Καταγραφή των πρώτων στοιχείων από την εφαρμογή της αναθεωρημένης ΚΑΠ στη χώρα μας 1. Διαχρονική εξέλιξη Τεχνικοοικονομικών Προσανατολισμών Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων 2. Διαχρονική εξέλιξη Οικονομικών Μεγεθών των Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων 3. Συμβολή των Άμεσων Ενισχύσεων στην διαμόρφωση του Γεωργικού Οικογενειακού Εισοδήματος 4. Διαχρονική εξέλιξη Δικαιωμάτων και Άμεσων Ενισχύσεων Κ. Τσιμπούκας - Ε. Νέλλας Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης
Σύνοψη κεφαλαίου Διαχρονική εξέλιξη βασικών διαρθρωτικών χαρακτηριστικών των γεωργικών εκμεταλλεύσεων στην Ελλάδα (συνολικός αριθμός, παραγωγική εξειδίκευση, εξέλιξη μέσης ηλικίας αρχηγών γεωργικών εκμεταλλεύσεων) με τη χρήση των στατιστικών πληροφοριών από το ΟΣΔΕ Σημασία άμεσων ενισχύσεων στην διαμόρφωση του Γεωργικού Οικογενειακού Εισοδήματος και η διαχρονική εξέλιξη τους, με επίκεντρο τις προκληθείσες μεταβολές μετά την εφαρμογή της αναθεωρημένης ΚΑΠ
Εξελίξεις βασικών διαρθρωτικών χαρακτηριστικών μεταξύ προηγούμενης και υφιστάμενης ΚΑΠ Μείωση κατά 50.000 του αριθμού εκμεταλλεύσεων, μεταξύ 2014 (τελευταίο έτος της προηγούμενης ΚΑΠ) και του 2016 (υφιστάμενη ΚΑΠ). Η μείωση αυτή αφορά κυρίως εκμεταλλεύσεις παραγωγικής εξειδίκευσης ελαιοκομίας και δημητριακών (δευτερευόντως και του βαμβακιού). Παρατηρείται αύξηση του αριθμού των εκμεταλλεύσεων της παραγωγικής εξειδίκευσης λοιπών αροτραίων καλλιεργειών (μείωση εκτάσεων δημητριακών το 2015 και επέκταση της μηδικής σε βάρος των δημητριακών και του βαμβακιού το 2016). Η μείωση του αριθμού των εκμεταλλεύσεων αφορά την κλάση πολύ μικρού οικονομικού μεγέθους (Τυπική Αξία Παραγωγής μικρότερη των 2000 ), ενώ παρατηρείται αύξηση του αριθμού στην κλάση οικονομικού μεγέθους 2000-8000 και κυρίως στην κλάση 8000 25000. Μείωση της μέσης ηλικίας των αρχηγών των εκμεταλλεύσεων, όσον αυξάνεται το οικονομικό μέγεθος των εκμεταλλεύσεων (μεταξύ άλλων μάλλον είχε θετική συμβολή το μέτρο των νέων γεωργών του ΠΑΑ)
Διαχρονική Εξέλιξη του αριθμού των Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων στους Τεχνικοοικονομικούς Προσανατολισμούς-ΤΟΠ (παραγωγικές εξειδικεύσεις), ΟΣΔΕ: 2012-2016 Τεχνικοοικονομικός Προσανατολισμός Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων 2012 2013 2014 2015 2016 Ελαιοκομικά 330.806 322.385 315.980 288.254 265.108 Δημητριακά 78.587 79.650 76.203 32.610 28.599 Λοιπές αροτραίες 71.562 67.430 66.622 122.906 129.413 Λοιπές μόνιμες καλ/γειες 70.936 72.905 76.863 69.637 70.063 Πολυκαλλιέργειες 31.086 31.792 32.017 38.337 38.523 Βαμβάκι 27.586 24.381 26.873 23.913 19.733 Πρόβατα 26.750 24.034 26.185 23.157 23.985 Λοιπά ΤΟΠ 120.634 123.946 119.150 114.692 114.681 Σύνολο 757.947 746.523 739.893 713.506 690.105
% εξέλιξη του αριθμού των Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων στους Τεχνικοοικονομικούς Προσανατολισμούς-ΤΟΠ (παραγωγικές εξειδικεύσεις), ΟΣΔΕ: 2012-2016 100% 95% 90% 85% 80% 75% 70% 65% 60% 55% 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 15,92% 16,60% 16,10% 16,07% 16,62% 3,53% 3,22% 3,54% 3,25% 3,48% 3,64% 3,27% 3,63% 3,35% 2,86% 4,10% 4,26% 4,33% 5,37% 5,58% 9,36% 9,77% 10,39% 9,76% 10,15% 9,44% 9,03% 9,00% 10,37% 10,67% 10,30% 17,23% 4,57% 18,75% 4,14% 43,65% 43,18% 42,71% 40,40% 38,42% 2012 2013 2014 2015 2016 Λοιπά ΤΟΠ Πρόβατα Βαμβάκι Πολυκαλλιέργειες Λοιπές μόνιμες καλ/γειες Λοιπές αροτραίες Δημητριακά Ελαιοκομικά
Εξέλιξη του αριθμού των Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων στις κλάσεις των Οικονομικών Μεγεθών, ΟΣΔΕ: 2012-2016 Κλάσεις Οικονομικού Μεγέθους 2012 2013 2014 2015 2016 - <2.000 EUR 249.166 241.772 233.320 178.575 152.565 2.000 - <8.000 EUR 295.271 293.973 292.886 304.757 295.365 8.000 - <25.000 EUR 144.208 145.083 149.541 163.626 172.505 25.000 - <50.000 EUR 46.709 45.098 43.797 45.973 46.935 50.000 - <100.000 EUR 16.728 14.903 14.365 14.970 16.140 100.000 - <500.000 EUR 5.449 5.318 5.599 5.268 6.241 >500.000 EUR 416 376 385 336 354 Σύνολο 757.947 746.523 739.893 713.505 690.105
% εξέλιξη του αριθμού των Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων στις κλάσεις των Οικονομικών Μεγεθών, ΟΣΔΕ: 2012-2016 100% 95% 90% 85% 80% 75% 70% 65% 60% 55% 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 0,05% 0,02% 0,02% 0,02% 0,03% 0,70% 0,60% 0,70% 0,70% 0,80% 2,30% 2,00% 1,90% 2,20% 2,40% 6,40% 6,20% 6,10% 6,80% 7,10% 19,50% 20,00% 20,40% 2012 2013 2014 24,30% 25,20% 2015 2016 >500.000 EUR 100.000 - <500.000 EUR 50.000 - <100.000 EUR 25.000 - <50.000 EUR 8.000 - <25.000 EUR 2.000 - <8.000 EUR - <2.000 EUR
Ετη Διάγραμμα της Μέσης Ηλικίας των Αρχηγών των Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων στις κλάσεις των Οικονομικών Μεγεθών, ΟΣΔΕ: 2016 70,0 60,0 61,4 60,3 50,0 52,1 49,6 49,0 48,7 49,3 40,0 30,0 20,0 2016 10,0 0,0 Κλάσεις Οικονομικών Μεγεθών
Συμβολή των άμεσων ενισχύσεων στην διαμόρφωση του Γεωργικού Οικογενειακού Εισοδήματος και εξέλιξη τους μεταξύ του προηγούμενου και του υφιστάμενου καθεστώτος της ΚΑΠ Οι άμεσες ενισχύσεις συμβάλλουν κατά μ.ό. 53% στην διαμόρφωση του Γεωργικού Οικογενειακού Εισοδήματος. Μεγάλη η συμβολή τους (45,2%) και στην πολύ μεγάλη κατηγορία οικονομικού μεγέθους (με Τυπική Αξία Παραγωγής >500.000 ). Μικρή αύξηση του μ.ό της βασικής ενίσχυσης/εκμετάλλευση την περίοδο 2015-2016 στις κατηγορίες εκμεταλλεύσεων που εισπράττουν άμεσες ενισχύσεις έως 1000, ενώ αντίστοιχη μικρή μείωση εμφανίζεται στις υπόλοιπες, λόγω της εφαρμογής της εσωτερικής σύγκλισης της αξίας δικαιωμάτων. Αναλόγως μικρή αύξηση του μ.ό των άμεσων ενισχύσεων (βασική & πρασίνισμα & νέοι γεωργοί & συνδεδεμένες)/ εκμετάλλευση την περίοδο 2015-2016 (υφιστάμενη ΚΑΠ) έναντι του 2014 (τελευταίο έτος εφαρμογής της προηγούμενης) παρατηρείται στις κατηγορίες εκμεταλλεύσεων που εισπράττουν άμεσες ενισχύσεις έως 1000. Παραδόξως μικρή αύξηση παρατηρείται και στις κατηγορίες που εισπράττουν το υψηλότερο ύψος ενισχύσεων/εκμετάλλευση (άνω των 4300 ), λόγω υψηλής συγκέντρωσης, σ αυτές των συνδεδεμένων ενισχύσεων.
Πίνακας Γεωργικού Οικογενειακού Εισοδήματος και Άμεσων Ενισχύσεων των Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων στις κλάσεις των Οικονομικών Μεγεθών 2015 Κλάσεις Οικονομικού Μεγέθους (ES6) Γεωργικό Οικογενειακό Εισόδημα ( ) Άμεσες Ενισχύσεις ( ) % Άμεσες Ενισχύσεις / Γεωργικό Οικογενειακό Εισόδημα 2.000 - <8.000 EUR 4.049 2.256 55,72% 8.000 - <25.000 EUR 9.279 5.036 54,27% 25.000 - <50.000 EUR 19.950 11.198 56,13% 50.000 - <100.000 EUR 34.166 17.095 50,04% 100.000 - <500.000 EUR 60.377 27.288 45,20% >500.000 EUR - - - Σύνολο 11.590 6.152 53,08% Πηγή: ΔΙΓΕΛΠ, FADN, RICA
Πίνακας εξέλιξης της Μέσης Αξίας των Δικαιωμάτων των Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων στις κλάσεις δεκατημορίων με βάση τις Άμεσες Ενισχύσεις ΟΣΔΕ 2012-2016 (>2015 η αξία της βασικής ενίσχυσης) Κλάσεις Δεκατημορίων με βάση της Αμεσες Ενισχύσεις ΟΣΔΕ 2016 2012 2013 2014 2015 2016 (1) <=382,91 EUR 286,53 290,22 291,86 206,51 210,84 (2) 382,92-543,46 EUR 469,97 471,95 478,69 306,20 308,49 (3) 543,47-743,39 EUR 651,06 652,63 657,78 423,66 424,78 (4) 743,40-1006,71 EUR 879,13 882,29 888,47 572,68 572,63 (5) 1006,72-1377,49 EUR 1.185,87 1.192,91 1.191,50 775,00 771,98 (6) 1377,50-1932,26 EUR (7) 1932,27-2821,29 EUR 1.620,50 1.632,08 1.620,27 1.059,10 1.056,11 2.281,72 2.318,81 2.285,11 1.493,65 1.488,22 (8) 2821,29-4332,91 EUR 3.352,78 3.440,45 3.352,00 2.202,97 2.185,77 (9) 4332,92-7584,07 5.439,19 5.605,57 5.284,40 3.495,63 3.447,54 (10) >=7584,08 EUR 13.015,11 13.426,15 12.699,58 8.118,67 8.007,85 Σύνολο 3.049,48 3.067,14 2.859,46 1.837,04 1.856,80
Πίνακας Διαχρονική Εξέλιξης Των Άμεσων Ενισχύσεων των Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων στις κλάσεις δεκατημορίων με βάση τις Άμεσες Ενισχύσεις ΟΣΔΕ 2012-2016 (>2015 άθροισμα βασικής ενίσχυσης, πρασινίσματος νέων γεωργών, συνδεδεμένων ενισχύσεων) Κλάσεις Δεκατημορίων με βάση της Αμεσες Ενισχύσεις ΟΣΔΕ 2016 2012 2013 2014 2015 2016 (1) <=382,91 EUR 272,41 273,75 270,47 290,24 298,26 (2) 382,92-543,46 EUR 459,70 460,00 459,92 460,28 460,73 (3) 543,47-743,39 EUR 639,31 639,07 638,78 639,33 639,48 (4) 743,40-1006,71 EUR 869,17 869,25 868,70 868,52 868,42 (5) 1006,72-1377,49 EUR 1.181,70 1.181,86 1.179,49 1.180,68 1.180,62 (6) 1377,50-1932,26 EUR (7) 1932,27-2821,29 EUR 1.637,41 1.637,06 1.637,28 1.635,91 1.634,56 2.340,88 2.339,63 2.341,43 2.339,25 2.339,71 (8) 2821,29-4332,91 EUR 3.508,28 3.506,53 3.510,72 3.505,05 3.501,99 (9) 4332,92-7584,07 5.771,38 5.739,56 5.696,91 5.716,38 5.711,32 (10) >=7584,08 EUR 14.345,37 14.329,34 14.875,54 14.953,95 14.963,00 Σύνολο 3.227,48 3.158,80 3.100,43 3.098,08 3.159,83
Εξέλιξη του ύψους των άμεσων ενισχύσεων (μ.ό./εκμετάλλευση), της συγκέντρωσή τους και της κατανομής τους στις Διοικητικές Περιφέρειες Μικρό το ύψος των άμεσων ενισχύσεων που εισπράττονται από τις εκμεταλλεύσεις (μ.ό. Χώρας περίπου 3100 /εκμετάλλευση). Το 60% των εκμεταλλεύσεων εισπράττει άμεσες ενισχύσεις έως 2000, το ανώτερο 20% των εκμεταλλεύσεων συγκεντρώνει το 65% των άμεσων ενισχύσεων (80% στο μ.ό. της Ε.Ε.), ενώ το 10% των εκμεταλλεύσεων (ενισχύσεις άνω των 7500 ) εισπράττει το 47% των άμεσων ενισχύσεων (2016). Η συγκέντρωση των άμεσων ενισχύσεων, διαχρονικά περιορίζεται ελάχιστα αφού ο αντίστοιχος συντελεστής GINI μειώνεται από 0,599 (2012) σε 0,595 (2016). Μικρές αυξομειώσεις του μέσου όρου των άμεσων ενισχύσεων/εκμετάλλευση μεταξύ 2014 και 2016. Κατά την ίδια περίοδο παρατηρείται σημαντική μείωση των δικαιούχων στην Κρήτη και Πελοπόννησο (μάλλον συνέβαλε μεταξύ άλλων και η εφαρμογή του ορισμού του ενεργού αγρότη σε εκμεταλλεύσεις κυρίως ελαιοκομίας)
Πίνακας της % εξέλιξης του Αριθμού των Δικαιούχων και των Εισπραττόμενων Άμεσων Ενισχύσεων των Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων στις κλάσεις δεκατημορίων με βάση τις Άμεσες Ενισχύσεις ΟΣΔΕ 2012-2016 Κλάσεις Δεκατημορίων με βάση της Αμεσες Ενισχύσεις ΟΣΔΕ 2016 Αθροιστικό Ποσοστό Δικαιούχων (%) 2012 2014 2016 Αθροιστικό Ποσοστό Ενιαιάς Ενίσχυσης (%) Αθροιστικό Ποσοστό Δικαιούχων (%) Αθροιστικό Ποσοστό Ενιαιάς Ενίσχυσης (%) Αθροιστικό Ποσοστό Δικαιούχων (%) Αθροιστικό Ποσοστό Ενιαιάς Ενίσχυσης (%) (1) <=382,91 EUR 14,27 1,20 15,31 1,34 10,00 0,94 (2) 382,92-543,46 EUR 23,26 2,49 24,30 2,67 20,00 2,40 (3) 543,47-743,39 EUR 31,86 4,19 33,09 4,48 30,00 4,43 (4) 743,40-1006,71 EUR 40,51 6,52 41,89 6,95 40,00 7,17 (5) 1006,72-1377,49 EUR 49,70 9,88 51,10 10,45 50,00 10,91 (6) 1377,50-1932,26 58,89 14,54 60,34 15,33 60,00 16,08 EUR (7) 1932,27-2821,29 68,36 21,41 69,98 22,61 70,00 23,49 EUR (8) 2821,29-4332,91 EUR 77,86 31,74 79,83 33,76 80,00 34,57 (9) 4332,92-7584,07 89,21 52,04 90,15 52,72 90,00 52,65 (10) >=7584,08 EUR 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00
Διαγράμματα Καμπύλης Lorenz και Συντελεστές GINI για τα έτη 2012 και 2016 GINI= 0,599 GINI= 0,595 100 2012 100 2016 90 90 80 80 70 70 60 60 50 40 equility lorenz 50 40 equility lorenz 30 30 20 20 10 10 0 0 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
Σύγκρισης Μέσης Τιμής Εισπραττόμενων Άμεσων Ενισχύσεων και αριθμού Δικαιούχων ανά Διοικητική Περιφέρεια (ΟΣΔΕ 2014 & 2016) 6.000,00 140.000 6.000,00 140.000 5.000,00 4.000,00 101.102 97.643 119.000 120.000 100.000 5.000,00 4.000,00 99.275 87.793 105.818 120.000 100.000 3.000,00 2.000,00 1.000,00 74.912 64.108 54.428 4.339,88 4.565,97 3.914,18 5.218,96 54.480 3.260,51 2.608,64 2.564,32 20.464 1.770,92 20.995 1.905,53 28.598 18.544 2.320,81 1.505,07 19.788 1.678,50 5.010 1.194,68 80.000 60.000 40.000 20.000 3.000,00 2.000,00 1.000,00 65.488 67.429 4.250,06 53.796 5.128,30 50.695 4.442,92 4.118,34 3.365,30 2.895,53 2.697,18 2.019,76 24.169 20.551 18.784 18.038 2.243,62 1.857,73 1.874,11 15.040 1.486,36 1.640,64 4.571 80.000 60.000 40.000 20.000 0,00 0 0,00 0 Μέση Τιμή Αμεσων Ενισχύσεων Αριθμός Δικαιούχων Μέση Τιμή Αμεσων Ενισχύσεων Αριθμός Δικαιούχων