1216 Αξιοποίηζη ηυν Massive Open Online Courses ζηην ελληνική Ππυηοβάθμια Γεςηεποβάθμια εκπαίδεςζη μέζυ δημιοςπγίαρ παγκόζμιυν ζςνεπγαηικών δικηύυν μαθηηών και ζσολείυν Σνθία Σηεθαλνπνχινπ Γαζθάια (ΠΔ70), Μεηαπηπρηαθή θνηηήηξηα ζην ΠΜΣ «Κνηλσληθέο Νεπξνεπηζηήκεο, Κνηλσληθή Παηδαγσγηθή θαη Δθπαίδεπζε», ΠΤΓΔ, ΔΚΠΑ s_stefanopoulou@yahoo.gr Πεπίλητη Α) Δηζαγσγή :Η εξγαζία πξαγκαηεχεηαη ηε δπλαηφηεηα αμηνπνίεζεο ησλ MassiveOpenOnlineCourses ζηελ Πξσηνβάζκηα θαη Γεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε ζηελ Διιάδα κέζα απφ πνηθίινπο ηξφπνπο. Eζηηάδνπκε ζηε δνκή πνπ ζα πξέπεη λα δηαζέηνπλ ηα καζήκαηα απηά γηα παηδηά θαη εθήβνπο θαη ζηε ζχκπιεπζή ηνπο κε ην ειιεληθφ Αλαιπηηθφ Πξφγξακκα γηα φιεο ηηο ηάμεηο. Β) Σθνπφο ηεο εξεπλάο καο είλαηλα θαηαγξαθνχλ αλαιπηηθά ην πιαίζην, νη ηξφπνη θαη νη πξνυπνζέζεηοθαζψο θαη ηα πιενλεθηήκαηα, νη πξνβιεκαηηζκνί θαη ηα εκπφδηα ηεο ελζσκάησζεο ησλ MassiveOpenOnlineCourses ζην ππάξρνλ ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα. Δπηπιένλ, αλαιχεηαη ε ζρέζε πνπ κπνξεί λα αλαπηπρζεί δηακέζνπ απηήο ηεο εθπαηδεπηηθήο θαηλνηνκίαο κε ηα παηδηά νκηινχληα ηελ ειιεληθή αλά ηνλ θφζκν κε ζηφρν ηελ πξναγσγή ηεο γλψζεο, ηε δεκηνπξγία, ηε ζπλεξγαζία θαη ηελ αλάπηπμε ηνπ πγηνχο δηαιφγνπ. Απψηεξνο ζηφρνο καο είλαη ε αλάδεημε ζπγθεθξηκέλσλ πξνηάζεσλ θαη ραξαθηεξηζηηθψλ πνπ ζα πξέπεη λα έρεη κηα νινθιεξσκέλε πιαηθφξκα MassiveOpenOnlineCoursesγηα ηελ ειιεληθή Πξσηνβάζκηα θαη Γεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε, έηζη ψζηε λα αληαπνθξίλεηαη ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ καζεηηθνχ πιεζπζκνχ ζηνλ νπνίν απεπζχλεηαη. Γ) Σπκπεξάζκαηα: Η θαηάιιειε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ ησλ MassiveOpenOnlineCoursesζε ζπλδπαζκφ κε ηελ απνηειεζκαηηθή ζην έπαθξν αμηνπνίεζε ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ πξνο φθεινο ηεο κάζεζεο κπνξεί λα επηθέξεη ηελ αλαγθαία εθπαηδεπηηθή αλέιημε ζην ππάξρνλ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, κεηαζρεκαηίδνληαο ην ζπλνιηθφ εθπαηδεπηηθφ θαηεζηεκέλν κνληέιν.
1217 Λέξειρ Κλειδιά: Massive Open Online Courses, ζπλεξγαζία, ελζσκάησζε, Πξσηνβάζκηα Γεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε, δεκηνπξγία projects Abstract A) Introduction: This paper introduces the possibility of utilization of Massive Open Online Courses in the Primary-Secondary education system in Greece through different ways. We focus on the structure that MOOCs addressed to children and adolescents should have and on their consistence with the Greek program for all grades. B) The purpose of this research is to analyze the framework, the ways and the presuppositions as long as the advantages, the problems and the obstacles of Massive Open Online Courses incorporation in the Greek educational system. Furthermore, we analyze the relationship which can be developed throughout this educational innovation with children who speak the Greek language all over the world in order to promote knowledge, creativity, collaboration and constructive dialogue. Our aim is also to provide particular proposals concerning the characteristics which should have a complete MOOC platform in the Greek primary-secondary education, so as to correspond to the users to whom it addresses. C) Conclusions: The appropriate administration of the phenomenon of Massive Open Online Courses in conjunction with the most efficient Keywords: Massive Open Online Courses, collaboration, adaptation, Primary Secondary education, creating projects Διζαγυγή Τα Massive Open Online Courses (ζην εμήο: MOOCs) απνηεινχλ ηελ πην λεσηεξηζηηθή εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία ησλ ηειεπηαίσλ ρξφλσλ θαη ιέγεηαη φηη ζα κεηαζρεκαηίζνπλ ηνλ ηξφπν πνπ αληηκεησπίδνπκε ηελ Τξηηνβάζκηα θαη, ηειηθά, ηελ
1218 Πξσηνβάζκηα θαη Γεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε (Sharron, 2014). Αλ θαη ζεκεηψλεηαη βηβιηνγξαθηθά εθηελήο κειέηε κέζα ζε κηθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα γηα ηελ αλάπηπμε θαη εμειηθηηθή πνξεία ησλ MOOCs ζηελ Τξηηνβάζκηα θαη ηε δηά βίνπ εθπαίδεπζε, κηθξή πξνζνρή έρεη έσο ηψξα δνζεί ζηελ αλάπηπμε ησλ MOOCs ζε καζεηηθνχο πιεζπζκνχο θάησ ησλ 18 εηψλ, δειαδή ζε παηδηά θαη εθήβνπο (Nighetal., 2015). Σε απηή ηελ εξγαζία, επηρεηξείηαη ε πεξηγξαθή ηνπ πιαηζίνπ κέζα ζην νπνίν κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ ηα MOOCs. Λακβάλεηαη ππ φςηλ ε κεηαβαηηθφηεηα πνπ ραξαθηεξίδεη ηε ζεκεξηλή θνηλσλία εληφο ησλ πιαηζίσλ ηεο νπνίαο θαινχκαζηε λα «δεκηνπξγήζνπκε θαη λα ιεηηνπξγήζνπκε ηε δηάδνρν θαηάζηαζε ηνπ ζρνιείνπ, ηελ νπνία δε γλσξίδνπκε αθφκε» (Μπισλάθνπ Κεθέ, 2009). Λακβάλνληαο σο δεδνκέλν φηη ην παξαδνζηαθφ γλσζηνθεληξηθφ κνληέιν εθπαίδεπζεο δελ πιεξνί ηηο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ εμέιημε ηνπ αηφκνπ θαη ηελ πξφνδν ηεο θνηλσλίαο θαη εζηηάδνληαο ζηηο επηθνηλσληαθέο δηεξγαζίεο πνπ πξέπεη λα δηέπνπλ ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαη ην καζεζηαθφ απνηέιεζκα θέξνληαο ηνλ αλζξσπνθεληξηθφ ραξαθηήξα ζηελ εθπαίδεπζε (Μπισλάθνπ Κεθέ, 2009), επηρεηξείηαη εδψ λα δνζεί κία θαηλνχξγηα νπηηθή γσλία κίαο εθπαηδεπηηθήο πξνζέγγηζεο πνπ επηθεληξψλεηαη παξάιιεια ηφζν ζηε γλψζε φζν θαη ζηελ ππνζηήξημε ηνπ δηαιφγνπ, ηεο ζπλεξγαζίαο κέζα απφ ηε δεκηνπξγία θαη ηεο απνδνηηθήο επηθνηλσλίαο. Τι είναι ηα MOOCs; Γιαζαθήνιζη οπιζμού και βαζικά σαπακηηπιζηικά Έρνπλ αλαπηπρζεί δηάθνξνη ηχπνη MOOCs, θαζέλαο απφ ηνπο νπνίνπο ζηεξίδεηαη ζε κία ή παξαπάλσ ζεσξίεο κάζεζεο. Τν xmooc ραξαθηεξίδεηαη απφ γξακκηθή παξνπζίαζε ηεο γλψζεο θαη νπζηαζηηθά απνηειεί ηε κεηαθνξά ηεο άκεζεο θαη κεησπηθήο δηδαζθαιίαο - πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ζηε ζρνιηθή ηάμε- ζε έλα ηερλνινγηθφ εθπαηδεπηηθφ πεξηβάιινλ (Ferdig, 2013). Βαζίδεηαη ζηηο γλσζηηθέο θαη ηηο ζπκπεξηθνξηζηηθέο ζεσξίεο κάζεζεο ζχκθσλα κε ηηο νπνίεο ν εθπαηδεπηήο κεηαδίδεη ην γλσζηηθφ πεξηερφκελν ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο (dewaardetal., 2014). Απηφο ν ηχπνο MOOC ραξαθηεξίδεηαη απφ παξνρή καζεκάησλ ζε videos, απηνκαηνπνηεκέλε αμηνιφγεζε κέζσ quizzesή εηεξν-αμηνιφγεζε απφ άιινπο ζπκκεηέρνληεο ζην MOOC, θφξνπκ ζπδεηήζεσλ κεηαμχ καζεηψλ καζεηψλ θαη εθπαηδεπηή καζεηψλ πνπ παξέρνπλ ηε δπλαηφηεηα αλαηξνθνδφηεζεο θαη αιιειεπίδξαζεο (Lackneretal., 2015). Οη εθπαηδεπφκελνη δελ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα παξέκβνπλ ζηε δφκεζε ηνπ γλσζηηθνχ πεξηερνκέλνπ ηνπ MOOC. Η δηάξθεηα ησλ
1219 xmoocs πνηθίιιεη, αλάινγα κε ηηο επηζπκίεο ηνπ εθπαηδεπηή θαη ηελ νξγάλσζε ηνπ MOOC. Τν cmooc ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ απμεκέλε ζπλεξγαζία κεηαμχ ηνπ εθπαηδεπηή θαη ησλ εθπαηδεπφκελσλ. Βαζίδεηαη ζηε ζεσξία κάζεζεο ηνπ θνλεθηηβηζκνχ (conectivism) πνπ αλαπηχρζεθε απφ ηνλ Siemens (2005) θαη απνπεηξάηαη λα εμεγήζεη ηε κάζεζε ζηε ζεκεξηλή ςεθηαθή θνηλσλία (Nighetal., 2015). Σχκθσλα κε απηή ηελ ζεσξία, νη εθπαηδεπφκελνη ζπκκεηέρνπλ ζηελ παξαγσγή ηεο γλψζεο, ε νπνία αλαπαξάγεηαη, αλαδηακνξθψλεηαη θαη δηαδίδεηαη κέζσ ηζρπξψλ δεζκψλ θαη δηθηχσλ πνπ έρνπλ δεκηνπξγεζεί (networks & connections). Η αλαγθαηφηεηα αλάπηπμεο απηήο ηεο λέαο παηδαγσγηθήο ζεσξίαο δεκηνπξγήζεθε απφ ην γεγνλφο φηη νη πξνεγνχκελεο ζεσξίεο (κπερεβηνξηζκφο, γλσζηηθή ςπρνινγία, θνλζηξνπθηηβηζκφο) είραλ αλαπηπρζεί ζε θαηξνχο φπνπ ε ςεθηαθή ηερλνινγία δελ έπαηδε ηφζν ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ εθπαίδεπζε (Siemens, 2005). Οη ζπκκεηέρνληεο ζην cmooc κεηακνξθψλνληαη νη ίδηνη ζε εθπαηδεπηέο (Nighetal., 2015) θαζψο έρνπλ ζηε δηάζεζή ηνπο ηκήκα ηνπ ειέγρνπ σο πξνο ηελ νηθνδφκεζε ηεο γλψζεο, ε νπνία κεηά ζα αλακεηαδνζεί (Ferdig, 2013). Οη εθπαηδεπφκελνη κπνξνχλ αθφκε θαη λα ζπκκεηέρνπλ ζηε δηακφξθσζε ηνπ πξνγξάκκαηνο, ηνπ πεξηερνκέλνπ θαη ηεο δνκήο πνπ ζα αθνινπζεζεί θαηά ηε δηάξθεηα πξαγκαηνπνίεζεο ηνπ MOOC. Απηφ ζεκαίλεη φηη ε γλψζε είλαη απνηέιεζκα ηεο πξνζσπηθήο εκπεηξίαο πνπ εθθξάδεηαη απφ ηνπο εθπαηδεπφκελνπο θαη ζπλερψο απμάλεηαη θαη αλαδηαξζξψλεηαη ιφγσ ησλ δηαθνξεηηθψλ εκπεηξηψλ ησλ αηφκσλ πνπ ιακβάλνπλ κέξνο ζην MOOC. Δπνκέλσο, κε βάζε ην cmooc, ε γλψζε έρεη σο αθεηεξία ην πιαίζην ζην νπνίν θηλνχληαη νη ίδηνη νη εθπαηδεπφκελνη - ηε ζπλδεδεκέλε θνηλφηεηα (Zhengetal., 2015) θαη φρη ηελ εμ αξρήο παξνπζίαζε ηεο γλψζεο, φπσο ζην xmooc. Ο δηάινγνο νδεγεί ζηαδηαθά πξνο ηε ζπλεξγαηηθή εξκελεία θαη νηθνδφκεζε ηνπ γλσζηηθνχ πεξηερφκελνπ θαη ηνπ λνήκαηνο ηνπ καζήκαηνο κε ηε ρξήζε δηάθνξσλ εξγαιείσλ απφ ηα θνηλσληθά δίθηπα (Ferguson&Sharples, 2014). Δπίζεο, ζην cmooc, δελ είλαη απαξαίηεηε ε αλάζεζε επζπλψλ ζε έλα ζπγθεθξηκέλν πξφζσπν, ην νπνίν αλαιακβάλεη ρξέε εθπαηδεπηή νχηε είλαη ε γλψζε απηνζθνπφο: ν ζηφρνο είλαη ε ζπλέλσζε αηφκσλ πνπ ελδηαθέξνληαη γηα έλα ζέκα γηα ηελ θαιχηεξε ζθαηξηθή θαηαλφεζε απηνχ ηνπ ζέκαηνο (Nighetal., 2015: 87).
1220 MOOCs για παιδιά και εθήβοςρ: Ίδια δομή με ηα MOOCs για ηοςρ ενήλικερ; Δίλαη πξνθαλέο φηη ε δνκή πνπ ρξεζηκνπνηείηαη θαη ν ηξφπνο αλάιπζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ MOOC πνπ απεπζχλεηαη ζε ελήιηθεο νπαδνχο ηεο δηά βίνπ κάζεζεο θαη θνηηεηέο δελ είλαη δπλαηφ λα ρξεζηκνπνηεζεί ίδηα ζε παηδηά θαη εθήβνπο (Koxvold, 2013: 20). Τα παηδηά σο νκάδα ζηφρνο (target group) έρνπλ δηαθνξεηηθέο αλάγθεο, ηξφπν ζθέςεο θαη ραξαθηεξηζηηθά (Atkeson, 2014 Bock&O Dea, 2013 Khalil&Ebner, 2015 Yinetal., 2015) ζε ζχγθξηζε κε ηνπο ελήιηθεο. Η εθαξκνγή ελφο MOOC εηδηθά ζρεδηαζκέλν γηα καζεηέο Πξσηνβάζκηαο ή Γεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ελέρεη ηελ πξφθιεζε ηεο ζχλζεηεο θαη δηαθνξνπνηεκέλεο δνκήο ζε ζρέζε κε ηα MOOCs πνπ απεπζχλνληαη ζε ελήιηθεο. Δίλαη επξέσο απνδεθηφ φηη «νη ηδηαίηεξεο αλάγθεο κίαο ζπγθεθξηκέλεο νκάδαο ζηφρνπ ζα θαζνξίζνπλ ηελ πξνζέγγηζε θάζε πηπρήο ηνπ ζρεδηαζκνχ ελφο MOOC» (Koxvold, 2014).Οη αλάγθεο απηέο ζρεηίδνληαη άκεζα κε: ην βαζκφ ζηνλ νπνίν νη καζεηέο κπνξνχλ λα δηαρεηξηζηνχλ θαη λα θαζνδεγήζνπλ νη ίδηνη ηε καζεζηαθή πνξεία ηνπο (δηαζέηνπλ φινη νη καζεηέο ηελ σξηκφηεηα λα είλαη ππεχζπλνη γηα ηε κάζεζή ηνπο;) ηελ εμαζθάιηζε ηεο απφιπηεο αζθάιεηαο ησλ καζεηψλ ζε έλα πξνζηαηεπκέλν ςεθηαθφ πεξηβάιινλ. ηε δηάξθεηα ηνπ MOOC (ζα κπνξνχλ λα παξακείλνπλ θηλεηνπνηεκέλα ηα παηδηά πνπ ζπκκεηέρνπλ ζην MOOC γηα αξθεηά κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα;) ην επίπεδν δπζθνιίαο ηνπ (κπνξνχλ φια ηα παηδηά ζηα νπνία απεπζχλεηαη ην MOOC φλησο λα ην παξαθνινπζήζνπλ ή έρνπκε ζέζεη πνιχ πςειά ηνλ πήρε;) ην ξπζκφ κεηάβαζεο απφ ηε κία πιεξνθνξία ζηελ επφκελε (κήπσο πξνρσξάκε πνιχ γξήγνξα θαη δελ πξνιαβαίλεη ην παηδί λα επεμεξγαζηεί, θσδηθνπνηήζεη θαη αθνκνηψζεη ην πιηθφ;) ηελ αλάγθε ζπγθεξαζκνχ γλσζηηθνχ πεξηερνκέλνπ θαη νπζηαζηηθήο αιιειεπίδξαζεο καζεηψλ κε καζεηέο θαη καζεηψλ κε εθπαηδεπηηθφ γηα θαιχηεξα απνηειέζκαηα. ηελ πξνζέιθπζε ελφο ηθαλνχ αξηζκνχ καζεηψλ (πψο ζα πξνζειθχζνπκε ηα παηδηά λα παξαθνινπζήζνπλ ην MOOC, κε βάζε ηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο πνπ ηα δηαθξίλνπλ σο θνηλφ;)
1221 ηελ πξνέιεπζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ (ζα παξέρεηαη φιν ην πιηθφ ζηε ζειίδα ηεο πιαηθφξκαο πνπ είλαη αθηεξσκέλε ζην κάζεκα ή κήπσο είλαη θαιχηεξα λα δηεπξχλνπκε ηελ πξφζβαζε θαη ζε άιιεο ζειίδεο;) ηελ αμηνιφγεζε (πψο ζα γίλεηαη ε αμηνιφγεζε έηζη ψζηε λα αληαπνθξίλεηαη ζην επίπεδν θαη ηηο αλάγθεο ηνπ targetgroup ηνπ MOOC;) ηελ ππνζηήξημε ησλ καζεηψλ ζε ελδερφκελα πξνβιήκαηα ηελ αλάγθε ή κε αλαγλψξηζεο ηεο επηηπρίαο θαη ζπκκεηνρήο ηνπ παηδηνχ κέζσ θάπνηαο επίζεκεο κνξθήο πηζηνπνηεηηθνχ. Σε κία έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ην 2014 απφ ην KentStateUniversity, δηεξεπλήζεθαλ νη δηαθνξεηηθέο αλάγθεο καζεηψλ θαη νη απφςεηο ησλ δαζθάισλ γηα ηελ θαηαιιειφηεηα ησλ MOOCs γηα θάζε ειηθηαθή νκάδα (Koxvold, 2014). Τα απνηειέζκαηα έδεημαλ φηη ππάξρεη ε θνηλή πεπνίζεζε φηη ηα MOOCs είλαη θαηάιιεια γηα αμηνπνίεζε ζηελ επίζεκε εθπαίδεπζε θαη ηδηαίηεξα ζε ηάμεηο κεγαιχηεξσλ καζεηψλ. Οη εθπαηδεπηηθνί ππήξμαλ ζεηηθνί απέλαληη ζηελ πηνζέηεζε θαη θαηάιιειε ελζσκάησζε απηψλ ησλ πξνηάζεσλ πνπ αθνξνχζαλ ηελ ππνζηήξημε ησλ καζεηψλ πνπ απνπζηάδνπλ ζπρλά απφ ην ζρνιείν ή εθπαηδεχνληαη ζε ρψξνπο εθηφο απηνχ (ζπίηη, λνζνθνκείν), ηελ επηηπρή ππνβνήζεζε ησλ ραξηζκαηηθψλ καζεηψλ, ηελ παξνρή ππνζηεξηθηηθήο βνήζεηαο ζε καζεηέο κε καζεζηαθέο δπζθνιίεο θαη ηε δπζρέξεηα ζην ζρεδηαζκφ MOOCs πνπ αγγίδνπλ επαίζζεηα ζέκαηα (ζξεζθεία, ζεμνπαιηθή αγσγή, δηαθνξεηηθφ πνιηηηζκηθφ ππφβαζξν θαη θαηαβνιέο). Μία πηπρή ησλ MOOCs ζηελ νπνία ζα πξέπεη λα δνζεί ηδηαίηεξε βάζε δεδνκέλνπ φηη ηα ππνθείκελα ηεο κάζεζεο είλαη παηδηά θαη έθεβνη, είλαη ε ελζάξξπλζε κε δηάθνξνπο ηξφπνπο ηεο δηαπξνζσπηθήο αιιειεπίδξαζεο κεηαμχ εθπαηδεπηηθψλ καζεηψλ θαη καζεηψλ - καζεηψλ. Η απμεκέλε ζπρλφηεηα ησλ ζπλαληήζεσλ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν κεηαμχ νκάδσλ καζεηψλ θαη εθπαηδεπηηθνχ είλαη απαξαίηεηεο πξνθεηκέλνπ ν καζεηήο λα ιάβεη ζνβαξά ππφςε ην MOOC σο απνηειεζκαηηθφ κέζν κάζεζεο πνπ πξνζθέξεη θαη δπλαηφηεηεο επηθνηλσλίαο. Απηή ε πηπρή είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή φηαλ κηιάκε πεξί απηφ-δηαρεηξηδφκελεο κάζεζεο θαη ηελ αλάπηπμε εζσηεξηθψλ θηλήηξσλ, έλλνηεο κε ηηο νπνίεο ηα παηδηά ζην πεξηνξηζηηθφ ζρνιηθφ πιαίζην φπνπ δξνπλ, δελ είλαη ηδηαίηεξα εμνηθεησκέλα, ηνπιάρηζηνλ ζηελ πιεηνςεθία ηνπο (Koxvold, 2014). Ίζσο κάιηζηα, λα ήηαλ θαιχηεξε ε εθαξκνγή απμαλφκελεο θαζνδήγεζεο θαη πεξηνξηζκψλ φζν κηθξφηεξν είλαη ην παηδί, αθνχ φπσο έρεη
1222 απνδεηρζεί, φζν πην κηθξή είλαη ε ειηθία, ηφζν κεγαιχηεξε θαζνδήγεζε θαη ιεηηνπξγηθνχο πεξηνξηζκνχο ρξεηάδεηαη ην παηδί. Πποϋποθέζειρ και ηπόποι ενζυμάηυζηρ ηυν MOOCs ζηην ελληνική Ππυηοβάθμια Γεςηεποβάθμια Δκπαίδεςζη Μία πξνυπφζεζε γηα ηελ επηηπρή ελζσκάησζε ησλ MOOCs ζηελ ηππηθή εθπαίδεπζε είλαη πξσηίζησο ε ελεξγφο ζπκκεηνρή ηνπ δαζθάινπ ζηελ πξνζπάζεηα απηή. Έξεπλεο έρνπλ δείμεη πσο ε ζπλερήο ελίζρπζε θαη ακνηβή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνο ηνπο καζεηέο απμάλνπλ ζεκαληηθά ηελ θηλεηνπνίεζε θαη ηε ζπκκεηνρή ησλ ίδησλ ησλ καζεηψλ, φπσο αθξηβψο ζπκβαίλεη θαη ζην «παξαδνζηαθφ» κάζεκα εληφο ηεο ζρνιηθήο ηάμεο (Khalil&Ebner, 2015). Δπίζεο, δάζθαινη θαη καζεηέο κπνξνχλ λα είλαη θαη νη δχν ελεξγνί ζπκκεηέρνληεο ζην MOOC, εληζρχνληαο αθφκα πεξηζζφηεξν ηελ ελεξγφ εκπινθή ησλ καζεηψλ ηνπο (Nighetal., 2015). Βέβαηα, δελ αξθεί κφλν ε ζπκκεηνρή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζηηο ζπδεηήζεηο ησλ καζεηψλ θαη ε ζεηηθή ελίζρπζε ηεο πξνζπάζεηάο ηνπο: ζεκαληηθφ ξφιν παίδεη θαη ε θαζνδήγεζε πξνο ηε ρξεζηκνπνίεζε απηνχ ηνπ λένπ ηξφπνπ εθπαίδεπζεο (θαζνδεγνχκελε κάζεζε). Απηφ ζπλεπάγεηαη φηη ην MOOC πξέπεη λα είλαη πνιχ θαιά ζρεδηαζκέλν πξηλ ηελ έλαξμή ηνπ, λα είλαη ζπλεπέο σο πξνο ηνπο ζηφρνπο πνπ έρεη ζέζεη θαη ν εθπαηδεπηηθφο λα θαηέρεη ζπγθεθξηκέλν ξφιν κέζα ζε νιφθιεξε ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Ωζηφζν, γηα λα γλσξίδεη επαξθψο ν εθπαηδεπηηθφο πψο ζα πξέπεη λα δηαρεηξηζηεί απηφ ην θαηλνχξγην κνληέιν εθπαίδεπζεο, ζα πξέπεη ν ίδηνο λα έρεη εθπαηδεπηεί ζηε δηαρείξηζή ηνπ πξηλ ην εθαξκφζεη (Lackneretal., 2015 Sharma, 2015). Τα πνζνζηά επηηπρίαο ησλ MOOCs (γηα ελήιηθεο) απμάλνληαη φζν θαιχηεξα δνκεκέλν είλαη ην καζεζηαθφ πεξηβάιινλ θαη φηαλ ππάξρεη ζπλερήο θαζνδήγεζε απφ ηνλ εθπαηδεπηή (Guo&Reinecke, 2014 απφ Ford & Chen, 2014 θαη απφ Lee et al., 2010). Η θαηάιιειε εθπαίδεπζε ησλ δαζθάισλ πξνο ηε ρξεζηκνπνίεζε ησλ MOOCs ζηελ εθπαίδεπζε απνηξέπεη απφ ηελ απιή δηδαζθαιία κέζσ video, φπνπ ν δάζθαινο απζεληία κηιά αδηάθνπα, αθξηβψο φπσο γίλεηαη κεξηθέο θνξέο ζηε ζρνιηθή ηάμε θαη ρσξίο λα αθήλεη πεξηζψξηα ζηνπο καζεηέο ηνπ γηα δηάινγν (Koxvold, 2014). Η επηηπρήο εθπαίδεπζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζα νδεγήζεη ζηελ αμηνπνίεζε ησλ MOOCs ζε ζπλάξηεζε θαη κε άιια κέζα, έηζη ψζηε ηα παηδηά λα πεηξακαηηζηνχλ, λα αλαπηχμνπλ πξσηνβνπιίεο θαη λα αλαπηχμνπλ ηε δεκηνπξγηθφηεηά ηνπο (Koxvold, 2014: 26).
1223 Η ρξεζηκφηεηα ησλ MOOCs ζηελ επίζεκε Πξσηνβάζκηα θαη Γεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε ζα εμαξηεζεί φρη κφλν απφ ηελ εθπαίδεπζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζε απηφ ηνλ ηνκέα αιιά θαη απφ ηνλ ηξφπν πνπ ηειηθά ζα ηε ρξεζηκνπνηήζνπλ ζην ζρνιηθφ πιαίζην (Ferguson&Sharples, 2014). Γηα παξάδεηγκα, δηαθνξεηηθά απνηειέζκαηα ζηε κάζεζε ζα έρεη ε αμηνπνίεζε ηνπ MOOC σο επηπξφζζεηε ελαιιαθηηθή πεγή εχξεζεο πιεξνθνξηψλ (κε θαζνδήγεζε ηνπ καζεηή απφ ην δάζθαιν) θαη δηαθνξεηηθά απνηειέζκαηα ζα έρεη ε νπζηαζηηθή έληαμε ζηε δηδαζθαιία (πρ. κε blended learning), φπσο ε ζπδήηεζε ζηελ ηάμε κε αθνξκή ηα εξσηήκαηα πξνο πξνβιεκαηηζκφ πνπ ηίζεληαη ζε έλα MOOC, απφ ην νπνίν νη καζεηέο έρνπλ παξαθνινπζήζεη εθπαηδεπηηθφ πεξηερφκελν (πρ. videos) είηε ζηελ ηάμε είηε εθ ησλ πξνηέξσλ απφ ην ζπίηη. Δίλαη ινγηθφ ζηε δεχηεξε πεξίπησζε λα απμάλεηαη ε ηζρχο ησλ καζεζηαθψλ απνηειεζκάησλ ηνπ MOOC. Αθφκα πην ηζρπξέο είλαη νη ζπλεξγαηηθέο ηερληθέο ζηα MOOCs, κέζα απφ ηηο νπνίεο νηθνδνκείηαη λφεκα κε αιιεινυπνζηήξημε θαη αιιειεπίδξαζε ησλ καζεηψλ (Ferguson&Sharples, φ.π.) Ο ξφινο πνπ κπνξνχλ λα δηαδξακαηίζνπλ ηα MOOCs ζηελ ππνρξεσηηθή εθπαίδεπζε ζηελ Διιάδα κπνξεί λα εληζρπζεί απφ ηε ξεηή εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή πνπ ζα πξέπεη λα ππάξμεη ζε ζρέζε κε ηελ εθαξκνγή ηνπο απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηνπο ηξφπνπο έληαμήο ηνπο ζην Αλαιπηηθφ Πξφγξακκα θαη ηελ ππνρξεσηηθή εθπαίδεπζε (Bock&O Dea, 2013 Murphyetal., 2014). Η ξεηή εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή ζε ζρέζε κε ηα MOOCs δε ζεκαίλεη θπζηθά φηη φινη νη εθπαηδεπηηθνί ζα είλαη ππνρξεσκέλνη λα ηα εθαξκφδνπλ ζην κάζεκά ηνπο: ζεκαίλεη απιψο φηη πξέπεη λα ππάξμεη θαζνδήγεζε απφ ηνπο ηζχλνληεο ζρεηηθά κε ηνπο θαηάιιεινπο θαη αθαηάιιεινπο ηξφπνπο αμηνπνίεζήο ηνπο γηα φζνπο εθπαηδεπηηθνχο επηζπκνχλ ηελ εθαξκνγή ηνπο ζηελ ηάμε ηνπο θαη θπξίσο ζρεηηθά κε ην βαζκφ ζηνλ νπνίν κπνξνχλ λα ελζσκαησζνχλ ζην κάζεκα ηεο ζρνιηθήο ηάμεο (κεξηθψο, φρη αληηθαηάζηαζε ηνπ καζήκαηνο) (Koxvold, 2014: 15). Δπίζεο, ζα πξέπεη λα γίλεη κλεία ζε ζρέζε κε ην πψο ηα MOOCs κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο ζπκπιεξσκαηηθφ εθπαηδεπηηθφ πιηθφ εθηφο ζρνιείνπ αιιά γηα ην ζρνιηθφ κάζεκα, θαζψο είλαη πξνθαλέο φηη ε κάζεζε δε ζπληειείηαη κφλν εληφο ζρνιηθήο ηάμεο αιιά ππνζηεξίδεηαη θαη πξέπεη λα ππνζηεξίδεηαη ελεξγά θαη εθηφο ζρνιηθνχ καζήκαηνο (Brahimi&Sarirete, 2015). Η πεπνίζεζε απηή ζπλεπάγεηαη ηελ αλαδηάξζξσζε θαη αλαδφκεζε νιφθιεξνπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ κνληέινπ πνπ αθνινπζείηαη έσο θαη ζήκεξα ζηελ Διιάδα: κήπσο ήξζε ε ψξα λα δψζνπκε ιφγν θαη ζηνπο κηθξφηεξνπο καζεηέο ψζηε λα απνθαζίδνπλ νη ίδηνη γηα ηε κάζεζή ηνπο (ρσξίο λα αλαηξείηαη ε αμία ηεο κάζεζεο πνπ πξέπεη λα
1224 θαιχπηεηαη ζην ζρνιηθφ πιαίζην, ε ιεγφκελε «χιε» ζην ζρνιηθφ κάζεκα); Δπηπξνζζέησο, ε ελζσκάησζε απηή ζα πξέπεη λα ιάβεη ππφςε ηε δπζθνιία αλάπηπμεο ηέηνησλ θαηλνηνκηψλ θαη πεηξακαηηζκψλ ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ζηίβν, ελφζσ καζεηέο θαη δάζθαινη αγσλίδνληαη εηεζίσο λα νινθιεξψζνπλ ηελ πξνβιεπφκελε χιε απφ ην Αλαιπηηθφ Πξφγξακκα. Τα MOOCs δελ ήξζαλ γηα λα αληηθαηαζηήζνπλ ηε ζρνιηθή ηάμε (Koxvold, 2014). Ωζηφζν, κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ σο ζπκπιεξσκαηηθφο ηξφπνο εθπαίδεπζεο πνπ ππνζηεξίδεη ηελ επίζεκε θαη ηππηθή εθπαίδεπζε κε ελδηαθέξνλ, δηαδξαζηηθφ θαη πινχζην ζε πιεξνθνξίεο πιηθφ (Atkeson, 2014 Ferdig, 2013 Sharma, 2015 Sharron, 2014 Subbian, 2013). Πνιινί εθπαηδεπηηθνί ζε ρψξεο φπσο ΗΠΑ θαη Ηλσκέλν Βαζίιεην έρνπλ αληιήζεη ζηνηρεία απφ ηα MOOCs θαη ηα έρνπλ κεηαζρεκαηίζεη ζε θαηάιιειεο εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο γηα ηελ ηάμε ηνπο. Άιινη ηα ρξεζηκνπνηνχλ κε ζεκαληηθά πνζνζηά επηηπρίαο ζε blended learning θαη flipped classroom, φπνπ - ζηε δεχηεξε πεξίπησζε - ν εθπαηδεπηηθφο παξέρεη ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ ζηνπο καζεηέο γηα λα πξνεηνηκαζηνχλ σο εξγαζία γηα ην ζπίηη θαη ρξεζηκνπνηεί έπεηηα ηε δηδαθηηθή ψξα γηα ζπδήηεζε, ππνζηήξημε ζε καζεηέο πνπ δπζθνιεχνληαη, πεξαηηέξσ δηεξεχλεζε ηνπ ζέκαηνο θαη ζπλεξγαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο (Ferdig, 2013 Koxvold, 2014 Sharron, 2014). Ο ραξαθηήξαο ηεο ζπκπιεξσκαηηθφηεηαο ησλ MOOCs είλαη αθφκα πην εκθαλήο φηαλ απηά ρξεζηκνπνηνχληαη ζε καζεηέο κε καζεζηαθέο δπζθνιίεο θαη ηνπο δίλεηαη έλα επηπιένλ κέζν γηα λα θαηαλνήζνπλ θαη λα εκπεδψζνπλ ην γλσζηηθφ πεξηερφκελν πνπ απαηηείηαη (Koxvold, 2014). Δπίζεο, ηα MOOCs απνηεινχλ κία θαιή βνήζεηα γηα πξνεηνηκαζία φζνλ αθνξά ηα δηαγσλίζκαηα ζην ζρνιηθφ πιαίζην (Koxvold, 2014 Sharron, 2014). Τα MOOCs ζα κπνξνχζαλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο ζπκπιήξσκα θαη ππνζηεξηθηηθφ βνήζεκα απφ ηνπο καζεηέο ηνπ Λπθείνπ πνπ πξνεηνηκάδνληαη γηα ηελ εηζαγσγή ηνπο ζε Παλεπηζηεκηαθφ ή Τερλνινγηθφ Ίδξπκα ζρεηηθφ κε ηηο επηζηήκεο πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηνλ θχθιν STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) (Subbian, 2013). Η πξνεηνηκαζία γηα ηε κειέηε ζε αθαδεκατθφ επίπεδν πνπ κπνξνχλ λα πξνζθέξνπλ ηα MOOCs αλαθέξεηαη θαη απφ άιινπο εξεπλεηέο (Atkeson, 2014 Brahimi&Sarirete, 2015 Koxvold, 2014). Δπηπιένλ, πνιινί εθπαηδεπηηθνί ρξεζηκνπνηνχλ ηα MOOCs σο κέζα αλάδεημεο ησλ πηπρψλ ελφο επαγγέικαηνο γηα ηελ επηινγή ηεο θαηάιιειεο επαγγεικαηηθήο ζηαδηνδξνκίαο απφ ηνπο καζεηέο (Ferdig, 2013). Μέζσ ελφο MOOC, νη καζεηέο αληηιακβάλνληαη επί ην έξγνλ ηελ θαζεκεξηλή εκπεηξία ελφο επαγγέικαηνο θαη αλαθαιχπηνπλ
1225 επαγγεικαηηθέο πξννπηηθέο πνπ είλαη πνιχ πηζαλφ λα κελ είραλ ζθεθηεί λσξίηεξα θαη εηζέξρνληαη ζε έλαλ ςεθηαθφ θφζκν πνπ ζα ρξεηαζηεί λα αληηκεησπίζνπλ ελεξγά ζε αθαδεκατθφ επίπεδν. Γηα ηνπο πεξηζζφηεξνπο ζπκκεηέρνληεο, απηφ πνπ κεηξάεη ηειηθά δελ είλαη ηφζν ε γλψζε πνπ θέξδηζαλ φζν ε αμέραζηε εκπεηξία ηνπ «αλήθεηλ» ζε κηα θνηλφηεηα (Nighetal., 2015). Έλα πνιχ ζεκαληηθφ πεδίν φπνπ ε αμηνπνίεζε ησλ MOOCs ζα κπνξνχζε λα θέξεη δηαθξηηά απνηειέζκαηα (φπσο έρεη ήδε γίλεη θαη ζε άιιεο ρψξεο, θπξίσο ζηηο ΗΠΑ) είλαη απηφ ησλ ραξηζκαηηθψλ καζεηψλ (Koxvold, 2014 Sharron, 2014). Δπίζεο, κεξηθέο έξεπλεο έρνπλ δείμεη πσο θάπνηα παηδηά ίζσο ηειηθά είλαη θαιχηεξν γηα ηα ίδηα λα παξαθνινπζνχλ έλα εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα ζην ζπίηη ηνπο (homeschooled), αληί λα πεγαίλνπλ ζην ζρνιείν θαζεκεξηλά (Khalil&Ebner, 2015). Απηφ θπζηθά δελ αλαηξεί ηνλ πνιχηηκν ξφιν πνπ δηαδξακαηίδεη ην ζρνιείν ζηελ θνηλσληθνπνίεζε θαη εθπαίδεπζε ηνπ παηδηνχ. Ωζηφζν, ν καζεζηαθφο ξπζκφο, νη ηδηαίηεξεο αλάγθεο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ εθάζηνηε παηδηνχ είλαη απηά πνπ πξέπεη λα καο θαηεπζχλνπλ θάζε θνξά ψζηε λα απνθαζηζηεί ν θαηαιιειφηεξνο ηξφπνο εθπαίδεπζεο γηα θάζε παηδί. Μία πηπρή ησλ MOOCs πνπ είλαη ιίγν παξαγλσξηζκέλε ζηε βηβιηνγξαθία είλαη ε δπλαηφηεηα πνπ απηά παξέρνπλ φρη κφλν γηα ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ καζεηψλ (είηε ελειίθσλ είηε αλειίθσλ) αιιά θαη ην φηη ε κεγάιε πξνζβαζηκφηεηά ηνπο κπνξεί λα ζπλδέζεη αλζξψπνπο απφ φια ηα κήθε θαη πιάηε ηεο γεο κε θνηλφ ζθνπφ ηε κάζεζε (Bock&O Dea, 2013). Απηφ κε ηε ζεηξά ηνπ καο δίλεη ηε δπλαηφηεηα ηεο ζχλδεζεο φρη κφλν αηφκσλ κέζσ ησλ MOOCs, αιιά θαη νιφθιεξσλ θνηλνηήησλ πνπ ζα εκπιαθνχλ ζε απηή ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία, αθφκα θαη νιφθιεξσλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ. Πλεονεκηήμαηα ενζυμάηυζηρ ηυν MOOCs ζηην ελληνική Ππυηοβάθμια και Γεςηεποβάθμια εκπαίδεςζη Έλα πνιχ ζεκαληηθφ πιενλέθηεκα πνπ πξνάγνπλ ηα MOOCs είλαη ε λννηξνπία ηεο δηά βίνπ κάζεζεο θαη εθπαίδεπζεο (Lackneretal., 2015 Subbian, 2013). Δίλαη ζαθέο πιένλ ελ ησ κέζσ ηεο καθξφρξνλεο θνηλσληθνπνιηηηζκηθήο θξίζεο πνπ δηαλχνπκε αιιά θαη ησλ απμαλφκελσλ απαηηήζεσλ ηεο θνηλσλία, πσο θαλείο δε κπνξεί λα ελαπνζέηεη ηηο ειπίδεο ηνπ γηα βειηίσζε θαη πξνζσπηθή επαγγεικαηηθή εμέιημε κφλν ζηελ αξσγή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο ηεο ρψξαο ζηελ νπνία δηακέλεη, φζν θαιφ θαη πξσηνπφξν θη αλ είλαη (Lackneretal., 2015 Μπισλάθνπ
1226 Κεθέ, 2009). Οη ζπλερείο λέεο πξνθιήζεηο πνπ εκθαλίδνληαη θαηά θαηξνχο θαη ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπ αλζξψπνπ απαηηνχλ απφ απηφλ επειημία θαη λέεο γλψζεηο νη νπνίεο δελ είλαη δπλαηφλ λα απνζεθεπηνχλ εμ αξρήο ζην «ζθιεξφ δίζθν» ηνπ εγθεθάινπ ηνπ, θαζψο δελ γλσξίδεη ηη κπνξεί λα ρξεηαζηεί ηελ επαχξηνλ (Brahimi&Sarirete, 2015). Η κεηαβιεηφηεηα ηνπ θνηλσληθνχ πιαηζίνπ, ε ηερλνινγηθή αλάπηπμε κε ξπζκνχο δεπηεξνιέπησλ θαη ε αβεβαηφηεηα γηα ην κέιινλ (Μπισλάθνπ Κεθέ, 2009) απαηηνχλ απφ ην άηνκν λα πξνζαξκνζηεί ζηα ζεκεία ησλ θαηξψλ αιιά θαη λα πξνζαξκφζεη ηε κάζεζή ηνπ ζηηο δηθέο ηνπ αλάγθεο. Η ζπλερήο δηεχξπλζε ησλ γλσζηηθψλ νξηδφλησλ, ε εμέιημε ησλ δεμηνηήησλ ηνπ αηφκνπ θαη ε εθ λένπ πξνζαξκνγή ηνπ αλάινγα κε ην πεξηβάιινλ ζην νπνίν βξίζθεηαη θάζε θνξά είλαη δπλαηφ λα πξαγκαηνπνηεζεί κέζα απφ ηελ αμηνπνίεζε ησλ καζεζηαθψλ επθαηξηψλ πνπ παξνπζηάδνληαη ζηε δσή ηνπ αηφκνπ (Μπισλάθνπ Κεθέ, φ.π.), αιιά θαη ηηο επθαηξίεο πνπ ην ίδην δεκηνπξγεί. Η εθπαίδεπζε πξέπεη λα πεξηιακβάλεη έλα ηεξάζηην θάζκα εθπαηδεπηηθψλ επθαηξηψλ, πνπ απνηειείηαη απφ ηελ επίζεκε (ηππηθή) αιιά θαη αλεπίζεκε (άηππε) εθπαίδεπζε ηφζν ζην θπζηθφ φζν θαη ζην ςεθηαθφ πεξηβάιινλ (Lackneretal., 2015). Τα MOOCs κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ έλα πξνζνδνθφξν πεδίν γηα ηελ αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ παηρληδηψλ (educational gaming & game-based activities) (Koxvold, 2014: 27), κέζα απφ ηα νπνία ηα παηδηά λνεκαηνδνηνχλ θαη εκπιέθνληαη ελεξγά ζηε δηθή ηνπο κάζεζε (Yinetal, 2015), ηελ νπνία θαη απηνδηαρεηξίδνληαη, θαηαζθεπάδνληαο ηελ πξνζσπηθή ηνπο γλψζε. Τα MOOCs κπνξνχλ λα ζπλεηζθέξνπλ ζην ζπγθεξαζκφ κεηαμχ εθπαίδεπζεο πνπ ζπληειείηαη ζην ζρνιείν θαη εθπαίδεπζεο πνπ ζπληειείηαη ζην ζπίηη καδί κε ηελ νηθνγέλεηα ή ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο ζπλνκειίθνπο ή ζε άιιε θνηλσληθά πιαίζηα θαη δξαζηεξηφηεηεο θαη λα θαηαξγήζνπλ ηα λνεηά ζχλνξα πνπ έρνπλ πςσζεί κεηαμχ απηψλ ησλ δχν (Yinetal., φ.π.), ππνβνεζψληαο έηζη ηε ζθαηξηθή αληηκεηψπηζε ηεο γλψζεο θαη ηεο εθπαίδεπζεο. Η ελδπλάκσζε ησλ δεζκψλ κεηαμχ ζρνιείνπ θαη επξχηεξεο (φρη απαξαίηεηα ηνπηθήο) θνηλφηεηαο ζα ππνβνεζήζεη ζηελ θαηάξγεζε ησλ ηεηρψλ κεηαμχ ηππηθήο θαη άηππεο εθπαίδεπζεο θαη ζηελ πιήξε απνδνρή ηεο ζπκπιεξσκαηηθφηεηάο ηνπο (Μπισλάθνπ Κεθέ, 2009). Η δηαζεκαηηθφηεηα πνπ πξνζθέξεη ε πξνζέγγηζε ελφο γλσζηηθνχ ζέκαηνο κέζσ ελφο MOOC είλαη πνιχ ζεκαληηθή, θαζψο έηζη ν καζεηήο αληηιακβάλεηαη φηη ν θφζκνο ηνπ δελ είλαη απνζπαζκαηηθφο θαη δελ απνηειείηαη απφ θνκκάηηα πνπ δε ζρεηίδνληαη κεηαμχ ηνπο. Αληίζεηα, είλαη έλαο θφζκνο νινθιεξσκέλνο θαη πνιιά απφ απηά πνπ καζαίλεη ν καζεηήο εθαξκφδνληαη ζε
1227 δηαθνξεηηθά πιαίζηα (Ferdig, 2013 Μαηζαγγνχξαο, 2012). Άιισζηε, έλα απφ ηα ζπνπδαηφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ησλ MOOCs είλαη ε δπλαηφηεηα πνπ πξνζθέξνπλ γηα νηθνδφκεζε ηεο πξνζσπηθήο γλψζεο θαη λνήκαηνο (Nighetal., 2015). Τα πιενλεθηήκαηα ησλ MOOCs σο ζπκπιεξσκαηηθφο θαη ελαιιαθηηθφο ηξφπνο εθπαίδεπζεο κπνξνχλ λα ηδσζνχλ ηαπηφρξνλα θαη σο θίλεηξα γηα ηνπο ππνςήθηνπο καζεηέο. Γηα παξάδεηγκα, ην γεγνλφο φηη ηα MOOCs πξνζθέξνπλ ηε δπλαηφηεηα ζην καζεηή λα θαζνξίδεη ν ίδηνο ην ξπζκφ ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο πνπ αθνινπζεί θαη ηαπηφρξνλα λα εζηηάδεη ζε ζέκαηα πνπ αλήθνπλ ζηνλ θχθιν ησλ ελδηαθεξφλησλ ηνπ δελ απνηειεί κφλν κία πηπρή ησλ επεξγεηηθψλ απνηειεζκάησλ ησλ MOOCs ζηελ εθπαίδεπζε αιιά θαη κία αθεηεξία ψζηε λα εκπιαθεί ελεξγά ν καζεηήο ζηελ φιε δηαδηθαζία (Atkeson, 2014). Δπηπιένλ, κε ηα MOOCs, νη καζεηέο έξρνληαη ζε επαθή κε πεξηζζφηεξεο κεζφδνπο δηδαζθαιίαο θαη πξνζέγγηζεο ελφο ζέκαηνο απφ απηέο πνπ ελδερνκέλσο ρξεζηκνπνηεί ν εθπαηδεπηηθφο ηεο ζρνιηθήο ηάμεο (Zhengetal., 2015). Έλα πνιχ ζεκαληηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ MOOCs πνπ απνηειεί ηαπηφρξνλα θαη πιενλέθηεκα είλαη ε ηδηφηεηα ηεο απηνδηαρεηξηδφκελεο κάζεζεο πνπ δηαζέηνπλ. Τα MOOCs απαηηνχλ απφ ην moocer αιιά θαη ηνλ καζαίλνπλ λα θαζνδεγεί ν ίδηνο ηε κάζεζή ηνπ, λα ηε δηαρεηξίδεηαη αλαπηχζζνληαο ζηξαηεγηθέο πνπ ζεσξεί θαη δηαθξίλεη φηη είλαη νη θαηάιιειεο γη απηφλ κε απψηεξν ζηφρν ηελ επηηπρία θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο πνπ αθνινχζεζε (Guo&Reinecke, 2014 Koxvold, 2014: 45). Τν ραξαθηεξηζηηθφ απηφ ησλ MOOCs έξρεηαη ζε απφιπηε ζπκθσλία κε ηνπο 4 βαζηθνχο ππιψλεο γηα ηελ εθπαίδεπζε ζηε λέα ρηιηεηία πνπ ζπλέηαμε ε UNESCO ην 1996. Όπσο αλαθέξεη ε Μπισλάθνπ Κεθέ (2009), νη ππιψλεο απηνί αλαθέξνληαη ζηα εμήο ραξαθηεξηζηηθά πνπ πξέπεη λα δηέπνπλ ηελ εθπαίδεπζε θαη κάζεζε ζε ηππηθά θαη άηππα πιαίζηα: (i) «καζαίλσ πψο λα απνθηψ ηε γλψζε» (δειαδή «καζαίλσ πψο λα καζαίλσ»), γεγνλφο πνπ ζα βνεζήζεη ην άηνκα λα δξάμεη ηηο καζεζηαθέο επθαηξίεο ζηε δσή ηνπ θαη λα δηαρεηξηζηεί ηε κάζεζή ηνπ, (ii) «καζαίλσ πψο λα πξάηησ», δειαδή λα κάζεη ην άηνκν πψο λα ζπλεξγάδεηαη δεκηνπξγηθά ζε νκάδεο κε ζθνπφ ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ θαη ηε δεκηνπξγία ελφο απνηειέζκαηνο, (iii) «καζαίλσ πψο λα δσ καδί κε ηνπο άιινπο», δειαδή λα κάζεη ην άηνκν λα ζέβεηαη ηνλ πνιηηηζκφ θαη ηηο αμίεο ησλ άιισλ θαη λα δξα πξνο φθεινο ηεο θνηλσλίαο ηεο νπνίαο απνηειεί κέινο θαη (iv) «καζαίλσ πψο λα ππάξρσ», δειαδή λα κάζεη ην άηνκν λα δεη έηζη ψζηε λα εμειίζζεηαη ζπλερψο, απηνβνχισο, ππεχζπλα θαη κε θξηηηθή ζθέςε. Καη νη 4 ππιψλεο εκπεξηέρνληαη ζηνλ ηξφπν ζέαζεο ησλ MOOCs ζηελ παξνχζα πξφηαζε θαη ζην ηη κπνξνχλ λα πξνζθέξνπλ ζηελ εθπαίδεπζε ζηελ
1228 ρψξα καο, ζπλδεφκελε κε νιφθιεξν ηνλ θφζκν. Τα MOOCs δελ απαηηνχλ κφλν θάπνην βαζκφ απηνλνκίαο αιιά θαη νδεγνχλ αλαπφδξαζηα ηνπο καζεηέο ζηε δεκηνπξγία κεηα-γλψζεο γηα ηε κάζεζή ηνπο, θαζψο γηα λα ζπκκεηάζρνπλ ελεξγεηηθά ζε κία ζπδήηεζε ζηελ θνηλφηεηα, ζα πξέπεη λα έρνπλ ζθεθζεί θξηηηθά θαη λα έρνπλ θαηαλνήζεη ηελ ίδηα ηε κάζεζή ηνπο (Nighetal., 2015: 102). Πποβλημαηικά ζημεία ηυν MOOCs ζηην Ππυηοβάθμια και Γεςηεποβάθμια εκπαίδεςζη Μία πηπρή ησλ MOOCs πνπ αλαθέξεηαη βηβιηνγξαθηθά σο ελδερφκελε ηξνρνπέδε ζηελ επηηπρή αμηνπνίεζή ηνπο ζηελ εθπαίδεπζε είλαη ε έιιεηςε αλζξψπηλεο αιιειεπίδξαζεο πνπ ηα ραξαθηεξίδεη (Brahimi&Sarirete, 2015 Yinetal., 2015). Ωζηφζν, ε εγγχηεηα, νη δπλακηθέο αιιειεπηδξαζηηθέο ζρέζεηο θαη, ηειηθά, ε νπζηαζηηθή ζρέζε εθπαηδεπηή εθπαηδεπφκελνπ είλαη θαζνξηζηηθή ζηελ επίζεκε εθπαίδεπζε θαη δεκηνπξγνχλ απφ κφλεο ηνπο κία «θνηλσληθή πξαγκαηηθφηεηα» (Μπισλάθνπ Κεθέ, 2009), θαη ηδηαίηεξα ζηελ Πξσηνβάζκηα, φπνπ ε ζρέζε δαζθάινπ παηδηνχ κπνξεί λα απνηειέζεη θαη απφ κφλε ηεο θίλεηξν γηα πξνζσπηθή πξνζπάζεηα ηνπ παηδηνχ γηα βειηίσζε ζηελ επίδνζε αιιά θαη ζε άιινπο ηνκείο ηεο ζπλνιηθήο εηθφλαο ηνπ παηδηνχ (πρ. ζπκπεξηθνξά). Δίλαη πνιχ ζεκαληηθφ λα ππάξρεη ε ακεζφηεηα ζηε ζρέζε εθπαηδεπηηθνχ καζεηή, θαζψο έρεη απνδεηρζεί πσο ε απψιεηα απηήο πνπ κπνξεί λα θηλεηνπνηήζεη ην παηδί κπνξεί λα κεηψζεη ηελ αμία ηνπ ηειηθνχ καζεζηαθνχ απνηειέζκαηνο (Yinetal., 2015). Η αμία ηεο αιιειεπίδξαζεο κε ην δάζθαιν σο θηλεηήξην κνριφ κάζεζεο κπνξεί λα θαιχπηεηαη σο έλα ζεκείν απφ ην πεξηερφκελν ηνπ καζήκαηνο, αλ απηφ είλαη ππεξβνιηθά ελδηαθέξνλ γηα ην παηδί, αιιά ζίγνπξα δελ θαηαξξίπηεηαη (εηδηθφηεξα ζηηο κηθξφηεξεο ειηθίεο, φπνπ ην παηδί ρξεηάδεηαη έλα ζεκείν αλαθνξάο). Η επηθνηλσλία ησλ καζεηψλ κε ηνλ εθπαηδεπηή κπνξεί λα γίλεη αθφκα πην νπζηαζηηθή δηακέζνπ ησλ teacher assistants (Khalil&Ebner, 2014), νη νπνίνη κπνξνχλ λα ζπκπιεξψλνπλ ην ξφιν ηνπ εθπαηδεπηή ππνβνεζψληαο ηα παηδηά πνπ αδπλαηνχλ ζηελ νινθιήξσζε ησλ εξγαζηψλ, απαληψληαο ζε απνξίεο, παξέρνληαο ηερληθή ππνζηήξημε, δίλνληαο εξείζκαηα γηα ζπδήηεζε κεηαμχ ησλ καζεηψλ ζηα discussion forums θαη ειέγρνληαο ηε ιεηηνπξγία ηνπο θαη θαηεπζχλνληαο ζηνλ εθπαηδεπηή εξσηήκαηα πνπ ρξήδνπλ δηθήο ηνπ απάληεζεο.
1229 Δπηπιένλ, δε κπνξεί λα παξαγλσξηζηεί θαη ε αμία ηεο αιιειεπίδξαζεο φρη κφλν κεηαμχ εθπαηδεπηηθνχ θαη καζεηψλ αιιά θαη κεηαμχ ησλ ίδησλ ησλ καζεηψλ. Άιισζηε, κηιάκε γηα αλζξψπνπο, γηα άηνκα κε πξνζσπηθφηεηα, κνλαδηθά ραξαθηεξηζηηθά, ελδηαθέξνληα θαη αλάγθεο, ηα νπνία δελ είλαη δπλαηφ λα αληηκεησπηζηνχλ σο αξηζκεηηθά δεδνκέλα, σο κνλάδεο πνπ απιά ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο κε ελφο είδνπο δίθηπν (Ferguson&Sharples, 2014). Σχκθσλα κε ηνπο Khalil θαη Ebner (2014) θαη ηνλ Koxvold (2014), ε αιιειεπίδξαζε απνηειεί κέξνο ηεο «ζπληαγήο» ηεο επηηπρίαο γηα ηνπο ζπκκεηέρνληεο, ελψ απφξξνηα ηεο αιιειεπίδξαζεο είλαη θαη ε ηθαλνπνίεζε πνπ απνθνκίδεη ν ζπκκεηέρσλ απφ ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Η απμεκέλε ζπκκεηνρή θαη βειηησκέλε επίδνζε φζν απμάλεηαη ε αιιειεπίδξαζε ησλ καζεηψλ αλαθέξεηαη θαη απφ άιινπο εξεπλεηέο (Ferdig, 2013 απφ Breslow, 2013). Η δεκηνπξγία θνηλνηήησλ είλαη βαζηθή, θαζψο ε νηθνδφκεζε ζρέζεσλ, ε θνηλσληθή δξαζηεξηνπνίεζε θαη ε επηθνηλσλία ελδπλακψλνπλ ηελ εκπινθή θαη ηελ επηζπκία ηνπ παηδηνχ λα κάζεη αιιειεπηδξψληαο (Koxvold, 2014). Η αιιειεπίδξαζε κεηαμχ καζεηψλ αλαθέξεηαη ζε καζεηέο πνπ κηινχλ ηελ ειιεληθή γιψζζα θαη παξαθνινπζνχλ έλα ε πεξηζζφηεξα MOOCs, αλεμάξηεηα απφ ην αλ δηακέλνπλ ζηελ Διιάδα ή έρνπλ ειιεληθή θαηαγσγή ή/θαη ππεθνφηεηα. Η νκαδηθή ζπλεξγαζία θαη νη δεζκνί κέζσ ελφο θνηλνχ εθπαηδεπηηθνχ-καζεζηαθνχ ζηφρνπ κπνξνχλ λα αλαπηπρζνχλ εληάζζνληαο φια ηα παηδηά ηνπ θφζκνπ πνπ κηινχλ Διιεληθά θαη ζέινπλ λα αλαπηχμνπλ θαη λα δηαηεξήζνπλ δεζκνχο κε ηελ ειιεληθή θνηλφηεηα ζην λέν κνληέιν εθπαίδεπζεο πνπ ελζσκαηψλεη ηα MOOCs. Η ζπκκεηνρή θαη ε αιιειεπίδξαζε κπνξεί λα εληζρπζεί κέζσ ηεο αμηνπνίεζεο πνιιψλ δηαθνξεηηθψλ εξγαιείσλ επηθνηλσλίαο, φπσο Hangouts, Wikis, Twitter, Skype, YouTube, Blogs, Facebook, Edmodo (Oliveira&Gomes, 2014). Η ελεξγφο αμηνπνίεζε φινπ ηνπ θάζκαηνο ησλ δπλαηνηήησλ πνπ πξνζθέξνπλ ηα social media (Locke, 2013) δηαδξακαηίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ επίηεπμε ησλ καζεζηαθψλ ζηφρσλ ησλ MOOCs, ηδηαίηεξα ζε λεαξέο ειηθίεο φπνπ ε επηθνηλσλία ζεσξείηαη αλαληίξξεηε πηπρή ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο. Η ελίζρπζε ηεο αιιειεπίδξαζεο κεηαμχ ησλ καζεηψλ πνπ παξαθνινπζνχλ έλα MOOC ζα ζπλεηζθέξεη θαη ζηελ αλαγλψξηζε θαη δηαηήξεζε ηεο αηνκηθήο ηαπηφηεηαο ησλ αηφκσλ κέζα ζε κία άθξσο παγθνζκηνπνηεκέλε θνηλσλία φπνπ ζπλήζσο ε ηαπηφηεηα πνπ ππεξηζρχεη είλαη απηήο ηεο νκνηνγέλεηαο (dewaardetal., 2014). Η επθαηξία ηνπ λα εθθξάδεηαη ν καζεηήο σο πξνο ηηο αλάγθεο θαη ηα ελδηαθέξνληά ηνπ, λα κνηξάδεηαη ηηο ζθέςεηο θαη απφςεηο ηνπ
1230 νδεγνχλ ζηε βειηίσζε ηεο απηφ-εηθφλαο ηνπ σο κέινο ηεο θνηλφηεηαο (Nighetal., 2015: 102). Άιισζηε, ε αλαγλψξηζε ηεο πξνζσπηθήο ηαπηφηεηαο απφ ηνλ εαπηφ θαη ηνπο άιινπο θαη ε απνδνρή ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο ζπκκεηέρνληαο ζε κία νκάδα είλαη θαίξηα γηα ηε δεκηνπξγία θηλήηξσλ ζηνπο καζεηέο (dewaardetal., 2014). Γηα λα κελ αληηκεησπίδεηαη ην MOOC απφ ην παηδί σο «έλα εθπαηδεπηηθφ βίληεν» (Koxvold, 2014 Yinetal., 2015) αιιά σο έλαο «δσληαλφο νξγαληζκφο», ζα πξέπεη ε αίζζεζε ηεο αιιειεπίδξαζεο κεηαμχ εθπαηδεπηηθνχ θαη παηδηνχ λα είλαη έληνλε θαη λα απνηειεί νπζηαζηηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ MOOC, ρσξίο ηελ νπνία δε δχλαηαη λα ιεηηνπξγήζεη απνηειεζκαηηθά σο κέζν κάζεζεο. Δπνκέλσο, ν ίδηνο ν εθπαηδεπηηθφο ζα πξέπεη λα αλαιάβεη έλα δηαθνξνπνηεκέλν ξφιν ζε ζρέζε κε ηνλ παξαδνζηαθφ (Sharma, 2015), αθφκα θαη αλ ήδε αμηνπνηεί ζην κάζεκά ηνπ ηελ εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία, θαζψο πξφθεηηαη γηα κία ηειείσο δηαθνξεηηθή νπηηθή γσλία ηεο ρξεζηκνπνίεζεο ηεο ηερλνινγίαο ζην ζρνιηθφ κάζεκα θαη γεληθά ζηελ εθπαίδεπζε.δπηπξνζζέησο, θαίλεηαη φηη νη καζεηέο Πξσηνβάζκηαο θαη Γεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζε άιιεο ρψξεο (Yinetal., 2015) πνπ επηιέγνπλ λα παξαθνινπζήζνπλ θαη λα νινθιεξψζνπλ έλα MOOC είλαη ήδε πςειά θηλεηνπνηεκέλνη (ιφγσ πξνζσπηθψλ ελδηαθεξφλησλ θαη θιίζεσλ) απφ κφλνη ηνπο (Bock&O Dea, 2013 Ferdig, 2013 Koxvold, 2014). Απηφ ζπλεπάγεηαη ηελ αλαγθαηφηεηα αλάπηπμεο άιισλ ηξφπσλ θηλεηνπνίεζεο ησλ καζεηψλ πνπ δελ έρνπλ θίλεηξα γηα ζπκκεηνρή ζηα MOOCs. Σσέζη ηυν ελληνικών MOOCs με ηην ελληνική γλώζζα και ηα παιδιά και εθήβοςρ ανά ηον κόζμο και πποηάζειρ ανάπηςξηρ παγκόζμιυν δικηύυν ζηην Ππυηοβάθμια Γεςηεποβάθμια εκπαίδεςζη Σηελ πεξίνδν πνπ δηαλχνπκε, θαηά ηελ νπνία δηαθαίλεηαη ε ηάζε φρη κφλν ηεο θιηκαθνχκελεο παγθνζκηνπνίεζεο αιιά θαη ηεο παξάιιειεο ελζσκάησζεο ηνπ ηνπηθνχ ραξαθηήξα ζηνλ παγθφζκην ηζηφ πνπ ζπλδέεη ηνπο αλζξψπνπο (dewaardetal., 2014), ζα ήηαλ ρξήζηκν λα ζθεθηνχκε ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο απηέο νη αλζξψπηλεο ζρέζεηο πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ άθξε ζε άθξε ηεο Γεο ζα κπνξνχζαλ λα ελζαξξπλζνχλ κέζσ ηεο αμηνπνίεζεο ηεο ςεθηαθήο επηθνηλσλίαο, εληζρχνληαο ηαπηφρξνλα ηελ ακηγή αλζξψπηλε αιιειεπίδξαζε. Άιισζηε, ηαπηφρξνλα κε ηελ πίεζε ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα έηζη ψζηε λα πξνζαξκνζηεί θαη λα γίλεη
1231 απνδνηηθφηεξν θαη παξαγσγηθφηεξν, πθίζηαηαη κία ελδπλάκσζε ηνπ ξφινπ πνπ δηαδξακαηίδεη ε επξχηεξε θνηλφηεηα ζηελ εθπαίδεπζε (Μπισλάθνπ Κεθέ, 2009). Τα MOOCs κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ ζεκείν αλαθνξάο γηα ηνπο Έιιελεο καζεηέο φρη κφλν εληφο ησλ ζπλφξσλ, αιιά θαη εθηφο απηψλ, ζπλδένληαο ηα παηδηά ησλ Διιήλσλ ηεο Γηαζπνξάο θαη φια ηα παηδηά ηνπ θφζκνπ πνπ κηινχλ ηελ ειιεληθή γιψζζα. Ο παγθφζκηνο ραξαθηήξαο ησλ MOOCs θαη ε πξνζβαζηκφηεηα πνπ παξέρνπλ ζπλεηζθέξνπλ ζηελ ςεθηαθή ζπλάληεζε αλζξψπσλ κε ίδηα ελδηαθέξνληα θαη εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο. Τν γεγνλφο φηη θάζε καζεηήο κπνξεί λα ζπκκεηάζρεη ζε έλα ή πεξηζζφηεξα MOOCs, θαζψο θαη λα παξαγάγεη γλψζε ζε ζπλεξγαζία κε άιινπο καζεηέο αλά ηνλ θφζκν είλαη έλα θαίξην ραξαθηεξηζηηθφ ησλ MOOCs. Η αιιειεπίδξαζε απηή κπνξεί λα επηθεληξσζεί ζηελ Διιάδα θαη ηηο ειιεληθέο θνηλφηεηεο, δεκηνπξγψληαο έηζη ηζρπξνχο δεζκνχο ελφηεηαο πνπ δηαθνκίδνληαη κέζσ ησλ ζηφρσλ ηεο εθπαίδεπζεο θαη φρη ηεο απιήο επηθνηλσλίαο. Η ζπκκεηνρή, ε ζπλεξγαζία θαη ν επνηθνδνκεηηθφο δηάινγνο κπνξεί λα απνηειέζεη ην επίθεληξν ηεο αμηνπνίεζεο ηεο πιαηθφξκαο πνπ απεπζχλεηαη ζε παηδηά θαη εθήβνπο νκηινχληεο ηελ ειιεληθή, πνπ ζα ελψλεη αλζξψπνπο δεκηνπξγψληαο λένπο ηξφπνπο πξνζέγγηζεο ησλ πξαγκάησλ (dewaardetal., 2014). Με θνηλφ παξνλνκαζηή ηελ ειιεληθή γιψζζα, ηα MOOCs κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ ζηελ Πξσηνβάζκηα θαη Γεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε παξέρνληαο πνηθίιεο πνιηηηζκηθέο, δηεζλείο θαη πνιππξηζκαηηθέο πξννπηηθέο ζηνπο ζπκκεηέρνληεο (Ferdig, 2013 Koxvold, 2014). Δίλαη πξνθαλέο φηη αλ θαη ε γιψζζα επηθνηλσλίαο ζα είλαη θνηλή γηα φινπο, ζα δηαθέξνπλ αξθεηά νη πνιηηηζκηθέο αθεηεξίεο (ηφπνο κφληκεο θαηνηθίαο, εκπεηξίεο, θνπιηνχξα ηεο ρψξαο δηακνλήο), γεγνλφο πνπ ζα πξνζθέξεη πνηθηιία ζηελ παξαγφκελε γλψζε θαη πξσηίζησο ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία. Κεληξηθφο άμνλαο θαη αθνξκή γηα ηελ αλάπηπμε ηεο πξφηαζήο καο απνηεινχλ ηα MOOCs (δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε θαη παξαγσγή γλψζεο απφ ηνπο καζεηέο κε βάζε ην κνληέιν cmooc). Πξνηείλνπκε ηε δεκηνπξγία θαη εθαξκνγή xmoocs, κε ελζσκάησζε αξθεηψλ ραξαθηεξηζηηθψλ απφ ηα cmoocs, φζνλ αθνξά ηελ θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε θαη ηε δηάδνζε ηεο γλψζεο. Η πξφηαζή καο αλαθέξεηαη ζηε δπλαηφηεηα λα ζπλδεζνχλ καζεηέο θαη ζρνιεία απφ φιν ηνλ θφζκν εθπιεξψλνληαο θνηλνχο εθπαηδεπηηθνχο ζηφρνπο. Η ζχλδεζε απηή κπνξεί λα έρεη ζαλ άμνλα ηελ ειιεληθή γιψζζα (σο γιψζζα επηθνηλσλίαο) θαη ηνλ ειιεληθφ πνιηηηζκφ πνπ ζα ζπγθεξάδεηαη θαη ζα εκπινπηίδεηαη κε ηηο δηάθνξεο θνηλσληθνπνιηηηζκηθέο αθεηεξίεο ησλ ζπκκεηερφλησλ. Ο άμνλαο αλάπηπμεο απηήο ηεο πξνζέγγηζεο είλαη
1232 καζεηνθεληξηθφο, απεπζπλφκελε πξψηα ζηνπο καζεηέο θαη θαη επέθηαζε ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο, δηαπεξλψληαο κέζα απφ ηηο ζρνιηθέο κνλάδεο. Οη ζεκαηηθέο θαηεγνξίεο πνπ ζα πεξηιακβάλνπλ ηα MOOCs πξέπεη λα είλαη επξείεο έηζη ψζηε λα θαιχπηνπλ πνιιά θαη δηαθνξεηηθά γλσζηηθά αληηθείκελα. Κάζε MOOC κπνξεί λα αλήθεη ζε παξαπάλσ απφ κία θαηεγνξίεο ή γλσζηηθά πεδία, αθξηβψο ιφγσ ηεο δηαζεκαηηθήο πξνζέγγηζεο πνπ δηέπεη ηφζν ηε θηινζνθία ησλ MOOCs φζν θαη ηνλ εθπαηδεπηηθφ ζρεδηαζκφ πνπ πξνηείλεηαη. Κάζε κάζεκα MOOC αληηκεησπίδεηαη σο έλα θαηλφκελν πνπ κπνξεί λα ηδσζεί πνιππξηζκαηηθά, απφ δηαθνξεηηθέο νπηηθέο γσλίεο θαη δηακέζνπ δηαθνξεηηθψλ γλσζηηθψλ πεδίσλ. Γηα ηελ εγγξαθή ηνπ ρξήζηε ζηελ ειιεληθή πιαηθφξκα MOOCs, πξνηείλεηαη ε εμαθξίβσζε θαη ηαπηνπνίεζε ησλ ζηνηρείσλ ηνπ κέζσ απηφκαηεο αλαθαηεχζπλζεο απηψλ ζηνλ νξγαληζκφ πνπ κπνξεί λα παξάζρεη πιεξνθνξίεο, δειαδή ζηε βάζε δεδνκέλσλ ηνπ ζρνιείνπ ζην νπνίν θνηηά. Με απηφ ηνλ ηξφπν, ζα είλαη επηβεβαησκέλν φηη θάζε ρξήζηεο πνπ εγγξάθεηαη ζηελ πιαηθφξκα ππάξρεη θαη θαλέλαο καζεηήο δε ζα κπνξεί λα δεκηνπξγεί επηπιένλ ινγαξηαζκνχο ζηελ πιαηθφξκα, φπσο ζπλεζίδεηαη ζηηο ππάξρνπζεο πιαηθφξκεο MOOCs. Δπίζεο, έηζη ζα είλαη δπλαηφο ν εληνπηζκφο ηνπ ρξήζηε κέζα ζην ζρνιείν ηνπ, ζε πεξίπησζε πνπ πξαγκαηνπνηεζεί θάπνην «επεηζφδην» ιεθηηθήο επίζεζεο ή παξελφριεζεο (ή θάηη άιιν ζεσξνχκελν κε απνδεθηφ) ζε άιινπο ρξήζηεο, θαη ε άκεζε παξέκβαζε γηα ηελ επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο θαη ηελ απνθπγή άιισλ παξφκνησλ πεξηζηαηηθψλ ζην κέιινλ. Γηα ηνπο ίδηνπο ιφγνπο, θαιφ είλαη ν ρξήζηεο λα ελεκεξψλεηαη φηη θαιφ είλαη λα απνθεχγεη ιεθηηθέο επηζέζεηο, πξνζβνιέο θαη άιιεο επηιήςηκεο ελέξγεηεο, θαζψο ε πιαηθφξκα MOOCsζπληνλίδεηαη απφ ηνπο ππεχζπλνπο ηνπ καζήκαηνο θαη νη ζπδεηήζεηο ειέγρνληαη κε ηηο αλάινγεο παξεκβάζεηο θάζε θνξά πνπ δηαπηζηψλεηαη θάπνην θαηλφκελν. Τα ραξαθηεξηζηηθά ηεο πξφηαζεο καο ζπλνςίδνληαη σο εμήο: Αμηνιφγεζε ησλ ζπκκεηερφλησλ κέζσ εβδνκαδηαίσλ δηαδνρηθψλ ηεζη ή/θαη εηεξν-αμηνιφγεζε ζπγγξαθήο ή δεκηνπξγίαο θάπνηνπ έξγνπ πνπ αλαηίζεηαη απφ ην δηδάζθνληα ηνπ MOOC Αλαγλψξηζε ησλ καζεζηαθψλ επηηεπγκάησλ θαη ηεο πξνφδνπ ηνπ καζεηή κέζσ απνλνκήο κηθξψλ βξαβείσλ πνπ πξνάγνπλ ηνλ πγηή ζπλαγσληζκφ κε ηνπο άιινπο ζπκκεηέρνληεο ησλ MOOCs
1233 Γπλαηφηεηα νκαδηθήο ζπλεξγαζίαο (θαη, εθ ηνχηνπ, δεκηνπξγίαο παγθφζκησλ ζπλεξγαηηθψλ δηθηχσλ κεηαμχ καζεηψλ θαη ζρνιηθψλ κνλάδσλ) κέζσ projects πνπ ζα δηελεξγνχληαη εζεινληηθά απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο ζε θάζε MOOC θαη παξνρή ηζρπξψλ θηλήηξσλ γηα απηφ ην ζθνπφ. Η ηπραία θαηαλνκή ησλ κειψλ ζε θάζε νκάδα γηα ηε δηεθπεξαίσζε ηνπ projectζα εμαζθαιίζεη ηελ επξεία πνηθηιία δηαθνξεηηθψλ απφςεσλ, ππνβάζξσλ, δπλαηνηήησλ θαη πνιηηηζκψλ (ηα παηδηά ζα έρνπλ ηελ ειιεληθή σο βαζηθή γιψζζα επηθνηλσλίαο, αιιά απηφ δε ζεκαίλεη φηη θαηαξγείηαη ε πιεζψξα ησλ πνιηηηζκψλ πνπ ππάξρεη σο ππφβαζξν). Τα projectsκπνξνχλ λα παξνπζηάδνληαη ζπλνιηθά ζην ηέινο ηνπ ζρνιηθνχ έηνπο. Η νκαδηθή ζπλεξγαζία ζην MOOC γηα ηελ παξαγσγή ελφο απνηειέζκαηνο ζα πξέπεη λα ελέρεη ηελ αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ησλ ζπκκεηερφλησλ ρξεζηκνπνηψληαο δηάθνξνπο ηξφπνπο επηθνηλσλίαο (Khalil&Ebner, 2014: 1241). Eπίβιεςε ησλ δηαδξαζηηθψλ ςεθηαθψλ ζπλαληήζεσλ ησλ ζπκκεηερφλησλ απφ teacherassistants γηα ηελ απνθπγή δπζάξεζησλ θαηλνκέλσλ (πρ. πξνζβνιέο, ιεθηηθή επηζεηηθφηεηα, cyberbullying) Αμηνπνίεζε ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηα MOOCs, θαζψο, φπσο είδακε, ζπλεηζθέξνπλ θαηά πνιχ ζην καζεζηαθφ απνηέιεζκα. Κάζε project ζα πξέπεη λα αμηνινγείηαη πνζνηηθά θαη πνηνηηθά. Μεηά ηελ αμηνιφγεζε ηνπ project, απηφ ζα «αλεβαίλεη» ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ ζρνιείνπ, ζηε ζειίδα πνπ πεξηέρεη απνθιεηζηηθά ηηο εξγαζίεο θαη ηηο επηηπρίεο ησλ καζεηψλ. Τα projects δελ ζα πξέπεη λα αλαξηψληαη κφλν ζηελ ηνπηθνχ ραξαθηήξα ηζηνζειίδα ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο αιιά θαη ζε εηδηθή ζειίδα ηεο πιαηθφξκαο πνπ ζα είλαη αθηεξσκέλε ζην ζθνπφ απηφ: ηελ αλάδεημε ησλ εξγαζηψλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζε κία δηεζλνχο βειελεθνχο ηζηνζειίδα, ζηελ νπνία νη moocers ηνπ καζήκαηνο ζα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα δψζνπλ πγηή αλαηξνθνδφηεζε ζηα παηδηά πνπ πξαγκαηνπνίεζαλ ην project, λα επηβξαβεχζνπλ (likes, βαζκνινγία ρξεζηκφηεηαο θαη analytics πίλαθαοεπηζθεςηκφηεηαο) θαη λα αλαθέξνπλ πξνηάζεηο γηα ηελ επέθηαζε ηνπ project κέζα απφ έλαλ επνηθνδνκεηηθφ ζπλερή δηάινγν πνπ ζα εκπινπηίδεηαη θαη ζα εμειίζζεηαη. Η νπηηθή απηή δηεπξχλεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο, θαζψο κεηακνξθψλεη ηηο δεκηνπξγίεο ησλ καζεηψλ ζε αλαπφζπαζην ηκήκα ηεο ζπλνιηθήο εκπεηξίαο ηνπο θαη ηεο θνηλφηεηαο πξαθηηθήο ζηελ νπνία
1234 εληάζζνληαη θη φρη απιά ζαλ έλα θνκκάηη ηνπ καζήκαηνο, ζαλ θάηη πνπ ην δεκηνχξγεζαλ γηα ηηο αλάγθεο απηνχ (Ferdig, 2013). Καη απηφ ηνλ ηξφπν, εληζρχεηαη θαη ε αλαγλψξηζε ηεο κνλαδηθήο ηαπηφηεηαο ηνπ αηφκνπ: νη δεκηνπξγίεο ησλ καζεηψλ γίλνληαη πξνζβάζηκεο πεγέο γλψζεο, κέζα απφ ηηο νπνίεο άιινη κπνξνχλ λα κάζνπλ, δειαδή νη καζεηέο γίλνληαη experts(ferdig, φ.π.). Κάζε ζρνιηθή κνλάδα κπνξεί λα παξνπζηάδεη ηα απνηειέζκαηα ηεο πξνζπάζεηαο ησλ καζεηψλ θαη ηνπ ζρνιείνπ φζνλ αθνξά ζηελ ελδπλάκσζε ησλ επηθνηλσληαθψλ ζρέζεσλ κε άιια ζρνιεία εληφο θαη εθηφο ειιεληθήο επηθξάηεηαο ζηε ζρνιηθή εθδήισζε πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ζην ηέινο ηνπ ζρνιηθνχ έηνπο. Σηελ παξνπζίαζε απηή, νη ζπκκεηέρνληεο ζα αλαιακβάλνπλ εγεηηθφ ξφιν, θαζψο ζα είλαη ππεχζπλνη γηα ηε γλσξηκία ησλ MOOC-ζπλεξγαηψλ ηνπο ζην θνηλφ πνπ παξαθνινπζεί ηελ εθδήισζε θαη γηα ηελ πεξηγξαθή ηεο δηαδηθαζίαο πνπ αθνινχζεζαλ πξνθεηκέλνπ λα θηάζνπλ ζην επηζπκεηφ απνηέιεζκα ζην project ηνπο. Η παξνπζίαζε ησλ απνηειεζκάησλ ηνπ project ζε θνηλφ αθελφο πξνεηνηκάδεη ηνπο ζπκκεηέρνληεο γηα ηηο αλάγθεο ηνπ αθαδεκατθνχ πιαηζίνπ, φπνπ ζα πξαγκαηνπνηνχλ παξνπζηάζεηο εξγαζηψλ κε νξγάλσζε, δνκή θαη ζπγθεθξηκέλα ραξαθηεξηζηηθά, αθεηέξνπ ηνπο δεκηνπξγεί ην απαξαίηεην πιαίζην αλάπηπμεο πξσηνβνπιηψλ θαη δεκηνπξγηθφηεηαο, αλαγλψξηζεο θαη απνδνρήο απφ ηνπο άιινπο ζρεηηθά κε ην έξγν ζην νπνίν ζπλεηζέθεξαλ ζεκαληηθά. Απηφ ζπλεπάγεηαη ηελ ελίζρπζε ηεο απηνεθηίκεζεο ησλ παηδηψλ κέζσ ηεο θνηλσληθνπνίεζεο, ηεο ζπιινγηθφηεηαο, ηεο επηηπρεκέλεο ζπλεξγαζίαο θαη ηεο ηθαλνπνίεζεο πνπ πξνζθέξεη ε απηφ-απνηειεζκαηηθφηεηα ζε κία εξγαζία ζηελ νπνία ζπκκεηέρνπλ εζεινληηθά γηα ηελ παξαγσγή ελφο έξγνπ. Με ηε δεκηνπξγία ηζρπξψλ θηλήηξσλ(πρ. αλαγλψξηζε θαη αληακνηβή γηα ην ληθεηήξην project) ειαρηζηνπνηείηαη ν θίλδπλνο drop-out ησλ ζπκκεηερφλησλ πνπ απνηειεί έλα κείδνλ πξφβιεκα ησλ MOOCs (Locke, 2013). Η αλάπηπμε θαη δηαρείξηζε ησλ MOOCsζηελ ειιεληθή Πξσηνβάζκηα Γεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε κπνξεί λα πινπνηεζεί κε δηάθνξνπο ηξφπνπο, πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ αλαιπηηθφηεξα: - νηθεηνζειψο απφ ην καζεηή σο ζπκπιεξσκαηηθφ θαη ππνζηεξηθηηθφ εθπαηδεπηηθφ πιηθφ ζηα ζρνιηθά καζήκαηα - απφ καζεηέο κε πςειά θίλεηξα θαη ραξηζκαηηθφηεηα - απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ ρξεζηκνπνηψληαο ηα σο έλαλ ελαιιαθηηθφ απνηειεζκαηηθφ κέζν δηδαζθαιίαο κέζα ζηε ζρνιηθή ηάμε
1235 ή/θαη ζπλδπαδφκελα κε δηάθνξα εθπαηδεπηηθά κνληέια (rotation model, blended learning, flipped classroom) - σο εληζρπηηθφ πιηθφ δηακεζνιαβεηήο ηνπ νπνίνπ είλαη ν εθπαηδεπηηθφο ηεο ηάμεο γηα παηδηά κε καζεζηαθέο δπζθνιίεο - απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ σο θίλεηξν γηα ην καζεηή γηα δηεξεχλεζε ηεο ελδερφκελεο επαγγεικαηηθήο ζηαδηνδξνκίαο ηνπ - γηα πξνεηνηκαζία ηνπ καζεηή απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ γηα ηε κειέηε ζην αθαδεκατθφ πιαίζην Απνηέιεζκα φιεο απηήο ηεο δηαδηθαζίαο ζα είλαη ε δεκηνπξγία θαη αλάπηπμε δηθηχσλ ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ ζρνιείσλ, ησλ νπνίσλ νη καζεηέο ζπκκεηέρνπλ ζην MOOC θαη πην ζπγθεθξηκέλα ζην project. Τα ζρνιεία (ηδηαίηεξα φζνη βξίζθνληαη θνληά ζε θάζε παηδί πνπ ζπκκεηέρεη ζην project, πρ. εθπαηδεπηηθφο/νί, ζρνιηθφο ςπρνιφγνο, δηεπζπληήο) κπνξνχλ λα επηθνηλσλνχλκεηαμχ ηνπο θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ project, αλαπηχζζνληαο έηζη πγηείο δεζκνχο ζπλεξγαζίαο θαη επηθνηλσλίαο. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηε δεκηνπξγία ζρνιηθψλ δηθηχσλ ζπλεξγαζίαο απνηειεί ε ζπλερήο ελζάξξπλζε απφ ηα ζρνιεία γηα ηε ζπκκεηνρή ησλ καζεηψλ ζε MOOCs θαη ηε δπλαηφηεηα πξαγκαηνπνίεζεο ελφο project ζε ζπλεξγαζία κε άιινπο moocers απφ νπνηνδήπνηε κέξνο ηνπ θφζκνπ. Με απηφ ηνλ ηξφπν, νιφθιεξε ε ειιεληθή θνηλφηεηα θαη ηδηαίηεξα ηα παηδηά πνπ ηελ απνηεινχλ κπνξνχλ φρη κφλν λα αλαπηχμνπλ θαη δηαηεξήζνπλ δεζκνχο κε άηνκα θαη ζρνιεία ηελ χπαξμε ησλ νπνίσλ δε γλψξηδαλ θαλ αιιά θαη λα δεκηνπξγήζνπλ ηζρπξνχο δεζκνχο κε ηελ ειιεληθή θνηλφηεηα σο έθθαλζε ηεο ειιεληθήο παξάδνζεο, ηεο ειιεληθήο γιψζζαο θαη ηνπ ειιεληθνχ πνιηηηζκνχ. Τα MOOCs κπνξνχλ λα ζπλδξάκνπλ ζηελ νηθνδφκεζε θιίκαηνο ζπλεξγαζίαο, θαη ελεξγνχ ζπκκεηνρήο θαη ζηελ πξνζθνξά αλνηρηήο δσξεάλ κάζεζεο γηα φινπο ηνπο καζεηέο ηνπ θφζκνπ πνπ κηινχλ κε ηνλ έλα ή ηνλ άιιν ηξφπν ηελ ειιεληθή γιψζζα. Βιβλιογπαθία Ξενόγλυζζη
1236 Atkeson, S. (2014), Harvard MIT partnership unveils new MOOCs for K-12. EducationWeek, 34, p. 8. Αλαθηήζεθε απφ http://goo.gl/s1q049. Τειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 03-02-2016. Bock, M., O Dea, V. (2013), Virtual Educators Critique the Value of MOOCs for K-12, Education Week, 32: 20, p. 10. Αλαθηήζεθε απφ: http://www.edweek.org/ew/articles/2013/02/06/20moocs.h32.html?r=1192505410 &preview=1.τειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 22-01-2016. Brahimi, T., & Sarirete, A. (2015), Learning outside the classroom through MOOCs, Computers in Human Behavior, 51, pp. 604-609 Ferdig R. E. (2013), What massive open online course have to offer to K-12 teachers and students, Michigan Virtual Learning Research Institute. Αλαθηήζεθε απφ http://media.mivu.org.institue/pdf/mooc_report.pdf. Τειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 22-01-2016. Ferguson, R., & Sharples, M. (2014), Innovative Pedagogy at Massive Scale: Teaching and learning in MOOCs, ζην Open learning and Teaching in Educational Communities, V. 8719 of the series Lecture Notes in Computer Science, 9th European Conference on Technology Enhanced Learning, Graz, Απζηξία, 16-19 Σεπηεκβξίνπ 2014, pp. 98 111. Guo P. J., & Reinecke K. (2014), Demographic differences in how students navigate through MOOCs, Atlanta, Georgia, ΗΠΑ, 4 5 Μαξηίνπ 2014, ζην Proceedings of the first ACM Conference on Learning at scale, pp. 21-30. Khalil, M., & Ebner, M. (2015), A STEM MOOC for School Children What does Learning Analytics tell us? ζην International Conference on Interactive Collaborative Learning, IEEE, Florence, Italy, 20-24 Σεπηεκβξίνπ 2015 Koxvold, I. (2014), MOOCs: Opportunities for their use in compulsory age education, Research report Ινχληνο 2014, Cairneagle Associates: Department for Education. Αλαθηήζεθε απφ: https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/315
1237 591/DfE_RR355_-_Opportunities_for_MOOCs_in_schools_FINAL.pdf. Τειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 16-02-2016. Locke, M. (2013), MOOC: Will these four letters change K-12?, Αλαθηήζεθε απφ: http://www.scholastic.com/browse/article.jsp?id=3758098. Τειεπηαία πξφζβαζε ζηηο: 22-01-2016. Lackner E., Khalil, M., Ebner, M. (2015). MOOCs as granural systems: Design patterns to foster participant activity, elearning Papers, no. 42. Αλαθηήζεθε απφ: www.openeducationeuropa.eu/en/elearning_papers, Τειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 22-01-2016. Murphy R., Gallagher L., Krumm A., Mislevy J., Hafter A. (2014), Research on the Use of Khan Academy in Schools, Research Brief, Μάξηηνο 2014, SRI Education. Αλαθηήζεθε απφ: https://www.sri.com/sites/default/files/publications/2014-03- 07_implementation_briefing.pdf. Τειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 16-02-2016. Nigh J., Pytash K. E., Ferdig R. E., Merchant W. (2015), Investigating the Potential of MOOCs in K-12 Teaching and Learning Environments, Journal of Online Learning Research, 1 (1), pp. 85-106. Sharma, Y. P. (2015), Massive Open Online Courses (MOOCs) for School Education in India: Advantages, Challenges and Suggestions for Implementation, Microcosmos International Journal of Research, 1(2), pp. 1-5. Sharron, H. (2014), Is there a role for MOOCs in schools?, Teaching Times, Vol. 6.1. Αλαθηήζεθε απφ: http://library.teachingtimes.com/articles/is-there-arole-for-moocs-in-schools.htm. Τειεπηαία πξφζβαζε ζηηο: 27-01-2016. Siemens, G. (2005). Connectivism: A learning theory for the digital age. International Journal of Instructional Technology & Distance Learning. Αλαθηήζεθε απφ: http://www.itdl.org/journal/jan_05/article01.htm. Τειεπηαία πξφζβαζε ζηηο: 27-01-2016.
1238 Subbian, V. (2013), Role of MOOCs in Integrated STEM Education: A Learning Perspective, ζην 3rd IEEE Integrated STEM Education Conference,Princeton University, New Jersey, ΗΠΑ, 9 Μαξηίνπ 2013. de Waard, I., Gallagher, M. S., da Zelezny Green, R., Czerniewicz, L., Downes, S., Kukulska Julme, A., Willems, J. (2014), Challenges for conceptualizing EU MOOC for vulnerable learner groups, ζηα Πξαθηηθά ηνπ European MOOC Stakeholders Summit 2014 (επηκ. CressU., &KloosC. D.), pp. 33-42. Αλαθηήζεθε απφ: http://www.emoocs2014.eu/sites/default/files/proceedings-moocs-summit- 2014.pdf. Τειεπηαία πξφζβαζε ζηηο 16-02-2016. Yin, Y., Adams, C., Goble, E., Madriz, L. F. V. (2015), A classroom at home: children and the lived world of MOOCs, Educational Media International, 52:2, pp. 88-99. Zheng S., Rosson M. B., Shih P. C., Carroll J M. (2015), Understanding student motivation, behaviors and perceptions in MOOCs, Motivation and Dynamics of the Open Classroom CSCW, 14 18 Μαξηίνπ 2015, Vancouver, BC, Καλαδάο. Δλληνόγλυζζη Μαηζαγγνχξαο, Η. (2012), Η Γηαζεκαηηθφηεηα ζηε Σρνιηθή Γλψζε: Δλλνηνθεληξηθή Αλαπιαηζίσζε θαη Σρέδηα Δξγαζίαο. Αζήλα: Γξεγφξε. Μπισλάθνπ Κεθέ, Η. (2009), Σπλεξγαζία ζρνιείνπ, νηθνγέλεηαο θαη θνηλφηεηαο: Θεσξεηηθέο πξνζεγγίζεηο θαη πξαθηηθέο εθαξκνγέο. Αζήλα: Παπαδήζε.