Σύγκριση κύκλου εργασιών δέκα πολυεθνικών εταιριών με το ΑΕΠ δέκα κρατών και την αξία συναλλαγών του χρηματιστήριου της Νέας Υόρκης. Γκούμας Στράτος. Πτυχιούχος Οικονομολόγος. MSc Εφαρμοσμένη Οικονομική και Χρηματοοικονομική (Ε.Κ.Π.Α./ Τμήμα Οικονομικών) e-mail: s_4goum@yahoo.com, My Blog 22/12/2010 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην παρουσίαση αυτή θα εξετάσουμε την αναλογία του κύκλου εργασιών (πωλήσεις) 10 πολυεθνικών εταιριών, με το ΑΕΠ 10 ανεπτυγμένων και αναπτυσσομένων κρατών καθώς και με την αξία των συναλλαγών του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης (NYSE). Σκοπός μας είναι να αντιπαραθέσουμε το ύψος των πωλήσεων της εκάστοτε πολυεθνικής επιχείρησης, με το εισόδημα που παράγεται σε μια οικονομία και με την αξία των συναλλαγών που πραγματοποιείται στο χρηματιστήριο των ΗΠΑ. Η παρουσίαση αυτή πιστεύουμε ότι έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον διότι μπορούμε να συγκρίνουμε, σε γενικές γραμμές, τον πλούτο που παράγεται από μια εταιρία και ένα κράτος και την αξία που συναλλάσσεται σε ένα χρηματιστήριο. Η ιδιαιτερότητα που υφίσταται σε αυτές τις τρεις οντότητες είναι ότι οι εταιρίες και τα κράτη, ανήκουν κυρίως στο φάσμα της πραγματικής οικονομίας και παράγουν πλούτο- αγαθά, αναπτύσσουν την οικονομία και κινούν τις παραγωγικές δυνάμεις, εν αντιθέσει με τα χρηματιστήρια όπου ανήκουν στην εικονική οικονομία και δεν παράγεται αλλά ανταλλάσσεται πλούτος διότι, όπως είναι γνωστό, στις χρηματιστηριακές συναλλαγές η ζημιά ενός επενδύτη αποτελεί κέρδος για κάποιον άλλο, ως εκ τούτου το συνολικό όφελος να είναι μηδενικό. Οι εταιρίες που έχουμε επιλέξει είναι οι εξής: AT&T, BP, Exxon-Mobil, General Electric, Fiat, IBM, Johnson & Johnson, Microsoft, Procter & Gamble και Walmart. Η επιλογή των επιχειρήσεων έχει γίνει με κριτήριο την κατάταξη στη λίστα των 150 πρώτων επιχειρήσεων του περιοδικού Forbes, -με βάση τον κύκλο εργασιών- για τουλάχιστον δυο έτη την τελευταία δεκαετία. Τα κράτη που έχουμε επιλέξει είναι τα εξής: Αυστραλία, Βραζιλία, Καναδάς, Κίνα, Γαλλία, Γερμανία, Ιαπωνία, Ρωσία, Αγγλία και ΗΠΑ, από τις οποίες οι ΗΠΑ, Ιαπωνία, Αγγλία, Γερμανία, Γαλλία, Καναδάς και Αυστραλία ανήκουν στις ανεπτυγμένες οικονομίες ενώ η Κίνα, Ρωσία και Βραζιλία στις αναπτυσσόμενες. 1
Τέλος, διαθέτουμε σε ετήσια βάση την αξία των συναλλαγών των μετοχών 1 του χρηματιστήριου της Νέας Υόρκης, το οποίο αποτελεί το μεγαλύτερο χρηματιστήριο παγκοσμίως. Τα δεδομένα αφορούν την περίοδο 2001-2009. ΔΕΔΟΜΕΝΑ Πίνακας 1. Παρουσίαση εταιριών Αριθμός χωρών δραστηριοποίησης (Τουλάχιστον μια εγκατάσταση) Έδρα / Έτος Ίδρυσης Αντικείμενο Εργασιών Τηλεπικοινωνίες, Διαδίκτυο, Ψηφιακή ΑΤ&Τ Inc 149 ΗΠΑ/ 1983 Τηλεόραση BP plc 66 Αγγλία/ 1909 Πετρέλαιο-Υγραέριο, Παράγωγα πετρελαίου Exxon-Mobil Co. 41 ΗΠΑ / 1870 Πετρέλαιο-Υγραέριο, Παράγωγα πετρελαίου General Electric 100 ΗΠΑ / 1878 Συσσώρευση Υπηρεσιών (Ενέργεια, Χρηματοοικονομικές Υπηρεσίες, Υπολογιστές, Προϊόντα υγείας, Λογισμικό, Αεροναυπηγική, Ηλεκτρονικά/ Βιομηχανικά προϊόντα κτλ) Αυτοκίνητα, Χρηματοοικονομικές Fiat s.p.a 64 Ιταλία/ 1899 Walmart Stores Inc. 16 ΗΠΑ/ 1962 Πηγή: Ιστοσελίδες εταιριών, Forbes, Fortune. υπηρεσίες, Επικοινωνία, Μεταλλουργία Υπολογιστικά συστήματα, Λογισμικό- Υλικό Η/Υ, Πληροφοριακά συστήματα ΙΒΜ 170 ΗΠΑ / 1911 Johnson & Johnson 52 ΗΠΑ / 1886 Προϊόντα Υγείας-Ομορφιάς Microsoft Co. 100 ΗΠΑ / 1975 Διαδίκτυο- Λογισμικό Η/Υ, Προϊόντα Η/Υ Procter & Gamble Co. 80 ΗΠΑ/ 1837 Λιανικό εμπόριο, Καταναλωτικά αγαθά Υπεραγορά (Λιανικό εμπόριο, Καταναλωτικά αγαθά κτλ) 1 Στα στοιχεία του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης περιλαμβάνεται μόνο η αξία των συναλλαγών που αφορά τις μετοχές (βλ. Πίνακα 5). Δεν έχει προσμετρηθεί η συνολική αξία των συναλλαγών (π.χ. συνάλλαγμα, παράγωγα κτλ) 2
Πίνακας 2. Πωλήσεις (σε δολάρια). Έτος 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Μέσος Όρος ΑΤ&Τ 43.528.000.000 40.655.000.000 38.591.000.000 36.264.000.000 38.623.000.000 55.888.000.000 107.378.000.000 111.359.000.000 111.055.000.000 64.815.666.667 BP plc 174.218.000.000 178.721.000.000 169.441.000.000 192.024.000.000 239.792.000.000 265.906.000.000 284.365.000.000 361.143.000.000 239.272.000.000 233.875.777.778 Exxon-Mobil 208.715.000.000 200.949.000.000 237.054.000.000 291.252.000.000 358.955.000.000 365.467.000.000 390.328.000.000 459.579.000.000 301.500.000.000 312.644.333.333 General Electric 126.182.000.000 131.213.000.000 112.819.000.000 133.227.000.000 134.907.000.000 149.414.000.000 169.469.000.000 180.929.000.000 155.777.000.000 143.770.777.778 Fiat s.p.a 57.575.000.000 55.427.000.000 48.346.000.000 45.637.000.000 46.544.000.000 51.832.000.000 58.529.000.000 59.564.000.000 50.102.000.000 52.617.333.333 ΙΒΜ 83.067.000.000 81.186.000.000 89.131.000.000 96.225.000.000 91.134.000.000 91.423.000.000 98.785.000.000 103.630.000.000 95.759.000.000 92.260.000.000 Johnson 32.317.000.000 36.298.000.000 41.862.000.000 47.348.000.000 50.514.000.000 53.324.000.000 61.095.000.000 63.747.000.000 61.897.000.000 49.822.444.444 Microsoft 25.296.000.000 28.365.000.000 32.187.000.000 36.835.000.000 39.788.000.000 44.282.000.000 51.122.000.000 60.420.000.000 58.437.000.000 41.859.111.111 Procter & Gamble 39.244.000.000 40.169.000.000 43.373.000.000 51.407.000.000 56.741.000.000 68.222.000.000 72.441.000.000 79.257.000.000 76.694.000.000 58.616.444.444 Walmart 204.011.000.000 229.616.000.000 256.329.000.000 281.488.000.000 308.945.000.000 344.759.000.000 373.821.000.000 401.087.000.000 405.046.000.000 311.678.000.000 ΣΥΝΟΛΟ 994.153.000.000 1.022.599.000.000 1.069.133.000.000 1.211.707.000.000 1.365.943.000.000 1.490.517.000.000 1.667.333.000.000 1.880.715.000.000 1.555.539.000.000 Πηγή: Ιστοσελίδες εταιριών (Ισολογισμοί εταιριών), CNNMoney 3
ΠΙΝΑΚΑΣ 3. ΑΕΠ Κρατών (τρέχουσες τιμές σε δολάρια) 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Αυστραλία 380.427.712.783 397.239.430.724 468.468.841.002 615.275.999.431 696.033.679.146 749.316.412.099 856.816.361.781 1.039.415.095.377 924.843.128.521 Βραζιλία 553.582.178.386 504.221.228.974 552.469.288.268 663.760.000.000 882.185.291.701 1.088.917.279.412 1.365.982.651.542 1.638.608.930.636 1.571.978.941.190 Καναδάς 715.423.553.719 734.661.951.188 865.873.242.452 992.226.868.150 1.133.759.985.476 1.278.610.846.645 1.424.065.729.448 1.499.107.812.266 1.336.066.835.797 Κίνα 1.324.804.848.409 1.453.827.687.613 1.640.966.533.768 1.931.643.872.028 2.257.068.235.352 2.716.869.089.037 3.505.529.765.516 4.532.791.593.897 4.984.731.371.688 Γαλλία 1.339.762.863.535 1.457.326.369.283 1.800.015.801.354 2.061.411.906.403 2.146.530.368.602 2.266.136.605.695 2.594.012.356.324 2.854.229.318.490 2.649.390.172.579 Γερμάνια 1.890.970.917.226 2.016.920.760.399 2.442.212.189.616 2.745.214.902.560 2.788.389.792.568 2.916.798.910.105 3.323.396.812.101 3.655.912.403.413 3.346.701.989.184 Ιαπωνία 4.095.480.000.000 3.918.340.000.000 4.229.100.000.000 4.605.920.000.000 4.552.200.000.000 4.362.590.000.000 4.377.940.000.000 4.886.970.000.000 5.067.530.000.000 Ρωσία 306.602.673.980 345.470.494.418 431.487.032.451 591.742.450.538 764.553.650.345 989.426.421.038 1.300.121.282.368 1.667.598.827.501 1.230.725.856.403 Αγγλία 1.470.891.032.100 1.612.056.354.916 1.860.809.795.918 2.202.490.021.605 2.280.113.745.868 2.439.423.574.069 2.799.040.362.405 2.662.651.709.850 2.174.529.808.278 ΗΠΑ 10.075.900.000.000 10.417.600.000.000 10.908.000.000.000 11.812.300.000.000 12.579.700.000.000 13.336.200.000.000 14.010.800.000.000 14.369.400.000.000 14.256.300.000.000 Πηγή: Παγκόσμια Τράπεζα ΠΙΝΑΚΑΣ 4. Μέσος Όρος ΑΕΠ Αυστραλία Βραζιλία Καναδάς Κίνα Γαλλία Γερμάνια Ιαπωνία Ρωσία Αγγλία ΗΠΑ M.O. 680.870.740.096 980.189.532.234 1.108.866.313.905 2.705.359.221.923 2.129.868.418.029 2.791.835.408.575 4.455.118.888.889 847.525.409.894 2.166.889.600.557 12.418.466.666.667 ΠΙΝΑΚΑΣ 5. Αξία συναλλαγών μετοχών του χρηματιστήριου Νέας Υόρκης (NYSE) Έτος 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Αξία Συναλλαγών 10.489.030.600.000 10.311.155.700.000 9.691.335.300.000 11.618.150.700.000 17.858.365.500.000 21.790.595.500.000 29.113.786.700.000 33.638.937.000.000 17.784.586.180.000 Πηγή: ΝΥSΕ 4
ΑΝΑΛΥΣΗ Αρχίζοντας την ανάλυσή μας θα εστιάσουμε πρώτα στις επιχειρήσεις. Εξετάζοντας τα δεδομένα του Πίνακα 2, παρατηρούμε ότι με κριτήριο το μέσο όρο εσόδων, πρώτη κατατάσσεται η Exxon-Mobil, δεύτερη η Walmart και τρίτη η BP. Από τις υπό εξέταση εταιρίες είναι οι μοναδικές με μέσο όρο κύκλου εργασιών πάνω από 200 δις δολάρια. Το ύψος των εσόδων αυτών των εταιριών είναι ανάλογο ή/ και υπερβαίνει το ΑΕΠ χωρών όπως η Κολομβία, Αργεντινή, Δανία, Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ουγγαρία. Οι υπόλοιπες εταιρίες επιτυγχάνουν λιγότερα ετήσια έσοδα τα οποία ωστόσο δεν είναι αμελητέα, καθώς εκάστη εταιρία έχει τζίρο πάνω από 40 δις δολάρια ετησίως. Το γεγονός αυτό είναι αναμενόμενο, καθώς οι επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται σε πλήθος χωρών, συνεπώς κατέχουν ένα ευρύ φάσμα καταναλωτών και πελατών. Διαχρονικά διαπιστώνουμε ότι το σύνολο των εσόδων των δέκα εταιριών αυξάνεται, με μοναδική εξαίρεση το έτος 2009 όπου υπήρξε μια μικρή μείωση, η οποία πιθανώς προήλθε από την παγκόσμια ύφεση. Πάραυτα, το σύνολο των εσόδων ξεπερνάει το 1 τρις δολάρια σε ετήσια βάση. Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει το γεγονός ότι από τις 5 πρώτες επιχειρήσεις του παραπάνω πίνακα, οι δυο πρώτες ανήκουν στο χώρο των πετρελαιοειδών. Για εγκυκλοπαιδικούς σκοπούς να σημειώσουμε ότι τα τελευταία δέκα έτη, οι πέντε ισχυρότερες πετρελαϊκές επιχειρήσεις (Exxon-Mobil, Chevron-Texaco, BP, Shell, Total) κατατάσσονται στην πρώτη δεκαπεντάδα στην λίστα του περιοδικού Forbes. Συνεχίζοντας, θα εξετάσουμε στο ΑΕΠ των κρατών. Από τα δεδομένα του Πίνακα 3 παρατηρούμε ότι το ΑΕΠ των ΗΠΑ σε ετήσια βάση είναι πάνω από 10 τρις δολάρια και ξεπερνάει σε μεγάλο βαθμό το ΑΕΠ των υπολοίπων κρατών. Οι ΗΠΑ, όπως γνωρίζουμε, αποτελεί την ισχυρότερη οικονομία (άνω του 30% της παγκόσμιας παραγωγής αγαθών πραγματοποιείται στις ΗΠΑ) με τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που παράγει να διανέμονται σε παγκόσμια εμβέλεια. Ακολουθεί η Ιαπωνία με ΑΕΠ άνω των 4 τρις δολαρίων ενώ η Γερμανία, Γαλλία και Αγγλία έπονται στην κατάταξη με ΑΕΠ άνω του 1.5 τρις δολαρίων ανά έτος. Από τα στοιχεία διακρίνουμε επίσης την εντυπωσιακή άνοδο της Κίνας η οποία τα έτη 2008, 2009 έχει πλησιάσει την Ιαπωνία και διεκδικεί επίσημα την δεύτερη θέση της ισχυρότερης οικονομικής δύναμης. Επιπλέον η Κίνα με την Ιαπωνία είναι οι μοναδικές από της υπό εξέταση χώρες οι οποίες δεν υπέστησαν μείωση του ΑΕΠ από την παγκόσμια ύφεση κατά το έτος 2009. Σε αυτό ίσως έπαιξε σημαντικό ρόλο και ο λόγος των ισοτιμιών των νομισμάτων των δυο αυτών ασιατικών χωρών (γουαν Κίνας και γιεν Ιαπωνίας) έναντι του δολαρίου, καθώς έχει παρατηρηθεί ότι τα τελευταία δυο έτη τα ασιατικά νομίσματα 5
ισχυροποιούνται έναντι του δολαρίου. Υψηλό ρυθμό αύξησης ΑΕΠ παρουσιάζουν ομοίως η Ρωσία, η Βραζιλία και η Αυστραλία, όπου το ΑΕΠ της Ρωσίας το 2009 είναι πενταπλάσιο σε σχέση με το 2001, ενώ το ΑΕΠ της Βραζιλίας και της Αυστραλίας το 2009 είναι τριπλάσιο από αυτό του 2001. Τέλος, εστιάζοντας στην αξία των συναλλαγών του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης παρατηρούμε ότι τα έτη 2001-2003 υφίσταται μικρή διακύμανση και σταθερότητα στις συναλλαγές, τα έτη 2004-2008 η αξία των συναλλαγών αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς (η αξία συναλλαγών το έτος 2008 είναι σχεδόν τετραπλάσια από το έτος 2003), ενώ το έτος 2009 η μείωση είναι απότομη με την αξία των συναλλαγών να ελαττώνεται κατά 50% σε σχέση με το έτος 2008. Σε σύγκριση με τα έσοδα των εταιριών και το ΑΕΠ των κρατών, αντιλαμβανόμαστε ότι οι διακυμάνσεις του χρηματιστήριου είναι εντονότερες. Τούτο συνεπάγεται ότι οι χρηματιστηριακές συναλλαγές είναι πιο ευάλωτες στα οικονομικά και πολιτικά γεγονότα. Επιπλέον, η ταχύτητα των συναλλαγών στις χρηματαγορές είναι πολλαπλάσια εν αντιθέσει με την πραγματική οικονομία όπου οι διαδικασίες κινούνται με πιο αργούς ρυθμούς. Αυτό είναι και το στοιχείο που προσδίδει την έντονη διακύμανση στα χρηματιστήρια. Υπάρχει η τάση από τις αγορές να προεξοφλούν τα γεγονότα με ραγδαίους ρυθμούς προτού αρχίσει η επίδρασή τους στην οικονομία με αποτέλεσμα να δημιουργείται αποσταθεροποίηση στο πολιτικό/ οικονομικό σύστημα. Αν παραδείγματος χάριν αποφασίσει η αμερικανική κυβέρνηση σε συνεργασία με την FED να σχεδιάσουν μια νέα οικονομική πολιτική όπου θα εισηγηθούν μείωση των επιτοκίων και αλλαγές στη φορολογία, οι χρηματαγορές θα προεξοφλήσουν τις αλλαγές αυτές σε διάστημα λίγων ημερών. Αντιθέτως, οι αλλαγές αυτές θα επηρεάσουν την πραγματική οικονομία σε μεσο/μακρο-πρόθεσμο ορίζοντα. Η διαφορά στην ταχύτητα προσαρμογής αυτών των γεγονότων δημιουργεί πολλές φορές έντονες διακυμάνσεις και οδηγεί, άλλοτε σταδιακά και άλλοτε με γρήγορους ρυθμούς, σε αποσταθεροποίηση την πραγματική οικονομία και με κατάληξη την πορεία προς την ύφεση. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το παρακάτω γράφημα και ο πίνακας 6, στα οποία έχουμε εισάγει τα στοιχεία του χρηματιστήριου της Νέας Υόρκης, τα έσοδα των εταιριών και τα 5 κράτη με τη μεγαλύτερη μέση τιμή ΑΕΠ των ετών 2001-2009 (ΗΠΑ, Ιαπωνία, Κίνα, Γερμανία και Αγγλία. Βλέπε. Πίνακα 4.). 6
ΓΡΑΦΗΜΑ 1. ΠΙΝΑΚΑΣ 6. Έτος Αξία Συναλλαγών NYSE Σύνολο ΑΕΠ (5 κρατών) 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 10.489.030.600.000 18.858.046.797.735 10.311.155.700.000 19.418.744.802.928 9.691.335.300.000 21.081.088.519.302 11.618.150.700.000 23.297.568.796.193 17.858.365.500.000 24.457.471.773.788 21.790.595.500.000 25.771.881.573.211 29.113.786.700.000 28.016.706.940.022 33.638.937.000.000 30.107.725.707.160 17.784.586.180.000 29.829.793.169.150 7
Συγκρίνοντας τα μεγέθη του Γραφήματος 1, παρατηρούμε την διαφορά μεταξύ της αξίας συναλλαγών και του ΑΕΠ των ΗΠΑ κατά τα έτη 2005-2009. Η ποσότητα των χρημάτων που διακινείται στις αγορές είναι πολλαπλάσια από αυτήν της πραγματικής οικονομίας με ο,τι αυτό συνεπάγεται. Τούτο είναι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει το οικονομικό σύστημα, διότι η ποσότητα των χρημάτων δεν δύναται να αξιοποιηθεί και να αναλωθεί ουσιαστικά από τις παραγωγικές δυνάμεις καθώς η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος δεν αφήνει τα περιθώρια για τέτοιες ενέργειες. Το πρόσκαιρο κέρδος, δυστυχώς, είναι αυτό που ενδιαφέρει πλέον τους επενδυτές. Παραθέτοντας τον μαθηματικό τύπο της ποσοτικής θεωρίας του χρήματος (quantity theory of money) από την μακροοικονομική, μπορούμε να συμπεράνουμε το εξής. Τύπος: MV=PQ (M=Συνολική Προσφορά Χρήματος, V=Ταχύτητα Κυκλοφορίας Χρήματος, Ρ=Γενικό Επίπεδο Τιμών, Q=Παραγόμενο Προϊόν). Υποθέτοντας ότι το δεξιό σκέλος της εξίσωσης παραμένει σταθερό και το V αυξάνεται, συνεπάγεται ότι το Μ μειώνεται. Με τα σημερινά οικονομικά δεδομένα το V αυξάνεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, το οποίο οφείλεται κατά κύριο λόγο στις χρηματαγορές, καθώς η μεταφορά κεφαλαίων από το ένα σημείο του πλανήτη σε ένα άλλο γίνεται ηλεκτρονικά και διαρκεί από λίγες ώρες μέχρι 1-2 μέρες. Από αυτό προκύπτει ότι το Μ πρέπει να μειωθεί ανάλογα. Δεν είναι διόλου απίθανο σε μερικά έτη το χρήμα να έχει χάσει εντελώς την αξία του εξαιτίας του γεγονότος της μεγάλης ταχύτητας κυκλοφορίας του. Για να ισορροπήσουμε αυτή την αστάθεια θα πρέπει να παρέμβουμε και στους υπόλοιπους παράγοντες της σχέσης (Τιμές, Προϊόν), οι οποίοι δεν είναι το ίδιο εύκολα μεταβαλλόμενοι όπως το Μ και V. Συνεχίζοντας στο Γράφημα 1, παρατηρούμε ότι οι υπόλοιπες οικονομίες καθώς και οι εταιρίες ακολουθούν με μεγάλη διαφορά την οικονομία των ΗΠΑ και το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Εντυπωσιακό δε, είναι επίσης το γεγονός ότι το σύνολο της αξίας των συναλλαγών του ΝΥSE κατά τα έτη 2005-2009 προσεγγίζει και πολλές φορές υπερβαίνει το σύνολο του ΑΕΠ των πέντε προαναφερθέντων κρατών. Να υπενθυμίσουμε ότι τα στοιχεία αυτά αφορούν μόνο ένα χρηματιστήριο και μόνο την αξία των συναλλαγών των μετοχών (δεν έχει δηλαδή συμπεριληφθεί το σύνολο των χρηματιστηριακών συναλλαγών όπως π.χ. αγορά συναλλάγματος, αγορές παραγώγων κτλ). Είναι εύκολο λοιπόν να κατανοήσουμε την διαφορά μεγέθους της αξίας των συναλλαγών μεταξύ χρηματιστηρίων και πραγματικής οικονομίας. Ωστόσο διακεκριμένοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι η εικονική οικονομία δεν μπορεί να 8
ξεφύγει από την βαρύτητα της πραγματικής οικονομίας, όπου αργά ή γρήγορα, είτε με ομαλό είτε βίαιο και εξαναγκαστικό τρόπο, θα την αναγκάσει να προσαρμοστεί στο επίπεδό της. Το δυσάρεστο είναι ότι όταν η διαδρομή αυτή γίνεται με γρήγορους και βίαιους ρυθμούς ακολουθούν αναταραχές τόσο σε οικονομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. (Χρηματιστηριακό κραχ 1929, Ασιατική κρίση 1997-1998, Παγκόσμια ύφεση 2007-2008) ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 1) Τα τελευταία έτη παρατηρείται τάση ανόδου των χρηματιστηριακών συναλλαγών η οποία ωστόσο δεν συμπαρασύρει σε ανάλογη ανάπτυξη και άνοδο την πραγματική οικονομία. Οι επενδυτές φαίνεται να δίνουν μεγαλύτερη βαρύτητα στα χρηματοοικονομικά/ τραπεζικά προϊόντα παρά στις επενδύσεις για ανάπτυξη και δημιουργία θέσεων εργασίας. Το πρόβλημα που ανακύπτει, όπως προαναφέραμε, είναι ότι η εικονική οικονομία δεν μπορεί να ξεφύγει από τα όρια της πραγματικής οικονομίας, με αποτέλεσμα, αργά ή γρήγορα, να προσγειωθεί στο φάσμα της. Όσο λιγότερα κεφάλαια και ιδέες επενδύονται για την πραγματική ανάπτυξη και ευημερία μιας κοινωνίας, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος αποσταθεροποίησης του γενικού οικονομικού και κοινωνικού κλίματος. 2) Οι επενδύσεις σε χρηματιστηριακά προϊόντα χωρίς την συνοδεία επενδύσεων στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, τις περισσότερες φορές, δεν οδηγούν σε παράλληλη ανάπτυξη της οικονομίας. Οι χρηματιστηριακές συναλλαγές έχουν συνολικό όφελος μηδενικό, καθώς αποτελούν μια ιδιαίτερη μορφή ανταλλαγής εισοδήματος (κάποιος χάνει και κάποιος κερδίζει). Από μόνο του τούτο το γεγονός δεν είναι ικανό να κινήσει τις παραγωγικές δυνάμεις ενός κράτους, με αποτέλεσμα όταν μια χώρα βασίζεται μόνο σε αυτού του είδους συναλλαγές να αντιμετωπίζει τον κίνδυνο να καταρρεύσει σε περίπτωση ύπαρξης μιας γενικής ύφεσης. 3) Από τα παραπάνω γραφήματα και πίνακες διαπιστώσαμε την ξέφρενη πορεία των χρηματιστηριακών συναλλαγών κατά τα έτη 2004-2008, η οποία από ότι φαίνεται δεν συνοδεύτηκε από ανάλογη άνοδο του ΑΕΠ των κρατών. Κατά το έτος 2009 η αξία των συναλλαγών μειώθηκε κατά 50% σε σχέση με το 2008, ενώ παράλληλα το ίδιο έτος μειώθηκε και το ΑΕΠ των κρατών, -σε μικρό βέβαια ποσοστό-, σε σύγκριση με το 2008. Αυτό είναι μια ένδειξη ότι η εικονική οικονομία δεν είναι ικανή να ξεφύγει από τον έλεγχο της πραγματικής οικονομίας. Το ξεφούσκωμα των 9
χρηματιστηριακών συναλλαγών κατά το έτος 2009 έγινε αιφνιδίως και απότομα, οπότε παρεπόμενο ήταν το αρνητικό κλίμα να παρασύρει κυρίως τις οικονομίες μικρής δυναμικότητας και λιγότερο βέβαια τα ισχυρότερα κράτη. 4) Ανάλογη πορεία έχουν και οι υπό εξέταση εταιρίες. Ελέγχοντας τα δεδομένα, θα διαπιστώσουμε τα εξής. Κατά το έτος 2007-2008 η μεγαλύτερη αύξηση εσόδων παρατηρείται από τις δυο πετρελαϊκές εταιρίες, ενώ οι υπόλοιπες εταιρίες σημειώνουν μικρότερο ρυθμό εσόδων. Κατά το έτος 2008-2009, οι δυο πετρελαϊκές εταιρίες εμφανίζουν τις μεγαλύτερες απώλειες εσόδων, ενώ οι υπόλοιπες σημειώνουν μικρότερες απώλειες. Τούτο το γεγονός προήλθε από την άνοδο της τιμής του πετρελαίου. Να θυμηθούμε ότι από τα μέσα του 2007 έως τα μέσα του 2008 το πετρέλαιο σημείωσε την μεγαλύτερη άνοδο στα ιστορικά χρονικά, με την τιμή να κυμαίνεται πάνω από 100$ το βαρέλι. Έπειτα από αυτή την δυσμενή περίοδο πραγματοποιήθηκε ομαλή πτώση της τιμής, συνεπώς μειωθήκαν τα έσοδα των πετρελαϊκών εταιριών. Αντιληφθήκαμε επίσης την τάξη μεγέθους των εσόδων των εταιριών τα οποία πολλές φορές προσεγγίζουν ή/και υπερβαίνουν το ΑΕΠ κρατών μεσαίας κυρίως δυναμικότητας. 5) Από τα στοιχεία μπορούμε να εξακριβώσουμε ότι υφίσταται μια κοινή τάση, είτε πρόκειται για κράτη είτε για χρηματιστήρια είτε για εταιρίες,. Όταν σημειώνεται άνθιση και ευημερία, το ΑΕΠ, τα έσοδα και οι συναλλαγές αυξάνονται, αντιθέτως, όταν επικρατεί ύφεση τα μεγέθη αυτά μειώνονται. Τούτο οφείλεται κυρίως στην σταθερότητα που διακρίνει την οικονομία των κρατών. Όταν μια οικονομία παρουσιάζει αστάθεια είναι αναπόφευκτο να συμπαρασύρει και τους υπόλοιπους παράγοντες (χρηματιστήρια, τράπεζες, εταιρίες κτλ), με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα γενικότερο δυσμενές κλίμα. Τα μεγέθη αυτά παρουσιάζουν συσχέτιση, ως εκ τούτου αλληλεπιδρούν στα οικονομικά και πολιτικά γεγονότα. Οι αναλυτές ελέγχουν κυρίως τα μακροοικονομικά μεγέθη των κρατών (χρέος, πληθωρισμός, ανεργία, ρυθμό ανάπτυξης κτλ) καθώς και την νομισματική πολιτική που θεσπίζεται από τις κεντρικές τράπεζες. Χρησιμοποιώντας κατάλληλα οικονομικά μοντέλα, έχουν τη δυνατότητα να προβλέπουν την πορεία μιας οικονομίας σε βραχυ/ μεσο/ μακρο - πρόθεσμο διάστημα. Αν τα αποτελέσματα είναι θετικά τότε ανάλογη πορεία θα έχουν και οι χρηματιστηριακές συναλλαγές. 10