ΚΕΙΜΕΝΑ: 1. Βοηθώντας τους εφήβους να μειώσουν τη ριψοκίνδυνη συμπεριφορά Jane E. Brody, The New York Times, 15/ 02/ 2008* Τον περασμένο Ιανουάριο σε μία πόλη του New Jersey των Η.Π.Α., ένα αυτοκίνητο που το οδηγούσε 17χρονος μαθητής Λυκείου, με συνεπιβάτες δύο ακόμα συνομήλικους του, προσπέρασε ένα άλλο, το οποίο επίσης οδηγούσε ένας έφηβος, με ταχύτητα 110 χλμ. την, ενώ το όριο για την περιοχή ήταν τα 80 χλμ. Το πρώτο όχημα που επιχείρησε την παράνομη προσπέραση συγκρούστηκε με ένα φορτηγό που βρισκόταν κανονικά στη λωρίδα κυκλοφορίας του. Τρία αγόρια και ένας 68χρονος άνδρας έχασαν τη ζωή τους εκείνη την ημέρα. Τέτοιες ιστορίες αποτελούν πλέον συνήθεια, ωστόσο ωθούν γονείς και εκπαιδευτικούς να αναρωτηθούν γιατί η ριψοκίνδυνη συμπεριφορά είναι τόσο κοινή ανάμεσα στους εφήβους και τι μέτρα θα έπρεπε να ληφθούν ώστε να περιοριστεί το φαινόμενο. Υπάρχει μήπως στους εφήβους η αντίληψη ότι είναι αθάνατοι ή άτρωτοι, απρόσβλητοι και απολύτως ασφαλείς απέναντι σε κινδύνους που οι ενήλικες βλέπουν τόσο καθαρά; Ή μήπως δεν είναι σε θέση να εκτιμούν σωστά τον επερχόμενο κίνδυνο και χρειάζονται συνεχώς κάποιον να τους υπενθυμίζει πόσο επιβλαβές είναι να οδηγούν με υπερβολική ταχύτητα, να καταναλώνουν αλκοόλ, να κυκλοφορούν σε κακόφημες περιοχές, να κάνουν sex χωρίς προφυλάξεις ή να δοκιμάζουν ναρκωτικά; «Τίποτα από τα δύο δεν ισχύει!», δήλωσε η καθηγήτρια Αναπτυξιακής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης Valerie F. Reyna. Τα γεγονότα δείχνουν ακριβώς το αντίθετο. Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, αποδεικνύεται ότι οι έφηβοι έχουν επίγνωση της επικινδυνότητας των δραστηριοτήτων τους, αλλά και του γεγονότος ότι δεν είναι άτρωτοι. Στην πραγματικότητα μάλιστα υπερεκτιμούν τον κίνδυνο και προβλέπουν τις 1 / 6
επιπτώσεις που μπορεί να προκύψουν από δραστηριότητες, όπως η οδήγηση με μεγάλη ταχύτητα και το sex χωρίς προφυλάξεις. Ωστόσο, επιλέγουν συνειδητά να προβούν σε τέτοιου είδους πράξεις γιατί υπολογίζουν ότι η «ζημία» είναι πολύ μικρή αναλογικά με τα «κέρδη» που μπορεί να έχουν. Πράγματι αυτό ισχύει βάσει πιθανοτήτων όσον αφορά αυτές τις δραστηριότητες. Η πιθανότητα να «κολλήσει» κάποιος aids είναι 1 στις 500. Επομένως οι ενήλικες είναι αυτοί που σκέφτονται παράλογα, όχι οι έφηβοι! Με αφορμή αυτά τα συμπεράσματα λοιπόν, τον περασμένο Ιούνιο, η dr. Reyna μαζί με μια ομάδα ψυχολόγων, ανακοίνωσαν ότι οι καθιερωμένες αντιλήψεις, καθώς και οι παραδοσιακοί τρόποι αντιμετώπισης της ριψοκίνδυνης συμπεριφοράς των εφήβων, είναι αναποτελεσματικοί. Και αυτό γιατί βασίζονταν σε μια από την αρχή ελαττωματική θεωρία, μια παρανόηση. Επρόκειτο για την εσφαλμένη άποψη ότι οι έφηβοι φέρονται απερίσκεπτα επειδή αδυνατούν να υπολογίσουν τις συνέπειες των μελλοντικών τους πράξεων, ενώ η έρευνα απέδειξε ότι είναι σε θέση να υπολογίσουν τον κίνδυνο όταν αυτός ελλοχεύει, ωστόσο διαβλέπουν ότι είναι πιο πιθανό να κερδίσουν περισσότερα από αυτά που μπορεί να χάσουν. Κι ενώ οι ερευνητές θεωρούσαν ότι θα ήταν αποτελεσματικό να δείξουν στους εφήβους φωτογραφίες και ταινίες με θανατηφόρα αυτοκινητιστικά ατυχήματα, τελικά οι 3.544 μαθητές που έλαβαν μέρος στην έρευνα, ήδη από πριν παρουσιάζονταν να έχουν αίσθηση του πόσο ευάλωτοι είναι απέναντι στον κίνδυνο και άρα να μην αλλάζουν στάση μετά την προβολή των film. Για τους λόγους αυτούς, η ομάδα της dr. Reyna, αποφάσισε να παρουσιάσει μία διαφορετική προσέγγιση του προβλήματος της ριψοκίνδυνης συμπεριφοράς των εφήβων. Ακριβώς λοιπόν επειδή οι έφηβοι δεν μπορούν να εκτιμήσουν την «ουσία» μιας επικίνδυνης κατάστασης και λειτουργούν βάσει μιας λογικής των πιθανοτήτων, δεν μπορούν να μεταβάλλουν τη γνώμη τους καθώς αποφασίζουν να κάνουν κάτι. Μια απόφαση που αφορά την «ουσία» της σωματικής και ψυχικής υγείας, δεν μπορεί να βασίζεται σε αριθμούς και πιθανότητες επικινδυνότητας. Χρειάζεται να επιστρατεύσουν γνώση από την προϊστορία και την εμπειρία τους. Κι εδώ εντοπίζεται το πρόβλημα. Οι έφηβοι, εκ θέσεως, δε διαθέτουν ούτε το ένα, ούτε το άλλο. 2 / 6
Η λύση δεν είναι βεβαίως η συνεχής επίβλεψη και αστυνόμευση από γονείς ή καθηγητές, παρόλο που αυτό κρίνεται απαραίτητο για μικρότερα παιδιά και για εφήβους των 12-14 ετών. Οι ερευνητές συνέταξαν έναν οδηγό 44 σελίδων, ο οποίος περιλαμβάνει «ασκήσεις» εξομοίωσης επικίνδυνων καταστάσεων, στις οποίες οι έφηβοι 14-18 ετών καλούνται να αναγνωρίζουν τα σημάδια που υποδεικνύουν τον πιθανό κίνδυνο, πριν προχωρήσουν στην πράξη. Η εξάσκηση λοιπόν έχει ως στόχο τη λήψη αποφάσεων πριν εμπλακεί ο έφηβος σε επικίνδυνη συμπεριφορά. Τα αποτελέσματα θα φανούν στο μέλλον *(μετάφραση και διασκευή: Δώρα Ψωμά) 2. «Τα παιδιά σου δεν είναι παιδιά σου. Είναι οι γιοι κι οι κόρες της λαχτάρας της ζωής σου για τη ζωή. Για τη ζωή τους είσαι το μέσο κι όχι η αρχή. Αν μένουν κοντά σου, δεν ανήκουν σ εσένα. Μπορείς να δώσεις μια στέγη στο σώμα των παιδιών σου, όχι όμως και στην ψυχή τους. Γιατί η ψυχή τους κατοικεί στο σπίτι του αύριο, που εσύ δε μπορείς να επισκεφτείς ούτε στα όνειρά σου». (Χ. Γκιμπράν) 3. «Εκείνο που χρειάζονται οι νέοι απ τους ώριμους είναι η συμπαράσταση. Μια συμπαράσταση όμως με σύνεση και κατανόηση, που θα αξιοποιεί σωστά τους αγώνες των νέων. Είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς το τραγούδι τους, το ρυθμό της ζωής τους και να παρακολουθεί το χτύπο του αίματός τους» (Σκιαδάς) 3 / 6
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α1. Να παρουσιάσετε σύντομα το πρόβλημα που εξετάζει το κείμενο 1, τις απόψεις που εκφράζει και τα επιχειρήματα με τα οποία τις υποστηρίζει. (Μονάδες 20) Β. Να απαντήσετε στα ακόλουθα ερωτήματα: Β1. «Κι εδώ εντοπίζεται το πρόβλημα»: Να χαρακτηρίσετε το είδος της σύνταξης (Ενεργητική-Παθητική) και να μετατρέψετε στο άλλο είδος (Μονάδες 6) 4 / 6
Β2. Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε λέξη των κειμένων που σας δίνεται στη συνέχεια: επιβλαβές, ευάλωτοι, μεταβάλλουν, επιπτώσεις, στέγη, συμπαράσταση (Μονάδες 9) Β3. Ποιον τρόπο χρήσης της γλώσσας (αναφορική-ποιητική λειτουργία) έχουμε στο κείμενο 2; (Μονάδες 5) Γ. Σε ένα δικό σας κείμενο 4-5 παραγράφων να παρουσιάσετε τον τρόπο ζωής των εφήβων στη χώρα μας εντοπίζοντας δικαιώματα και υποχρεώσεις αλλά και προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι, καθώς και ενδεχόμενες προτάσεις για την επίλυσή τους, συμφωνώντας ή διαφωνώντας με τις απόψεις που εκφράζονται στα κείμενα που σας δόθηκαν. Το κείμενό σας πρόκειται να εκφωνηθεί σε συνάντηση μαθητών από ολόκληρη την Ευρώπη. (Μονάδες 60) 5 / 6
Κωνσταντίνου Σοφία, Μήτσικα Ολυμπία, Μιμίκου Πολυξένη, Φιλόλογοι 1ου ΓΕΛ Ορεστιάδας 6 / 6