ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟ- ΓΙΑΣ RFID ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ LOGISTICS

1 ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟ- ΓΙΑΣ RFID ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ LOGISTICS Μπουχούνας Τριαντάφυλλος Μηχανολόγος Μηχανικός e-mail: triaduffy@yahoo.gr Παπαϊωάννου Νικόλαος Μηχανολόγος Μηχανικός e-mail: nikopapa81@yahoo.gr Τζάνας Κωνσταντίνος Data Consulting Services Στατιστικός, ΜΑ e-mail: tzanask@hol.gr Περίληψη: Στην εισήγηση που ακολουθεί, παρουσιάζεται η υφιστάµενη κατάσταση αναφορικά µε την παρουσία της τεχνολογίας ιχνηλασιµότητας µε ραδιοκύµατα (RFID) στις ελληνικές εταιρείες παροχής υπηρεσιών logistics, ενώ ταυτόχρονα γίνεται και µια προσπάθεια αποτύπωσης τάσεων και καθορισµού του µελλοντικού ρόλου που θα παίξει το RFID στον συγκεκριµένο κλάδο. Τα αποτελέσµατα προήλθαν από έρευνα που διενεργήθηκε κατά τους µήνες Απρίλιο Ιούλιο 2005 σε πανελλαδικό δείγµα 33 εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον χώρο της παροχής υπηρεσιών logistics (περίπου το 30% του συνόλου). Τον κεντρικό πυρήνα της έρευνας αποτέλεσε η προσπάθεια εντοπισµού του βαθµού ενσωµάτωσης της τεχνολογίας RFID στον χώρο αυτών των ελληνικών εταιρειών, η διάγνωση του επιπέδου πληροφόρησης και κατάρτισης των αρµόδιων στελεχών επάνω στο αντικείµενο, καθώς και οι γενικότερες τάσεις αποδοχής της τεχνολογίας αυτής και η µελλοντική της πορεία στην ελληνική πραγµατικότητα. Λέξεις κλειδιά: RFID, Ιχνηλασιµότητα, Παροχείς Υπηρεσιών Logistics, Εφοδιαστική Αλυσίδα ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η µη σταθερή ζήτηση προϊόντων, η ανάγκη για πιο συχνούς και πιο µικρούς χρόνους παραγγελιοληψίας, καθώς επίσης και οι πιο αυστηρές απαιτήσεις των εταιρειών στις διαδικασίες της εφοδιαστικής αλυσίδας αποτελούν τις βασικές παραµέτρους, οι οποίες σχηµατίζουν την αγορά και τους τρόπους συναλλαγής του 21 ου αιώνα 1. Ως εκ τούτου, οι εταιρείες του κλάδου των logistics, σε µια προσπάθεια να γίνουν πιο αποτελεσµατικές και αποδοτικές, επανεξετάζουν διαρκώς τους τρόπους συναλλαγής τους µε την πελατειακή τους βάση, καταφεύγοντας ολοένα και περισσότερο στην εφαρµογή και υιοθέτηση τεχνολογιών αυτόµατης αναγνώρισης 2. Οι τεχνολογίες αυτόµατης αναγνώρισης χρησιµοποιούνται ευρέως προκειµένου να βελτιωθεί η ακρίβεια δεδοµένων αλλά και για να µειωθεί το σύνολο του χρόνου και της εργασίας που απαιτούνται για την συλλογή των δεδοµένων αυτών. Ίσως η πιο πολλά υποσχόµενη τεχνολογία αυτόµατης αναγνώρισης µε τη µεγαλύτερη δυναµική και προοπτικές εξέλιξης, είναι αυτή του RFID (Radio Frequency IDentification) ή «Αναγνώριση Ταυτότητας Αντικειµένων µε Ραδιοκύµατα (ΑΤΑΡ)» όρος ο οποίος εφ εξής θα χρησιµοποιηθεί. Η τεχνολογία ΑΤΑΡ (η οποία αναφέρεται και ως τεχνολογία αυτόµατης αναγνώρισης 1 ), είναι ένας γενικός όρος που χρησιµοποιείται προκειµένου να περιγραφεί ένα σύστηµα που αναµεταδίδει τα στοιχεία ταυτότητας ενός αντικειµένου, προϊόντος ή ανθρώπου, µε τη χρήση ραδιοκυµάτων 3. Η ΑΤΑΡ αποτελεί µια επανάσταση για τη σύγχρονη εφοδιαστική αλυσίδα, αυτοµατοποιώντας και µετασχηµατίζοντας κοµβικές επιχειρηµατικές διαδικασίες. Η τεχνολογία έχει γνωρίσει τέτοια άνθηση τα τελευταία χρόνια που, από πολλούς, θεωρείται ως ο διάδοχος των barcodes, τα οποία σήµερα είναι η de facto χρησιµοποιούµενη τεχνολογία σήµανσης προϊόντων. Με την ενσωµάτωση ετικετών ΑΤΑΡ σε

2 µεµονωµένα προϊόντα θα υπάρχει η δυνατότητα να προσδιορίζεται, πέραν των δεδοµένων ταυτότητας, η ακριβής θέση και κατάσταση ενός προϊόντος στην εφοδιαστική αλυσίδα, παρέχοντας πλήρη ορατότητα από το σηµείο παραγωγής έως και το σηµείο κατανάλωσης. Κάτι τέτοιο, θα επιτρέψει στις εταιρείες να µειώσουν τα αποθέµατά τους, εξασφαλίζοντας παράλληλα ότι το προϊόν θα είναι πάντα στην κατάλληλη θέση την κατάλληλη στιγµή. Ταυτόχρονα, αναµένεται να µειωθούν σηµαντικά τα εργατικά κόστη και να µειωθεί δραστικά ο παράγοντας του ανθρώπινου λάθους 4. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΕΥΝΑΣ - ΖΗΤΟΥΜΕΝΑ Εύλογα γεννιούνται ερωτήµατα για το πώς αντιµετωπίζεται µια τόσο πολλά υποσχόµενη τεχνολογία στον ελλαδικό χώρο, γεγονός που οδήγησε και στη διεξαγωγή µιας πρωτογενούς έρευνας. Σκοπός της έρευνας αυτής, είναι ο καθορισµός της υφιστάµενης κατάστασης αναφορικά µε την παρουσία της τεχνολογίας ιχνηλασιµότητας ΑΤΑΡ στις ελληνικές εταιρείες παροχής υπηρεσιών logistics, ενώ ταυτόχρονα, γίνεται και µια προσπάθεια αποτύπωσης τάσεων και καθορισµού του µελλοντικού ρόλου που θα παίξει η ΑΤΑΡ στον συγκεκριµένο κλάδο. Τον κεντρικό πυρήνα της έρευνας αποτέλεσε η προσπάθεια εντοπισµού του βαθµού ενσωµάτωσης της τεχνολογίας ΑΤΑΡ στον χώρο αυτών των ελληνικών εταιρειών, η διάγνωση του επιπέδου πληροφόρησης και κατάρτισης των αρµόδιων στελεχών επάνω στο αντικείµενο, καθώς και οι γενικότερες τάσεις αποδοχής της τεχνολογίας αυτής και η µελλοντική της πορεία στην ελληνική πραγµατικότητα. ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ Η έρευνα διενεργήθηκε από τον Απρίλιο έως και τον Ιούλιο του 2005, διαχωριζόµενη ουσιαστικά σε δύο ξεχωριστά τµήµατα. Προηγήθηκε µια δευτερογενής έρευνα, που σκοπό είχε να προσδιορίσει τον συνολικό πληθυσµό των εταιρειών παροχής υπηρεσιών logistics πανελλαδικά ο οποίος και καθορίστηκε τελικά στις 101 επιχειρήσεις. Ως «εταιρείες παροχής υπηρεσιών Logistics» ορίστηκαν εκείνες οι εταιρείες στις οποίες γίνεται ανάθεση δραστηριοτήτων αποθήκευσης και διανοµής καθώς και υπηρεσιών προστιθέµενης αξίας (π.χ. ανασυσκευασία, cross-docking), ενώ αποκλείστηκαν οι διαµεταφορείς. Η πρωτογενής έρευνα που ακολούθησε επιχειρεί να δώσει απαντήσεις σε όλα τα προαναφερθέντα ερωτήµατα και εµπίπτει στη κατηγορία των εµπειρικών µελετών (empirical studies) και στην ο- µάδα των διερευνητικών ερευνών (exploratory research) 7. Βασικό εργαλείο, που χρησιµοποιήθηκε για την απόκτηση των απαραίτητων πληροφοριών, αποτέλεσε ένα ερωτηµατολόγιο 16 ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής και µιας ερώτησης ελεύθερης απάντησης. Η τρόπος συλλογής των ερευνητικών δεδοµένων ήταν µικτός καθώς έγινε µέσω αποστολής του ερωτηµατολογίου µε ηλεκτρονικό ταχυδροµείο ή µε fax, αφού είχε προηγηθεί τηλεφωνική επικοινωνία µε τις επιλεγείσες εταιρείες, αλλά και κατόπιν προσωπικής συνέντευξης. Η µέθοδος δειγµατοληψίας ανήκει στην κατηγορία των µη τυχαίων δειγµατοληψιών ευκολίας 7 (non probability, at convenience). Η αποστολή των ερωτηµατολογίων πραγµατοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2005 και ακολούθησε επαναληπτική προσπάθεια επικοινωνίας (follow up) µε τις εταιρείες που δεν ανταποκρίθηκαν αρχικά. Ελήφθησαν απαντήσεις από 33 εταιρείες (ποσοστό απόκρισης 33%), αριθµός που κρίνεται ικανοποιητικός για την εξαγωγή αξιόπιστων συµπερασµάτων, ενώ πρέπει να σηµειωθεί ότι το σύνολο των ερωτηµατολογίων έχει συµπληρωθεί από ανώτερα και ανώτατα διευθυντικά στελέχη. Στο στάδιο της επεξεργασίας των συλλεγµένων πληροφοριών, υπολογίστηκαν κατανοµές των απαντήσεων ανά ερώτηση (ανάλυση µιας µεταβλητής), καθώς και συσχετίσεις µεταξύ δύο µεταβλητών (διµεταβλητή ανάλυση). Για τον έλεγχο ύπαρξης στατιστικά σηµαντικής διαφοράς µεταξύ δύο µεταβλητών, λόγω της φύσης των δεδοµένων (ονοµαστικά στοιχεία ποιοτικές µεταβλητές), εφαρµόστηκε ο X 2 έλεγχος ανεξαρτησίας. Το επίπεδο σηµαντικότητας επιλέχθηκε στο 5%. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Από τους υπεύθυνους που κλήθηκαν να συµπληρώσουν το ερωτηµατολόγιο, το 36,4% είναι στελέχη µηχανογράφησης, το 27,3% στελέχη logistics, το 12,1% διευθύνοντες σύµβουλοι, ενώ ένα 24,2% αυτών κατέχει άλλες θέσεις µέσα στις εταιρείες τους. Η πλειοψηφία των εταιρειών που ανταποκρίθηκαν (36,4%) απασχολεί προσωπικό που ο αριθµός του κυµαίνεται µεταξύ των 26 και 75 ατό-

3 µων. Οι εταιρείες µε προσωπικό που υπερβαίνει τα 75 άτοµα συγκεντρώνουν ένα αντίστοιχα µεγάλο ποσοστό ενώ η κατηγορία των εταιρειών που στελεχώνεται από προσωπικό λιγότερο από 25 άτοµα αποτελεί το 27,3% του δείγµατος. Ένα 15% του δείγµατος απασχολεί πάνω από 150 άτοµα. Το ένα τρίτο σχεδόν των ερωτηθέντων είχε ετήσιο κύκλο εργασιών, για το έτος 2004, µεγαλύτερο από 10.000.000 ενώ µικρότερο από 1.000.000 έχει µόλις το 15,2%. Πάνω από 50% των εταιρειών α- πασχολεί προσωπικό περισσότερο των 25 ατόµων και έχει ετήσιο κύκλο εργασιών µεγαλύτερο των 3.000.000, οπότε και µπορεί να θεωρηθεί ότι οι εταιρείες αυτές ανήκουν στην κατηγορία των µεσαίων και των µεγάλων εταιρειών. Οι δύο κυρίαρχες υπηρεσίες που παρέχονται από τις εταιρείες αυτές είναι η µεταφορά και διανοµή καθώς και η αποθήκευση προϊόντων, σε ποσοστά 93,9% και 87,9% αντίστοιχα. Ένα µεγάλο µέρος των εταιρειών (περίπου 60%), προσφέρει συσκευασία ή ανασυσκευασία και cross docking των προϊόντων των πελατών ενώ ακολουθούν οι εκτελωνισµοί σε ποσοστό 36,4%, η κατάψυξη σε ποσοστό 18,2% και η διαχείριση πληρωµών για λογαριασµό των πελατών σε ποσοστό 15,2%. Η πλειοψηφία των εταιρειών, εδρεύει στον ευρύτερο χώρο του αττικού λεκανοπεδίου, καθώς µόνο το 30,3% έχουν την έδρα τους σε άλλα ελληνικά αστικά κέντρα. Οι περισσότερες εταιρείες που ανήκουν στο ποσοστό αυτό έχουν την έδρα τους στον Νοµό Θεσσαλονίκης. ΓΝΩΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΑΤΑΡ Η τεχνολογία ΑΤΑΡ δεν είναι πρόσφατη ανακάλυψη και χρησιµοποιείται εδώ και πολλά χρόνια στο εξωτερικό, βρίσκοντας πάµπολλες εφαρµογές. Η διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας αποτελεί ήδη, για έναν σεβαστό αριθµό εταιρειών του Γνώση τεχνολογίας RFID εξωτερικού, την βασική αιτία για την οποία έχουν ενσωµατώσει την ΑΤΑΡ. εδοµένου ότι Καθόλου στην Ελλάδα η ΑΤΑΡ δεν χρησιµοποιείται επί Λίγο του παρόντος από εταιρείες παροχής υπηρεσιών logistics, κρίθηκε σκόπιµο να ερευνηθεί η Σχετικά καλά 9,09% 3,03% Πολύ καλά Πάρα πολύ καλά πληροφόρηση και η κατάρτιση των στελεχών 27,27% τους σχετικά µε το αντικείµενο. Είναι χαρακτηριστικό ότι µόλις ένα 3% των ερωτηθέντων 21,21% δηλώνει άγνοια για την τεχνολογία (Σχήµα 1) τη στιγµή που ένας στους τρεις σχεδόν γνωρίζει µε λεπτοµέρειες τεχνικά χαρακτηριστικά 39,39% και εφαρµογές. Γράφηµα 1: Πόσο γνωρίζετε την τεχνολογία RFID; Το γεγονός ότι η έννοια της ΑΤΑΡ δεν είναι άγνωστη στο χώρο των logistics, συνάδει µε την άποψη της συντριπτικής πλειοψηφίας των ερωτηθέντων ότι η ΑΤΑΡ θα προσφέρει σηµαντική βοήθεια στην διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας. Χαρακτηριστικό είναι ότι, στην ερώτηση αν θεωρούν ότι η τεχνολογία ΑΤΑΡ θα βοηθήσει στην διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας, κανένας από τους ερωτηθέντες δεν απάντησε αρνητικά. Το µεγαλύτερο µέρος των συµµετεχόντων στην έρευνα πιστεύουν ότι µε τον έναν ή άλλο τρόπο µια ενδεχόµενη εµπλοκή ενός τέτοιου συστήµατος στις διαδικασίες µιας εταιρείας παροχής υπηρεσιών logistics θα συνεισέφερε σηµαντικά. Ένα ποσοστό της τάξης του 15,2% δεν έχει σαφή άποψη για τη συνεισφορά αυτή, ενώ οι υπόλοιποι ερωτηθέντες έχουν την πεποίθηση ότι η διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας θα γίνει αποδοτικότερη και αποτελεσµατικότερη µε τη συνδροµή της ΑΤΑΡ.

4 ΤΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΟΧΗΣ Αναγνωρίζοντας τις δυνατότητες και τα οφέλη της ΑΤΑΡ, ένα 42,4% του δείγµατος επιδεικνύει υψηλό ενδιαφέρον ενσωµάτωσης της τεχνολογία αυτής στις επιχειρήσεις τους. Οι Ενδιαφέρον ενσωµάτωσης RFID απόψεις των υπολοίπων όµως, όπως φαίνεται και στο Σχήµα 2, παρουσιάζονται αρκετά Καθόλου Λίγο διαφορετικές. Ένα µεγάλο µέρος των Σχετικά 3,03% ερωτηθέντων, (45,5%) δείχνει να 9,09% Πολύ 21,21% Πάρα πολύ αµφιταλαντεύεται δηλώνοντας σχετικό ενδιαφέρον ενώ το εναποµείναν 12,1% δηλώνει απερίφραστα πως δεν ενδιαφέρεται για µια τέτοια επένδυση. 21,21% 45,45% Γράφηµα 2: Πόσο ενδιαφέρει την εταιρεία σας να ενσωµατώσει την τεχνολογία RFID στις επιχειρηµατικές της διαδικασίες; Στην περίπτωση της τεχνολογίας ΑΤΑΡ, κρίνεται απαραίτητη για τις ενδιαφερόµενες εταιρείες η αρχική συµµετοχή τους σε κάποιο πιλοτικό πρόγραµµα εφαρµογής του, προτού γίνει προσπάθεια να ενσωµατωθεί αυτό πλήρως. Στο Γράφηµα 3 διακρίνεται ότι το 65,6% του δείγµατος αποτελείται από εταιρείες που σχεδιάζουν να συµµετάσχουν µελλοντικά σε κάποιο πρόγραµµα τέτοιου είδους. Μόνο το 15,6% επί του συνόλου του δείγµατος δήλωσε ότι τηρεί αδιάφορη στάση απέναντι στην τεχνολογία ΑΤΑΡ, και κατ επέκταση δεν ενδιαφέρεται να αποκτήσει περαιτέρω γνώση σχετικά µε τη χρήση του. Συµµετοχή σε πιλοτικά προγράµµατα ενσωµάτωσης RFID Η εταιρεία τηρεί αδιάφορη στάση απέναντι στην τεχνολογία RFID 15,62% Η εταιρεια σκοπέυει να συµµετάσχει µελλοντικά σε καποιο πιλοτικό πρόγραµµα 65,62% Η εταιρεια συµµετέχει αυτή την περίοδο σε πιλοτικό πρόγραµµα 6,25% Η εταιρεια έχει συµµετάσχει ήδη σε πιλοτικό πρόγραµµα 12,5% 0 10 20 30 40 50 Ποσοστό % 60 70 Γράφηµα 3: Η εταιρεία σας έχει συµµετάσχει ή σκοπεύει να συµµετάσχει σε κάποιο πιλοτικό πρόγραµµα που χρησιµοποιεί την τεχνολογία RFID;

5 Στη συνέχεια της έρευνας, οι συµµετέχοντες που απάντησαν ότι έχουν σκοπό να συµµετάσχουν µελλοντικά σε κάποιο πιλοτικό πρόγραµµα, κλήθηκαν να διευκρινίσουν τον χρονικό ορίζοντα µέσα στον οποίο σκοπεύουν να υλοποιήσουν την απόφασή τους. Το 8,7% απάντησε ότι είναι άµεση προτεραιότητά τους η συµµετοχή σε κάποιο πιλοτικό πρόγραµµα ενώ 21,7% θα κάνει κάτι τέτοιο τους επό- µενους 12 µήνες (Γράφηµα 4). Το 43,5% των εταιρειών απάντησε ότι τα σχέδιά τους περιλαµβάνουν τη συµµετοχή σε πιλοτικό πρόγραµµα στα επόµενα 3 χρόνια ενώ µόνο το 25% περίπου, απάντησε πως θα ενεργήσει προς αυτή την κατεύθυνση µετά το πέρας 3 ετών. Γράφηµα 4: Εφ όσον απαντήσατε ότι σκοπεύετε να συµ- µετάσχετε µελλοντικά σε προγράµµατα εφαρµογής της τεχνολογίας RFID, ποιος είναι ο χρονικός ορίζοντας; Χρονικός ορίζοντας συµετοχής σε πιλοτικό πρόγραµµα 50 40 Ποσοστό % 30 20 43,48% 10 21,74% 21,74% 0 8,7% Άµεσα Μέσα στους επόµενους 12 µήνες Μέσα στα επόµενα 3 χρόνια Μέσα στα επόµενα 5 χρόνια 4,35% Μετά από 5 χρόνια ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΑΤΑΡ - ΠΡΟΣ ΟΚΙΕΣ Το σηµαντικότερο πρόβληµα που αντιµετωπίζουν οι ελληνικές εταιρείες παροχής υπηρεσιών logistics, σε ποσοστό 23,3%, είναι η αναποτελεσµατική αξιοποίηση πόρων λόγω έλλειψης πληροφοριών. Ακολουθεί η αδυναµία ακριβούς πρόβλεψης της ζήτησης σε ποσοστό 17,9% ενώ υπολογίσιµα είναι και τα λάθη κατά τη διαδικασία επιστροφών, τα προβλήµατα ανεπαρκούς ιχνηλασιµότητας, καθώς και τα λάθη που συµβαίνουν κατά τις παραλαβές των προϊόντων 5. Η τεχνολογία ΑΤΑΡ καλείται και δύναται να δώσει λύση στα προβλήµατα αυτά, δεδοµένου ότι θα αλλάξει τον τρόπο ροής και το µέγεθος των πληροφοριών κατά µήκος της εφοδιαστική αλυσίδας. εν θα πρέπει όµως, να παραβλεφθούν και µειονεκτήµατα της ΑΤΑΡ όπως το υψηλό κόστος της, το θολό ακόµα τοπίο αναφορικά µε τις τυποποιήσεις και τα πρότυπα που την αφορούν και η συµβατότητα του εξοπλισµού µιας εταιρείας µε µιαν άλλη 6. Οι συµµετέχοντες στην έρευνα ερωτήθηκαν για το ποιοι είναι οι πιθανοί λόγοι για τους οποίους θα ενσωµάτωναν την τεχνολογία ΑΤΑΡ στην εταιρεία τους. Ουσιαστικά, ερωτήθηκαν για το αν η αιτία που θα τους ωθούσε σε µια τέτοια ενέργεια θα ήταν η δική τους πρωτοβουλία ή ο έµµεσος εξαναγκασµός από «ισχυρούς» πελάτες, οι οποίοι προκειµένου να συνεχίσουν την συνεργασία µαζί τους θα απαιτούσαν την ύπαρξη ετικετών ΑΤΑΡ. Μετά από ανάλυση των απαντήσεων, όπως φαίνεται και στο Γράφηµα 5, προέκυψε ότι οι ερωτηθέντες δεν πιστεύουν ότι θα υποχρεωθούν έµµεσα ή άµεσα να χρησιµοποιούν ΑΤΑΡ. Αυτό φαίνεται από τις απαντήσεις τους στους λόγους «υποχρέωση από πελάτες» και «συµβατότητα µε συνεργαζόµενες εταιρείες», οι οποίες έλαβαν ποσοστά γύρω στο 32%. Ο κυριότερος λόγος ενσωµάτωσης της ΑΤΑΡ είναι η βελτίωση των λειτουργιών της επιχείρησης, µε ποσοστό 85,7%, ακολουθούµενη από την αύξηση της κερδοφορίας που συγκέντρωσε ποσοστό 67,9%.

6 Λόγοι ενσωµάτωσης τεχνολογίας RFID 100 80 Ποσοστο % 60 40 85,71% 67,86% 20 32,14% 32,14% 3,57% 0 Βελτίωση λειτουργιών επιχείρησης Απόκτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήµατος Πιθανή υποχρέωση από πελάτες Συµβατότητα µε συνεργαζόµενες εταιρείες Άλλο Γράφηµα 5: Για ποιους λόγους σκέφτεστε να εισάγετε την τεχνολογία RFID στις λειτουργίες τις επιχείρησής σας; Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που επηρεάζουν την λήψη µίας απόφασης ενσωµάτωσης της τεχνολογίας ΑΤΑΡ στις λειτουργίες µιας επιχείρησης, ενώ λογικό είναι να εγείρονται ανησυχίες για διάφορα προβλήµατα που ενδεχοµένως να παρουσιαστούν. Αυτό που απασχολεί περισσότερο τους ερωτηθέντες είναι το κατά πόσον η νέα αυτή τεχνολογία µπορεί να είναι συµβατή µε τα υπάρχοντα πληροφοριακά συστήµατα και τις γενικότερες υποδοµές των εταιρειών τους (Πίνακας 1). Μεγάλη βαρύτητα δίνεται τόσο σε οικονοµικά ζητήµατα όπως το αυξηµένο κόστος υλοποίησης ενός συστήµατος ΑΤΑΡ και η ύπαρξη κινήτρων από τη πλευρά της πολιτείας, όσο και σε τεχνικά ζητήµατα (π.χ. εξασφάλιση 100% αναγνωσιµότητας καθώς και συµβατότητας µεταξύ των συνεργαζοµένων εταιρειών). Λιγότερη σηµασία δίνεται επί του παρόντος στο ότι δεν υπάρχουν ακόµα εφαρµογές και επιτυχηµένα παραδείγµατα που να αποδεικνύουν τα οφέλη της τεχνολογίας καθώς και στην αβεβαιότητα που υπάρχει στα προσδοκώµενα οφέλη από µια τέτοια πιθανή επένδυση. Πίνακας 1: Παράγοντες που επηρεάζουν την εφαρµογή της τεχνολογίας ΑΤΑΡ Συµβατότητα της τεχνολογίας µε τα υπάρχοντα πληροφοριακά συστήµατα και υποδοµές Σηµαντικότητα Μεγάλη Σχετική Μικρή 85,7% 10,7% 3,6% Κόστος υλοποίησης ενός συστήµατος RFID 80% 16 % 4% Εξασφάλιση 100% αναγνωσιµότητας από τους αναγνώστες Ύπαρξη κινήτρων από την πολιτεία για την ενσωµάτωση της τεχνολογίας RFID Συµβατότητα των αναγνωστών και των ετικετών από διαφορετικούς πελάτες Έλλειψη επιτυχηµένων παραδειγµάτων που καταδεικνύουν την αποδοτικότητα της τεχνολογίας 79,3% 13,8% 6,9% 78,9% 24,2% 6,9% 75% 14,3% 10,7% 51,8% 33,3% 14,9% Αβεβαιότητα στα οφέλη από την επένδυση 39,3% 32,2% 28,5%

7 ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ Ζητήθηκε από τους συµµετέχοντες να κάνουν τις προβλέψεις τους σχετικά µε τον χρονικό ορίζοντα στον οποίο πιστεύουν ότι η ΑΤΑΡ θα έχει ισχυρή παρουσία στην ελληνική αγορά. Τα αποτελέσµατα φαίνονται αναλυτικά στον Πίνακα 2. Η κρατούσα πεποίθηση λέει πως τα containers και οι παλέτες θα είναι αυτά που θα εφοδιαστούν αρχικά µε τις ετικέτες ΑΤΑΡ, είναι. Το 68% του δείγµατος πιστεύει ότι µέχρι το 2010, ετικέτες ΑΤΑΡ θα τοποθετούνται στα περισσότερα container ενώ για τις παλέτες την άποψη αυτή συµµερίζεται το 50%. Αντίθετα, η ευρεία χρήση της ΑΤΑΡ σε επίπεδο κιβωτίου και προϊόντος θα καθυστερήσει µέχρι περίπου το 2015. Συγκεκριµένα το 69% έχει τη γνώµη ότι η ΑΤΑΡ θα χρησιµοποιείται ευρέως σε επίπεδο κιβωτίου µέχρι το 2015 ενώ το 60% εικάζει ότι το ίδιο χρονικό διάστηµα τα περισσότερα προϊόντα θα είναι εφοδιασµένα µε τις ετικέτες αυτές. Πίνακας 2: Προβλέψεις όσον αφορά την ευρεία χρήση της ΑΤΑΡ στην Ελλάδα Έως το 2010 Έως το 2015 Μετά το 2015 Σε επίπεδο container 68% 24% 8% Σε επίπεδο παλέτας 50% 46,4% 3,6% Σε επίπεδο κιβωτίου 27,6% 69% 3,4% Σε επίπεδο προϊόντος 20 % 60% 20% Βέβαια, η εµπιστοσύνη που δείχνει το δείγµα στην τεχνολογία του barcode είναι ακόµα µεγάλη. Θεωρείται ότι η µετάβαση από το barcode στην ΑΤΑΡ δεν θα είναι µια απλή και γρήγορη διαδικασία που θα ολοκληρωθεί µέσα σε µερικούς µήνες. Αντίθετα, υποστηρίζεται από την πλειοψηφία ότι οι δύο τεχνολογίες, σε βάθος δεκαετίας τουλάχιστον, θα χρησιµοποιούνται µε τέτοιο τρόπο ώστε τα µειονεκτήµατα της µιας να αντιµετωπίζονται µε τα πλεονεκτήµατα της άλλης. Μπορεί να είναι ελάχιστοι (3,5% ) αυτοί που υποστηρίζουν ότι σε 10 χρόνια «θα χρησιµοποιείται αποκλειστικά το barcode αλλά είναι χαρακτηριστικό ότι το 62,1% των αρµόδιων που απάντησαν στο ερωτηµατολόγιο θεωρούν ότι η ΑΤΑΡ θα έχει ταυτόχρονη συνύπαρξη µε το Barcode. Το 27,6% και το 6,9% πιστεύουν ότι η ΑΤΑΡ θα έχει πρωτεύοντα ρόλο και ότι θα χρησιµοποιείται αποκλειστικά η ΑΤΑΡ, αντίστοιχα. ΑΤΑΡ ΓΙΑ «ΜΙΚΡΟΥΣ» ΚΑΙ «ΜΕΓΑΛΟΥΣ» Κρίθηκε σκόπιµο και ιδιαίτερα ενδιαφέρον να προσδιορισθεί η συσχέτιση του µεγέθους µιας επιχείρησης µε παράγοντες όπως η γνώση της τεχνολογίας, το ενδιαφέρον ενσωµάτωσής της, οι προσδοκίες και οι πεποιθήσεις για το µέλλον. Οι εταιρείες διαχωρίστηκαν µε βάση τα δηµογραφικά στοιχεία του δείγµατος. Έτσι λοιπόν, διαχωρίστηκαν σε «µικρές» και «µεγάλες» βάσει του αριθµού των εργαζοµένων (έγινε παραδοχή πως οι «µικρές» εταιρείες απασχολούν µέχρι 25 άτο- µα ενώ οι «µεγάλες» πάνω από 25), όσο και βάσει ετήσιου τζίρου (µέχρι 3.000.000 για τις «µικρές», πάνω από 3.000.000 για τις «µεγάλες»). Η µοναδική ίσως συσχέτιση που παρατηρήθηκε, παρ ότι δεν κρίθηκε στατιστικά σηµαντική, ήταν αυτή του τζίρου των εταιρειών σε σχέση µε το πόσο γνωστή είναι η τεχνολογία ΑΤΑΡ από τα αρµόδια στελέχη της. ιαφάνηκε µια τάση των µεγάλων εταιρειών να είναι καλύτερα πληροφορηµένες για τα χαρακτηριστικά και τις εφαρµογές της τεχνολογίας ΑΤΑΡ. Παρόλ αυτά οι υπολογιζόµενες συσχετίσεις δεν έδειξαν πουθενά ύπαρξη στατιστικά σηµαντικής διαφοράς, γεγονός που καταδεικνύει ότι υπάρχει µια γενικώς ενιαία άποψη για την ΑΤΑΡ, ανεξάρτητα µεγέθους της επιχείρησης. Παρ όλο που η ΑΤΑΡ αποτελεί µια ακριβή -ακόµα- τεχνολογία, το κόστος της οποίας, όπως είδαµε και προηγουµένως, προβληµατίζει έντονα τους υπεύθυνους των εταιρειών, οι µικρές εταιρείες εµφανίζονται το ίδιο διατεθειµένες να ασχοληθούν µαζί της και να

8 διεκδικήσουν τα οφέλη τους, µε τις µεγάλες. Φαίνεται λοιπόν πως η τεχνολογία ΑΤΑΡ είναι υ- πόθεση όλων. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η ΑΤΑΡ είναι µια τεχνολογία που ενώ έχει ανακαλυφθεί εδώ και αρκετές δεκαετίες, µόλις πρόσφατα ξεκίνησε να βρίσκει εφαρµογές στη διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας. Παρ ότι στην Ελλάδα η χρήση της τεχνολογίας είναι ακόµα ουσιαστικά µηδαµινή, εκτιµάται ότι η εποχή κατά την οποία η ΑΤΑΡ θα χρησιµοποιείται σε υψηλό βαθµό δεν απέχει και τόσο πολύ. Από την έρευνα που διεξήχθη, φάνηκε ότι ένα µεγάλο µέρος των ελληνικών εταιρειών παροχής υπηρεσιών logistics γνωρίζει την τεχνολογία ΑΤΑΡ καθώς και τα οφέλη που µπορούν να αποκοµισθούν από τη χρήση της. Επιπροσθέτως, κυριαρχεί η άποψη στους επιχειρηµατικούς κύκλους ότι η ενσωµάτωση των συστηµάτων ΑΤΑΡ στις διαδικασίες µιας επιχείρησης θα βοηθήσει πολύ στην διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας. Σε γενικές γραµµές, η ΑΤΑΡ δεν αποτελεί «άγνωστη λέξη» για την πλειονότητά των ελληνικών εταιρειών παροχής υπηρεσιών logistics, γεγονός ιδιαίτερα ενθαρρυντικό. Η συντριπτική πλειοψηφία (πάνω από το 80%), υποστηρίζει ότι η τεχνολογία ΑΤΑΡ αποτελεί ένα πολύτιµο εργαλείο, το οποίο θα προσφέρει πολλά πλεονεκτήµατα. Από τα παραπάνω, φαίνεται ότι οι δυνατότητες της ΑΤΑΡ χαίρουν της εκτίµησης του επιχειρηµατικού κόσµου στον συγκεκριµένο κλάδο. Αυτό, µπορεί να σηµαίνει και την εξασφαλισµένη είσοδο της τεχνολογίας στις περισσότερες εταιρείες. εδοµένης της επικρατούσας άποψης ότι η ΑΤΑΡ θα βοηθήσει στην διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας, θα ήταν λογικό να αναµένει κανείς ανάλογες απαντήσεις και στην ερώτηση του κατά πόσο υπάρχει η πρόθεση ενσωµάτωσης της τεχνολογίας στις επιχειρηµατικές διαδικασίες κάθε εταιρείας. Παρ όλα αυτά, η στάση του δείγµατος απέναντι στο ενδεχόµενο ενσωµάτωσης της ΑΤΑΡ στην εταιρεία τους είναι διστακτική. Μια λύση στην άρση αυτής της διστακτικότητας είναι η εφαρµογή πιλοτικών προγραµµάτων ενσωµάτωσης της τεχνολογίας ΑΤΑΡ. Η πλειονότητα των εταιρειών επιδεικνύει ενδιαφέρον για την εµπειρία και τη γνώση που προσφέρει η συµµετοχή σε ένα πρόγραµµα αυτού του είδους. Το γεγονός ότι ένα µεγάλο µέρος των εταιρειών προτίθεται να συµµετάσχει µελλοντικά σε ένα πιλοτικό πρόγραµµα, υποδηλώνει σαφώς ότι οι ερωτηθέντες αναγνωρίζουν τις µεγάλες πιθανότητες ευρείας εφαρ- µογής της ΑΤΑΡ και κάθε άλλο παρά απροετοίµαστες θέλουν να βρει η νέα εποχή τις εταιρείες τους. Αρκετά µεγάλο είναι το ποσοστό που θεωρεί ότι µε την ενσωµάτωση της ΑΤΑΡ θα αποκτήσει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα το οποίο θα του χαρίσει προβάδισµα σε σχέση µε τις υπόλοιπες εταιρείες. Εποµένως, δεν θα ήταν εικασία να έλεγε κανείς ότι πολλές εταιρείες θα σπεύσουν να αποτελέσουν τους πρώτους χρήστες ΑΤΑΡ επιδιώκοντας να αυξήσουν το µερίδιό τους στην αγορά. Ο κυρίαρχος λόγος που θα τους οδηγήσει στην ενσωµάτωση της ΑΤΑΡ είναι η βελτίωση των διαδικασιών της εφοδιαστικής αλυσίδας και κατ επέκταση της κερδοφορίας της επιχείρησης, γεγονός που αποδεικνύει ότι η πλειοψηφία πιστεύει στην δυναµική της τεχνολογίας ΑΤΑΡ. Όµως, ανεξάρτητα από τα γενικά χαρακτηριστικά και τα οφέλη που µπορούν να προκύψουν από τη χρήση της, υπάρχουν συγκεκριµένα θέµατα που προβληµατίζουν τις εταιρείες παροχής υπηρεσιών logistics. Το γεγονός ότι υπάρχουν ακόµη τεχνικά προβλήµατα αλλά και αδυναµία καθορισµού παγκοσµίως αποδεκτών προτύπων, δεν φαίνεται να είναι άγνωστο στην επιχειρηµατική κοινότητα. Η συµβατότητα επίσης του συστήµατος ΑΤΑΡ που ενδεχοµένως να ενσωµατώσουν µε το υπάρχον πληροφοριακό σύστηµα τους προκαλεί προβληµατισµό. Για το λόγο αυτό πριν από την υλοποίηση ενός συστήµατος ΑΤΑΡ πρέπει να προηγείται κατάλληλη µελέτη. Η τεχνολογία αυτή δεν αποτελεί πανάκεια για κάθε περίπτωση. Απαιτείται η προσεκτική προσαρµογή της στις ιδιαιτερότητες κάθε επιχείρησης. Επίσης, αφ ενός µεν το υψηλό κόστος υλοποίησης ενός συστήµατος ΑΤΑΡ, αφ ετέρου δε η απόδοση της επένδυσης από ένα τέτοιο σύστηµα (κάτι που δεν µπορεί ακόµα να προσδιορισθεί εύκολα) δικαιολογεί σε µεγάλο βαθµό το δισταγµό των υπευθύνων να προχωρήσουν στην απόφαση ενσω- µάτωσης του συστήµατος. Έτσι, καθίσταται δύσκολη για τις επιχειρήσεις η υιοθέτηση της τεχνολογίας πριν από την ευρύτερη διάδοση της. Εκτιµάται όµως ότι καθοριστικό ρόλο στην επίλυση των προβληµάτων αυτών θα διαδραµατίσει η κρατική βοήθεια. Επιχορηγήσεις, χρηµατοδοτικά προγράµµατα, πιλοτικές εφαρµογές και φορολογικά κίνητρα ενδεχοµένως, θα «λύσουν τα χέρια» των ιδιοκτητών των επιχειρήσεων, µειώνοντας την πιθανότητα µιας αποτυχηµένης εφαρµογής της τεχνολογίας ΑΤΑΡ. Το κόστος ενσωµάτωσης ενός συστήµατος ΑΤΑΡ είναι σε κάθε περίπτωση ακόµα υψηλό και κάθε

9 επιχειρηµατίας θα ήθελε να είναι κατά το δυνατόν εξασφαλισµένος σε µια τέτοια επένδυση. Είναι προφανές ότι λόγω του σχετικά µικρού πλήθους των containers και των παλετών, αλλά και της µεγάλης αξίας τους σε σχέση µε τα µεµονωµένα προϊόντα, αποτελεί περισσότερο συµφέρουσα λύση να τοποθετηθούν, αρχικά τουλάχιστον, πρώτα σ αυτά οι ετικέτες ΑΤΑΡ. Κατ αυτό τον τρόπο από τη µία θα ελεγχθεί η αποτελεσµατικότητα και η αποδοτικότητά τους ενώ παράλληλα, µε το πέρασµα του χρόνου, χάρη στην πρόοδο των ερευνών η τιµή της ετικέτας θα µειώνεται σταδιακά. Παρ όλα αυτά, ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η κοινή στάση που τηρούν απέναντι σε ενδεχόµενο ενσωµάτωσης της τεχνολογίας, µικροµεσαίες και µεγάλες επιχειρήσεις. Με απλά λόγια, η ΑΤΑΡ δεν είναι υπόθεση αποκλειστικά των «µεγάλων». Το γεγονός αυτό, δηµιουργεί µια δυναµική ευρείας διάδοσης, ενώ επιτρέπει στις εταιρείες παροχής λύσεων και εφαρµογών ΑΤΑΡ, να απευθύνονται σε όλη την αγορά. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Γιαγλής Γ., Κονταράτος Ι., Ζεϊµπέκης Β., Κουρουθανάσης Π., 2004, Τεχνολογίες Αυτόµατης Αναγνώρισης Προϊόντων για την Ολοκλήρωση της Εφοδιαστικής Αλυσίδας, Τελικό Πόρισµα, E- business Forum, Ζ Κύκλος Εργασιών Οµάδα Εργασίας ΟΕ Ζ2, (διαθέσιµο στο www.ebusinessforum.gr) 2. Κλαδική Μελέτη ICAP, Μάιος 2005, Third Party Logistics, Αθήνα 3. RFID Journal, www.rfidjournal.com 4. Smith A. D., 2005, Exploring Radio Frequency Identification Technology and its Impact On Business Systems, Information Management & Computer Security, Vol. 13, No. 1, pp. 16-28 5. Μπουχούνας Τ., Παπαϊωάννου Ν., 2005, Το RFID στις Ελληνικές Εταιρείες Παροχής Υπηρεσιών Logistics, Θεσσαλονίκη 6. Κακαρέλης Σ., 2005, Από τους γραµµωτούς κώδικες στην τεχνολογία RFID: οι εξελίξεις στην κωδικοποίηση και σήµανση των προϊόντων, Συνάντηση Ελληνικής Εταιρείας Logistics Παράρτηµα Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 7. Aaker D. A., V. Kumar, George S. Day, 1995, Marketing Research, Fifth Edition, John Wiley & Sons Inc., New York 8. The ID Newsletter, www.idworldonline.com