να αντιμετωπίσουν την πάθηση τους μόνο με τα μέτρα που αφορούν στον τρόπο ζωής, συνήθως αρκεί μόνο η δίαιτα για να μπορέσουμε να έχουμε φυσιολογικές τιμές σακχάρου αίματος. Σε αυτές της περιπτώσεις απλά αποφεύγοντας τα γλυκά ή τις τροφές που είναι πλούσιες σε άμυλο ή ζάχαρη, καταφέρνουμε να διατηρήσουμε τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα κοντά στα φυσιολογικά όρια. Αν το άτομο που εμφάνισε διαβήτη είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο, η απώλεια βάρους είναι θεραπευτικά επιβεβλημένη. Αν ένα παχύσαρκο άτομο με Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2 αδυνατίσει τότε η ινσουλίνη του γίνεται ποιο δραστική και έτσι οι ποσότητες που είναι σε θέση να παράγει του αρκούν Όταν η δίαιτα σε συνδυασμό με κάποιο πρόγραμμα σωματικής άσκησης δεν επαρκούν, τότε θεραπευτικά περνάμε στο επόμενο στάδιο, που χαρακτηρίζεται από τη λήψη αντιδιαβητικών δισκίων. Συνήθως στρεφόμαστε προς τα δισκία όχι γιατί η δίαιτα δεν τα κατάφερε να μειώσει τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα, αλλά γιατί ή περισσότεροι δεν την ακολούθησαν πιστά και συνεπώς δεν κατάφεραν να χάσουν το επιπλέων βάρος. Συμπτώματα του διαβήτη τύπου 1 αποτελούν:. η υπερβολική δίψα. η συχνή διούρηση. η απότομη απώλεια βάρους. η υπερβολική κόπωση. η θολή όραση Τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 μπορεί να έχουν τα ίδια συμπτώματα, αλλά μπορεί να είναι λιγότερο εμφανή. 2 / 6
Επιπλοκές του διαβήτη: Καρδιαγγειακή νόσος: οι συχνότερες εκδηλώσεις περιλαμβάνουν τη στηθάγχη, την καρδιακή προσβολή, την καρδιακή ανεπάρκεια και αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Νεφροπάθεια: που είναι αποτέλεσμα της αυξανομένης ποσότητας πρωτεΐνης στα ούρα και εξελίσσεται αργά, έχοντας ενδεχομένως ως αποτέλεσμα νεφρική ανεπάρκεια. Nευροπάθεια: το μούδιασμα και η απώλεια της αίσθησης της αφής στα πόδια, αποτελούν τη συνηθέστερη ένδειξή της, η οποία είναι αποτέλεσμα της βλάβης των νεύρων των κάτω άκρων. Αμφιβληστροειδοπάθεια: Βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν των αμφιβληστροειδή του ματιού. Ο διαβήτης είναι το συχνότερο αίτιο τύφλωσης και ανεπάρκειας της όρασης στον ενεργό πληθυσμό του αναπτυγμένου κόσμου. Παράγοντες κινδύνου του διαβήτη Τύπου 1: τόσο γενετικές όσο και περιβαλλοντικές επιδράσεις φαίνονται ότι είναι σημαντικές στην εμφάνιση του διαβήτη τύπου 1. Τύπου 2 περιλαμβάνουν: -. το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία -. την απουσία άσκησης -. τη διατροφή με περιεκτικότητα υψηλή σε λιπαρά και χαμηλή σε ίνες -. την εθνικότητα -. την ηλικία -. το χαμηλό βάρος γέννησης Στην πράξη, το 50% όσων αντιμετωπίζουν το διαβήτη τους με αντιδιαβητικά δισκία θα αδυνατούν να επιτύχουν ικανοποιητική ρύθμιση μέσα στα επόμενα 5 έτη. Αν συμβεί αυτό, ο μόνος τρόπος για να μπορέσει να παραμείνει το σάκχαρο σε χαμηλά επίπεδα είναι η χορήγηση ινσουλίνης. Η χορήγηση ινσουλίνης σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθεί ως επιδείνωση του διαβήτη. Αυτοί που χρειάζονται ινσουλίνη για να ρυθμίσουν το διαβήτη τους δε θα πρέπει να θεωρείτε ότι είναι πιο σοβαρά από τους άλλους. Απλώς δεν καταφέρνουν να παράγουν τις ποσότητες της 3 / 6
ινσουλίνης που χρειάζονται. Ένας άλλος μύθος που θα πρέπει να καταρριφθεί είναι ο εθισμός στην ινσουλίνη. Πολλοί Διαβητική φοβούνται να ξεκινήσουν ινσουλινοθεραπεία από φόβο μήπως τη συνηθίσουν και μετά δεν μπορούν να τη διακόψουν. Με όσα προηγουμένως αναφέραμε, γίνεται πλέον κατανοητό ότι δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην εξαρτάται απόλυτα από την ύπαρξη της ινσουλίνης για να διατηρηθεί στη ζωή. Απλώς,κάποιοι από μας μπορούν να παράγου οι ίδιοι τις ποσότητες που χρειάζονται, ενώ κάποιοι άλλοι θα πρέπει να παίρνουν μικρές ποσότητες ινσουλίνης, εξωγενώς. Άρα τα άτομα που λαμβάνουν ινσουλίνη πράγματι δεν μπορούν να τη διακόψουν, όχι όμως γιατί τη συνήθισαν, άλλα γιατί πραγματικά την έχουν ανάγκη. Διαβήτης και πόδια Τόσο η νευροπάθεια όσο και η ισχαιμία μπορούν να οδηγήσουν σε έλκη του ποδιού και να επιβραδύνουν την επούλωση των πληγών. Οι λοιμώξεις σε αυτές τις πληγές μπορεί να καταλήξουν σε ακρωτηριασμό. Τα άτομα με διαβήτη είναι 25 φορές πιθανότερο να χάσουν το ένα πόδι από τα μη διαβητικά άτομα. Για τα περισσότερα άτομα που έχουν χάσει ένα πόδι, η ζωή δεν θα γίνει ποτέ ξανά φυσιολογική. Κάπου στον κόσμο κάθε 30 δευτερόλεπτα, ένα πόδι ακρωτηριάζεται λόγω διαβήτη. Πρόληψη Πολλά έλκη μπορούν να προληφθούν με την κατάλληλη περίθαλψη και με ενημέρωση για τη φροντίδα από τον ίδιο τον ασθενή. Τι προκαλεί τα έλκη του διαβητικού ποδιού. Βλάβη των νεύρων: που έχει ως αποτέλεσμα τη μειωμένη αίσθηση του πόνου στα πόδια.. Παραμορφώσεις: η νευροπάθεια μπορεί να οδηγήσει σε μεταβολές του σχήματος του ποδιού.. Κακή κυκλοφορία στο αίμα: που έχει ως αποτέλεσμα την επιβράδυνση της επούλωσης τραυμάτων.. Τραυματισμοί: το περπάτημα με γυμνά πόδια αυξάνει πολύ τον κίνδυνο σοβαρού τραυματισμού.. Λοίμωξη: όταν το δέρμα έχει ρωγμές, μικρόβια μπορεί να μολύνουν το πόδι. Τι μπορείτε να κάνετε για να προλάβετε τα έλκη: -Ελέγχεται τα πόδια σας καθημερινά για κοψίματα, φουσκάλες, μώλωπες ή αλλαγή χρώματος, οίδημα και ανοιχτά έλκη. -Προστατεύετε πάντοτε τα πόδια σας. Φοράτε 4 / 6
κατάλληλα παπούτσια μέσα και έξ από το σπίτι, προκειμένου να αποφεύγετε τον τραυματισμό των ποδιών σας. -Ελέγχετε το εσωτερικό των παπουτσιών σας για πετραδάκια, αιχμηρά αντικείμενα πριν τα φορέσετε. -Αγοράζετε παπούτσια το απόγευμα, καθώς τα πόδια πρήζονται στο τέλος της ημέρας και μπορείτε να είστε πιο βέβαιοι ότι τα παπούτσια σας δεν είναι στενά και είναι κατάλληλα για εσάς. -Οι κάλτσες μπορεί να σας βοηθήσουν να προλάβετε των τραυματισμό. Βεβαιωθείτε ότι δεν είναι στενές και πλένετε τις καθημερινά. Βεβαιωθείτε ότι δεν είναι τρύπιες. -Πλένετε πάντα τα πόδια σας με σαπούνι και νερό. -Κόβετε τα νύχια σε ευθεία και χρησιμοποιείτε λίμα για τις αιχμηρές άκρες. -Καλύπτετε τυχόν τραύματα με καθαρές γάζες. Τι πρέπει να αποφεύγετε - Αποφεύγετε τα μυτερά παπούτσια, τα ψηλά τακούνια και τα παπούτσια με ανοιχτή φτέρνα. - Μη φοράτε στενές κάλτσες. - Όταν πλένετε τα ποδιά σας προσέχετε το νερό να μην είναι καυτό. - Μην χρησιμοποιείτε αερόθερμο ή θερμοφόρα για να ζεστάνετε τα πόδια σας. - Αποφεύγετε να περπατάτε με γυμνά τα πόδια. -Μην προσπαθήσετε να περιποιηθείτε μόνοι τα πόδια σας με φάρμακα για τους κάλους ή με ξυραφάκι. - Αποφεύγετε την υπερβολική αύξηση του βάρους σας. - Μη φοράτε κοσμήματα στα πόδια σας. - Μην καπνίζετε, το κάπνισμα βλάπτει την κυκλοφορία του αίματος στα πόδια. Θεραπεία Η ιδανική αντιμετώπιση στην πρόληψη και στη θεραπεία των προβλημάτων του διαβητικού ποδιού περιλαμβάνει: - Τακτική εξέταση των ποδιών - Αναγνώριση των ποδιών που διατρέχουν κίνδυνο - Εκπαίδευση των διαβητικών και των επαγγελματιών υγείας - Κατάλληλα υποδήματα - Ταχεία αντιμετώπιση όλων των προβλημάτων των ποδιών 5 / 6
ΚΕΦΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΟΥΧΟΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗΣ ΤΕΙ Γ.Ν.ΤΡΙΚΑΛΩΝ 6 / 6