α τρ 7 γ τρ 7 α τρ 8 γ τρ 8 α τρ 9 γ τρ 9 α τρ 1 γ τρ 1 α τρ 11 γ τρ 11 α τρ 12 γ τρ 12 α τρ 13 γ τρ 13 α τρ 14 γ τρ 14 α τρ 15 γ τρ 15 α τρ 16 γ τρ 16 α τρ 17 γ τρ 17 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ & ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 217 ΔΕΛΤΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ & ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Ετήσιος ρυθμός μεταβολής πραγματικού ΑΕΠ Ελλάδας-Ευρωζώνης (%) 6 4 2-2 -4-6 -8-1 -12 Πηγή: Eurostat. Τράπεζα Πειραιώς Οικονομική Ανάλυση & Επενδυτική Στρατηγική researchdivision@piraeusbank.gr Bloomberg: <PBGR> Βασ. Σοφίας 94 & Κερασούντος 1 115 28, Αθήνα Ευρωζώνη Τηλ: (+3) 21 328 8187 Φάξ: (+3) 21 373958 Ελλάδα ΕΛΛΑΔΑ Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το ΥΠΟΙΚ μέσω της έκθεσης Προϋπολογισμού 218, αναθεωρούν προς τα κάτω τις εκτιμήσεις τους για την ανάπτυξη του 217, αναμένοντας ωστόσο καλύτερη πορεία για το ποσοστό ανεργίας. Εντούτοις, παρά την αναθεώρηση του ρυθμού ανάπτυξης για το σύνολο του έτους αναμένουν ενδυνάμωση της δραστηριότητας το δεύτερο εξάμηνο. Για το 218 οι προβλέψεις συγκλίνουν σε ανάπτυξη στο 2,5% και σε περαιτέρω πτώση του ποσοστού ανεργίας κοντά στο 2,4%. Το γ τρίμηνο του 217 το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 1,3% σε ετήσια βάση και κατά,3% σε τριμηνιαία βάση. Σημαντική υπήρξε η αναθεώρηση της μεταβολής του ΑΕΠ κατά το β τρίμηνο του έτους, καθώς σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία το β τρίμηνο αυξήθηκε κατά 1,6% ΥοΥ (από,8%), ενώ ο ρυθμός μεταβολής του α τριμήνου παρέμεινε στο,4% ΥοΥ. Ο μέσος ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ για το 9μηνο του 217 ανέρχεται στο 1,1% ΥοΥ (κοντά στο 1,2% της ετήσιας πρόβλεψής μας για το 217). Για να επιβεβαιωθεί το 1,2% για το 217 θα πρέπει σε ετήσια βάση το δ τρίμηνο του έτους να κυμανθεί από 1,4% έως 1,7%. Αντίστοιχα, για να επιβεβαιωθεί η νέα πρόβλεψη τόσο του ΥΠΟΙΚ όσο και της ΕΕ για 1,6% το 217 θα πρέπει το δ τρίμηνο του έτους να κυμανθεί από 3,% έως 3,2% ΥοΥ. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Με σχετικά ισχυρό ρυθμό ανάπτυξης (3,3% σε τριμηνιαία ετησιοποιημένη βάση) κινήθηκε η αμερικανική οικονομία το γ τρίμηνο του 217. Είναι σχεδόν βέβαιο η FED να αυξήσει το βασικό της επιτόκιο στην ερχόμενη συνεδρίαση του Δεκεμβρίου ενώ στα μέλη της επιτροπής FOMC υπάρχει διαφωνία σχετικά με το εάν η επιβράδυνση στο δομικό πληθωρισμό είναι προσωρινού ή διαρθρωτικού χαρακτήρα. Βέβαια, η ενδεχόμενη υλοποίηση του προγράμματος μείωσης των φορολογικών συντελεστών θα μπορούσε να συμβάλει στην πιο αποτελεσματική ανάκαμψη του δομικού πληθωρισμού. Οι πρόδρομοι δείκτες εξακολουθούν να διαμορφώνονται σε πολύ υψηλό επίπεδο, ενώ το ποσοστό ανεργίας έχει υποχωρήσει στο 4,1%. Στην Ευρωζώνη συνεχίστηκε ο υψηλός ρυθμός ανάπτυξης (,6% σε τριμηνιαία βάση) το γ τρίμηνο του 217. Η ΕΚΤ αποφάσισε να μειώσει το μηνιαίο μέγεθος αγορών (από τα 6 δισ. στα 3 δισ.) στο ακολουθούμενο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης τη χρονική περίοδο Ιαν. 218 Σεπ. 218. Επιπλέον, ο κ. Ντράγκι αποσαφήνισε ότι ο τερματισμός του προγράμματος δεν πρόκειται να γίνει με απότομο τρόπο δίνοντας τη δυνατότητα για περαιτέρω συνέχιση του προγράμματος με μικρότερο ενδεχομένως μέγεθος αγορών. Οι πρόδρομοι δείκτες εξακολουθούν να διαμορφώνονται σε πολύ υψηλό επίπεδο, ενώ το ποσοστό ανεργίας υποχώρησε υπό του 9,% για πρώτη φορά από τις αρχές του 29.
Νοε-11 Φεβ-12 Μαϊ-12 Αυγ-12 Νοε-12 Φεβ-13 Μαϊ-13 Αυγ-13 Νοε-13 Φεβ-14 Μαϊ-14 Αυγ-14 Νοε-14 Φεβ-15 Μαϊ-15 Αυγ-15 Νοε-15 Φεβ-16 Μαϊ-16 Αυγ-16 Νοε-16 Φεβ-17 Μαϊ-17 Αυγ-17 Νοε-17 Q1/13 Q2/13 Q3/13 Q4/13 Q1/14 Q2/14 Q3/14 Q4/14 Q1/15 Q2/15 Q3/15 Q4/15 Q1/16 Q2/16 Q3/16 Q4/16 Q1/17 Q2/17 Q3/17 ΕΛΛΑΔΑ Στο 1,3% η αύξηση του ΑΕΠ το γ τρίμηνο του 217. Αναθεώρηση του β τριμήνου στο 1,6% (από,8%). Βραδύτερος ρυθμός ανάπτυξης με χαμηλότερη όμως ανεργία το 217 σύμφωνα με ΕΕ και ΥΠΟΙΚ Πλεόνασμα έναντι ελλείμματος την περίοδο Ιαν.-Οκτ. για τον κρατικό προϋπολογισμό (βάσει στόχου Εισηγ. Έκθεσης 218). Στο 3,8% του ΑΕΠ το πρωτογενές με βάση τους όρους του προγράμματος, υπερκάλυψη του στόχου για το 217 και 218. Οριακή βελτίωση του δείκτη οικονομικού κλίματος το Νοέμβριο. Το ελληνικό Δημόσιο άντλησε μέσω ΕΓΕΔ 2,8 δισ. Μείωση του ποσοστού ανεργίας τον Αύγουστο. Στο,7% ο πληθωρισμός τον Οκτώβριο. Προς τα πάνω αναθεώρηση του ποσοστού αποταμίευσης των νοικοκυριών το 216. Αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής αλλά πτώση του δείκτη κύκλου εργασιών στη μεταποίηση το Σεπτέμβριο. Αύξηση στους δείκτες τιμών εισαγωγών και τιμών παραγωγού στη βιομηχανία το Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο αντίστοιχα. Μείωση του δείκτη κύκλου εργασιών και όγκου στο λιανικό εμπόριο το Σεπτέμβριο. Μείωση του αριθμού των οικοδομικών αδειών τον Αύγουστο Αύξηση του πλεονάσματος ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών το Σεπτέμβριο. Στο -,9% ο ρυθμός τραπεζικής χρηματοδότησης τον Οκτώβριο. Στις 4/12 η ΕΛΣΤΑΤ ανακοίνωσε τα στοιχεία για το πραγματικό ΑΕΠ του γ τριμήνου του 217. Σύμφωνα με τα εποχικά εξομαλυμένα στοιχεία, το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 1,3% σε ετήσια βάση και κατά,3% σε τριμηνιαία βάση. Σημαντική υπήρξε η αναθεώρηση της μεταβολής του ΑΕΠ κατά το β τρίμηνο του 217, καθώς σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία το β τρίμηνο αυξήθηκε κατά 1,6% ΥοΥ (από,8%), ενώ ο ρυθμός μεταβολής του α τριμήνου παρέμεινε στο,4% ΥοΥ. Η άνοδος του ΑΕΠ σε ετήσια βάση συνδέεται σχεδόν αποκλειστικά με την αύξηση των αποθεμάτων, καθώς ενώ οι επενδύσεις μειώθηκαν κατά -8,5% σε σχέση με το γ τρίμηνο του 216, ο ακαθάριστος σχηματισμός κεφαλαίου (συμπεριλαμβάνει την μεταβολή των αποθεμάτων) αυξήθηκε κατά 1,6% ΥοΥ. Αντίστοιχα, η ιδιωτική κατανάλωση παρέμεινε αμετάβλητη, η δημόσια κατανάλωση μειώθηκε κατά -2,2% και το εμπορικό έλλειμμα αυξήθηκε στα 645 εκατ. από -383 εκατ. το γ τρίμηνο του 216.. Η αύξηση των εισαγωγών κατά 7,8% υπερκεράστηκε από την αντίστοιχη αύξηση των εισαγωγών κατά 9,3%. Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία ο μέσος όρος ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ για το 9μηνο του 217 ανέρχεται στο 1,1% ΥοΥ (κοντά στο 1,2% της ετήσιας πρόβλεψής μας για το 217). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην έκθεση των φθινοπωρινών προβλέψεων αναθεώρησε προς τα κάτω τις εκτιμήσεις για το ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας το 217 στο 1,6% έναντι 2,1% (εαρινές προβλέψεις, Μάιος 217), διατυπώνει ωστόσο θετικότερες προβλέψεις για την πορεία της ανεργίας στο 21,8% (προηγ. εκτιμ. 22,8%). Η αναθεώρηση του ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας συνδέεται με τη χαμηλότερη του αναμενόμενου αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης το πρώτο 2. 1.. -1. -2. -3. -4. -5. -6. -5.2-3.4-1.7-2.3.7 Πραγματικό ΑΕΠ -3.2 (YoY avg) +.8 (YoY avg) -.3 (YoY avg) -.3 (YoY avg) Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus Bank Research Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus Bank Research Πρωτογενές Ισοζύγιο & Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) Πηγή: ΥΠΟΙΚ, Piraeus Bank Research.5 1.3.6..4 ΑΕΠ σε σταθερές τιμές (τριμηνιαία μεταβολή) Δείκτης Οικονομικού Κλίματος (sa) Πηγή: European Commission, DG ECFIN, Piraeus Bank Research -2.4.5 -.4 1.2-1. -.9.4 2 1.6 1.3 ΑΕΠ σε σταθερές τιμές (ετήσια μεταβολή) Βασικές Μεταβλητές του ΑΕΠ (σταθερές τιμές 21, sa) Q3/16 Q2/17 Q3/17 YoY% μεταβολή ΑΕΠ 1,2 1,6 1,3 Ιδιωτική Κατανάλωση 3,7 1,, Δημόσια Κατανάλωση,8-2,1-2,2 Ακαθ. Σχημ. Κεφαλαίου -1,4 -,5 1,6 Ακαθ. Σχημ. Παγίου Κεφαλαίου 13,5 1, -8,5 Εξαγωγές (Αγαθά & Υπηρεσίες) 9,4 9,8 7,8 Εισαγωγές (Αγαθά & Υπηρεσίες) 14, 5, 9,3 Εμπορικό Ισοζύγιο (εκατ. ) -383-1.315-645 QoQ% μεταβολή ΑΕΠ,6,8,3 5.% 4.% 3.% 2.% 1.%.% -1.% -2.% -3.% -4.% 12. 11. 1. 9. 8. 7. 6. 3.77% 18.8% 2.44% 178.2% 3.82% 179.8% 216 217 218 Ακαθάριστο Χρέος Γενικής Κυβέρνησης % ΑΕΠ, ΑΑ 19.% 185.% 18.% 175.% 17.% 165.% 16.% Πρωτογενές Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης % ΑΕΠ (με βάση τον ορισμό του Π.Ο.Π), ΔΑ Δείκτης Οικονομικού Κλίματος (ΕΖ) Δείκτης Οικονομικού Κλίματος (ΕΕ-27) Δείκτης Οικονομικού Κλίματος (Ελλάδα)
Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών, Piraeus Bank Research 216 217 Ιαν-Οκτ. 217 216 217 217 Ιαν. - Οκτ. Ιαν. - Οκτ. Εκτιμήσεις Προυπολογισμού Διαφορά Πραγμ. /2 218 /1 Εκτιμήσεις Εκτιμήσεις ΜΠΔΣ Προϋπολογισμού 218 /3 218-221 /4 1 (1) (2) (2-1) (3) 4=(2-3) (5) (6) (7) 2 Τακτικός Προϋπολογισμός 3 A.1 Καθαρά έσοδα (1.+2.-3.) 4,178 39,243-935 38,919 325 49,982 48,715 51,664 4 1. Εσοδα προ επιστροφών φόρων /5 (Τακτικά + Μη τακτικά) 42,488 42,465-23 42,139 326 53,14 52,749 53,381 5 Τακτικά Έσοδα 41,765 41,818 53 41,5 318 52,336 52,55 52,73 6 Άμεσοι φόροι 17,157 16,86-1,71 15,919 166 21,839 2,288 21,525 7 Έμμεσοι φόροι 2,483 21,748 1,265 21,643 15 25,68 26,917 26,718 8 Σύνολο μη φορολογικών εσόδων 4,124 3,984-14 3,938 46 4,816 4,85 4,487 9 Μη Τακτικά Έσοδα 723 647-76 639 8 84 694 651 1 Έσοδα καταργηθέντων ειδικών λογαριασμών 233 25 17 241 8 34 297 273 11 εκατ. (τροποποιημένη ταμειακή βάση) Έσοδα προγράμματος ενίσχυσης της ρευστότητας λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης 83 12-71 12 96 12 12 Έσοδα ΝΑΤΟ 33 41 8 41 3 41 33 13 Μεταφορά αποδόσεων από τη διακράτηση ομολόγων του Ε.Δ. στα χαρτοφυλάκια των Κεντρικών Τραπεζών του Ευρωσυστήματος 375 345-3 345 375 345 345 (ANFAs & SMPs) 14 2. Έσοδα αποκρατικοποιήσεων /6 75 1,271 1,196 1,271 16 1,542 1,67 15 3. Επιστροφές φόρων 2,386 4,493 2,17 4,492 1 3,263 5,577 3,324 16 A.2 Δαπάνες T.Π (1.+2.) 4,264 38,449-1,815 39,614-1,165 5,683 5,515 49,844 17 1. Πρωτογενείς Δαπάνες (α + β + γ + δ + ε + στ + ζ + η + θ - ι) 35,63 33,263-1,8 34,428-1,166 45,95 44,514 44,194 18 (α) Αποδοχές και συντάξεις /7 15,11 1,54-4,957 - - 18,65 12,217 12,366 19 (β) Ασφάλιση, περίθαλψη, κοινωνική προστασία /7 11,376 15,789 4,413 - - 15,63 21,37 2,268 2 (γ) Λειτουργικές και λοιπές δαπάνες /7 3,847 3,932 85 - - 5,39 6,173 5,74 21 Μερικό σύνολο (α + β + γ) /7 3,234 29,775-459 - - 39,4 39,427 38,338 22 (δ) Αποδιδόμενοι πόροι 2,554 2,399-155 - - 3,248 3,18 3,119 23 (ε) Αποθεματικό - - 346 1, 24 (στ) Εξοπλιστικά προγράμματα Υπ. Εθνικής Αμυνας (ταμειακή 148 173 25 224-51 584 475 475 25 (ζ) Καταπτώσεις εγγυήσεων 1,524 674-85 674 1,651 89 995 26 σε φορείς εντός της Γενικής Κυβέρνησης (ακαθάριστη βάση) / 8 1,498 65-848 65-1 1,619 855 855 27 σε φορείς εκτός της Γενικής Κυβέρνησης 26 24-2 24 32 35 14 28 (η) Δαπάνες αναλήψεων χρέους φορέων Γενικής κυβέρνησης /9 553 192-361 192 553 193 193 29 (θ) Προμήθειες τραπεζών, προμήθειες EFSF και λοιπές δαπάνες 6 5-1 63-13 65 75 75 3 (ι) Επιστροφές δαπανών δημοσίου χρέους 11-11 11 31 2. Τόκοι (καθαρή βάση) 5,21 5,186-15 5,186 5,588 6, 5,65 32 Α = Α.1- Α2. Ισοζύγιο Τακτικού Προυπολογισμού -86 794-695 -71 1,82 33 Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) Εκτέλεση Κρατικού Προϋπολογισμού 217 34 Β.1 Έσοδα 2,734 1,329-1,45 1,328 1 4,178 3,427 3,617 35 Β.2 Δαπάνες 2,99 1,979-1,11 3,66-1,87 6,288 6,75 6,75 36 Β=Β.1-Β.2 Ισοζύγιο ΠΔΕ -256-65 -1,738-2,11-3,323-3,133 37 Γ.1 = Α.1+Β.1 Καθαρά Έσοδα Κρατικού Προϋπολογισμού 42,912 4,572-2,34 4,247 325 54,161 52,142 55,281 38 Γ.2 = Α.2+Β.2 Δαπάνες Κρατικού Προϋπολογισμού 43,254 4,428-2,826 42,68-2,253 56,97 57,265 56,594 39 Γ = Γ.1-Γ.2 Ισοζύγιο Κρατικού Προυπολογισμού -342 145-2,434-2,81-5,123-1,313 4 Πρωτογενές Αποτέλεσμα Κρατικού Προυπολογισμού 4,859 5,331 2,752 2,778 877 4,337 1/ Στόχοι του Προϋπολογισμού 218, προσαρμοσμένοι στα συνολικά μεγέθη όπως αποτυπώνονται στις εκιτμήσεις της εισηγητικής έκθεσης του Προϋπολογισμού 218. 2/ Τα στοιχεία των εσόδων και των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού για το έτος 216, είναι προσωρινά και θα οριστικοποιηθούν με την κύρωση του Απολογισμού Εσόδων και Eξόδων του Κράτους οικονομικού έτους 216. 3/ Ετήσιες εκτιμήσεις όπως αποτυπώνονται στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 218, χωρίς την επίπτωση του προγράμματος εξόφλησης υποχρεώσεων παρελθόντων ετών. 4/Ετήσιες εκτιμήσεις όπως αποτυπώνονται στην επεξηγηματική έκθεση του ΜΠΔΣ 218-221, χωρίς την επίπτωση του προγράμματος εξόφλησης υποχρεώσεων παρελθόντων ετών. 5/Για λόγους συγκρισιμότητας οι στήλες του έτους 216 περιλαμβάνουν στη γραμμμή "Έσοδα προ επιστροφών φόρων" τα έσοδα τόκων απο καταπτώσεις εγγυήσεων. 6/ Στα έσοδα αποκρατικοποιήσεων περιλαμβάνονται μόνο τα ποσά εκείνα τα οποία συνιστούν μη χρηματοοικονομική συναλλαγή. 7/ Σύμφωνα με την εισηγητική εκθεση προϋπολογισμού 218, οι επιχορηγήσεις σε φορείς για δαπάνες μισθοδοσίας από τον τακτικό προϋπολογισμό εμφανίζονται στις "Λειτουργικές και άλλες δαπάνες" και οι δαπάνες για εφημερίες ιατρών ΕΣΥ και ΕΚΑΒ εμφανίζονται στην κατηγορία "Ασφάλιση, Περίθαλψη και Κοινωνική Προστασία" και στις "Λειτουργικές και άλλες δαπάνες" αντίστοιχα. 8/ Για λόγους συγκρισιμότητας τα μεγέθη σε όλες τις στήλες παρουσιάζονται σε ακαθάριστη βάση. 9/ Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση προϋπολογισμού 218, τα στοιχεία είναι δημοσιονομικά ουδέτερα σε όρους Γενικής Κυβέρνησης. Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών, Piraeus Bank Research εξάμηνο του έτους. Ωστόσο, εκτιμάται ότι η βελτίωση του οικονομικού κλίματος και της αγοράς εργασίας θα συμβάλει στην ενίσχυση της ιδιωτικής κατανάλωσης και της επενδυτικής δραστηριότητας το δεύτερο μισό του έτους, τάση η οποία θα συνεχιστεί το 218. Tο 218 και 219 αναμένεται ανάπτυξη της τάξεως του 2,5% και περαιτέρω πτώση του ποσοστού ανεργίας στο 2,4% και 18,7% αντίστοιχα. Επίσης προς τα κάτω αναθεωρεί την εκτίμηση του για το ρυθμό ανάπτυξης το ΥΠΟΙΚ στην έκθεση προϋπολογισμού, εκτιμώντας ανάπτυξη 1,6% για το 217 (προηγ. εκτιμ: 1,8%) ενώ ταυτόχρονα καλύτερες είναι οι εκτιμήσεις για το ποσοστό ανεργίας στο 21,7% (προηγ. εκτιμ: 22,%). Για το 218 αναμένεται επίσης ανάπτυξη 2,5% και ποσοστό ανεργίας 2,2%. Σύμφωνα με στοιχεία του ΥΠΟΙΚ, στο δελτίο εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουάριου- Οκτωβρίου οι συγκρίσεις για το 217 τοποθετούνται με βάση τους στόχους της εισηγητικής έκθεσης προϋπολογισμού 218. Την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου του 217, σε ταμειακά τροποποιημένη βάση, o κρατικός προϋπολογισμός παρουσίασε πλεόνασμα ύψους 145 εκατ. έναντι στόχου για έλλειμμα -2,43 δισεκ. και έναντι ελλείμματος -342 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο το 216. Η καλύτερη επίδοση έναντι του στόχου πραγματοποιήθηκε λόγω της μείωσης των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού κατά -2,25 δισεκ. (λόγω της μείωσης έναντι του στόχου των πρωτογενών δαπανών κατά 1,17 δισεκ. αλλά και των δαπανών του ΠΔΕ κατά 1,9 δισεκ.), καθώς και της αύξησης των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού έναντι του στόχου κατά 325 εκατ. (κυρίως λόγω της αύξησης των φορολογικών εσόδων κατά 271 εκατ.). Διαφορά 3
Στο πλαίσιο της δεύτερης κοινοποίησης της Διαδικασίας Υπερβολικού Ελλείμματος (ΔΥΕ) για τα έτη 213-216 από την ΕΛΣΤΑΤ, το 216 το πλεόνασμα του ισοζυγίου της Γενικής Κυβέρνησης διαμορφώθηκε στο,5% του ΑΕΠ, και το πρωτογενές πλεόνασμα στο 3,7% του ΑΕΠ. Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 218, το 216 το πρωτογενές πλεόνασμα με βάση τον ορισμό του Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής διαμορφώθηκε στο 3,8% του ΑΕΠ, σημαντικά ανώτερο του στόχου που είχε τεθεί για +,5%. Το 217 και 218 αναμένεται ότι θα επιτευχθεί πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως του 2,44% και 3,8% του ΑΕΠ αντίστοιχα υπερβαίνοντας το στόχο που είχε τεθεί για 1,75% και 3,5% του ΑΕΠ αντίστοιχα. Το 216 το ακαθάριστο ενοποιημένο χρέος της Γενικής Κυβέρνησης εκτιμάται στα 315, δισεκ. (18,8% του ΑΕΠ) και αναμένεται να φτάσει τα 318,3 δισεκ. το 217 (178,2% του ΑΕΠ) και τα 332 δισεκ. (179,8% του ΑΕΠ) το 218. Τον Νοέμβριο, σύμφωνα με τη σχετική έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και βάσει των εποχικά εξομαλυμένων στοιχείων, ο δείκτης οικονομικού κλίματος διαμορφώθηκε στις 98,4 μνδ. (Οκτ. 17: 98,3 μνδ), παραμένοντας αν και μειωμένος σε σχέση με το υψηλό του Σεπ. 17, σε επίπεδα υψηλότερα της περιόδου πριν την ολοκλήρωση της αξιολόγησης τον Ιούνιο. Η μεταβολή του δείκτη συνδέεται με τη βελτίωση στους δείκτες επιχειρηματικών προσδοκιών στη βιομηχανία και στο λιανικό εμπόριο, αλλά και στη βελτίωση του δείκτη εμπιστοσύνης καταναλωτών. Αντίθετα, οι δείκτες επιχειρηματικών προσδοκιών στις κατασκευές και στις υπηρεσίες επιδεινώθηκαν. Αναλυτικότερα, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στη βιομηχανία βελτιώθηκε στις -3,9 μνδ. (Οκτ. 17: -4,7) λόγω των ενισχυμένων θετικών προβλέψεων για την εξέλιξη της παραγωγής βραχυπρόθεσμα αν και οι επιχειρήσεις παρουσιάζονται πιο απαισιόδοξες για το επίπεδο των παραγγελιών τους, ενώ το επίπεδο των αποθεμάτων είναι υψηλότερο του κανονικού για την εποχή. Παράλληλα, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στο λιανικό εμπόριο βελτιώθηκε στις 2,3 μνδ. (Οκτ. 17: 2,), παραμένοντας σε θετικό έδαφος για δεύτερο μήνα και σε επίπεδα υψηλότερα του Μαι. 17. Η άνοδος του δείκτη συνδέεται με τη βελτίωση των εκτιμήσεων για την τρέχουσα πορεία των πωλήσεων αν και οι προβλέψεις για τη πορεία τους βραχυπρόθεσμα είναι λιγότερο θετικές. Ωστόσο, το επίπεδο των αποθεμάτων είναι υψηλότερο του κανονικού για την εποχή. Ταυτόχρονα, από την πλευρά των καταναλωτών, ο δείκτης εμπιστοσύνης βελτιώθηκε οριακά στις -53,8 μνδ. (Οκτ. 17: -54,), καθώς διατυπώνονται θετικότερες προβλέψεις για την οικονομική κατάσταση της χώρας και περιορίζεται η απαισιοδοξία για την εξέλιξη της ανεργίας αν και οι εκτιμήσεις για την πρόθεση αποταμίευσης και για την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού κατά τους επόμενους 12 μήνες επιδεινώνονται. Αντίθετα, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στις κατασκευές επιδεινώθηκε στις -59,3 μνδ. (Οκτ. 17: -44,7), λόγω των δυσμενέστερων εκτιμήσεων των επιχειρήσεων για το επίπεδο των εργασιών τους. Επίσης, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στις υπηρεσίες περιορίστηκε στις 13,6 μνδ. (Οκτ. 17: 14,4). Η πτώση του δείκτη συνδέεται με τις δυσμενέστερες εκτιμήσεις για τη τρέχουσα δραστηριότητα και την πορεία της ζήτησης, τάση η οποία ωστόσο αναμένεται να βελτιωθεί βραχυπρόθεσμα. Ποσοστό ανεργίας (%) Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus Bank Research Δείκτης Τιμών Καταναλωτή & Πυρήνας Πληθωρισμού Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus Bank Research *Ο Πυρήνας Πληθωρισμού υπολογίζεται από την ΕΛΣΤΑΤ από τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή εξαιρώντας τις ομάδες: 1. Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά, 2. Αλκοολούχα ποτά και καπνός και τα προϊόντα ενέργειας με κωδικούς COICOP 45, 7221. Επίπτωση από τους επιμέρους δείκτες στην ετήσια μεταβολή του Δείκτη Βιομηχανικής Παραγωγής Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus Bank Research Δείκτης Κύκλου Εργασιών στην Μεταποίηση Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus bank research 4
Σεπ-13 Δεκ-13 Μαρ-14 Ιουν-14 Σεπ-14 Δεκ-14 Μαρ-15 Ιουν-15 Σεπ-15 Δεκ-15 Μαρ-16 Ιουν-16 Σεπ-16 Δεκ-16 Μαρ-17 Ιουν-17 Σεπ-17 Οκτ-12 Ιαν-13 Απρ-13 Ιουλ-13 Οκτ-13 Ιαν-14 Απρ-14 Ιουλ-14 Οκτ-14 Ιαν-15 Απρ-15 Ιουλ-15 Οκτ-15 Ιαν-16 Απρ-16 Ιουλ-16 Οκτ-16 Ιαν-17 Απρ-17 Ιουλ-17 Οκτ-17 Το ελληνικό Δημόσιο πραγματοποίησε, μέσω των Βασικών Διαπραγματευτών Αγοράς, δύο (2) δημοπρασίες εντόκων γραμματίων (ΕΓΕΔ) αντλώντας συνολικά 2,8 δισεκ.. Πιο συγκεκριμένα, άντλησε: (α) στις 1.11.17 μέσω ΕΓΕΔ 26 εβδ. συνολικό ποσό ύψους 1,4 δισεκ. με απόδοση 2,3% χαμηλότερη του 2,35% της αντίστοιχης προηγούμενης έκδοσης και (β) στις 8.11.17 μέσω ΕΓΕΔ 13 εβδ. ποσό ύψους 1,4 δισεκ., με απόδοση 1,8% χαμηλότερη του 1,85% της αντίστοιχης προηγούμενης έκδοσης. Σύμφωνα με τα εποχικά εξομαλυμένα στοιχεία, τον Αύγουστο το ποσοστό ανεργίας διαμορφώθηκε στο 2,6% έναντι 23,4% τον Αυγ. 16 (Ιουλ 17: 2,9%). Σε ετήσια βάση, οι απασχολούμενοι αυξήθηκαν κατά 11,6 χιλ. άτομα (2,8%ΥοΥ), οι άνεργοι μειώθηκαν κατά 141,3 χιλ. άτομα (- 12,6% YoY) και οι οικονομικά μη ενεργοί αυξήθηκαν κατά 5,2 χιλ. (,2% YoY). Τον Οκτώβριο ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο,7% σε ετήσια βάση (Σεπτ. 17: 1,%, Οκτ. 16: -,5%), όμως ο Πυρήνας Πληθωρισμού*, όπως υπολογίζεται από την ΕΛΣΤΑΤ, αυξάνεται οριακά κατά,2%. Αντίστοιχα, ο εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτή αυξήθηκε τον Οκτώβριο κατά,5% σε ετήσια βάση (Σεπτ. 17: 1,%, Οκτ. 16:,6%). H ΕΛΣΤΑΤ, με την δημοσίευση των ετήσιων μη χρηματοοικονομικών θεσμικών λογαριασμών, αναθεωρήθηκε προς τα πάνω την εκτίμηση για το ποσοστό αποταμίευσης των νοικοκυριών και ΜΚΙΕΝ του 216 Ειδικότερα, το 216 το ποσοστό αποταμίευσης των νοικοκυριών και ΜΚΙΕΝ διαμορφώθηκε στο -6,8% του διαθέσιμού εισοδήματος έναντι προηγούμενης εκτίμησης για -9,4%. Η βελτιωμένη εικόνα οφείλεται στον περιορισμό της καταναλωτικής δαπάνης κατά 2,3 δισεκ. και στην αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος κατά,6 δισεκ. σε σχέση με την προηγούμενη εκτίμηση. Αναφορικά με τις εξελίξεις σε επιμέρους τομείς της οικονομίας, βάσει στοιχείων της ΕΛΣΤΑT: Το Σεπτέμβριο, ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής αυξήθηκε κατά 2,4% ΥοΥ (Σεπτ. 16:-,2% ΥοΥ), λόγω της θετικής συμβολής του δείκτη μεταποίησης, ηλεκτρισμού και ορυχείων-λατομείων. Αντίθετα, οριακά αρνητική ήταν η συμβολή του δείκτη παροχής νερού. Σύμφωνα με τα εποχικά εξομαλυμένα στοιχεία, ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής υποχώρησε σε μηνιαία βάση κατά -3,4% ΜοΜ. Το Σεπτέμβριο, ο δείκτης κύκλου εργασιών στη μεταποίηση μειώθηκε κατά -1,% ΥοΥ (Σεπτ 16: 9,8% ΥοΥ), ως αποτέλεσμα της υποχώρησης του δείκτη εξωτερικής αγοράς κατά -5,3% ΥοΥ (Σεπτ 16: 17,% ΥοΥ) και της βραδύτερης αύξησης του δείκτη εγχώριας αγοράς κατά 2,5% ΥοΥ (Σεπτ 16: 4,6% ΥοΥ). Το Σεπτέμβριο, ο δείκτης τιμών εισαγωγών στη βιομηχανία αυξήθηκε κατά 4,1% ΥοΥ (Σεπτ. 16: 1,4% ΥοΥ), με βασικότερο παράγοντα την αύξηση των τιμών των ενεργειακών αγαθών κατά 15,6% ΥοΥ (Σεπτ. 16: 8,7% ΥοΥ), όταν αντίστοιχα ο δείκτης χωρίς ενέργεια αυξήθηκε κατά,8% YoY ( Σεπτ. 16: -,5% ΥοΥ). Τον Οκτώβριο ο δείκτης τιμών παραγωγού στη βιομηχανία αυξήθηκε κατά 3,2% ΥοΥ (Οκτ. 16: -,5% ΥοΥ), κυρίως λόγω της αύξησης στις Δείκτης Τιμών Εισαγωγών στη Βιομηχανία (YoY%) Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus bank research 2. 15. 1. 5.. -5. -1. -15. -2. Δείκτης Τιμών Παραγωγού στη Βιομηχανία (YoY%) Δείκτης Τιμών Παραγωγού στη Βιομηχανία (Σύνολo Αγοράς) YoY% Δείκτης Τιμών Παραγωγού Εγχώριας αγοράς Δείκτης Τιμών Παραγωγού αγοράς Εξωτερικού Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus bank research 15. 1. 5.. -5. -1. -15. Δείκτης κύκλου εργασιών & όγκου στο λιανικό εμπόριο (YoY% & ΜοΜ%) Δείκτης κύκλου εργασιών (Λιανικό εμπόριο, εκτός καυσίμων & λιπαντικών)-μομ % Δείκτης όγκου (Λιανικό εμπόριο, εκτός καυσίμων & λιπαντικών)-mom % Δείκτης κύκλου εργασιών (Λιανικό εμπόριο, εκτός καυσίμων & λιπαντικών)-yoy % Δείκτης όγκου (Λιανικό εμπόριο, εκτός καυσίμων & λιπαντικών)-yoy % Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus bank research Οικοδομική δραστηριότητα (6μηνο κινητό άθροισμα) Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Piraeus bank research 5
τιμές των ενεργειακών αγαθών (5,7% ΥοΥ, Οκτ. 16:,4% ΥοΥ). Στην εγχώρια αγορά ο σχετικός δείκτης αυξήθηκε κατά 2,6% (Οκτ. 16: - 1,2% ΥοΥ), ενώ η αύξηση στην εξωτερική αγορά ήταν 5,2% YoY (Οκτ. 16: 1,8% YoY). Το Σεπτέμβριο, σύμφωνα με τα εποχικά εξομαλυμένα στοιχεία, ο δείκτης κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο (εκτός καυσίμων και λιπαντικών) μειώθηκε κατά -1,2% YoY (Σεπτ. 16: 2,2% YoY) αλλά και ο αντίστοιχος δείκτης όγκου μειώθηκε κατά,7% YoY (Σεπτ. 16: 3,% YoY). Σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα οι δύο δείκτες μειώθηκαν κατά -,1% αντίστοιχα. Τέλος, τον Αύγουστο, ο αριθμός των νέων οικοδομικών αδειών (σύνολο ιδιωτικών-δημοσίων) μειώθηκε κατά -5,2% ΥοΥ (Αυγ. 16: 18,5% ΥοΥ), όταν η επιφάνεια (σε m 2 ) μειώθηκε κατά 3,9% ΥοΥ ενώ ο όγκος (σε m 3 ) αυξήθηκε κατά 7,6% ΥοΥ αντίστοιχα. Σύμφωνα με τα αναθεωρημένα ετήσια στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος οι εκτιμήσεις για το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών αναθεωρούνται προς τα κάτω. Ειδικότερα, το 215 καταγράφεται οριακό έλλειμμα της τάξεως του -,2% του ΑΕΠ έναντι προηγούμενης εκτίμησης για οριακό πλεόνασμα (,1% του ΑΕΠ) ενώ το 216 σημειώνεται έλλειμμα της τάξεως του -1,1% του ΑΕΠ έναντι προηγούμενης εκτίμησης για -,6% του ΑΕΠ. Το Σεπτέμβριο, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρουσίασε πλεόνασμα ύψους 1.213 εκατ., κατά 348 εκατ. μεγαλύτερο σε σύγκριση με το Σεπτέμβριο του 216. Η βελτίωση συνδέεται με την αύξηση του πλεονάσματος του ισοζυγίου υπηρεσιών και τη μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών. Αντίθετα το έλλειμα στα ισοζύγια πρωτογενών και δευτερογενών εισοδημάτων διευρύνθηκε κατά 47 εκατ. και 4 εκατ. αντίστοιχα. Αναλυτικότερα, το πλεόνασμα στο ισοζύγιο υπηρεσιών αυξήθηκε κατά 35 εκατ. λόγω της βελτίωσης στο ταξιδιωτικό ισοζύγιο και το ισοζύγιο μεταφορών, όταν αντίθετα το πλεόνασμα στο ισοζύγιο λοιπών υπηρεσιών περιορίστηκε. Το ταξιδιωτικό ισοζύγιο αυξήθηκε κατά 338 εκατ., λόγω της ανόδου των ταξιδιωτικών εισπράξεων κατά 332 εκατ. μέσω της αύξησης στην εισερχόμενη ταξιδιωτική κίνηση κατά 11,8% και στη μέση δαπάνη ανά ταξίδι κατά 3,9%. Επίσης, το πλεόνασμα του ισοζυγίου μεταφορών αυξήθηκε κατά 7 εκατ. αποκλειστικά λόγω της αύξησης των καθαρών εισπράξεων από θαλάσσιες μεταφορές. Ταυτόχρονα, το έλλειμμα στο ισοζύγιο αγαθών περιορίστηκε κατά 49 εκατ. ως αποτέλεσμα της μείωσης του ελλείμματος του ισοζυγίου καυσίμων κατά 64 εκατ. και της εμφάνισης οριακού πλεονάσματος ( 3 εκατ.) έναντι ελλείμματος στο ισοζύγιο πλοίων. Αντίθετα, το έλλειμμα του ισοζυγίου χωρίς καύσιμα και πλοία αυξήθηκε κατά 32 εκατ.. Τον Οκτώβριο, ο ετήσιος ρυθμός μείωσης της τραπεζικής χρηματοδότησης του εγχώριου ιδιωτικού τομέα διαμορφώθηκε στο -,9% (Σεπ. 17:-,8% YoY). Αναλυτικότερα, ο ετήσιος ρυθμός χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις διαμορφώθηκε στο,2% ΥοΥ (Σεπ. 17:,4% ΥοΥ), προς τα νοικοκυριά στο -2,3% (Σεπ. 17: -2,2% ΥοΥ) και προς ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις στο,% (Σεπ. 17:,2% ΥοΥ). Ελλάδα: Ισοζύγιο Πληρωμών (δισεκ. ) Ιαν.- Σεπτ. 216 Ιαν.- Σεπτ. 217 Σεπτ. 216 6 Σεπτ. 217 Τρεχουσών.65 1.34.86 1.21 Συναλλαγών Αγαθών & 1.3 1.36 1.4 1.44 Υπηρεσιών Αγαθών -12.1-13.69-1.37-1.32 Καυσίμων -1.67-2.86 -.22 -.16 Πλοίων -.12 -.15 -.1. Χωρίς καύσιμα & -1.31-1.69-1.14-1.17 πλοία Υπηρεσιών 13.13 15.5 2.41 2.76 Ταξιδιωτικό 1.26 11.53 1.96 2.3 Μεταφορές 2.44 2.97.34.41 Λοιπές Υπηρεσίες.44.54.11.5 Πρωτογενών -.6.27 -.3 -.7 Εισοδημάτων Δευτερογενών -.32 -.29 -.15 -.15 Εισοδημάτων Κεφαλαίων.61.35 -.3 -.2 Χρηματ/κών Συναλλαγών Τακτοποιητέα στοιχεία.77 -.1.35.69 -.5-1.7 -.49 -.5 Στα υπόλοιπα περιλαμβάνονται τα δάνεια και οι τοποθετήσεις σε εταιρικά ομόλογα, ανεξάρτητα από το αν έχουν τιτλοποιηθεί. Οι καθαρές ροές και οι ρυθμοί μεταβολής υπολογίζονται αφού ληφθούν υπόψη οι αναταξινομήσεις και μεταβιβάσεις δανείων / εταιρικών ομολόγων, οι διαγραφές, καθώς και οι συναλλαγματικές διαφορές. Πηγή: ΤτΕ, Piraeus bank research
ΕΥΡΩΖΩΝΗ Στα 3 δισ. οι μηνιαίες αγορές αξιογράφων από την ΕΚΤ για το διάστημα Ιαν. 218 - Σεπ. 218. Στο,6% ο ρυθμός ανάπτυξης το γ τρίμηνο. Στο 1,5% ο πληθωρισμός το Νοέμβριο. Παραμένουν υψηλά οι πρόδρομοι δείκτες το Νοέμβριο. Στην πρόσφατη συνεδρίαση του Δ.Σ. της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) δεν υπήρξε αλλαγή της τρέχουσας νομισματικής πολιτικής. Προσδιορίστηκε όμως το πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων (ΑΡΡ) το 218. Συγκεκριμένα, αποφασίστηκε το πρόγραμμα να συνεχιστεί έως το Σεπτέμβριο του 218 με μηνιαίες αγορές χρεογράφων ύψους 3 δισ. (από 6 δισ. έως τα τέλη Δεκεμβρίου του 217). Μάλιστα, ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μ. Ντράγκι υπαινίχθηκε την περαιτέρω χρονική επιμήκυνσή του, πιθανότατα με μικρότερο μηνιαίο ποσό, καθώς σημείωσε ότι το πρόγραμμα δεν θα διακοπεί απότομα. Αναφορικά με την πορεία της οικονομίας, το Δ.Σ. διαπιστώνει ότι η ανάκαμψη κατά το β τρίμηνο του 217 παρέμεινε σχετικά ισχυρή (solid) και διέθετε ευρεία βάση. Επίσης, εκτιμά ότι οι παράγοντες που δύνανται να επηρεάσουν θετικά ή αρνητικά την ανάπτυξη είναι γενικά ισορροπημένοι. Αναγνωρίζει ότι οι πληθωριστικές πιέσεις έχουν μέτρια ενισχυθεί από τις αρχές του χρόνου. Εκτιμά, ωστόσο, ότι απαιτούνται πιο πειστικές ενδείξεις για να καταδειχθεί μία διατηρήσιμη ανοδική τάση του πληθωρισμού. Για το προσεχές διάστημα θεωρεί πιθανή τη συγκράτησή του λόγω κυρίως του αποτελέσματος βάσης από την εξέλιξη των τιμών της ενέργειας. Το Δ.Σ. της ΕΚΤ επανέλαβε την εκτίμησή του ότι τα παρεμβατικά επιτόκια θα παραμείνουν στο τρέχον επίπεδο για μεγάλη χρονική περίοδο που θα εκτείνεται αρκετά πέραν του χρονικού σημείου της ολοκλήρωσης του προγράμματος αγοράς περιουσιακών στοιχείων (ΑPP). Στα καταγεγραμμένα, τώρα, στοιχεία, ο σχετικά υψηλός ρυθμός ανάπτυξης της Ευρωζώνης φαίνεται πως διατηρήθηκε και κατά το γ τρίμηνο του 217. Συγκεκριμένα, το πραγματικό ΑΕΠ εκτιμάται πως αυξήθηκε κατά,6% συγκριτικά με αυτό του β τριμήνου (β τρίμ. 17:,7%). Από τις τέσσερις μεγαλύτερες οικονομίες, τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης εμφάνισαν η Γερμανία και η Ισπανία (,8% έκαστη) και έπονταν η Γαλλία και η Ιταλία (,5% έκαστη). Σε σχέση με το γ τρίμηνο του 216, ο ρυθμός ανάπτυξης της Ευρωζώνης εκτιμάται στο 2,5% (β τρίμ. 17/β τρίμ. 16: 2,3%). Πραγματικό ΑΕΠ.8.6.4.2. -.2 -.4 -.6 212 213 214 215 216 217 3 2 1-1 -2 Συνολικά για το 217, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της Ευρωζώνης θα φθάσει στο 2,2% (έναντι 1,7% που η ίδια προέβλεπε τον περασμένο Μάιο) και στο 2,1% το 218 (έναντι 1,8%). Ως κινητήριο μοχλό της ανάπτυξης προσδιορίζει την ισχυρή ιδιωτική κατανάλωση ενώ, επιπρόσθετα, θετικά επιδρούν η «χαλαρή» νομισματική Πραγματικό ΑΕΠ (%, Q/Q) (LHS) Πραγματικό ΑΕΠ(%, Y/Y) (RHS) Πηγές: TR Datastream, Bloomberg PB Economic Research. 7
Ιουν-12 Δεκ-12 Ιουν-13 Δεκ-13 Ιουν-14 Δεκ-14 Ιουν-15 Δεκ-15 Ιουν-16 Δεκ-16 Ιουν-17 πολιτική, η βελτίωση των συνθηκών στην αγορά εργασίας, η ισχυρότερη εξωτερική ζήτηση κι η ενίσχυση των επενδύσεων καθώς η αβεβαιότητα έχει πλέον περιοριστεί. Επίσης, θεωρεί ως ισορροπημένη την επίδραση των παραγόντων που μπορούν να ωθήσουν είτε ανοδικά, είτε πτωτικά το ρυθμό ανάπτυξης. Ο πληθωρισμός, από την άλλη, εκτιμάται πως το Νοέμβριο καταγράφει οριακή επιτάχυνση, οφειλόμενη κυρίως στη μεγαλύτερη αύξηση των τιμών ενέργειας. Ειδικότερα εκτιμάται στο 1,5% έναντι 1,4% τον Οκτώβριο. Υπενθυμίζεται ότι η ΕΚΤ έχει θέσει ως στόχο ο πληθωρισμός να βρίσκεται «ελαφρά χαμηλότερα του 2%». Πιο χαμηλά συνέχισε να κινείται ο δομικός πληθωρισμός (=αφαιρουμένων των τροφίμων/ αλκοολούχων ποτών/ καπνού και της ενέργειας και διαμορφώθηκε, για δεύτερο διαδοχικό μήνα, στο,9%. Σύμφωνα με τις επικαιροποιημένες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η ανοδική πορεία του πληθωρισμού αναμένεται να είναι ιδιαίτερα αργή καθώς ο στόχος της ΕΚΤ δεν προβλέπεται να επιτευχθεί νωρίτερα από τα τέλη του 219 δεδομένου ότι ο μέσος πληθωρισμός για αυτό το έτος προβλέπεται στο 1,6%. Ως βασικό λόγο των ήπιων πληθωριστικών πιέσεων προβάλλει την πολύ περιορισμένη άνοδο των μισθολογικών αμοιβών, αποτέλεσμα του σχετικά υψηλού ακόμη ποσοστού ανεργίας. Ενθαρρυντικές ενδείξεις για την πορεία της οικονομίας το προσεχές διάστημα παρέχει η εξέλιξη των πρόδρομων δεικτών. Ειδικότερα, η ανοδική πορεία του δείκτη οικονομικού κλίματος (που εξάγει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή) συνεχίστηκε το Νοέμβριο, για έκτο διαδοχικό μήνα, και διαμορφώθηκε στο 114,6 υπερβαίνοντας τόσο τη μέση εκτίμηση της αγοράς (114,5), όσο και την τιμή του τον Οκτώβριο (114,1). Η εν λόγω τιμή αποτελεί την υψηλότερη από τον Οκτώβριο του 2. Αύξηση κατέδειξαν όλοι οι επιμέρους επιχειρηματικοί δείκτες με τη μεγαλύτερη να καταγράφεται στις κατασκευές. Εξαίρεση αποτέλεσε ο τομέας του λιανικού εμπορίου όπου οι θετικές προσδοκίες μετριάστηκαν. Αξιοσημείωτη βελτίωση, όμως, εμφάνισαν και οι προσδοκίες των καταναλωτών που έφθασαν στο υψηλότερο σημείο από τον Ιανουάριο του 21. Προβλέψεις Ευρωπαϊκής Επιτροπής για βασικά μακροοικονομικά μεγέθη Δείκτης τιμών Πραγματικό ΑΕΠ καταναλωτή (ετήσια (ετήσια % μεταβολή) % μεταβολή) Ανεργία (%) 217 218 219 217 218 219 217 218 219 217 218 219 Ευρωζώνη 2,2 2,1 1,9 1,5 1,4 1,6 9,1 8,5 7,9 3, 3, 2,9 Γερμανία 2,2 2,1 2, 1,7 1,5 1,6 3,7 3,5 3,2 7,8 7,5 7,2 Γαλλία 1,6 1,7 1,6 1,1 1,2 1,5 9,5 9,3 8,9-3, -2,8-2,6 Ιταλία 1,5 1,3 1, 1,4 1,2 1,5 11,3 1,9 1,5 2,5 2,5 2,3 Ισπανία 3,1 2,5 2,1 2, 1,4 1,5 17,4 15,6 14,3 1,7 1,9 1,9 Εξέλιξη Πληθωρισμού Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (ως % του ΑΕΠ) Πηγή: European Commission (November 217): "Eurorean Economic Forecast, Autumn 217", p.1. 5 4 3 2 1-1 Ιαν-8 Ιαν-1 Ιαν-12 Ιαν-14 Ιαν-16 Πληθωρισμός (Α) Δομικός Πληθωρισμός (Δ) 2.5 2. 1.5 1..5 Την ίδια περίοδο, ο σύνθετος επιχειρηματικός δείκτης PMI που εξάγει η εταιρεία Markit κατέγραψε περαιτέρω άνοδο εκτιμώμενος στο 57,5, το υψηλότερο σημείο των τελευταίων 6 ½ ετών, έναντι 56, που ήταν η μέση εκτίμηση της αγοράς, όσο και η τιμή του τον Οκτώβριο. Η ανωτέρω εξέλιξη προήλθε από την άνοδο τόσο του επιμέρους δείκτη στις υπηρεσίες (1,2 μον.), όσο και αυτού στη μεταποίηση (+1,6 μον.). Επισημαίνεται η ιδιαίτερα σημαντική αύξηση των νέων παραγγελιών στη μεταποίηση, της απασχόλησης και των τιμών, ενώ η ανατίμηση του ευρώ κατά τους τελευταίους μήνες δεν φαίνεται να έχει επηρεάσει τη ζήτηση από το εξωτερικό. Μεικτή ήταν η εικόνα των λιανικών πωλήσεων και της βιομηχανικής παραγωγής το Σεπτέμβριο. Ειδικότερα, οι λιανικές πωλήσεις αυξήθηκαν κατά,7% σε μηνιαία βάση, οριακά υψηλότερα από ό,τι αναμενόταν (,6%), ενώ και η μείωσή τους τον Αύγουστο ήταν μικρότερη από ό,τι είχε αρχικά εκτι- 59 56 53 5 47 44 Πρόδρομοι Επιχειρηματικοί Δείκτες Σύνθετος δείκτης PMI PMI Υπηρεσιών PMI Μεταποίησης 8
μηθεί (-,1% έναντι -,5%). Συνεπώς, το γ τρίμηνο οι λιανικές πωλήσεις ήταν αυξημένες κατά,6% συγκρινόμενες με του β τριμήνου του 217 (β τρίμ. 17: 1,%). Αντίθετα, η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε σε σχέση με αυτήν του Αυγούστου κατά,6% σε εποχικά εξομαλυμένη βάση, ποσοστό ωστόσο μικρότερο από ό,τι γενικά αναμενόταν (-,8%), κυρίως λόγω της σημαντικής ανόδου του προηγούμενου μήνα (Αυγ. 17: 1,4%). Το γ τρίμηνο η παραγωγή ήταν αυξημένη κατά 1,% σε σχέση με αυτήν του β τριμήνου (β τρίμ. 17: 1,1%). 3 2 1-1 -2 Στοιχεία Οικονομικής Δραστηριότητας 5. 4. 3. 2. 1.. -1. -2. -3. -4. -3-5. Στο χαμηλότερο σημείο από τον Ιανουάριο του 29 βρέθηκε τον Οκτώβριο το ποσοστό ανεργίας (εποχικά διορθωμένο). Συγκεκριμένα, διαμορφώθηκε στο 8,8% έναντι 8,9% το Σεπτέμβριο και 9,8% τον περυσινό Οκτώβριο. Ο αριθμός των ανέργων εκτιμάται στα 14,34 εκατ. άτομα, χαμηλότερος κατά 88 χιλ. άτομα σε σχέση με ένα μήνα πριν και κατά 1.473 χιλ. άτομα σε σχέση με τον Οκτώβριο του 216. Ελαφρά επιβράδυνση κατέγραψε τον Οκτώβριο ο ρυθμός αύξησης της προσφοράς χρήματος. Ειδικότερα, βάσει του ορισμού Μ3 διαμορφώθηκε στο 5,% ετησίως (Σεπτ. 17: 5,2%), ενώ βάσει του στενότερου ορισμού Μ1 στο 9,4% (Σεπτ. 17: 9,8%). Αντίθετα, ο ετήσιος ρυθμός επέκτασης της τραπεζικής χρηματοδότησης και των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα κατά το ίδιο διάστημα ενισχύθηκε ελαφρά. Αναλυτικότερα, η τραπεζική χρηματοδότησή του ήταν αυξημένη συγκριτικά με τον Οκτώβριο του 216 κατά 2,7% (Σεπτ. 17: 2,5%) ή κατά 2,9% (Σεπτ. 17: 2,7%) εάν συνυπολογιστούν οι τιτλοποιήσεις και οι πωλήσεις δανείων. Ο ρυθμός αύξησης της χρηματοδότησης στα νοικοκυριά ανήλθε στο 3,2% (Σεπτ. 17: 3,1%) και στις επιχειρήσεις στο 1,7% (Σεπτ. 17: 1,5%). Όσον αφορά τις καταθέσεις, ο ρυθμός αύξησής τους επιταχύνθηκε στα μεν νοικοκυριά στο 4,8% (Σεπτ. 17: 4,6%), στις δε επιχειρήσεις στο 8,3% (Σεπτ. 17: 8,1%). Σε χαλάρωση των κριτηρίων έγκρισης/χορήγησης σε όλες τις κατηγορίες δανείων προχώρησαν οι τράπεζες κατά το γ τρίμηνο του 217, σύμφωνα με σχετική έρευνα της ΕΚΤ, κυρίως λόγω του ανταγωνισμού, του κόστους των κεφαλαίων και των περιορισμών από πλευράς ισολογισμού. Η χαλάρωση αυτή ήταν πιο έντονη στα καταναλωτικά και τα στεγαστικά δάνεια, ενώ στα επιχειρηματικά ήταν οριακή. Από την πλευρά της ζήτησης, αύξηση διαπιστώνεται για όλους τους τύπους των δανείων επηρεασμένη θετικά, μεταξύ άλλων, από τα γενικά χαμηλά επιτόκια, την αύξηση στις επενδύσεις των επιχειρήσεων σε πάγια και τις συνεχιζόμενες ευοίωνες προοπτικές των ακινήτων. Για το τρέχον τρίμηνο, οι τράπεζες αναμένουν περαιτέρω αύξηση της ζήτησης για όλους τους τύπους των δανείων. 16 14 12 1 8 6 4 2-2 -4-6 Βιομηχανική Παραγωγή (%,Υ/Υ) Εξαγωγές (%,Υ/Υ) Λιανικές Πωλήσεις (%,Υ/Υ) (Δ) Τραπεζική Χρηματοδότηση Eπιχειρηματικά Δάνεια (%,Y/Y) Καταναλωτικά Δάνεια (%,Y/Y) Στεγαστικά Δάνεια (%,Υ/Υ) Στο «ΒΒΒ» από «ΒΒΒ-» αναβάθμισε ο διεθνής οίκος αξιολόγησης Standard & Poor s την πιστοληπτική αξιολόγηση της Ιταλίας χαρακτηρίζοντας ως «σταθερή» την προοπτική (outlook). Ο οίκος απέδωσε αυτήν τη, μάλλον απρόσμενη, κίνησή του στον υψηλότερο προβλεπόμενο ρυθμό ανάπτυξης, στην αύξηση των επενδύσεων και της απασχόλησης και στην πρόοδο που διαπιστώνει στον τραπεζικό τομέα που ταλαιπωρείται από το υψηλό μέγεθος των μη εξυπηρετούμενων δανείων. 9
ΗΠΑ Αμετάβλητη διατήρησε τη νομισματική πολιτική η Fed. Στο 3,3% ο ρυθμός ανάπτυξης του γ τριμήνου (τριμηνιαίος-ετησιοποιημένος ρυθμός). Στο 1,6% ο πληθωρισμός τον Οκτώβριο. Ιδιαίτερα υψηλά παραμένουν οι πρόδρομοι δείκτες. Μεικτά τα στοιχεία στην αγορά εργασίας τον Οκτώβριο. Όπως αναμενόταν, στη συνεδρίαση της 1 ης Νοεμβρίου η Fed διατήρησε ομόφωνα το παρεμβατικό επιτόκιό της στο εύρος 1,%-1,25%. Επανέλαβε ότι αναμένει τη σταδιακή αύξησή του και ότι η καταλληλότητα της χρονικής στιγμής θα αξιολογείται σε κάθε συνεδρίαση βάσει της εξέλιξης των οικονομικών στοιχείων. Υπενθυμίζεται ότι από τον Οκτώβριο ξεκίνησε τη διαδικασία περιορισμού του ύψους των επανεπενδύσεων. Γενικότερα, η Fed εκτιμά ενίσχυση του ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας καθώς διαπιστώνει ότι «η οικονομική δραστηριότητα αναπτύσσεται με σχετικά ισχυρό ρυθμό (solid rate)» έναντι «μέτριου (moderate)» προηγουμένως και θεωρεί ως ισορροπημένη την επίδραση των παραγόντων που μπορούν βραχυπρόθεσμα να την ωθήσουν ανοδικά ή πτωτικά. Επίσης, εκλαμβάνει ως παροδική την επίδραση των τυφώνων στην οικονομική δραστηριότητα. Συνεπώς, καθίσταται σχεδόν βέβαιο το ενδεχόμενο αύξησης του βασικού επιτοκίου της στην επικείμενη συνεδρίασή της (13/12). Παράλληλα, θεωρεί ότι οι πληθωριστικές πιέσεις παραμένουν εν γένει ήπιες. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, ο πληθωρισμός (βάσει του δείκτη τιμών της προσωπικής καταναλωτικής δαπάνης (PCE)) επιβραδύνθηκε οριακά τον Οκτώβριο στο 1,6% σε ετήσια βάση (Σεπτ. 17: 1,7%), κυρίως λόγω της συγκρατημένης ανόδου των τιμών της ενέργειας. Χωρίς την ενέργεια και τα τρόφιμα παρέμεινε για δεύτερο διαδοχικό μήνα στο 1,4%. Για το προσεχές διάστημα εκτιμά ότι ο πληθωρισμός θα συνεχίσει να κινείται υπό του 2%, αλλά μεσοπρόθεσμα αναμένει να σταθεροποιηθεί γύρω από το στόχο του 2%. Τέλος, o Πρόεδρος των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι προκρίνει τον κ. Τζ. Πάουελ, μέλος του Δ.Σ. της Fed από το 212, ως διάδοχο της νυν προέδρου της Fed Τζ. Γέλεν, η θητεία της οποίας λήγει τον προσεχή Φεβρουάριο (3/2). Όσον αφορά τις τρέχουσες εξελίξεις, η οικονομία συνέχισε και κατά το γ τρίμηνο να αναπτύσσεται με ρυθμό παρόμοιο με αυτόν του β τριμήνου, ρυθμό απρόσμενα υψηλό εάν ληφθούν υπόψη και οι τυφώνες που έπληξαν ορισμένες περιοχές. Συγκεκριμένα, εκτιμάται ότι το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 3,3% (τριμηνιαίος-ετησιοποιημένος ρυθμός) έναντι 3,% της προκαταρκτικής εκτίμησης και 3,1% το β τρίμηνο. Σε σχέση με το γ τρίμηνο του 216, το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 2,3% (β τρίμ. 17: 2,2%). 1
Για άλλη μια φορά η ιδιωτική κατανάλωση αποτέλεσε τον κινητήριο μοχλό της ανόδου του ΑΕΠ σε τριμηνιαία βάση, αν και σε μικρότερο βαθμό από ό,τι προηγουμένως (1,6 ποσοστιαίες μονάδες, β τρ. 17: 2,24 μον.), με περίπου ισότιμη συνεισφορά των επιμέρους τομέων αγαθών και υπηρεσιών. Επίσης, σημαντική ήταν η συμβολή της μεταβολής των αποθεμάτων (,8 μον., β τρίμ. 17:,12 μον.), ενώ περιορισμένη θετική επίδραση είχαν το εξωτερικό εμπόριο (,43 μον., β τρ. 17:,21 μον.) και οι ιδιωτικές επενδύσεις σε πάγια στοιχεία (,39 μον., β τρ. 17:,53 μον.). Ταυτόχρονα, ουδέτερη ήταν η επίδραση των δημόσιων δαπανών (,7 μον., β τρ. 17: -,3 μον.) που κατέγραψαν μικρή άνοδο σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Πραγματικό ΑΕΠ 6 4 2-2 212 213 214 215 216 217 4 3 2 1 Ταυτόχρονα, η εταιρική κερδοφορία (κέρδη μετά από φόρους χωρίς αποτίμηση αποθεμάτων και προσαρμογή αποσβέσεων κεφαλαίου) κατά το γ τρίμηνο του 217 εκτιμάται στα $1,861 τρισ. σε ετησιοποιημένη, εποχικά προσαρμοσμένη βάση. Επομένως, ήταν αυξημένη κατά 1,% σε σχέση με το αντίστοιχο περυσινό τρίμηνο και κατά 4,9% σε σχέση με το β τρίμηνο του 217. Σε πολύ υψηλό επίπεδο διατηρήθηκαν το Νοέμβριο οι προσδοκίες των καταναλωτών όπως καταδεικνύεται από τις δύο βασικότερες έρευνες καταναλωτικής εμπιστοσύνης. Φαίνεται, συνεπώς, ότι ήταν πολύ περιορισμένη η αρνητική επίδραση των ισχυρών τυφώνων που έπληξαν στα τέλη του γ τριμήνου ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ. Ειδικότερα, ο σχετικός δείκτης της έρευνας του Conference Board αναρριχήθηκε το Νοέμβριο στο 129,5, το υψηλότερο σημείο από τα τέλη του 2, υπερβαίνοντας σημαντικά τόσο το ανώτατο όριο των εκτιμήσεων της αγοράς (127,), όσο και την τιμή του τον Οκτώβριο (126,2). Ταυτόχρονα, ο σχετικός δείκτης του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν παρουσίασε συγκρατημένη μόνο μείωση από την τιμή του Οκτωβρίου που ήταν η υψηλότερη από τις αρχές του 24. Συγκεκριμένα, διαμορφώθηκε στο 98,5 από 1,7 τον Οκτώβριο. Πραγματικό ΑΕΠ (%, Q/Q-AR) (A) Πραγματικό ΑΕΠ (%, Υ/Υ) (Δ) Πηγές: TR Datastream, Bloomberg PB Economic Research. 14 12 1 8 6 4 2 Πρόδρομοι Δείκτες Καταναλωτή Ιαν-6 Ιαν-8 Ιαν-1 Ιαν-12 Ιαν-14 Ιαν-16 Conference Board (Α) University of Michigan (Δ) Πρόδρομοι Επιχειρηματικοί Δείκτες Μεταποίησης 7 6 5 4 Πολύ ενθαρρυντική ήταν το τελευταίο διάστημα η εικόνα και στις επιχειρήσεις, καθώς τόσο στη μεταποίηση, όσο και εκτός αυτής οι σχετικοί πρόδρομοι δείκτες ISM παραμένουν συγκριτικά υψηλά. Ειδικότερα, ο πρόδρομος δείκτης ISM στη μεταποίηση διαμορφώθηκε το Νοέμβριο στο 58,2, ελαφρά χαμηλότερα τόσο από ό,τι αναμενόταν (58,4), όσο και από την τιμή του τον Οκτώβριο (58,7). Πολύ ενθαρρυντική ήταν η εξέλιξη του δείκτη PMI και στους εκτός μεταποίησης τομείς που βάσει των πιο πρόσφατων στοιχείων που αφορούν τον Οκτώβριο ανήλθε στο 6,1 (Σεπτ. 17: 59,8), υπερβαίνοντας τη μέση εκτίμηση της αγοράς (58,6) και αποτελώντας την υψηλότερη τιμή από τα μέσα του 25. 3 2 Ιαν-6 Ιαν-8 Ιαν-1 Ιαν-12 Ιαν-14 Ιαν-16 ISM Μanufacturing: Νέες Παραγγελίες ISM Manufacturing: Γενικός Δείκτης Γενικά ικανοποιητική ήταν τον Οκτώβριο η εξέλιξη του διαθέσιμου προσωπικού εισοδήματος και της προσωπικής καταναλωτικής δαπάνης. Αναλυτικότερα, βάσει των εποχικά εξομαλυμένων στοιχείων και σε τρέχουσες τιμές, το προσωπικό και το διαθέσιμο προσωπικό εισόδημα αυξήθηκαν σε μηνιαία βάση κατά,4% και,5% αντίστοιχα (Σεπτ. 17/Αύγ. 17:,4% έκαστο). Ταυτόχρονα, ο ρυθμός ανόδου της προσωπικής καταναλωτικής δαπάνης επιβραδύνθηκε στο,3% (Σεπτ. 17/Αύγ. 17:,9%), στηριζόμενος κυρίως στις αυξημένες δαπάνες για υπηρεσίες. Ως αποτέλεσμα, το ποσοστό 11
αποταμίευσης αυξήθηκε τον Οκτώβριο στο 3,2% (Σεπτ. 17: 3,%), παραμένοντας ωστόσο σε σχετικά χαμηλό επίπεδο. Απομονώνοντας την επίδραση του πληθωρισμού, το διαθέσιμο προσωπικό εισόδημα αυξήθηκε κατά,3% σε σχέση με ένα μήνα πριν (Σεπτ. 17:,%), ενώ η προσωπική καταναλωτική δαπάνη αυξήθηκε κατά,1% (Σεπτ. 17:,5%). Αυξημένες ήταν τον Οκτώβριο τόσο οι λιανικές πωλήσεις, όσο κι η βιομηχανική παραγωγή. Βάσει των εποχικά εξομαλυμένων στοιχείων και σε μηνιαία βάση, οι λιανικές πωλήσεις αυξήθηκαν κατά,2% (Σεπτ. 17: 1,9%, αρχικά: 1,6%), έναντι,1% που ανέμενε γενικά η αγορά, με τη συντριπτική πλειοψηφία των κλάδων να κινείται ανοδικά. Ωστόσο, χωρίς τον κλάδο των οχημάτων, η θετική εικόνα μετριάζεται (,1%, Σεπτ. 17: 1,2%). Ακόμη καλύτερη ήταν η εξέλιξη της βιομηχανικής παραγωγής, που ανακάμπτει μετά τους τυφώνες που έπληξαν περιοχές της χώρας στα τέλη του καλοκαιριού. Συγκεκριμένα, τον Οκτώβριο ήταν αυξημένη κατά,9% σε μηνιαία βάση (Σεπτ. 17:,4%), υπερβαίνοντας σημαντικά τη μέση εκτίμηση των αναλυτών (,5%). Τη μεγαλύτερη άνοδο είχε η παραγωγή στη μεταποίηση (1,3%), ακολούθησε των εταιρειών κοινής ωφελείας (2,%), ενώ μειωμένη ήταν η εξορυκτική δραστηριότητα (-1,3%). Ως εκ τούτου, το ποσοστό χρησιμοποίησης της παραγωγικής δυναμικότητας ανήλθε στο 77,% (Σεπτ. 17: 76,4%). Μεικτή εικόνα παρουσίασε τον Οκτώβριο η απασχόληση, επηρεασμένη και από τους τυφώνες που είχαν πλήξει το προηγούμενο διάστημα ορισμένες πολιτείες. Αναλυτικότερα, οι νέες θέσεις εργασίας (εποχικά διορθωμένες) αυξήθηκαν σημαντικά (261 χιλ., Σεπτ. 17: 18 χιλ.), αν και λιγότερο από ό,τι γενικά αναμενόταν (325 χιλ.), υστέρηση που αντισταθμίστηκε από την ανοδική αναθεώρηση των νέων θέσεων εργασίας των δύο προηγούμενων μηνών (συνολικά κατά 9 χιλ.). Επίσης, το ποσοστό ανεργίας υποχώρησε στο 4,1% (Σεπτ. 17: 4,2%) που είναι το χαμηλότερο από τα τέλη του 2. Από την άλλη πλευρά, όμως, διαμορφώθηκαν χαμηλότερα το ποσοστό συμμετοχής του εργατικού δυναμικού στο σύνολο του πληθυσμού (στο 62,7%, Σεπτ. 17: 63,1%) και ο ετήσιος ρυθμός ανόδου του ωρομισθίου (στο 2,4%, Σεπτ. 17: 2,8%). Στοιχεία Αγοράς Εργασίας 6 4 2-2 -4-6 -8-1 Ιαν-7 Ιαν-9 Ιαν-11 Ιαν-13 Ιαν-15 Ιαν-17 Μηνιαία μεταβολή στην απασχόληση (σε χιλ.) (Α) Ποσοστό Ανεργίας (Δ) 11 1 9 8 7 6 5 4 Στην αγορά κατοικίας ο ρυθμός μεγέθυνσης φαίνεται πως το τελευταίο διάστημα ενισχύεται. Αναλυτικότερα, ο δείκτης που καταρτίζει η Ένωση Κατασκευαστών Κατοικιών (NAHB) βάσει των προσδοκιών των μελών της για τις τρέχουσες πωλήσεις και την εξέλιξή τους στο προσεχές μέλλον ανήλθε το Νοέμβριο στο 7 (Οκτ. 17: 68), τιμή ιδιαίτερα υψηλή, υπερβαίνοντας τη μέση εκτίμηση της αγοράς (67). Επιπλέον, οι πωλήσεις νεόδμητων κατοικιών ανήλθαν στο υψηλότερο σημείο των τελευταίων δέκα ετών (685 χιλ., Σεπτ. 17: 645 χιλ.). Επίσης, βάσει του δείκτη S&P Case- Shiller, οι εποχικά προσαρμοσμένες τιμές των κατοικιών στις 2 μεγαλύτερες αμερικανικές πόλεις το Σεπτέμβριο ενισχύθηκαν (σε ετήσια βάση) κατά 6,2% (Αύγ. 17: 5,8%). 12
ΛΟΙΠΕΣ ΜΕΓΑΛΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ KINA Με ρυθμό 6,8% αναπτύχθηκε το γ τρίμηνο η οικονομία. Επιβράδυνση του ρυθμού ανόδου τους κατέγραψαν τον Οκτώβριο οι λιανικές πωλήσεις και η βιομηχανική παραγωγή. Οριακή επιβράδυνση σημείωσε κατά το γ τρίμηνο ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας παραμένοντας, ωστόσο, ιδιαίτερα υψηλός. Ειδικότερα, το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 6,8% σε σχέση με το γ τρίμηνο του 216, όσο γενικά αναμενόταν, έναντι 6,9% το α και το β τρίμηνο του 217. Τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης πέτυχε ο τριτογενής τομέας (7,8%), ακολούθησε ο δευτερογενής (6,3%), ενώ τελευταίος κατατάχθηκε ο πρωτογενής (3,7%). Επομένως εκτιμάται ότι θα επιτευχθεί ο κυβερνητικός στόχος για ρυθμό ανάπτυξης φέτος «πλησίον του 6,5% ή υψηλότερο εάν είναι εφικτό». Επιβράδυνση του ρυθμού ανόδου τους κατέγραψαν τον Οκτώβριο τόσο οι λιανικές πωλήσεις, όσο κι η βιομηχανική παραγωγή. Πιο αναλυτικά, οι λιανικές πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 1,% σε ετήσια βάση (Σεπτ. 17: 1,3%), ελαφρά χαμηλότερα από ό,τι αναμενόταν (1,4%). Ταυτόχρονα, η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε κατά 6,2% (Σεπτ. 17: 6,6%), όσο περίπου αναμενόταν, επιβράδυνση προερχόμενη από τον τομέα της μεταποίησης. Ένδειξη για την εξέλιξη της μεταποίησης το προσεχές διάστημα αποτελεί η κίνηση του σχετικού πρόδρομου δείκτη Caixin PMI που το Νοέμβριο διαμορφώθηκε στο 5,8 (Σεπτ. & Οκτ. 17: 51,). Συνεπώς, παρέμεινε για έκτο διαδοχικό μήνα άνω του ορίου του 5 που διαχωρίζει τη μεγέθυνση από τη συρρίκνωση. Τέλος, συγκρατημένες ήταν τον Οκτώβριο και οι επενδύσεις σε πάγια (εκτός αυτών των νοικοκυριών του αγροτικού τομέα) με αποτέλεσμα ο ρυθμός ανόδου τους κατά τους δέκα πρώτους μήνες του 217 να περιοριστεί στο 7,3% σε ετήσια βάση (Ιαν-Σεπτ. 17: 7,5%). Στο 1,9% επιταχύνθηκε τον Οκτώβριο ο πληθωρισμός (Σεπτ. 17: 1,6%). Χωρίς τα τρόφιμα και την ενέργεια, όμως, παρέμεινε για δεύτερο διαδοχικό μήνα στο 2,3%. Υπενθυμίζεται ότι ο εφετινός στόχος είναι «περίπου στο 3%», σύμφωνα με δήλωση του Κινέζου πρωθυπουργού το Μάρτιο. Ένδειξη ότι κατά το επόμενο διάστημα οι πληθωριστικές πιέσεις δεν αναμένεται να αποκλιμακωθούν συνιστά η διατήρηση τον Οκτώβριο του ετήσιου ρυθμού ανόδου του δείκτη τιμών παραγωγού στο 6,9% για δεύτερο συνεχή μήνα, που αποτελεί τον υψηλότερο των τελευταίων επτά μηνών. 2,5 2, 1,5 1,,5 Εξέλιξη πραγματικού ΑΕΠ (ετήσια % μεταβολή), 212 213 214 215 216 217 Πραγμ. ΑΕΠ (τριμηνιαία % μεταβολή) (Α) Πραγμ. ΑΕΠ (% ετήσια μεταβολή)(δ) Πηγές: TR Datastream, Bloomberg PB Economic Research. 25 2 15 1 5 Εξέλιξη βιομηχανικής παραγωγής, λιανικών πωλήσεων & πραγ. ΑΕΠ (ετήσια % μεταβολή) Ιαν-7 Ιαν-8 Ιαν-9 Ιαν-1 Ιαν-11 Ιαν-12 Ιαν-13 Ιαν-14 Ιαν-15 Ιαν-16 Ιαν-17 Βιομηχανική παραγωγή Εκτίμηση Bloomberg για πραγμ. ΑΕΠ Λιανικές πωλήσεις 8,5 8, 7,5 7, 6,5 6, Επιβράδυνση του ρυθμού ανόδου τους κατέγραψαν τον Οκτώβριο τόσο οι εξαγωγές, όσο κι οι εισαγωγές. Ειδικότερα, οι εξαγωγές σε δολλάρια αυξήθηκαν σε ετήσια βάση κατά 6,9% (Σεπτ. 17: 8,%) και οι εισαγωγές κατά 17,2% (Σεπτ. 17: 18,6%). Παρόλα ταύτα, το πλεόνασμα στο εμπορικό ισοζύγιο διευρύνθηκε στα $38,2 δισ. (Σεπτ. 17: $28,6 δισ.). Για ένατο διαδοχικό μήνα συνεχίστηκε τον Οκτώβριο η διεύρυνση των συναλλαγματικών διαθεσίμων της Κίνας, έστω κι αν αυτόν το μήνα η αύξηση ήταν οριακή. Συγκεκριμένα, διαμορφώθηκαν στα $3.19,2 δισ., αυξημένα κατά $,7 δισ. περίπου σε σχέση με το Σεπτέμβριο, τα υψηλότερα από τον περυσινό Οκτώβριο. Εξέλιξη Συναλλαγματικών Διαθεσίμων Κίνας ( δισ. $) 45 4 35 3 25 2 15 1 5 Ιαν-2 Ιαν-4 Ιαν-6 Ιαν-8 Ιαν-1 Ιαν-12 Ιαν-14 Ιαν-16 13
IAΠΩΝΙΑ Με τριμηνιαίο ρυθμό,3% εκτιμάται πως αναπτύχθηκε κατά το γ τρίμηνο η οικονομία. Αμετάβλητη παρέμεινε η νομισματική πολιτική. Ιουλ-13 Οκτ-13 Ιαν-14 Απρ-14 Ιουλ-14 Οκτ-14 Ιαν-15 Απρ-15 Ιουλ-15 Οκτ-15 Ιαν-16 Απρ-16 Ιουλ-16 Οκτ-16 Ιαν-17 Απρ-17 Ιουλ-17 Οκτ-17 Σημαντική επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξής της εκτιμάται πως κατέγραψε το γ τρίμηνο η ιαπωνική οικονομία. Αναλυτικότερα, το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά,3% σε τριμηνιαία βάση (β τρίμ. 17:,6%), ελαφρά χαμηλότερα της μέσης εκτίμησης της αγοράς (,4%). Οι καθαρές εξαγωγές και η μεταβολή των αποθεμάτων αποτέλεσαν τους βασικούς παράγοντες της ανόδου. Προς την αντίθετη κατεύθυνση επέδρασαν η ιδιωτική κατανάλωση και οι δημόσιες επενδύσεις. Σε σχέση με το γ τρίμηνο του 216, το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 1,7 % (β τρίμ. 17/β τρίμ. 16: 1,4%). Αμετάβλητη, όπως αναμενόταν, διατήρησε την ακολουθούμενη νομισματική πολιτική η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας (ΤτΙ) κατά την πρόσφατη συνεδρίασή της. Υπενθυμίζεται ότι για να επιτύχει το μεσομακροπρόθεσμο στόχο για τον πληθωρισμό (2%) έχει εισαγάγει τη σύνδεση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης με «τον έλεγχο της καμπύλης αποδόσεων» που ερμηνεύεται ως έλεγχος επί των βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων επιτοκίων. Αυτό επιδιώκεται αντίστοιχα μέσω του επιτοκίου που χρεώνει στις καταθέσεις που η ίδια δέχεται (σήμερα: -,1%) και μέσω της απόδοσης των δεκαετών κρατικών ομολόγων (σήμερα επιθυμεί να βρίσκεται πλησίον του μηδενός και εκτιμά ότι με αγορές 8 τρισ. γιεν ετησίως μπορεί να το επιτύχει). Παράλληλα, εκτιμά ότι ο ρυθμός ανάπτυξης το 217 θα είναι ελαφρά υψηλότερος από ό,τι προέβλεπε τον Ιούλιο (1,9% από 1,8%) σε αντίθεση με τον πληθωρισμό που θα κινηθεί χαμηλότερα (,8% από 1,1%). Για τα επόμενα δύο έτη δεν προέβη σε ουσιαστικές αλλαγές. Εκτιμά ότι ο στόχος για τον πληθωρισμό (2%) θα επιτευχθεί το νωρίτερο στις αρχές του δημοσιονομικού έτους 219 (που ξεκινά τον Απρίλιο του 219). 1,5 1,,5, -,5-1, -1,5-2, Εξέλιξη πραγματικού ΑΕΠ -2,5 212 213 214 215 216 217 Πραγματικό ΑΕΠ (%-Q/Q) (Α) Πηγές: TR Datastream, Bloomberg PB Economic Research. Πηγή: Bank of Japan. Πραγματικό ΑΕΠ (%-Y/Y) (Δ) Μακροοικονομικές Προβλέψεις ΤτΙ Πραγματικό ΑΕΠ (ετήσια % μεταβολή) Πληθωρισμός (εκτός νωπών τροφίμων) 217 218 219 217 218 219* Σεπτ. 17 1,9 1,4,7,8 1,4 1,8 Ιούλ. 17 1,8 1,4,7 1,1 1,5 1,8 Πηγή: BoJ: Οctober (217) "Outlook for Economic Activity and Prices", p.8. Σημείωση: Το έτος ορίζεται από Απρίλιο έως το Μάρτιο της επόμενης χρονιάς. * Η ΤτΙ εκτιμά τον πληθωρισμό στο 2,3% εάν υλοποιηθεί η προγραμματισμένη για τον Οκτ. του 219 αύξηση του φόρου κατανάλωσης (στο 1%). 3,5 3, 2,5 2, 1,5 1,,5, -,5-1, -1,5 Σημαντική επιβράδυνση του πληθωρισμού στο,2% σε ετήσια βάση σημειώθηκε τον Οκτώβριο (Σεπτ. 17:,7%), λόγω κυρίως των μειωμένων τιμών στα νωπά τρόφιμα. Το ύψος αυτό, που είχε σημειωθεί και τον περασμένο Μάρτιο, αποτελεί το χαμηλότερο από τον Οκτώβριο του 216. Χωρίς τα νωπά τρόφιμα που οι τιμές τους θεωρούνται αρκετά ευμετάβλητες, ορισμό του πληθωρισμού που η ΤτΙ προτιμά, η εικόνα διαφοροποιείται καθώς επιταχύνθηκε στο,8% (Σεπτ. 17:,7%). Πρόδρομος δείκτης Markit-Nikkei Manufacturing PMI 58 56 Αυξημένη κατά,5% εκτιμάται πως ήταν τον Οκτώβριο συγκριτικά με το Σεπτέμβριο η βιομηχανική παραγωγή (εποχικά διορθωμένα στοιχεία, Σεπτ. 17: -1,%). Επισημαίνεται, ωστόσο, η ιδιαίτερα ευμετάβλητη φύση αυτών των στοιχείων σε μηνιαία βάση. Σε σχέση με τον Οκτώβριο του 216, η βιομηχανική παραγωγή ήταν αυξημένη κατά 5,9% (Σεπτ. 17: 2,6%). Ένδειξη για το προσεχές διάστημα αποτελεί η άνοδος του πρόδρομου δείκτη Nikkei PMI στη μεταποίηση στο 53,6 το Νοέμβριο (Οκτ. 17: 52,8), που είναι η υψηλότερη τιμή από το Μάρτιο του 214. Οι αυξημένες νέες παραγγελίες και δη από το εξωτερικό ήταν ο κύριος παράγοντας αυτής της εξέλιξης. 54 52 5 48 46 Πηγή: HIS Markit. 14