ΑΣΚΗΣΗ 1 Μπτθή ιεηηνπξγία θαη θαηαγξαθή ειεθηξνκπνγξαθήκαηνο 1. Διζαγωγή Σ απηή ηελ άζθεζε ζα κειεηήζνπκε θάπνηεο από ηηο ηδηόηεηεο ησλ ζθειεηηθώλ κπώλ. Τν αλζξώπηλν ζώκα πεξηέρεη ηξεηο ηύπνπο κπτθώλ ηζηώλ όπνπ ν θαζέλαο εθηειεί ζπγθεθξηκέλε δνπιεηά ώζηε λα δηαηεξεζεί ε νκνηόζηαζε: θαξδηαθόο κπο, ιείνο κπο θαη ζθειεηηθόο κπο. Ο θαξδηαθόο κπο απαληάηαη κόλν ζηελ θαξδηά. Όηαλ ζπζηέιεηαη, ην αίκα θπθινθνξεί, κεηαθέξνληαο ζξεπηηθά ζπζηαηηθά ζηα θύηηαξα θαη απνκαθξύλνληαο ό,ηη αλεπηζύκεην από απηά. Ο ιείνο κπο απαληάηαη ζηα ηνηρώκαηα ησλ θνηινηήησλ πνπ πεξηέρνπλ όξγαλα, όπσο ηα έληεξα, ηα αγγεία ηνπ αίκαηνο ή νη πλεύκνλεο. Η ζπζηνιή ηνπ ιείνπ κπ αιιάδεη ηελ εζσηεξηθή δηάκεηξν ησλ θνηινηήησλ πνπ πεξηέρνπλ όξγαλα θαη γη απηό ρξεζηκνπνηείηαη ώζηε λα ειέγρεη ην πέξαζκα ησλ πιηθώλ από ηελ πεπηηθή νδό, λα ξπζκίδεη ηελ αηκαηηθή πίεζε θαη ξνή, ή λα ειέγρεη ηε ξνή αέξα θαζ όιε ηε δηάξθεηα ηνπ αλαπλεπζηηθνύ θύθινπ. Ο ζθειεηηθόο κπο ζαλ νλνκαζία πξνέξρεηαη από ην γεγνλόο όηη ζπλήζσο απαληάηαη πάλσ ζηνλ ζθειεηό. Η ζπζηνιή ηνπ ζθειεηηθνύ κπ θηλεί έλα κέξνο ηνπ ζώκαηνο ζε ζρέζε κε ην ππόινηπν, όπσο ζηελ θάκςε ηνπ βξαρίνλα. Η ζπζηνιή πνιιώλ
2 Άζκηζη 1 ζθειεηηθώλ κπώλ κε έλα ζπληνληζκέλν ηξόπν θηλεί νιόθιεξν ην ζώκα κέζα ζην πεξηβάιινλ ηνπ, όπσο ζην πεξπάηεκα ή ην θνιύκπη. Η πξσηαξρηθή δνπιεηά ελόο κπ, αλεμάξηεηα από ην είδνο ηνπ, είλαη λα κεηαηξέπεη ηε ρεκηθή ελέξγεηα ζε κεραληθό έξγν, κε ηξόπν πνπ ν κπο βξαρύλεη ή ζπζηέιεηαη. Ο αλζξώπηλνο ζθειεηηθόο κπο απνηειείηαη από ρηιηάδεο αηνκηθά θύηηαξα θπιηλδξηθνύ ζρήκαηνο (απνθαινύκελα ίλεο) ηα νπνία ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε ζπλδεηηθό ηζηό. Σην ζώκα, νη ζθειεηηθνί κπο εξεζίδνληαη από ηα ζσκαηηθά θηλεηηθά λεύξα ώζηε λα ζπζηαινύλ. Τα ζσκαηηθά θηλεηηθά λεύξα είλαη απηά πνπ κεηαθέξνπλ ζήκαηα ζε κνξθή λεπξηθώλ ώζεσλ από ηνλ εγθέθαιν ή ηε ζπνλδπιηθή ζηήιε ζηνπο ζθειεηηθνύο κπο (Δηθ. 1.1). Οη νεςπίηερ (ή νη λεπξηθέο ίλεο) είλαη καθξπέο θπιηλδξηθέο πξνεθηάζεηο ησλ λεπξώλσλ. Οη λεπξίηεο μεθηλνύλ από ηε ζπνλδπιηθή ζηήιε κέζσ ησλ λεύξσλ απηήο, θαη ηνπ εγθεθάινπ κέζσ ησλ θξαληαθώλ λεύξσλ, θαη δηαλείκνληαη ζηνπο θαηάιιεινπο ζθειεηηθνύο κπο ζηε κνξθή πεξηθεξεηαθνύ λεύξνπ, ην νπνίν είλαη κηα ζπιινγή, ζαλ θαιώδην, αηνκηθώλ λεπξηθώλ ηλώλ. Μέρξη λα θηάζεη ζηνλ κπ, θάζε λεπξηθή ίλα δηαθιαδώλεηαη θαη λεπξώλεη πνιιέο αηνκηθέο κπτθέο ίλεο. Eικ. 1.1: Παράδειγμα κινηηικής μονάδας Αλ θαη έλαο θηλεηηθόο λεπξώλαο κπνξεί λα λεπξώζεη πνιιέο κπτθέο ίλεο, θάζε κπτθή ίλα λεπξώλεηαη από έλαλ κόλν θηλεηηθό λεπξώλα. Ο ζπλδπαζκόο ελόο κόλν θηλεηηθνύ λεπξώλα θαη όισλ ησλ κπτθώλ ηλώλ πνπ ειέγρεη θαιείηαη κινηηική μονάδα (Δηθ. 1.1). Όηαλ έλαο ζσκαηηθόο θηλεηηθόο λεπξώλαο ελεξγνπνηείηαη, όιεο νη κπτθέο ίλεο πνπ λεπξώλεη απνθξίλνληαη ζηηο ώζεηο ησλ λεπξώλσλ παξάγνληαο ηα δηθά ηνπο ειεθηξηθά ζήκαηα νδεγώληαο έηζη ζηε ζπζηνιή ησλ ελεξγνπνηεκέλσλ κπτθώλ ηλώλ. Τν κέγεζνο ηεο θηλεηηθήο κνλάδαο ελόο ζθειεηηθνύ κπ (π.ρ. 1:10, 1:50 ή 1:3000) θαζνξίδεηαη από ηε ιεηηνπξγία ηνπ (θάκςε, έθηαζε θηι) θαη ηε ζέζε ηνπ κέζα ζην ζώκα. Όζν κηθξόηεξν είλαη ην κέγεζνο ηεο κπτθήο θηλεηηθήο κνλάδαο, ηόζν κεγαιύηεξνο είλαη ν αξηζκόο ησλ λεπξώλσλ πνπ ρξεηάδνληαη γηα ηνλ έιεγρν ηνπ κπ, θαη ηόζν κεγαιύηεξνο είλαη ν βαζκόο ηνπ ειέγρνπ πνπ έρεη ν εγθέθαινο πάλσ ζηελ έθηαζε ή ηε βξάρπλζε. Γηα παξάδεηγκα, κπο πνπ θηλνύλ ηα δάρηπια έρνπλ πνιύ κηθξέο κπτθέο κνλάδεο ώζηε λα
Μσϊκή λειηοσργία και ηλεκηρομσογράθημα 3 επηηξέπνπλ ηνλ αθξηβή έιεγρν, όπσο όηαλ ρεηξίδνληαη έλα πιεθηξνιόγην ππνινγηζηή. Οη κπο νη νπνίνη δηαηεξνύλ ηε ζέζε ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο έρνπλ πνιύ καθξηέο κπτθέο κνλάδεο, θαζώο αθξηβήο έιεγρνο γηα ηελ έθηαζε ή ηε βξάρπλζε δελ είλαη απαξαίηεηνο. Φπζηνινγηθά, ν βαζκόο ηεο ζπζηνιήο ηνπ ζθειεηηθνύ κπ ειέγρεηαη από: 1. Τελ ελεξγνπνίεζε ηνπ επηζπκεηνύ αξηζκνύ ησλ κπτθώλ κνλάδσλ κέζα ζην κπ 2. Τνλ έιεγρν ηεο ζπρλόηεηαο ησλ ώζεσλ ησλ κπτθώλ λεπξώλσλ ζε θάζε θηλεηηθή κνλάδα. Όηαλ είλαη απαξαίηεηε κηα αύμεζε ηεο δύλακεο ηεο κπτθήο ζπζηνιήο ώζηε λα επηηειέζεη κηα δνπιεηά, ν εγθέθαινο απμάλεη ηνλ αξηζκό ησλ ηαπηόρξνλα ελεξγώλ θηλεηηθώλ κνλάδσλ κέζα ζην κπ. Απηή ε δηαδηθαζία είλαη γλσζηή σο ζηπαηολόγηζη μςϊκήρ μονάδαρ. Οη αδξαλείο ζθειεηηθνί κπο in vivo παξνπζηάδνπλ έλα θαηλόκελν ην νπνίν είλαη γλσζηό σο ηονικόηηηα, κία ζηαζεξή θαηάζηαζε ειαθξηάο ηάζεο πνπ ππεξεηεί ηε δηαηήξεζε ηνπ κπ ζε θαηάζηαζε εηνηκόηεηαο. Η ηνληθόηεηα εμαξηάηαη από ηελ ελαιιαζζόκελε πεξηνδηθή ελεξγνπνίεζε ελόο κηθξνύ αξηζκνύ θηλεηηθώλ κνλάδσλ κέζα ζηνλ κπ από ηα θηλεηηθά θέληξα ηνπ εγθεθάινπ θαη ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο. Απαιέο ειεγρόκελεο θηλήζεηο ηνπ ζώκαηνο (όπσο πεξπάηεκα, θνιύκπη ή αξγό ηξέμηκν) παξάγνληαη από βαζκσηέο ζπζηνιέο ηνπ ζθειεηηθνύ κπ. Βαζκσηόο ζεκαίλεη κεηαβάιινληαο ηε δύλακε ηεο κπτθήο ζπζηνιήο ή ηνπ κεγέζνπο ηεο βξάρπλζεο ζε αλαινγία κε ην βάξνο πνπ αζθείηαη πάλσ ζην κπ. Έηζη, νη ζθειεηηθνί κπο είλαη ηθαλνί λα αληηδξάζνπλ ζε δηαθνξεηηθά θνξηία αληίζηνηρα. Γηα παξάδεηγκα, ε πξνζπάζεηα πνπ θαηαβάινπλ νη κπο ζην πεξπάηεκα ζε νξηδόληην επίπεδν είλαη ιηγόηεξε από απηή πνπ θαηαβάινπλ ζε αλεθνξηθά ζθαιηά. Όηαλ ελεξγνπνηείηαη κία κπτθή κνλάδα, νη ζπληζηώζεο κπτθέο ίλεο παξάγνπλ θαη δηεπζύλνπλ ηηο δηθέο ηνπο ειεθηξηθέο ώζεηο πνπ ηειηθά έρνπλ ζαλ απνηέιεζκα ηε ζπζηνιή ησλ ηλώλ. Αλ θαη νη ειεθηξηθέο ώζεηο πνπ δεκηνπξγνύληαη θαη θαζνδεγνύληαη από ηελ θάζε ίλα είλαη πνιύ αζζελείο (ιηγόηεξν από 100 κvolts), πνιιέο ίλεο θαζνδεγνύλ θαη εθηξέπνπλ ηάζεηο ζηελ επηθάλεηα ηνπ δέξκαηνο, νη νπνίεο είλαη πνιύ κεγάιεο ώζηε λα αληρλεπηνύλ από έλα δεύγνο επηθαλεηαθώλ ειεθηξνδίσλ. Η αλίρλεπζε, ε ελίζρπζε θαη ε θαηαγξαθή ησλ κεηαβνιώλ ησλ ηάζεσλ ζην δέξκα, νη νπνίεο παξάγνληαη από ηελ ππνθείκελε ζπζηνιή ηνπ ζθειεηηθνύ κπ, θαιείηαη ηλεκηπομςογπαθία. Η θαηαγξαθή απηήο θαιείηαη ηλεκηπομςογπάθημα (ΗΜΓ). 2. Σηόσοι ηηρ επγαζηηπιακήρ άζκηζηρ 1. Παξαηήξεζε θαη θαηαγξαθή ηεο ηνληθόηεηαο ηνπ ζθειεηηθνύ κπ όπσο αλαθιάηαη από έλα βαζηθό επίπεδν ηεο ειεθηξηθήο δξαζηεξηόηεηαο πνπ ζπζρεηίδεηαη κε ηνλ κπ ζηελ θαηάζηαζε αδξάλεηαο. 2. Καηαγξαθή ηεο κέγηζηεο δύλακεο ζύζθημεο ηνπ αξηζηεξνύ θαη ηνπ δεμηνύ ρεξηνύ. 3. Παξαηήξεζε, θαηαγξαθή θαη ζπζρέηηζε ηεο ζηξαηνιόγεζεο ηεο θηλεηηθήο κνλάδαο κε απμαλόκελε ηζρύ ηεο ζπζηνιήο ηνπ ζθειεηηθνύ κπ.
4 Άζκηζη 1 3. Υλικά Σεη ειεθηξνδίσλ (SS2L) Ηιεθηξόδηα βηλπιίνπ κηαο ρξήζεο (EL503), 6 ειεθηξόδηα αλά άηνκν Τδει ειεθηξνδίνπ (GEL1) θαη απνμεζηηθό ζθνπγγαξάθη ή θαζαξηζηηθό δέξκαηνο Υπνινγηζηηθό ζύζηεκα: PC κε Windows 95/98/NΤ 4.0/2000 Aπαηηήζεηο κλήκεο: ηνπιάρηζηνλ 4 ΜΒ RAM Biopac Student Lab Λνγηζκηθό Biopac κνλάδαο απόθηεζεο δεδνκέλσλ (MP30) Biopac wall transformer (AC100A) Biopac ζεηξηαθό θαιώδην (CBLSERA) 4. Πειπαμαηικέρ μέθοδοι Καζώο νινθιεξώλνληαη νη πεηξακαηηθέο κέζνδνη (set-up, βαζκνλόκεζε θαη θαηαγξαθή) θαη ε αλάιπζε, κπνξεί λα απαηηεζεί ε ρξήζε εξγαιείσλ ή δπλαηνηήησλ απεηθόληζεο. Τν επόκελν παξάζπξν πνπ απεηθνλίδεηαη είλαη κόλν έλα αλαθνξηθό παξάδεηγκα. Η νζόλε ηνπ παξαδείγκαηνο δείρλεη 3 θαλάιηα πιεξνθνξίαο θαη 4 θαλάιηα κεηξήζεσλ, αιιά ε νζόλε απεηθόληζεο κπνξεί λα θπκαίλεηαη κεηαμύ ησλ καζεκάησλ θαη ζε δηαθνξεηηθά ζεκεία ηνπ ίδηνπ καζήκαηνο. 4.1 Γιάηαξη 1. Αλνίγνπκε ηνλ ππνινγηζηή 2. Σηγνπξεπόκαζηε όηη ε κνλάδα ΒIOPAC MP30 είλαη ζην OFF 3. Σπλδένπκε ηνλ εμνπιηζκό σο εμήο: Αγσγόο ειεθηξόδηνπ (SS2L) CH 3 4. Βάδνπκε ζην ON ηε κνλάδα BIOPAC MP30
Μσϊκή λειηοσργία και ηλεκηρομσογράθημα 5 5. Πξνζαξκόδνπκε ηα ηξία (3) ειεθηξόδηα ζηνλ βξαρίνλα (Δηθ. 1.3). 6. Δπηθνιινύκε ην ζεη ησλ αγσγώλ ειεθηξνδίνπ (SS2L) πάλσ ζηα ειεθηξόδηα αθνινπζώληαο ηνλ θσδηθό ηνπ ρξώκαηνο (Δηθ. 1.4) 7. Δθθηλνύκε ην Biopac Student Lab Programm 8. Δπηιέγνπκε ην κάζεκα L01-EMG-1 θαη θάλνπκε OK. 9. Γίλνπκε όλνκα ζην αξρείν Εικ. 1.2 Εικ. 1.2 και 1.3: Τοποθέηηζη και ζύνδεζη ηλεκηροδίων
6 Άζκηζη 1 Εικ. 1.4 Τοποθέηηζη αγωγών ηλεκηροδίοσ Γηα ηελ πξώηε θαηαγξαθή επηιέγνπκε ην έλα ρέξη (δεμί ή αξηζηεξό) θαη επηθνιινύκε ηα ειεθηξόδηα ζηνλ βξαρίνλα όπσο θαίλεηαη ζηελ εηθόλα. Γηα ηε δεύηεξε θαηαγξαθή επηιέγνπκε ηνλ άιιν βξαρίνλα. 4.2 Βαθμονόμηζη Η δηαδηθαζία ηεο βαζκνλόκεζεο εγθαζηζηά ηηο εζσηεξηθέο παξακέηξνπο ηνπ ζπζηήκαηνο (όπσο ην gain, offset, scaling) 1. Κάλνπκε click πάλσ ζηε βαζκνλόκεζε (calibration). 2. Γηαβάδνπκε ην dialog box θαη θάλνπκε click όηαλ είλαη έηνηκν. 3. Πεξηκέλνπκε πεξίπνπ 2 δεπηεξόιεπηα, ζθίγγνπκε δπλαηά ηε γξνζηά, παίξλνπκε κέηξεζε θαη ραιαξώλνπκε. 4. Πεξηκέλνπκε κέρξη λα ηειεηώζεη ε βαζκνλόκεζε. 5. Διέγρνπκε ηα δεδνκέλα ηεο βαζκνλόκεζεο. Εικ. 1.5
Μσϊκή λειηοσργία και ηλεκηρομσογράθημα 7 Η βαζκνλόκεζε δηαξθεί πεξίπνπ 8 δεπηεξόιεπηα θαη ηεξκαηίδεη απηόκαηα. Σην ηέινο ε νζόλε ζα δείρλεη: (Δηθ. 1.6) Εικ. 1.6 Αλ ε βαζκνλόκεζε δελ μεθηλήζεη από κεδεληθή επζεία ζα πξέπεη λα επαλαιάβεηε ηε δηαδηθαζία. 4.3 Καηαγπαθή δεδομένων 1 ορ Βπασίοναρ 1. Κάλνπκε click πάλσ ζην record. 2. Σθίγγνπκε-αθήλνπκε θαη επαλαιακβάλνπκε κέρξη λα πεηύρνπκε ηε κέγηζηε δύλακε ηελ ηέηαξηε θνξά πνπ ζθίγγνπκε ηε γξνζηά καο. 3. Κάλνπκε click πάλσ ζην suspend. 4. Παξαθνινπζνύκε ηα δεδνκέλα πάλσ ζηελ νζόλε. 5. Κάλνπκε click ζην redo αλ ηα δεδνκέλα δε ηαηξηάδνπλ κε ηελ Δηθόλα 1.7 θαη επαναλαμβάνοςμε ηα βήμαηα 2-5 6. Τειεηώλνληαο αθαηξνύκε ηα ειεθηξόδηα από ηνλ βξαρίνλα. Εικ. 1.7 2 ορ Βπασίοναρ 1. Δπηθνινύκε ηα ειεθηξόδηα πάλσ ζηνλ βξαρίνλα 2. Κάλνπκε click πάλσ ζην Resume.
8 Άζκηζη 1 3. Σθίγγνπκε-αθήλνπκε θαη επαλαιακβάλνπκε κέρξη λα πεηύρνπκε ηε κέγηζηε δύλακε ηελ ηέηαξηε θνξά πνπ ζθίγγνπκε ηε γξνζηά καο. 4. Κάλνπκε click πάλσ ζην suspend. 5. Παξαθνινπζνύκε ηα δεδνκέλα πάλσ ζηελ νζόλε. 6. Κάλνπκε click ζην redo αλ ηα δεδνκέλα δε ηαηξηάδνπλ κε ηελ Δηθόλα 1.7 θαη επαναλαμβάνοςμε ηα βήμαηα 2-5 7. Τειεηώλνληαο αθαηξνύκε ηα ειεθηξόδηα από ηνλ βξαρίνλα. 8. Kάλνπκε click πάλσ ζην stop. Α. Κάλνληαο click πάλσ ζην Redo ηα δεδνκέλα πνπ έρνπλ θαηαγξαθεί ζβήλνληαη. Β. Κάλνληαο click πάλσ ζην Stop, εκθαλίδεηαη έλα dialog box πνπ ξσηάεη εάλ ζέινπκε λα ηεξκαηίζνπκε ηελ θαηαγξαθή. 4.4 Ανάλςζη δεδομένων Βήκαηα αλάιπζεο δεδνκέλσλ: 1. Δηζάγνπκε ην Review Saved Data mode θαη επηιέγνπκε ην ζσζηό αξρείν. Οη ραξαθηεξηζκνί ησλ αξηζκώλ ησλ θαλαιηώλ (CH): CH 3 CH 40 Καλάιη (Channel) Οζόλε Raw EMG Integrated EMG 2. Σεηάξνπκε ην παξάζπξν όπνπ βιέπνπκε ηα πξώηα δεδνκέλα. 3. Σεηάξνπκε ηα measurements boxes (ε γξακκή κε ηα θνπηάθηα πάλσ ζην παξάζπξν ηνπ ζήκαηνο πνπ παίξλνπκε) σο: CH 3 CH 3 CH 3 CH 40 Καλάιη Min Max p-p Mean Μέηξεζε Τα εξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνηνύκε γηα λα πξνζαξκόζνπκε ην παξάζπξν ησλ δεδνκέλσλ είλαη: Α) Αutoscale horizontal Horizontal (Time) Scroll Bar B) Autoscale waveforms Vertical (Amplitude) Scroll Bar Γ) Zoom tool Overlap button Γ) Zoom previous Split button Min: δίλεη ηελ ειάρηζηε ηηκή ηεο επηιεγκέλεο πεξηνρήο Max: δίλεη ηε κέγηζηε ηηκή ηεο επηιεγκέλεο πεξηνρήο
Μσϊκή λειηοσργία και ηλεκηρομσογράθημα 9 p-p: βξίζθεη ηε κέγηζηε ηηκή ηεο επηιεγκέλεο πεξηνρήο θαη αθαηξεί ηελ ειάρηζηε ηηκή ζε απηή ηελ πεξηνρή mean: δίλεη ηε κέζε ηηκή ζηελ επηιεγκέλε πεξηνρή Εικ. 1.8 Η επηιεγκέλε πεξηνρή είλαη ε πεξηνρή πνπ επηιέγεηαη από ην εξγαιείν I-Beam Κάζε κέηξεζε απνηειείηαη από ηξία θνκκάηηα: Α) Αξηζκόο ηνπ θαλαιηνύ Β) Τύπνο ηεο κέηξεζεο Γ) Απνηέιεζκα 4. Φξεζηκνπνηώληαο ηνλ θέξζνξα I-Beam επηιέγνπκε κηα πεξηνρή πνπ εζσθιείεη ην πξώην θνκκάηη ηνπ ΗΜΓ (Δηθ. 1.9) 5. Δπαλαιακβάλνπκε ην βήκα 4 ζε θάζε δηαδνρηθό θνκκάηη ηνπ ΗΜΓ 6. Δπαλαιακβάλνπκε ηα βήκαηα 4-5 γηα ηνλ δεύηεξν βξαρίνλα 7. Δπηιέγνπκε κία πεξηνρή ηεο ηνληθόηεηαο (κεηαμύ ζθημηκάησλ ηεο γξνζηάο) 8. Δπαλαιακβάλνπκε ην βήκα 7 γηα ηα δεδνκέλα ηνπ δεύηεξνπ βξαρίνλα. 9. Σώδνπκε ή εθηππώλνπκε ηα δεδνκέλα ηνπ αξρείνπ πνπ έρνπκε δεκηνπξγήζεη. 10. Βγαίλνπκε από ην πξόγξακκα Εικ. 1.9
10 Άζκηζη 1 Όηαλ ζέινπκε λα δνύκε ηα δεδνκέλα πνπ έρνπκε ζώζεη εθθηλνύκε μαλά ην πξόγξακκα θαη από ην Review Saved Data mode επηιέγνπκε ην αξρείν ζην νπνίν έρνπκε απνζεθεύζεη ηα δεδνκέλα. Κάλνληαο ηηο απαξαίηεηεο κεηξήζεηο ζπκπιεξώλνπκε ηνλ επόκελν πίλαθα: Cluster # 1 ορ Βπασίοναρ 2 ορ Βπασίοναρ Min Max p-p Mean Min Max p-p Mean 1 2 3 4 Cluster είλαη ηα εθηηλάγκαηα ζην ΗΜΓ πνπ ζρεηίδνληαη κε ην ζθίμηκν ηεο γξνζηάο Φξεζηκνπνηώληαο ηε κέηξεζε ηεο κέζεο ηηκήο από ηνλ παξαπάλσ πίλαθα ππνινγίζηε ην πνζνζηό ηεο αύμεζεο ηεο ελεξγόηεηαο ηνπ ΗΜΓ πνπ θαηαγξάθεηαη κεηαμύ ηεο αζζελέζηεξεο γξνζηάο θαη ηεο ηζρπξόηεξεο γηα ηνλ 1 ν βξαρίνλα. Έπεηηα ζπκπιεξώζηε ηνλ επόκελν πίλαθα: Cluster # 1 νο Βξαρίνλαο 2 νο Βξαρίνλαο p-p Mean p-p Mean 1 2 3 4 Δπωηήζειρ: Σπγθξίλαηε ηε κέζε ηηκή ηεο κέηξεζεο γηα ηελ αξηζηεξή θαη ηε δεμηά πην ηζρπξή γξνζηά γηα ην ΗΜΓ. Δίλαη νη ίδηεο ή δηαθνξεηηθέο; Δμεγήζηε. Υπάξρεη δηαθνξά ζηελ ηνληθόηεηα κεηαμύ ησλ γξνζηώλ ησλ δύν βξαρηόλσλ; Πνηα ε πεγή πνπ δεκηνπξγεί ηα ζήκαηα πνπ αληρλεύνληαη από ηα ειεθηξόδηα ηνπ ΗΜΓ;