137 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΑΝΑΛΥΣΗ S.W.O.T. (STRENGTHS WEAKNESS - OPPORTUNITIES THREATS) Στα προηγούµενα κεφάλαια πραγµατοποιήθηκε αναλυτική παρουσίαση και ανάλυση του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος του Ψυχιατρικού Νοσοκοµείου Κέρκυρας. Το επόµενο βήµα είναι η αξιολόγηση και συγκέντρωση, καθώς και ο συνδυασµός αυτών, µε σκοπό την ολική παρουσίαση των δυνατών σηµείων και των αδυναµιών της λειτουργίας του. Ο συνδυασµός της οργανωτικής δοµής και των παρεχόµενων υπηρεσιών µε τα γενικότερα χαρακτηριστικά του πληθυσµού ευθύνης και της περιοχής συντελούν στον σχηµατισµό µίας ολοκληρωµένης εικόνας. εδοµένου ότι η λειτουργία του Ψ.Ν.Κ εκτός από τα τοπικά χαρακτηριστικά επηρεάζεται και από εθνικούς και ευρωπαϊκούς παράγοντες, στην τελική αξιολόγηση που πραγµατοποιείται µε την ανάλυση S.W.O.T. παρουσιάζεται και η επίδραση αυτών, αρνητική ή θετική, στις δυνατότητες ανάπτυξής του. υνατά Σηµεία Πλεονεκτήµατα (Strengths) Ιστορική Συνέχεια του Οργανισµού Η ύπαρξη του συγκεκριµένου οργανισµού από τις πρώτες δεκαετίες του 19 ου αιώνα και κατά συνέπεια η διαχρονική του παρουσία στον χώρο της ψυχικής υγείας, αποτελεί ένα σηµαντικό πλεονέκτηµα σε ότι αφορά την µετεξέλιξη και ανάπτυξή του. Η ικανότητα ενός οργανισµού να διατηρείται και ταυτόχρονα να εξελίσσεται µέσα στο χρόνο αποτελεί µια σηµαντική παράµετρο στην ανάπτυξη σχεδίων δράσης για την µετεξέλιξή του, τον αναπροσανατολισµό του και την προσαρµοστικότητα του σε καινούργιες καταστάσεις. Τεχνογνωσία Η τεχνογνωσία η οποία έχει αποκτηθεί κατά τη διάρκεια δεκαετιών έχουν καθιερώσει το Ψυχιατρικό Νοσοκοµείο Κέρκυρας ως ένα σηµαντικό ίδρυµα, το οποίο παρέχει συγκεκριµένες υπηρεσίες στον τοµέα παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Η υλοποίηση του προγράµµατος «Ψυχαργώς» και η εφαρµογή της Ψυχιατρικής Μεταρρύθµισης αποτέλεσαν για το ΨΝΚ σηµαντικούς σταθµούς στην απόκτηση ιδιαίτερης τεχνογνωσίας που εισάγει τον χειρισµό της ψυχικής υγείας σε ένα ανώτερο
138 επίπεδο. Μέσα από αυτές τις διαδικασίας, το ΨΝΚ ως οργανισµός εισήγαγε στη πολιτική του την έννοια της µετεξέλιξης και του επαναπροσανατολισµού των στόχων του, γεγονός ιδιαίτερα σηµαντικό για τη µελλοντική µετεξέλιξή του και την προσαρµογή του κάθε φορά στις καινούργιες απαιτήσεις που δηµιουργούν οι νέες συνθήκες. Μεγάλη ακίνητη περιουσία Η µεγάλη ακίνητη περιουσία που έχει στην κατοχή του και διαχειρίζεται το Ψυχιατρείο, αποτελεί τη σηµαντικότερη εγγύηση για τη διασφάλιση της οικονοµικής ανεξαρτησίας του. Η αντικειµενική αξία της ακίνητης περιουσίας του ΨΝΚ προσδιορίζεται περίπου στα 105.000.000, γεγονός που επιτρέπει πάντα µε την προϋπόθεση της ορθής και συστηµατικής εκµετάλλευση της την οικονοµική αυτάρκεια του οργανισµού και κατ επέκταση την χρηµατοδότηση Αδυναµίες - Μειονεκτήµατα (Weaknesses) Συστηµική ανεπάρκεια Ο περιορισµένος βαθµός ανάπτυξης συστηµάτων διαχείρισης και ελέγχου, η αποκλίσεις από τον κανονισµό οργανωτικής διάρθρωσης και η σαφής έλλειψη εσωτερικού κανονισµού λειτουργίας, αποτελούν σαφείς ενδείξεις ύπαρξης συστηµικής ανεπάρκειας η οποία δεν επιτρέπει την αναβάθµιση των εσωτερικών διαδικασιών του νοσοκοµείου. Έλλειψη προσωπικού Η έλλειψη προσωπικού επηρεάζει όλους τους τοµείς, εµποδίζει τη λειτουργία κάποιων τµηµάτων και προκαλεί δυσλειτουργίες. εδοµένου ότι για την εύρυθµη λειτουργία των υπηρεσιών το προσωπικό αποτελεί σηµαντικός παράγοντας, είναι αναγκαία η ρύθµιση της κατάστασης. Χαµηλή κατάρτιση του ανθρώπινου δυναµικού Οι σύγχρονες σε ότι αφορά την διοίκηση του οργανισµού αλλά και γενικότερα η εύρυθµη λειτουργία του απαιτούν υψηλά καταρτισµένο ανθρώπινο δυναµικό. Η διαπίστωση της χαµηλής κατάρτισης και ειδίκευσής του αποτελεί από τις σηµαντικότερες αδυναµίες του συστήµατος, η οποία διογκώνεται και από την υποστελέχωση των τµηµάτων.
139 Μη αξιοποίηση της πληροφορικής τεχνολογίας Όπως προκύπτει από την ανάλυση της υφιστάµενης κατάστασης, η χρήση και αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογιών πληροφορικής δεν φαίνεται να αποτελεί µέρος της δοµής και λειτουργίας του Ψυχιατρείου. Έχουν εγκατασταθεί πληροφοριακά συστήµατα που, όµως, δεν εφαρµόζονται παρά µόνο σε ελάχιστες περιπτώσεις, αλλά και σε αυτές η προσέγγιση δεν είναι ολοκληρωµένη. Στην εποχή της µετάβασης στην Κοινωνία της Πληροφορίας, η αδυναµία αυτή αναδεικνύεται περισσότερο και θα πρέπει να αντιµετωπιστεί άµεσα, τόσο στο πλαίσιο της στρατηγικής του παρόντος επιχειρησιακού σχεδίου αλλά και από το σχέδιο για την µετάβαση στην ΚτΠ. Μη αποτελεσµατική αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του Ψυχιατρείου. Η αξιοποίηση της περιουσίας του Ψυχιατρικού Νοσοκοµείου Κέρκυρας δεν χαρακτηρίζεται ανταποδοτική της αντικειµενικής αξίας που διαθέτει. Η µη αποδοτική διαχείριση των ακινήτων έχει σαν αποτέλεσµα την απώλεια σηµαντικών πόρων για το Ψυχιατρείο, γεγονός που του στερεί την κάλυψη βασικών αναγκών αλλά και την ανάπτυξή του.. Έλλειψη συστηµάτων έλεγχου και διαχείρισης της ποιότητας Ο έλεγχος της ποιότητας είναι ένας τοµέας ο οποίος είναι συνεχώς αναπτυσσόµενος και έχει ήδη εισχωρήσει στο χώρο της παροχής υπηρεσιών. Την τρέχουσα περίοδο, πραγµατοποιείται εµπειρικά και ελλιπώς. Για την ουσιαστική διαχείριση της ποιότητας απαιτείται δειγµατοληψία και ανάλυση ανά τακτικά χρονικά διαστήµατα, καταγραφή των αποτελεσµάτων και σύγκριση µε τα παγκόσµια πρότυπα. Ευκαιρίες (Opportunities) Ολοκλήρωση του Προγράµµατος της Ψυχιατρικής Μεταρρύθµισης Η ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθµισης που συντελείται µέχρι και το τέλος του 2005 δηµιουργεί νέες συνθήκες για τον µετασχηµατισµό του Ψυχιατρικού Νοσοκοµείου Κέρκυρας σε ένα νέο φορέα παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας. το γεγονός αυτό αποτελεί σηµαντική παράµετρο στον επαναπροσδιορισµό των στόχων του ΨΝΚ και κατ επέκταση της στρατηγικής του.
140 Ύπαρξη κενού στην αγορά θεραπευτηρίων «σύγχρονων» ψυχικών νοσηµάτων Η αυξητική τάση που παρουσιάζουν ψυχικά νοσήµατα τα οποία σχετίζονται άµεσα από τον σύγχρονο τρόπο ζωής (π.χ ανορεξία, βουλιµία, αλκοολισµός, εξάρτηση από ναρκωτικές ουσίες, εργασιακό άγχος κλπ) αναδεικνύει το πρόβληµα έλλειψης δοµών οι οποίες θα µπορούσαν να καλύψουν σε µαζική κλίµακα ψυχικά πάσχοντες από τα παραπάνω νοσήµατα. Εκπόνηση και προώθηση πενταετούς προγράµµατος για την υγεία από την Ε.Ε. Η κατάρτιση επιχειρησιακού προγράµµατος για τη δηµόσια υγεία, για την περίοδο 2003-2008, αποτελεί µια σηµαντική παράµετρο που θα πρέπει να αξιοποιηθεί κατάλληλα από το Ψυχιατρείο. Η προώθηση ευρωπαϊκών πολιτικών και η ανάπτυξη διευρωπαϊκής συνεργασίας στον τοµέα της υγείας, απαιτεί και την εµπλοκή του Ψ.Ν.Κ., ώστε να µπορέσει να αναδείξει τη φήµη του και ταυτόχρονα να αντλήσει πιθανούς πόρους για τη χρηµατοδότηση των δραστηριοτήτων του. Ευρύτερη πολιτική συναίνεση για την ενδυνάµωση των τοµέα της υγείας Η γενικότερη πολιτική αντίληψη σε εθνικό επίπεδο φαίνεται να είναι προς την κατεύθυνση της αναβάθµισης του συστήµατος υγείας. Για το λόγο αυτό εικάζουµε ότι υπάρχει η πολιτική βούληση για την υπέρβαση οποιουδήποτε κωλύµατος και αναχρονισµό του συστήµατος. Η διαπίστωση αυτή αποτελεί σηµαντική ευκαιρία για τη διοίκηση του Ψ.Ν.Κ., η οποία πλέον έχει τη δυνατότητα να προωθήσει αποτελεσµατικά τους στρατηγικούς της στόχους. Κίνδυνοι (Threats) Αδυναµία και κωλυσιεργία στην πρόσληψη του απαραίτητου ανθρώπινου δυναµικού Η έλλειψη προσωπικού στο Ψυχιατρείο είναι διάχυτη σε όλη τη διαδικασία αποτύπωσης της υφιστάµενης κατάστασης του. Η ενδυνάµωση των λειτουργικών περιοχών δράσης και ιδιαίτερα των υποστηρικτικών του λειτουργιών συνεπάγεται επάρκεια σε ανθρώπινο δυναµικό ικανό να ανταποκριθεί στις νέες αυξηµένες απαιτήσεις. Κατά συνέπεια οποιαδήποτε καθυστέρηση στη διαδικασία πρόσληψης
141 ανθρώπινου δυναµικού αναµένεται να έχει επιπτώσεις στη συνολικότερη υλοποίηση των επιµέρους σχεδίων δράσης και κυρίως του προγράµµατος «Ψυχαργώς». Αδυναµία προσαρµογής του ανθρώπινου δυναµικού στις νέες δοµές και λειτουργικές διαδικασίες Παρά την έντονη επιθυµία για αλλαγή και αναβάθµιση του τρόπου λειτουργίας του Ψ.Ν.Κ., από πλευράς των υπαλλήλων, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα αντιδράσουν θετικά στην Ψυχιατρική Μεταρρύθµιση, ιδιαίτερα όταν θα λιγοστεύουν οι επιθυµητές δυνατότητες. Η µεταβλητή της µη αποδοχής των αλλαγών αποτελεί έναν κίνδυνο ορατό που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη του στη φάση της υλοποίηση του επιχειρησιακού σχεδιασµού. Μη τήρηση χρονοδιαγραµµάτων Η επιτυχία του στρατηγικού σχεδίου και των σχετικών σχεδίων δράσης συνεπάγεται την υλοποίηση πολλαπλών έργων ταυτόχρονα. Η πολυσυνθετότητα και πολυπλοκότητά τους συνεπάγεται την αυστηρή τήρηση των χρονοδιαγραµµάτων, αφού µόνο µε τον τρόπο αυτό θα διατηρηθεί η συνεκτικότητα του εγχειρήµατος. Εποµένως, είναι φυσιολογικό οποιαδήποτε χρονική καθυστέρηση να απειλεί τη διαδικασία υλοποίησης της στρατηγικής συνολικά, κίνδυνος που θα πρέπει να αποτρέπεται συστηµατικά κατά τη διάρκεια της υλοποίησης. Στην περίπτωση του Ψ.Ν.Κ. η τήρηση ή όχι των χρονοδιαγραµµάτων και ο συντονισµένος βηµατισµός τους, συνδέεται µε τρεις βασικές συνιστώσες ικανές να ανατρέψουν το σύνολο της ψυχιατρικής µεταρρύθµισης. Αυτές είναι η δηµιουργία της Ψυχιατρικής Πτέρυγας στο νέο Νοσοκοµείο Κέρκυρας, η δηµιουργία αντίστοιχων µονάδων στα νοσοκοµεία της Περιφέρειας Ηπείρου και η πορεία της αποασυλοποίησης. Αλλαγή Τεχνολογίας Στο σύγχρονο τεχνολογικό περιβάλλον, όπου οι εξελίξεις είναι ταχείες και σε πολλές περιπτώσεις απρόβλεπτες, η περίπτωση µεταβολής του τεχνολογικού περιβάλλοντος αποτελεί υπαρκτό κίνδυνο σε κάθε έργο εντάσεως τεχνολογίας. Με τον ίδιο τρόπο και η βελτίωση της τεχνολογικής υλικοτεχνικής υποδοµής του Ψ.Ν.Κ. ενέχει σε µεγάλο βαθµό τον κίνδυνο, µέχρι την ολοκλήρωση του έργου, οι νέες υποδοµές ήδη να έχουν ξεπεραστεί από τις εξελίξεις. Με γνώµονα την αντίληψη αυτή θα πρέπει η
142 οµάδα υλοποίησης να επιλέξει τη βέλτιστη τεχνολογική λύση, η οποία θα µπορεί, κατά το δυνατόν, να αντέξει στο χρόνο. Γραφειοκρατία Η κωλυσιεργία στην υλοποίηση δηµοσίων επενδύσεων, αρκετές φορές συνδέεται µε φαινόµενα αυξηµένης γραφειοκρατίας. Στην προκειµένη περίπτωση υφίσταται ο κίνδυνος, αυτή να εµφανιστεί τόσο µέσα στο περιβάλλον του Ψ.Ν.Κ., όσο και σε ανώτερα διοικητικά επίπεδα, οπότε θα µπορούσε να οδηγήσει σε καθυστέρηση των σχεδίων δράσης µε αρνητικές συνέπειες στη συνεκτικότητα της παρέµβασης. υνατά Σηµεία Πλεονεκτήµατα (Strengths) 1. Ιστορική Συνέχεια του Οργανισµού 2. Τεχνογνωσία 3. Μεγάλη ακίνητη περιουσία Ευκαιρίες (Opportunities) 1. Ολοκλήρωση του Προγράµµατος της Ψυχιατρικής Μεταρρύθµισης 2. Ύπαρξη κενού στην αγορά θεραπευτηρίων «σύγχρονων» ψυχικών νοσηµάτων 3. Εκπόνηση και προώθηση πενταετούς προγράµµατος για την υγεία από την Ε.Ε. 4. Ευρύτερη πολιτική συναίνεση για την ενδυνάµωση των τοµέα της υγείας Αδυναµίες Μειονεκτήµατα (Weaknesses) 1. Συστηµική ανεπάρκεια 2. Έλλειψη προσωπικού 3. Χαµηλή κατάρτιση του ανθρώπινου δυναµικού 4. Μη αξιοποίηση της πληροφορικής τεχνολογίας 5. Μη αποτελεσµατική αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του Ψυχιατρείου. 6. Έλλειψη συστηµάτων έλεγχου και διαχείρισης της ποιότητας Κίνδυνοι (Treats) 1. Αδυναµία και κωλυσιεργία στην πρόσληψη του απαραίτητου ανθρώπινου δυναµικού 2. Αδυναµία προσαρµογής του ανθρώπινου δυναµικού στις νέες δοµές και λειτουργικές διαδικασίες 3. Μη τήρηση χρονοδιαγραµµάτων 4. Αλλαγή Τεχνολογίας 5. Γραφειοκρατία